Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [੪੪੪] ੬. ਕਣ੍ਹਦੀਪਾਯਨਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ

    [444] 6. Kaṇhadīpāyanajātakavaṇṇanā

    ਸਤ੍ਤਾਹਮੇવਾਹਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। વਤ੍ਥੁ ਕੁਸਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੨.੨੦.੧ ਆਦਯੋ) ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੋਰਾਣਕਪਣ੍ਡਿਤਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਬਾਹਿਰਕਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਞਾਸવਸ੍ਸਾਨਿ ਅਨਭਿਰਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਾ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਭਯੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਭਾવਂ ਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਥੇਸੁਂ, ਤ੍વਂ ਕਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪੇ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਮਾਦਿਸਸ੍ਸ ਗਰੁਨੋ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਠਤ੍વਾ ਚਤੁਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਭਾવਂ ਆવਿ ਕਰੋਸਿ, ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਨ ਰਕ੍ਖਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।

    Sattāhamevāhanti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ ukkaṇṭhitabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Vatthu kusajātake (jā. 2.20.1 ādayo) āvi bhavissati. Satthā taṃ bhikkhuṃ ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu ukkaṇṭhitosī’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ bhante’’ti vutte ‘‘bhikkhu porāṇakapaṇḍitā anuppanne buddhe bāhirakapabbajjaṃ pabbajitvā atirekapaññāsavassāni anabhiratā brahmacariyaṃ carantā hirottappabhedabhayena attano ukkaṇṭhitabhāvaṃ na kassaci kathesuṃ, tvaṃ kasmā evarūpe niyyānikasāsane pabbajitvā mādisassa garuno buddhassa sammukhe ṭhatvā catuparisamajjhe ukkaṇṭhitabhāvaṃ āvi karosi, kimatthaṃ attano hirottappaṃ na rakkhasī’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    ਅਤੀਤੇ વਂਸਰਟ੍ਠੇ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਨਾਮ ਨਗਰੇ ਕੋਸਮ੍ਬਕੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਤਦਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਨਿਗਮੇ ਦ੍વੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਧਨવਿਭવਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਿਯਸਹਾਯਕਾ ਕਾਮੇਸੁ ਦੋਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਉਭੋਪਿ ਕਾਮੇ ਪਹਾਯ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਰੋਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਦੇવਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਹਿਮવਨ੍ਤਪਦੇਸੇ ਅਸ੍ਸਮਪਦਂ ਕਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਉਞ੍ਛਾਚਰਿਯਾਯ વਨਮੂਲਫਲਾਫਲੇਨ ਯਾਪੇਨ੍ਤਾ ਪਣ੍ਣਾਸ વਸ੍ਸਾਨਿ વਸਿਂਸੁ, ਝਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਤੇ ਪਣ੍ਣਾਸવਸ੍ਸਚ੍ਚਯੇਨ ਲੋਣਮ੍ਬਿਲਸੇવਨਤ੍ਥਾਯ ਜਨਪਦਂ ਚਰਨ੍ਤਾ ਕਾਸਿਰਟ੍ਠਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਤਤ੍ਰ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਨਿਗਮਗਾਮੇ ਦੀਪਾਯਨਤਾਪਸਸ੍ਸ ਗਿਹਿਸਹਾਯੋ ਮਣ੍ਡਬ੍ਯੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਸੋ ਤੇ ਦਿਸ੍વਾવ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਉਭੋਪਿ ਤੇ ਚਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪਟ੍ਠਹਿ। ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਤੀਣਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ વਸ੍ਸਾਨਿ વਸਿਤ੍વਾ ਤਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤਾ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਪਤ੍વਾ ਅਤਿਮੁਤ੍ਤਕਸੁਸਾਨੇ વਸਿਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਦੀਪਾਯਨੋ ਯਥਾਭਿਰਨ੍ਤਂ વਿਹਰਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਸ੍ਸੇવ ਸਹਾਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਤੋ। ਮਣ੍ਡਬ੍ਯਤਾਪਸੋ ਤਤ੍ਥੇવ વਸਿ।

    Atīte vaṃsaraṭṭhe kosambiyaṃ nāma nagare kosambako nāma rājā rajjaṃ kāresi. Tadā aññatarasmiṃ nigame dve brāhmaṇā asītikoṭidhanavibhavā aññamaññaṃ piyasahāyakā kāmesu dosaṃ disvā mahādānaṃ pavattetvā ubhopi kāme pahāya mahājanassa rodantassa paridevantassa nikkhamitvā himavantapadese assamapadaṃ katvā pabbajitvā uñchācariyāya vanamūlaphalāphalena yāpentā paṇṇāsa vassāni vasiṃsu, jhānaṃ uppādetuṃ nāsakkhiṃsu. Te paṇṇāsavassaccayena loṇambilasevanatthāya janapadaṃ carantā kāsiraṭṭhaṃ sampāpuṇiṃsu. Tatra aññatarasmiṃ nigamagāme dīpāyanatāpasassa gihisahāyo maṇḍabyo nāma atthi, te ubhopi tassa santikaṃ agamaṃsu. So te disvāva attamano paṇṇasālaṃ kāretvā ubhopi te catūhi paccayehi upaṭṭhahi. Te tattha tīṇi cattāri vassāni vasitvā taṃ āpucchitvā cārikaṃ carantā bārāṇasiṃ patvā atimuttakasusāne vasiṃsu. Tattha dīpāyano yathābhirantaṃ viharitvā puna tasseva sahāyassa santikaṃ gato. Maṇḍabyatāpaso tattheva vasi.

    ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਏਕੋ ਚੋਰੋ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰੇ ਚੋਰਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਧਨਸਾਰਂ ਆਦਾਯ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ‘‘ਚੋਰੋ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਪਟਿਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਘਰਸ੍ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਚੇવ ਆਰਕ੍ਖਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਚ ਅਨੁਬਦ੍ਧੋ ਨਿਦ੍ਧਮਨੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ વੇਗੇਨ ਸੁਸਾਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤਾਪਸਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਸਾਲਦ੍વਾਰੇ ਭਣ੍ਡਿਕਂ ਛਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਪਲਾਯਿ । ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਭਣ੍ਡਿਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਰੇ ਦੁਟ੍ਠਜਟਿਲ, ਤ੍વਂ ਰਤ੍ਤਿਂ ਚੋਰਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਦਿવਾ ਤਾਪਸਰੂਪੇਨ ਚਰਸੀ’’ਤਿ ਤਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਪੋਥੇਤ੍વਾ ਤਂ ਆਦਾਯ ਨੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਦਸ੍ਸਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਅਨੁਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾવ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ, ਨਂ ਸੂਲੇ ਉਤ੍ਤਾਸੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੇ ਤਂ ਸੁਸਾਨਂ ਨੇਤ੍વਾ ਖਦਿਰਸੂਲਂ ਆਰੋਪਯਿਂਸੁ, ਤਾਪਸਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਸੂਲਂ ਨ ਪવਿਸਤਿ। ਤਤੋ ਨਿਮ੍ਬਸੂਲਂ ਆਹਰਿਂਸੁ, ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਪવਿਸਤਿ। ਅਯਸੂਲਂ ਆਹਰਿਂਸੁ, ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਪવਿਸਤਿ। ਤਾਪਸੋ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਓਲੋਕੇਸਿ, ਅਥਸ੍ਸ ਜਾਤਿਸ੍ਸਰਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ, ਤੇਨ ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਅਦ੍ਦਸ। ਕਿਂ ਪਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ? ਕੋવਿਲ਼ਾਰਸੂਲੇ ਮਕ੍ਖਿਕਾવੇਧਨਂ। ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਭવੇ વਡ੍ਢਕਿਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਿਤੁ ਰੁਕ੍ਖਤਚ੍ਛਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਂ ਮਕ੍ਖਿਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕੋવਿਲ਼ਾਰਸਲਾਕਾਯ ਸੂਲੇ વਿਯ વਿਜ੍ਝਿ। ਤਮੇਨਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਇਮਂ ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿ। ਸੋ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਇਤੋ ਪਾਪਾ ਮਯਾ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਰਾਜਪੁਰਿਸੇ ਆਹ ‘‘ਸਚੇ ਮਂ ਸੂਲੇ ਉਤ੍ਤਾਸੇਤੁਕਾਮਤ੍ਥ, ਕੋવਿਲ਼ਾਰਸੂਲਂ ਆਹਰਥਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਤਥਾ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਸੂਲੇ ਉਤ੍ਤਾਸੇਤ੍વਾ ਆਰਕ੍ਖਂ ਦਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ।

    Athekadivasaṃ eko coro antonagare corikaṃ katvā dhanasāraṃ ādāya nikkhanto ‘‘coro’’ti ñatvā paṭibuddhehi gharassāmikehi ceva ārakkhamanussehi ca anubaddho niddhamanena nikkhamitvā vegena susānaṃ pavisitvā tāpasassa paṇṇasāladvāre bhaṇḍikaṃ chaṭṭetvā palāyi . Manussā bhaṇḍikaṃ disvā ‘‘are duṭṭhajaṭila, tvaṃ rattiṃ corikaṃ katvā divā tāpasarūpena carasī’’ti tajjetvā pothetvā taṃ ādāya netvā rañño dassayiṃsu. Rājā anupaparikkhitvāva ‘‘gacchatha, naṃ sūle uttāsethā’’ti āha. Te taṃ susānaṃ netvā khadirasūlaṃ āropayiṃsu, tāpasassa sarīre sūlaṃ na pavisati. Tato nimbasūlaṃ āhariṃsu, tampi na pavisati. Ayasūlaṃ āhariṃsu, tampi na pavisati. Tāpaso ‘‘kiṃ nu kho me pubbakamma’’nti olokesi, athassa jātissarañāṇaṃ uppajji, tena pubbakammaṃ oloketvā addasa. Kiṃ panassa pubbakammanti? Koviḷārasūle makkhikāvedhanaṃ. So kira purimabhave vaḍḍhakiputto hutvā pitu rukkhatacchanaṭṭhānaṃ gantvā ekaṃ makkhikaṃ gahetvā koviḷārasalākāya sūle viya vijjhi. Tamenaṃ pāpakammaṃ imaṃ ṭhānaṃ patvā gaṇhi. So ‘‘na sakkā ito pāpā mayā muccitu’’nti ñatvā rājapurise āha ‘‘sace maṃ sūle uttāsetukāmattha, koviḷārasūlaṃ āharathā’’ti. Te tathā katvā taṃ sūle uttāsetvā ārakkhaṃ datvā pakkamiṃsu.

    ਆਰਕ੍ਖਕਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਿ। ਤਦਾ ਦੀਪਾਯਨੋ ‘‘ਚਿਰਦਿਟ੍ਠੋ ਮੇ ਸਹਾਯੋ’’ਤਿ ਮਣ੍ਡਬ੍ਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੂਲੇ ਉਤ੍ਤਾਸਿਤੋ’’ਤਿ ਤਂ ਦਿવਸਞ੍ਞੇવ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਸੁਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ‘‘ਕਿਂ ਸਮ੍ਮ ਕਾਰਕੋਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਕਾਰਕੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਨੋਪਦੋਸਂ ਰਕ੍ਖਿਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿ, ਨਾਸਕ੍ਖੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਸਮ੍ਮ, ਯੇਹਿ ਅਹਂ ਗਹਿਤੋ, ਨੇવ ਤੇਸਂ, ਨ ਰਞ੍ਞੋ ਉਪਰਿ ਮਯ੍ਹਂ ਮਨੋਪਦੋਸੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਸੀਲવਤੋ ਛਾਯਾ ਮਯ੍ਹਂ ਸੁਖਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਦੀਪਾਯਨੋ ਸੂਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਮਣ੍ਡਬ੍ਯਸ੍ਸ ਸਰੀਰਤੋ ਲੋਹਿਤਬਿਨ੍ਦੂਨਿ ਪਤਿਂਸੁ। ਤਾਨਿ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਸਰੀਰੇ ਪਤਿਤਪਤਿਤਾਨਿ ਸੁਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਕਾਲ਼ਕਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯੇવ ਸੋ ਕਣ੍ਹਦੀਪਾਯਨੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਤਤ੍ਥੇવ ਨਿਸੀਦਿ।

    Ārakkhakā paṭicchannā hutvā tassa santikaṃ āgacchante olokenti. Tadā dīpāyano ‘‘ciradiṭṭho me sahāyo’’ti maṇḍabyassa santikaṃ āgacchanto ‘‘sūle uttāsito’’ti taṃ divasaññeva antarāmagge sutvā taṃ ṭhānaṃ gantvā ekamantaṃ ṭhito ‘‘kiṃ samma kārakosī’’ti pucchitvā ‘‘akārakomhī’’ti vutte ‘‘attano manopadosaṃ rakkhituṃ sakkhi, nāsakkhī’’ti pucchi. ‘‘Samma, yehi ahaṃ gahito, neva tesaṃ, na rañño upari mayhaṃ manopadoso atthī’’ti. ‘‘Evaṃ sante tādisassa sīlavato chāyā mayhaṃ sukhā’’ti vatvā dīpāyano sūlaṃ nissāya nisīdi. Athassa sarīre maṇḍabyassa sarīrato lohitabindūni patiṃsu. Tāni suvaṇṇavaṇṇasarīre patitapatitāni sussitvā kāḷakāni uppajjiṃsu. Tato paṭṭhāyeva so kaṇhadīpāyano nāma ahosi. So sabbarattiṃ tattheva nisīdi.

    ਪੁਨਦਿવਸੇ ਆਰਕ੍ਖਪੁਰਿਸਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਰਾਜਾ ‘‘ਅਨਿਸਾਮੇਤ੍વਾવ ਮੇ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ વੇਗੇਨ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤ, ਕਸ੍ਮਾ ਸੂਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਸੀ’’ਤਿ ਦੀਪਾਯਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਮਹਾਰਾਜ, ਇਮਂ ਤਾਪਸਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਮ੍ਹਿ। ਕਿਂ ਪਨ ਤ੍વਂ ਮਹਾਰਾਜ, ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਰਕਭਾવਂ વਾ ਅਕਾਰਕਭਾવਂ વਾ ਞਤ੍વਾ ਏવਂ ਕਾਰੇਸੀਤਿ? ਸੋ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਸੋਧਿਤਭਾવਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸੋ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਰਞ੍ਞਾ ਨਾਮ ਨਿਸਮ੍ਮਕਾਰਿਨਾ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ , ਅਲਸੋ ਗਿਹੀ ਕਾਮਭੋਗੀ ਨ ਸਾਧੂ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਮਣ੍ਡਬ੍ਯਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੋਸਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਸੂਲਂ ਹਰਥਾ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਸੂਲਂ ਹਰਨ੍ਤਾ ਹਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਮਣ੍ਡਬ੍ਯੋ ਆਹ – ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਅਹਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਕਮ੍ਮਦੋਸੇਨ ਏવਰੂਪਂ ਭਯਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਮਮ ਸਰੀਰਤੋ ਸੂਲਂ ਹਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਸਚੇ ਮਯ੍ਹਂ ਜੀવਿਤਂ ਦਾਤੁਕਾਮੋ, ਕਕਚਂ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਇਮਂ ਸੂਲਂ ਚਮ੍ਮਸਮਂ ਛਿਨ੍ਦਾਪੇਹੀ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ਤਥਾ ਕਾਰੇਸਿ। ਅਨ੍ਤੋਸਰੀਰੇ ਸੂਲੋ ਅਨ੍ਤੋਯੇવ ਅਹੋਸਿ। ਤਦਾ ਕਿਰ ਸੋ ਸੁਖੁਮਂ ਕੋવਿਲ਼ਾਰਸਲਾਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਕ੍ਖਿਕਾਯ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗਂ ਪવੇਸੇਸਿ, ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਸਰੀਰੇਯੇવ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਮਰਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਯੁਕ੍ਖਯੇਨੇવ ਮਰਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਮ੍ਪਿ ਨ ਮਤੋ। ਰਾਜਾ ਤਾਪਸੇ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਖਮਾਪੇਤ੍વਾ ਉਭੋਪਿ ਉਯ੍ਯਾਨੇ વਸਾਪੇਨ੍ਤੋ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਣ੍ਡਬ੍ਯੋ ਆਣਿਮਣ੍ਡਬ੍ਯੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਸੋ ਰਾਜਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਤ੍ਥੇવ વਸਿ, ਦੀਪਾਯਨੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸ વਣਂ ਫਾਸੁਕਂ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਿਹਿਸਹਾਯਮਣ੍ਡਬ੍ਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਮੇવ ਗਤੋ।

    Punadivase ārakkhapurisā āgantvā taṃ pavattiṃ rañño ārocesuṃ. Rājā ‘‘anisāmetvāva me kata’’nti vegena tattha gantvā ‘‘pabbajita, kasmā sūlaṃ nissāya nisinnosī’’ti dīpāyanaṃ pucchi. Mahārāja, imaṃ tāpasaṃ rakkhanto nisinnomhi. Kiṃ pana tvaṃ mahārāja, imassa kārakabhāvaṃ vā akārakabhāvaṃ vā ñatvā evaṃ kāresīti? So kammassa asodhitabhāvaṃ ācikkhi. Athassa so ‘‘mahārāja, raññā nāma nisammakārinā bhavitabbaṃ , alaso gihī kāmabhogī na sādhū’’tiādīni vatvā dhammaṃ desesi. Rājā maṇḍabyassa niddosabhāvaṃ ñatvā ‘‘sūlaṃ harathā’’ti āṇāpesi. Sūlaṃ harantā harituṃ na sakkhiṃsu. Maṇḍabyo āha – ‘‘mahārāja, ahaṃ pubbe katakammadosena evarūpaṃ bhayaṃ sampatto, mama sarīrato sūlaṃ harituṃ na sakkā, sace mayhaṃ jīvitaṃ dātukāmo, kakacaṃ āharāpetvā imaṃ sūlaṃ cammasamaṃ chindāpehī’’ti. Rājā tathā kāresi. Antosarīre sūlo antoyeva ahosi. Tadā kira so sukhumaṃ koviḷārasalākaṃ gahetvā makkhikāya vaccamaggaṃ pavesesi, taṃ tassa antosarīreyeva ahosi. So tena kāraṇena amaritvā attano āyukkhayeneva mari, tasmā ayampi na mato. Rājā tāpase vanditvā khamāpetvā ubhopi uyyāne vasāpento paṭijaggi, tato paṭṭhāya maṇḍabyo āṇimaṇḍabyo nāma jāto. So rājānaṃ upanissāya tattheva vasi, dīpāyano pana tassa vaṇaṃ phāsukaṃ katvā attano gihisahāyamaṇḍabyassa santikameva gato.

    ਤਂ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸਹਾਯਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸੋ ਸੁਤ੍વਾવ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਸਪੁਤ੍ਤਦਾਰੋ ਬਹੂ ਗਨ੍ਧਮਾਲਤੇਲਫਾਣਿਤਾਦੀਨਿ ਆਦਾਯ ਤਂ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦੀਪਾਯਨਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਾਦੇ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਤੇਲੇਨ ਮਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਪਾਨਕਂ ਪਾਯੇਤ੍વਾ ਆਣਿਮਣ੍ਡਬ੍ਯਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਯਞ੍ਞਦਤ੍ਤਕੁਮਾਰੋ ਨਾਮ ਚਙ੍ਕਮਨਕੋਟਿਯਂ ਗੇਣ੍ਡੁਕੇਨ ਕੀਲ਼ਿ, ਤਤ੍ਰ ਚੇਕਸ੍ਮਿਂ વਮ੍ਮਿਕੇ ਆਸੀવਿਸੋ વਸਤਿ। ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਭੂਮਿਯਂ ਪਹਟਗੇਣ੍ਡੁਕੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਮ੍ਮਿਕਬਿਲੇ ਆਸੀવਿਸਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕੇ ਪਤਿ। ਸੋ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਬਿਲੇ ਹਤ੍ਥਂ ਪવੇਸੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਕੁਦ੍ਧੋ ਆਸੀવਿਸੋ ਹਤ੍ਥੇ ਡਂਸਿ। ਸੋ વਿਸવੇਗੇਨ ਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਪਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਸਪ੍ਪੇਨ ਡਟ੍ਠਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰਕਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤਾਪਸਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਨਾਮ ਓਸਧਂ વਾ ਪਰਿਤ੍ਤਂ વਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਪੁਤ੍ਤਕਂ ਨੋ ਆਰੋਗਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਅਹਂ ਓਸਧਂ ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਨਾਹਂ વੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕੁਮਾਰਕੇ ਮੇਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਕਿਰਿਯਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਤਾਪਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਸਚ੍ਚਕਿਰਿਯਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਯਞ੍ਞਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੀਸੇ ਹਤ੍ਥਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Taṃ paṇṇasālaṃ pavisantaṃ disvā eko puriso sahāyassa ārocesi. So sutvāva tuṭṭhacitto saputtadāro bahū gandhamālatelaphāṇitādīni ādāya taṃ paṇṇasālaṃ gantvā dīpāyanaṃ vanditvā pāde dhovitvā telena makkhetvā pānakaṃ pāyetvā āṇimaṇḍabyassa pavattiṃ suṇanto nisīdi. Athassa putto yaññadattakumāro nāma caṅkamanakoṭiyaṃ geṇḍukena kīḷi, tatra cekasmiṃ vammike āsīviso vasati. Kumārassa bhūmiyaṃ pahaṭageṇḍuko gantvā vammikabile āsīvisassa matthake pati. So ajānanto bile hatthaṃ pavesesi. Atha naṃ kuddho āsīviso hatthe ḍaṃsi. So visavegena mucchito tattheva pati. Athassa mātāpitaro sappena ḍaṭṭhabhāvaṃ ñatvā kumārakaṃ ukkhipitvā tāpasassa santikaṃ ānetvā pādamūle nipajjāpetvā ‘‘bhante, pabbajitā nāma osadhaṃ vā parittaṃ vā jānanti, puttakaṃ no ārogaṃ karothā’’ti āhaṃsu. Ahaṃ osadhaṃ na jānāmi, nāhaṃ vejjakammaṃ karissāmīti. ‘‘Tena hi bhante, imasmiṃ kumārake mettaṃ katvā saccakiriyaṃ karothā’’ti vutte tāpaso ‘‘sādhu, saccakiriyaṃ karissāmī’’ti vatvā yaññadattassa sīse hatthaṃ ṭhapetvā paṭhamaṃ gāthamāha –

    ੬੨.

    62.

    ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਮੇવਾਹਂ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ, ਪੁਞ੍ਞਤ੍ਥਿਕੋ ਆਚਰਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ।

    ‘‘Sattāhamevāhaṃ pasannacitto, puññatthiko ācariṃ brahmacariyaṃ;

    ਅਥਾਪਰਂ ਯਂ ਚਰਿਤਂ ਮਮੇਦਂ, વਸ੍ਸਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਸ ਸਮਾਧਿਕਾਨਿ।

    Athāparaṃ yaṃ caritaṃ mamedaṃ, vassāni paññāsa samādhikāni;

    ਅਕਾਮਕੋવਾਪਿ ਅਹਂ ਚਰਾਮਿ, ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚੇਨ ਸੁવਤ੍ਥਿ ਹੋਤੁ।

    Akāmakovāpi ahaṃ carāmi, etena saccena suvatthi hotu;

    ਹਤਂ વਿਸਂ ਜੀવਤੁ ਯਞ੍ਞਦਤ੍ਤੋ’’ਤਿ॥

    Hataṃ visaṃ jīvatu yaññadatto’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਥਾਪਰਂ ਯਂ ਚਰਿਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾਹਾ ਉਤ੍ਤਰਿ ਯਂ ਮਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ। ਅਕਾਮਕੋવਾਪੀਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋਯੇવ। ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚੇਨ ਸੁવਤ੍ਥਿ ਹੋਤੂਤਿ ਸਚੇ ਅਤਿਰੇਕਪਣ੍ਣਾਸવਸ੍ਸਾਨਿ ਅਨਭਿਰਤਿવਾਸਂ વਸਨ੍ਤੇਨ ਮਯਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਨਾਰੋਚਿਤਭਾવੋ ਸਚ੍ਚਂ, ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚੇਨ ਯਞ੍ਞਦਤ੍ਤਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਸੋਤ੍ਥਿਭਾવੋ ਹੋਤੁ, ਜੀવਿਤਂ ਪਟਿਲਭਤੂਤਿ।

    Tattha athāparaṃ yaṃ caritanti tasmā sattāhā uttari yaṃ mama brahmacariyaṃ. Akāmakovāpīti pabbajjaṃ anicchantoyeva. Etena saccena suvatthi hotūti sace atirekapaṇṇāsavassāni anabhirativāsaṃ vasantena mayā kassaci anārocitabhāvo saccaṃ, etena saccena yaññadattakumārassa sotthibhāvo hotu, jīvitaṃ paṭilabhatūti.

    ਅਥਸ੍ਸ ਸਹ ਸਚ੍ਚਕਿਰਿਯਾਯ ਯਞ੍ਞਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਥਨਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਉਦ੍ਧਂ વਿਸਂ ਭਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਪਥવਿਂ ਪਾવਿਸਿ। ਕੁਮਾਰੋ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਉਮ੍ਮੀਲੇਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਮਤਾਤਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਰਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਪਿਤਰਂ ਕਣ੍ਹਦੀਪਾਯਨੋ ਆਹ – ‘‘ਮਯਾ ਤਾવ ਮਮ ਬਲਂ ਕਤਂ, ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਲਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਸਚ੍ਚਕਿਰਿਯਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਰੇ ਹਤ੍ਥਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Athassa saha saccakiriyāya yaññadattassa thanappadesato uddhaṃ visaṃ bhassitvā pathaviṃ pāvisi. Kumāro akkhīni ummīletvā mātāpitaro oloketvā ‘‘ammatātā’’ti vatvā parivattitvā nipajji. Athassa pitaraṃ kaṇhadīpāyano āha – ‘‘mayā tāva mama balaṃ kataṃ, tvampi attano balaṃ karohī’’ti. So ‘‘ahampi saccakiriyaṃ karissāmī’’ti puttassa ure hatthaṃ ṭhapetvā dutiyaṃ gāthamāha –

    ੬੩.

    63.

    ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਦਾਨਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਿਂ ਕਦਾਚਿ, ਦਿਸ੍વਾਨਹਂ ਅਤਿਥਿਂ વਾਸਕਾਲੇ।

    ‘‘Yasmā dānaṃ nābhinandiṃ kadāci, disvānahaṃ atithiṃ vāsakāle;

    ਨ ਚਾਪਿ ਮੇ ਅਪ੍ਪਿਯਤਂ ਅવੇਦੁਂ, ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚ।

    Na cāpi me appiyataṃ aveduṃ, bahussutā samaṇabrāhmaṇā ca;

    ਅਕਾਮਕੋવਾਪਿ ਅਹਂ ਦਦਾਮਿ, ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚੇਨ ਸੁવਤ੍ਥਿ ਹੋਤੁ।

    Akāmakovāpi ahaṃ dadāmi, etena saccena suvatthi hotu;

    ਹਤਂ વਿਸਂ ਜੀવਤੁ ਯਞ੍ਞਦਤ੍ਤੋ’’ਤਿ॥

    Hataṃ visaṃ jīvatu yaññadatto’’ti.

    ਤਤ੍ਥ વਾਸਕਾਲੇਤਿ વਸਨਤ੍ਥਾਯ ਗੇਹਂ ਆਗਤਕਾਲੇ। ਨ ਚਾਪਿ ਮੇ ਅਪ੍ਪਿਯਤਂ ਅવੇਦੁਨ੍ਤਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਪਿ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ‘‘ਅਯਂ ਨੇવ ਦਾਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨ ਅਮ੍ਹੇ’’ਤਿ ਇਮਂ ਮਮ ਅਪ੍ਪਿਯਭਾવਂ ਨੇવ ਜਾਨਿਂਸੁ। ਅਹਞ੍ਹਿ ਤੇ ਪਿਯਚਕ੍ਖੂਹਿਯੇવ ਓਲੋਕੇਮੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚੇਨਾਤਿ ਸਚੇ ਅਹਂ ਦਾਨਂ ਦਦਮਾਨੋ વਿਪਾਕਂ ਅਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਿਚ੍ਛਾਯ ਦਮ੍ਮਿ, ਅਨਿਚ੍ਛਨਭਾવਂ ਮਮ ਪਰੇ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚੇਨ ਸੁવਤ੍ਥਿ ਹੋਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha vāsakāleti vasanatthāya gehaṃ āgatakāle. Na cāpi me appiyataṃ avedunti bahussutāpi samaṇabrāhmaṇā ‘‘ayaṃ neva dānaṃ abhinandati na amhe’’ti imaṃ mama appiyabhāvaṃ neva jāniṃsu. Ahañhi te piyacakkhūhiyeva olokemīti dīpeti. Etena saccenāti sace ahaṃ dānaṃ dadamāno vipākaṃ asaddahitvā attano anicchāya dammi, anicchanabhāvaṃ mama pare na jānanti, etena saccena suvatthi hotūti attho.

    ਏવਂ ਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਕਿਰਿਯਾਯ ਸਹ ਕਟਿਤੋ ਉਦ੍ਧਂ વਿਸਂ ਭਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਪਥવਿਂ ਪਾવਿਸਿ। ਕੁਮਾਰੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਨਿਸੀਦਿ, ਠਾਤੁਂ ਪਨ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਮਾਤਰਂ ਆਹ ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਮਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਲਂ ਕਤਂ, ਤ੍વਂ ਇਦਾਨਿ ਸਚ੍ਚਕਿਰਿਯਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਟ੍ਠਾਯ ਗਮਨਭਾવਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਮਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਮਯ੍ਹਂ ਏਕਂ ਸਚ੍ਚਂ, ਤવ ਪਨ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਥੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਯਥਾ ਤਥਾ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਰੋਗਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ। ਸਾ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ ਤਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Evaṃ tassa saccakiriyāya saha kaṭito uddhaṃ visaṃ bhassitvā pathaviṃ pāvisi. Kumāro uṭṭhāya nisīdi, ṭhātuṃ pana na sakkoti. Athassa pitā mātaraṃ āha ‘‘bhadde, mayā attano balaṃ kataṃ, tvaṃ idāni saccakiriyaṃ katvā puttassa uṭṭhāya gamanabhāvaṃ karohī’’ti. ‘‘Sāmi, atthi mayhaṃ ekaṃ saccaṃ, tava pana santike kathetuṃ na sakkomī’’ti. ‘‘Bhadde, yathā tathā me puttaṃ arogaṃ karohī’’ti. Sā ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā saccaṃ karontī tatiyaṃ gāthamāha –

    ੬੪.

    64.

    ‘‘ਆਸੀવਿਸੋ ਤਾਤ ਪਹੂਤਤੇਜੋ, ਯੋ ਤਂ ਅਡਂਸੀ ਬਿਲਰਾ ਉਦਿਚ੍ਚ।

    ‘‘Āsīviso tāta pahūtatejo, yo taṃ aḍaṃsī bilarā udicca;

    ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਮੇ ਅਪ੍ਪਿਯਤਾਯ ਅਜ੍ਜ, ਪਿਤਰਞ੍ਚ ਤੇ ਨਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ વਿਸੇਸੋ।

    Tasmiñca me appiyatāya ajja, pitarañca te natthi koci viseso;

    ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚੇਨ ਸੁવਤ੍ਥਿ ਹੋਤੁ, ਹਤਂ વਿਸਂ ਜੀવਤੁ ਯਞ੍ਞਦਤ੍ਤੋ’’ਤਿ॥

    Etena saccena suvatthi hotu, hataṃ visaṃ jīvatu yaññadatto’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਾਤਾਤਿ ਪੁਤ੍ਤਂ ਆਲਪਤਿ। ਪਹੂਤਤੇਜੋਤਿ ਬਲવવਿਸੋ। ਬਿਲਰਾਤਿ વਿવਰਾ, ਅਯਮੇવ વਾ ਪਾਠੋ। ਉਦਿਚ੍ਚਾਤਿ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ, વਮ੍ਮਿਕਬਿਲਤੋ ਉਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਿਤਰਞ੍ਚ ਤੇਤਿ ਪਿਤਰਿ ਚ ਤੇ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਅਯਮੇવ ਪਾਠੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਤਾਤ, ਯਞ੍ਞਦਤ੍ਤ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਆਸੀવਿਸੇ ਤવ ਪਿਤਰਿ ਚ ਅਪ੍ਪਿਯਭਾવੇਨ ਮਯ੍ਹਂ ਕੋਚਿ વਿਸੇਸੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਞ੍ਚ ਪਨ ਅਪ੍ਪਿਯਭਾવਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਜ੍ਜ ਮਯਾ ਕੋਚਿ ਜਾਨਾਪਿਤਪੁਬ੍ਬੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਚੇ ਏਤਂ ਸਚ੍ਚਂ, ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚੇਨ ਤવ ਸੋਤ੍ਥਿ ਹੋਤੂ’’ਤਿ।

    Tattha tātāti puttaṃ ālapati. Pahūtatejoti balavaviso. Bilarāti vivarā, ayameva vā pāṭho. Udiccāti uṭṭhahitvā, vammikabilato uṭṭhāyāti attho. Pitarañca teti pitari ca te. Aṭṭhakathāyaṃ pana ayameva pāṭho. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘tāta, yaññadatta tasmiñca āsīvise tava pitari ca appiyabhāvena mayhaṃ koci viseso natthi. Tañca pana appiyabhāvaṃ ṭhapetvā ajja mayā koci jānāpitapubbo nāma natthi, sace etaṃ saccaṃ, etena saccena tava sotthi hotū’’ti.

    ਸਹ ਚ ਸਚ੍ਚਕਿਰਿਯਾਯ ਸਬ੍ਬਂ વਿਸਂ ਭਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਪਥવਿਂ ਪਾવਿਸਿ। ਯਞ੍ਞਦਤ੍ਤੋ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਨ ਸਰੀਰੇਨ ਉਟ੍ਠਾਯ ਕੀਲ਼ਿਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੋ। ਏવਂ ਪੁਤ੍ਤੇ ਉਟ੍ਠਿਤੇ ਮਣ੍ਡਬ੍ਯੋ ਦੀਪਾਯਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Saha ca saccakiriyāya sabbaṃ visaṃ bhassitvā pathaviṃ pāvisi. Yaññadatto nibbisena sarīrena uṭṭhāya kīḷituṃ āraddho. Evaṃ putte uṭṭhite maṇḍabyo dīpāyanassa ajjhāsayaṃ pucchanto catutthaṃ gāthamāha –

    ੬੫.

    65.

    ‘‘ਸਨ੍ਤਾ ਦਨ੍ਤਾਯੇવ ਪਰਿਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਕਣ੍ਹਾ ਨਤ੍ਥਾਕਾਮਰੂਪਾ।

    ‘‘Santā dantāyeva paribbajanti, aññatra kaṇhā natthākāmarūpā;

    ਦੀਪਾਯਨ ਕਿਸ੍ਸ ਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨੋ, ਅਕਾਮਕੋ ਚਰਸਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Dīpāyana kissa jigucchamāno, akāmako carasi brahmacariya’’nti.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯੇ ਕੇਚਿ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਯੋ ਕਾਮੇ ਪਹਾਯ ਇਧ ਲੋਕੇ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਕਣ੍ਹਾ ਭવਨ੍ਤਂ ਕਣ੍ਹਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇ ਅਕਾਮਰੂਪਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਝਾਨਭਾવਨਾਯ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਮਿਤਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤਾ, ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਦ੍વਾਰਾਨਿ ਯਥਾ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇવਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਤੇਸਂ ਦਮਿਤਤ੍ਤਾ ਦਨ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਭਿਰਤਾવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਤ੍વਂ ਪਨ ਭਨ੍ਤੇ ਦੀਪਾਯਨ, ਕਿਂਕਾਰਣਾ ਤਪਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨੋ ਅਕਾਮਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਸਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਪੁਨ ਨ ਅਗਾਰਮੇવ ਅਜ੍ਝਾવਸਸੀਤਿ।

    Tassattho – ye keci khattiyādayo kāme pahāya idha loke pabbajanti, te aññatra kaṇhā bhavantaṃ kaṇhaṃ ṭhapetvā aññe akāmarūpā nāma natthi, sabbe jhānabhāvanāya kilesānaṃ samitattā santā, cakkhādīni dvārāni yathā nibbisevanāni honti, tathā tesaṃ damitattā dantā hutvā abhiratāva brahmacariyaṃ caranti, tvaṃ pana bhante dīpāyana, kiṃkāraṇā tapaṃ jigucchamāno akāmako hutvā brahmacariyaṃ carasi, kasmā puna na agārameva ajjhāvasasīti.

    ਅਥਸ੍ਸ ਸੋ ਕਾਰਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਚਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Athassa so kāraṇaṃ kathento pañcamaṃ gāthamāha –

    ੬੬.

    66.

    ‘‘ਸਦ੍ਧਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਪੁਨਂ ਨਿવਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਏਲ਼ਮੂਗੋવ ਬਾਲੋ વਤਾਯਂ।

    ‘‘Saddhāya nikkhamma punaṃ nivatto, so eḷamūgova bālo vatāyaṃ;

    ਏਤਸ੍ਸ વਾਦਸ੍ਸ ਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨੋ, ਅਕਾਮਕੋ ਚਰਾਮਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ।

    Etassa vādassa jigucchamāno, akāmako carāmi brahmacariyaṃ;

    વਿਞ੍ਞੁਪ੍ਪਸਤ੍ਥਞ੍ਚ ਸਤਞ੍ਚ ਠਾਨਂ, ਏવਮ੍ਪਹਂ ਪੁਞ੍ਞਕਰੋ ਭવਾਮੀ’’ਤਿ॥

    Viññuppasatthañca satañca ṭhānaṃ, evampahaṃ puññakaro bhavāmī’’ti.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਕਣ੍ਹੋ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਫਲਞ੍ਚ ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਤਾવ ਮਹਨ੍ਤਂ વਿਭવਂ ਪਹਾਯ ਅਗਾਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਯਂ ਜਹਿ, ਪੁਨ ਤਦਤ੍ਥਮੇવ ਨਿવਤ੍ਤੋ। ਸੋ ਅਯਂ ਏਲ਼ਮੂਗੋ ਗਾਮਦਾਰਕੋ વਿਯ ਬਾਲੋ વਤਾਤਿ ਇਮਂ વਾਦਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨੋ ਅਹਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਭਯੇਨ ਅਨਿਚ੍ਛਮਾਨੋਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਾਮਿ। ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਪੁਞ੍ਞਞ੍ਚ ਨਾਮੇਤਂ વਿਞ੍ਞੂਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਪਸਤ੍ਥਂ, ਤੇਸਂਯੇવ ਚ ਸਤਂ ਨਿવਾਸਟ੍ਠਾਨਂ। ਏવਂ ਇਮਿਨਾਪਿ ਕਾਰਣੇਨ ਅਹਂ ਪੁਞ੍ਞਕਰੋ ਭવਾਮਿ, ਅਸ੍ਸੁਮੁਖੋਪਿ ਰੁਦਮਾਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਾਮਿਯੇવਾਤਿ।

    Tassattho – kaṇho kammañca phalañca saddahitvā tāva mahantaṃ vibhavaṃ pahāya agārā nikkhamitvā yaṃ jahi, puna tadatthameva nivatto. So ayaṃ eḷamūgo gāmadārako viya bālo vatāti imaṃ vādaṃ jigucchamāno ahaṃ attano hirottappabhedabhayena anicchamānopi brahmacariyaṃ carāmi. Kiñca bhiyyo pabbajjāpuññañca nāmetaṃ viññūhi buddhādīhi pasatthaṃ, tesaṃyeva ca sataṃ nivāsaṭṭhānaṃ. Evaṃ imināpi kāraṇena ahaṃ puññakaro bhavāmi, assumukhopi rudamāno brahmacariyaṃ carāmiyevāti.

    ਏવਂ ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਮਣ੍ਡਬ੍ਯਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਛਟ੍ਠਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Evaṃ so attano ajjhāsayaṃ kathetvā puna maṇḍabyaṃ pucchanto chaṭṭhaṃ gāthamāha –

    ੬੭.

    67.

    ‘‘ਸਮਣੇ ਤੁવਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਅਦ੍ਧਿਕੇ ਚ, ਸਨ੍ਤਪ੍ਪਯਾਸਿ ਅਨ੍ਨਪਾਨੇਨ ਭਿਕ੍ਖਂ।

    ‘‘Samaṇe tuvaṃ brāhmaṇe addhike ca, santappayāsi annapānena bhikkhaṃ;

    ਓਪਾਨਭੂਤਂવ ਘਰਂ ਤવ ਯਿਦਂ, ਅਨ੍ਨੇਨ ਪਾਨੇਨ ਉਪੇਤਰੂਪਂ।

    Opānabhūtaṃva gharaṃ tava yidaṃ, annena pānena upetarūpaṃ;

    ਅਥ ਕਿਸ੍ਸ વਾਦਸ੍ਸ ਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨੋ, ਅਕਾਮਕੋ ਦਾਨਮਿਮਂ ਦਦਾਸੀ’’ਤਿ॥

    Atha kissa vādassa jigucchamāno, akāmako dānamimaṃ dadāsī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਚਰਨ੍ਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖਞ੍ਚ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਦਦਾਸਿ। ਓਪਾਨਭੂਤਂવਾਤਿ ਚਤੁਮਹਾਪਥੇ ਖਤਸਾਧਾਰਣਪੋਕ੍ਖਰਣੀ વਿਯ।

    Tattha bhikkhanti bhikkhāya carantānaṃ bhikkhañca sampādetvā dadāsi. Opānabhūtaṃvāti catumahāpathe khatasādhāraṇapokkharaṇī viya.

    ਤਤੋ ਮਣ੍ਡਬ੍ਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Tato maṇḍabyo attano ajjhāsayaṃ kathento sattamaṃ gāthamāha –

    ੬੮.

    68.

    ‘‘ਪਿਤਰੋ ਚ ਮੇ ਆਸੁਂ ਪਿਤਾਮਹਾ ਚ, ਸਦ੍ਧਾ ਅਹੁਂ ਦਾਨਪਤੀ વਦਞ੍ਞੂ।

    ‘‘Pitaro ca me āsuṃ pitāmahā ca, saddhā ahuṃ dānapatī vadaññū;

    ਤਂ ਕੁਲ੍ਲવਤ੍ਤਂ ਅਨੁવਤ੍ਤਮਾਨੋ, ਮਾਹਂ ਕੁਲੇ ਅਨ੍ਤਿਮਗਨ੍ਧਨੋ ਅਹੁਂ।

    Taṃ kullavattaṃ anuvattamāno, māhaṃ kule antimagandhano ahuṃ;

    ਏਤਸ੍ਸ વਾਦਸ੍ਸ ਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨੋ, ਅਕਾਮਕੋ ਦਾਨਮਿਮਂ ਦਦਾਮੀ’’ਤਿ॥

    Etassa vādassa jigucchamāno, akāmako dānamimaṃ dadāmī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ‘‘ਆਸੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ‘‘ਸਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਸਦ੍ਧਾ ਅਹੇਸੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਹੁਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਧਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਦਾਨਜੇਟ੍ਠਕਾ ਚੇવ ‘‘ਦੇਥ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤવਚਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਜਾਨਨਕਾ ਚ ਅਹੇਸੁਂ। ਤਂ ਕੁਲ੍ਲવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਕੁਲવਤ੍ਤਂ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਅਯਮੇવ ਪਾਠੋ। ਮਾਹਂ ਕੁਲੇ ਅਨ੍ਤਿਮਗਨ੍ਧਨੋ ਅਹੁਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਹਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਲੇ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਿਮਕੋ ਚੇવ ਕੁਲਪਲਾਪੋ ਚ ਮਾ ਅਹੁ’’ਨ੍ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਏਤਂ ‘‘ਕੁਲਅਨ੍ਤਿਮੋ ਕੁਲਪਲਾਪੋ’’ਤਿ વਾਦਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨੋ ਦਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਇਦਂ ਦਾਨਂ ਦਦਾਮੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।

    Tattha ‘‘āsu’’nti padassa ‘‘saddhā’’ti iminā sambandho, saddhā ahesunti attho. Ahunti saddhā hutvā tato uttari dānajeṭṭhakā ceva ‘‘detha karothā’’ti vuttavacanassa atthajānanakā ca ahesuṃ. Taṃ kullavattanti taṃ kulavattaṃ, aṭṭhakathāyaṃ pana ayameva pāṭho. Māhaṃ kule antimagandhano ahunti ‘‘ahaṃ attano kule sabbapacchimako ceva kulapalāpo ca mā ahu’’nti sallakkhetvā etaṃ ‘‘kulaantimo kulapalāpo’’ti vādaṃ jigucchamāno dānaṃ anicchantopi idaṃ dānaṃ dadāmīti dīpeti.

    ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਮਣ੍ਡਬ੍ਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਰਿਯਂ ਪੁਚ੍ਛਮਾਨੋ ਅਟ੍ਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Evañca pana vatvā maṇḍabyo attano bhariyaṃ pucchamāno aṭṭhamaṃ gāthamāha –

    ੬੯.

    69.

    ‘‘ਦਹਰਿਂ ਕੁਮਾਰਿਂ ਅਸਮਤ੍ਥਪਞ੍ਞਂ, ਯਂ ਤਾਨਯਿਂ ਞਾਤਿਕੁਲਾ ਸੁਗਤ੍ਤੇ।

    ‘‘Dahariṃ kumāriṃ asamatthapaññaṃ, yaṃ tānayiṃ ñātikulā sugatte;

    ਨ ਚਾਪਿ ਮੇ ਅਪ੍ਪਿਯਤਂ ਅવੇਦਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਕਾਮਾ ਪਰਿਚਾਰਯਨ੍ਤਾ।

    Na cāpi me appiyataṃ avedi, aññatra kāmā paricārayantā;

    ਅਥ ਕੇਨ વਣ੍ਣੇਨ ਮਯਾ ਤੇ ਭੋਤਿ, ਸਂવਾਸਧਮ੍ਮੋ ਅਹੁ ਏવਰੂਪੋ’’ਤਿ॥

    Atha kena vaṇṇena mayā te bhoti, saṃvāsadhammo ahu evarūpo’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਸਮਤ੍ਥਪਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਕੁਟੁਮ੍ਬਂ વਿਚਾਰੇਤੁਂ ਅਪ੍ਪਟਿਬਲਪਞ੍ਞਂ ਅਤਿਤਰੁਣਿਞ੍ਞੇવ ਸਮਾਨਂ। ਯਂ ਤਾਨਯਿਨ੍ਤਿ ਯਂ ਤਂ ਆਨਯਿਂ, ਅਹਂ ਦਹਰਿਮੇવ ਸਮਾਨਂ ਤਂ ਞਾਤਿਕੁਲਤੋ ਆਨੇਸਿਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਕਾਮਾ ਪਰਿਚਾਰਯਨ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ વਿਨਾ ਕਾਮੇਨ ਅਨਿਚ੍ਛਾਯ ਮਂ ਪਰਿਚਾਰਯਨ੍ਤਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਪ੍ਪਿਯਤਂ ਮਂ ਨ ਜਾਨਾਪੇਸਿ, ਸਮ੍ਪਿਯਾਯਮਾਨਰੂਪਾવ ਪਰਿਚਰਿ। ਕੇਨ વਣ੍ਣੇਨਾਤਿ ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ। ਭੋਤੀਤਿ ਤਂ ਆਲਪਤਿ। ਏવਰੂਪੋਤਿ ਆਸੀવਿਸਸਮਾਨਪਟਿਕੂਲਭਾવੇਨ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤવ ਸਂવਾਸਧਮ੍ਮੋ ਏવਰੂਪੋ ਪਿਯਸਂવਾਸੋ વਿਯ ਕਥਂ ਜਾਤੋਤਿ।

    Tattha asamatthapaññanti kuṭumbaṃ vicāretuṃ appaṭibalapaññaṃ atitaruṇiññeva samānaṃ. Yaṃ tānayinti yaṃ taṃ ānayiṃ, ahaṃ daharimeva samānaṃ taṃ ñātikulato ānesinti vuttaṃ hoti. Aññatra kāmā paricārayantāti ettakaṃ kālaṃ vinā kāmena anicchāya maṃ paricārayantāpi attano appiyataṃ maṃ na jānāpesi, sampiyāyamānarūpāva paricari. Kena vaṇṇenāti kena kāraṇena. Bhotīti taṃ ālapati. Evarūpoti āsīvisasamānapaṭikūlabhāvena mayā saddhiṃ tava saṃvāsadhammo evarūpo piyasaṃvāso viya kathaṃ jātoti.

    ਅਥਸ੍ਸ ਸਾ ਕਥੇਨ੍ਤੀ ਨવਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Athassa sā kathentī navamaṃ gāthamāha –

    ੭੦.

    70.

    ‘‘ਆਰਾ ਦੂਰੇ ਨਯਿਧ ਕਦਾਚਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਪਰਮ੍ਪਰਾ ਨਾਮ ਕੁਲੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ।

    ‘‘Ārā dūre nayidha kadāci atthi, paramparā nāma kule imasmiṃ;

    ਤਂ ਕੁਲ੍ਲવਤ੍ਤਂ ਅਨੁવਤ੍ਤਮਾਨਾ, ਮਾਹਂ ਕੁਲੇ ਅਨ੍ਤਿਮਗਨ੍ਧਿਨੀ ਅਹੁਂ।

    Taṃ kullavattaṃ anuvattamānā, māhaṃ kule antimagandhinī ahuṃ;

    ਏਤਸ੍ਸ વਾਦਸ੍ਸ ਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨਾ, ਅਕਾਮਿਕਾ ਪਦ੍ਧਚਰਾਮ੍ਹਿ ਤੁਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Etassa vādassa jigucchamānā, akāmikā paddhacarāmhi tuyha’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਆਰਾ ਦੂਰੇਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞવੇવਚਨਂ। ਅਤਿਦੂਰੇਤਿ વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੀ ਏવਮਾਹ। ਇਧਾਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਨ ਕਦਾਚੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਮ੍ਪਰਾਤਿ ਪੁਰਿਸਪਰਮ੍ਪਰਾ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸਾਮਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਞਾਤਿਕੁਲੇ ਦੂਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਾ ਕੁਲਪਰਿવਟ੍ਟਾ ਪੁਰਿਸਪਰਮ੍ਪਰਾ ਨਾਮ ਨ ਕਦਾਚਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਏਕਿਤ੍ਥਿਯਾਪਿ ਸਾਮਿਕਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੋ ਪੁਰਿਸੋ ਗਹਿਤਪੁਬ੍ਬੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ। ਤਂ ਕੁਲ੍ਲવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਹਮ੍ਪਿ ਤਂ ਕੁਲવਤ੍ਤਂ ਕੁਲਪવੇਣਿਂ ਅਨੁવਤ੍ਤਮਾਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਲੇ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾ ਪਲਾਲਭੂਤਾ ਮਾ ਅਹੁਨ੍ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਏਤਂ ਕੁਲਅਨ੍ਤਿਮਾ ਕੁਲਗਨ੍ਧਿਨੀਤਿ વਾਦਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨਾ ਅਕਾਮਿਕਾਪਿ ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਦ੍ਧਚਰਾਮ੍ਹਿ વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਕਾਰਿਕਾ ਪਾਦਪਰਿਚਾਰਿਕਾ ਜਾਤਾਮ੍ਹੀਤਿ।

    Tattha ārā dūreti aññamaññavevacanaṃ. Atidūreti vā dassentī evamāha. Idhāti nipātamattaṃ, na kadācīti attho. Paramparāti purisaparamparā. Idaṃ vuttaṃ hoti – sāmi, imasmiṃ amhākaṃ ñātikule dūrato paṭṭhāya yāva sattamā kulaparivaṭṭā purisaparamparā nāma na kadāci atthi, ekitthiyāpi sāmikaṃ chaḍḍetvā añño puriso gahitapubbo nāma natthīti. Taṃ kullavattanti ahampi taṃ kulavattaṃ kulapaveṇiṃ anuvattamānā attano kule pacchimikā palālabhūtā mā ahunti sallakkhetvā etaṃ kulaantimā kulagandhinīti vādaṃ jigucchamānā akāmikāpi tuyhaṃ paddhacarāmhi veyyāvaccakārikā pādaparicārikā jātāmhīti.

    ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਾ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਭਾਸਿਤਪੁਬ੍ਬਂ ਗੁਯ੍ਹਂ ਭਾਸਿਤਂ, ਕੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯਪਿ ਮੇ ਅਯਂ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕੁਲੂਪਕਤਾਪਸਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖੇਯੇવ ਖਮਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਖਮਾਪੇਨ੍ਤੀ ਦਸਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Evañca pana vatvā ‘‘mayā sāmikassa santike abhāsitapubbaṃ guyhaṃ bhāsitaṃ, kujjheyyapi me ayaṃ, amhākaṃ kulūpakatāpasassa sammukheyeva khamāpessāmī’’ti cintetvā khamāpentī dasamaṃ gāthamāha –

    ੭੧.

    71.

    ‘‘ਮਣ੍ਡਬ੍ਯ ਭਾਸਿਂ ਯਮਭਾਸਨੇਯ੍ਯਂ, ਤਂ ਖਮ੍ਯਤਂ ਪੁਤ੍ਤਕਹੇਤੁ ਮਜ੍ਜ।

    ‘‘Maṇḍabya bhāsiṃ yamabhāsaneyyaṃ, taṃ khamyataṃ puttakahetu majja;

    ਪੁਤ੍ਤਪੇਮਾ ਨ ਇਧ ਪਰਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਸੋ ਨੋ ਅਯਂ ਜੀવਤਿ ਯਞ੍ਞਦਤ੍ਤੋ’’ਤਿ॥

    Puttapemā na idha paratthi kiñci, so no ayaṃ jīvati yaññadatto’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਂ ਖਮ੍ਯਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਖਮਯਤੁ। ਪੁਤ੍ਤਕਹੇਤੁ ਮਜ੍ਜਾਤਿ ਤਂ ਮਮ ਭਾਸਿਤਂ ਅਜ੍ਜ ਇਮਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁ ਖਮਯਤੁ। ਸੋ ਨੋ ਅਯਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ ਮਯਾ ਏਤਂ ਭਾਸਿਤਂ, ਸੋ ਨੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਜੀવਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਜੀવਿਤਲਾਭਭਾવੇਨ ਮੇ ਖਮ ਸਾਮਿ, ਅਜ੍ਜਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤવ વਸવਤ੍ਤਿਨੀ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ।

    Tattha taṃ khamyatanti taṃ khamayatu. Puttakahetu majjāti taṃ mama bhāsitaṃ ajja imassa puttassa hetu khamayatu. So no ayanti yassa puttassa kāraṇā mayā etaṃ bhāsitaṃ, so no putto jīvati, imassa jīvitalābhabhāvena me khama sāmi, ajjato paṭṭhāya tava vasavattinī bhavissāmīti.

    ਅਥ ਨਂ ਮਣ੍ਡਬ੍ਯੋ ‘‘ਉਟ੍ਠੇਹਿ ਭਦ੍ਦੇ, ਖਮਾਮਿ ਤੇ, ਇਤੋ ਪਨ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਾ ਫਰੁਸਚਿਤ੍ਤਾ ਅਹੋਸਿ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੇ ਅਪ੍ਪਿਯਂ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਣ੍ਡਬ੍ਯਂ ਆਹ – ‘‘ਆવੁਸੋ, ਤਯਾ ਦੁਸ੍ਸਙ੍ਘਰਂ ਧਨਂ ਸਙ੍ਘਰਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਫਲਞ੍ਚ ਅਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਦਦਨ੍ਤੇਨ ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਕਤਂ, ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਾਨਂ ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਦੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤਯਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਭਾવੇ ਠਤ੍વਾ ਅਨਭਿਰਤੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤੇਨ ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਕਤਂ, ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਇਦਾਨਿ ਯਥਾ ਤਯਿ ਕਤਕਾਰਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤ੍વਾ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਅਭਿਰਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਾਹੀ’’ਤਿ। ਤੇ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ਅਗਮਂਸੁ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਭਰਿਯਾ ਸਾਮਿਕੇ ਸਸ੍ਨੇਹਾ ਅਹੋਸਿ, ਮਣ੍ਡਬ੍ਯੋ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧਾਯ ਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਅਨਭਿਰਤਿਂ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਝਾਨਾਭਿਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਪਰਾਯਣੋ ਅਹੋਸਿ।

    Atha naṃ maṇḍabyo ‘‘uṭṭhehi bhadde, khamāmi te, ito pana paṭṭhāya mā pharusacittā ahosi, ahampi te appiyaṃ na karissāmī’’ti āha. Bodhisatto maṇḍabyaṃ āha – ‘‘āvuso, tayā dussaṅgharaṃ dhanaṃ saṅgharitvā kammañca phalañca asaddahitvā dānaṃ dadantena ayuttaṃ kataṃ, ito paṭṭhāya dānaṃ saddahitvā dehī’’ti. So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā bodhisattaṃ āha – ‘‘bhante, tayā amhākaṃ dakkhiṇeyyabhāve ṭhatvā anabhiratena brahmacariyaṃ carantena ayuttaṃ kataṃ, ito paṭṭhāya idāni yathā tayi katakārā mahapphalā honti, evaṃ cittaṃ pasādetvā suddhacitto abhirato hutvā brahmacariyaṃ carāhī’’ti. Te mahāsattaṃ vanditvā uṭṭhāya agamaṃsu. Tato paṭṭhāya bhariyā sāmike sasnehā ahosi, maṇḍabyo pasannacitto saddhāya dānaṃ adāsi. Bodhisatto anabhiratiṃ vinodetvā jhānābhiññaṃ uppādetvā brahmalokaparāyaṇo ahosi.

    ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ । ਤਦਾ ਮਣ੍ਡਬ੍ਯੋ ਆਨਨ੍ਦੋ ਅਹੋਸਿ, ਭਰਿਯਾ વਿਸਾਖਾ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਰਾਹੁਲੋ, ਆਣਿਮਣ੍ਡਬ੍ਯੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਕਣ੍ਹਦੀਪਾਯਨੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ।

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne ukkaṇṭhito bhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi . Tadā maṇḍabyo ānando ahosi, bhariyā visākhā, putto rāhulo, āṇimaṇḍabyo sāriputto, kaṇhadīpāyano pana ahameva ahosinti.

    ਕਣ੍ਹਦੀਪਾਯਨਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਛਟ੍ਠਾ।

    Kaṇhadīpāyanajātakavaṇṇanā chaṭṭhā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੪੪੪. ਕਣ੍ਹਦੀਪਾਯਨਜਾਤਕਂ • 444. Kaṇhadīpāyanajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact