Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [൪൪൦] ൨. കണ്ഹജാതകവണ്ണനാ

    [440] 2. Kaṇhajātakavaṇṇanā

    കണ്ഹോ വതായം പുരിസോതി ഇദം സത്ഥാ കപിലവത്ഥും ഉപനിസ്സായ നിഗ്രോധാരാമേ വിഹരന്തോ സിതപാതുകമ്മം ആരബ്ഭ കഥേസി. തദാ കിര സത്ഥാ സായന്ഹസമയേ നിഗ്രോധാരാമേ ഭിക്ഖുസങ്ഘപരിവുതോ ജങ്ഘവിഹാരം അനുചങ്കമമാനോ അഞ്ഞതരസ്മിം പദേസേ സിതം പാത്വാകാസി. ആനന്ദത്ഥേരോ ‘‘കോ നു ഖോ ഹേതു, കോ പച്ചയോ ഭഗവതോ സിതസ്സ പാതുകമ്മായ, ന അഹേതു തഥാഗതാ സിതം പാതുകരോന്തി, പുച്ഛിസ്സാമി താവാ’’തി അഞ്ജലിം പഗ്ഗയ്ഹ സിതകാരണം പുച്ഛി. അഥസ്സ സത്ഥാ ‘‘ഭൂതപുബ്ബം, ആനന്ദ, കണ്ഹോ നാമ ഇസി അഹോസി, സോ ഇമസ്മിം ഭൂമിപ്പദേസേ വിഹാസി ഝായീ ഝാനരതോ, തസ്സ സീലതേജേന സക്കസ്സ ഭവനം കമ്പീ’’തി സിതകാരണം വത്വാ തസ്സ വത്ഥുനോ അപാകടത്താ ഥേരേന യാചിതോ അതീതം ആഹരി.

    Kaṇhovatāyaṃ purisoti idaṃ satthā kapilavatthuṃ upanissāya nigrodhārāme viharanto sitapātukammaṃ ārabbha kathesi. Tadā kira satthā sāyanhasamaye nigrodhārāme bhikkhusaṅghaparivuto jaṅghavihāraṃ anucaṅkamamāno aññatarasmiṃ padese sitaṃ pātvākāsi. Ānandatthero ‘‘ko nu kho hetu, ko paccayo bhagavato sitassa pātukammāya, na ahetu tathāgatā sitaṃ pātukaronti, pucchissāmi tāvā’’ti añjaliṃ paggayha sitakāraṇaṃ pucchi. Athassa satthā ‘‘bhūtapubbaṃ, ānanda, kaṇho nāma isi ahosi, so imasmiṃ bhūmippadese vihāsi jhāyī jhānarato, tassa sīlatejena sakkassa bhavanaṃ kampī’’ti sitakāraṇaṃ vatvā tassa vatthuno apākaṭattā therena yācito atītaṃ āhari.

    അതീതേ ബാരാണസിയം ബ്രഹ്മദത്തേ രജ്ജം കാരേന്തേ ബാരാണസിയം ഏകേന അസീതികോടിവിഭവേന അപുത്തകേന ബ്രാഹ്മണേന സീലം സമാദിയിത്വാ പുത്തേ പത്ഥിതേ ബോധിസത്തോ തസ്സ ബ്രാഹ്മണിയാ കുച്ഛിമ്ഹി നിബ്ബത്തി. കാളവണ്ണത്താ പനസ്സ നാമഗ്ഗഹണദിവസേ ‘‘കണ്ഹകുമാരോ’’തി നാമം അകംസു. സോ സോളസവസ്സകാലേ മണിപടിമാ വിയ സോഭഗ്ഗപ്പത്തോ ഹുത്വാ പിതരാ സിപ്പുഗ്ഗഹണത്ഥായ പേസിതോ തക്കസിലായം സബ്ബസിപ്പാനി ഉഗ്ഗഹേത്വാ പച്ചാഗച്ഛി. അഥ നം പിതാ അനുരൂപേന ദാരേന സംയോജേസി. സോ അപരഭാഗേ മാതാപിതൂനം അച്ചയേന സബ്ബിസ്സരിയം പടിപജ്ജി. അഥേകദിവസം രതനകോട്ഠാഗാരാനി വിലോകേത്വാ വരപല്ലങ്കമജ്ഝഗതോ സുവണ്ണപട്ടം ആഹരാപേത്വാ ‘‘ഏത്തകം ധനം അസുകേന ഉപ്പാദിതം, ഏത്തകം അസുകേനാ’’തി പുബ്ബഞാതീഹി സുവണ്ണപട്ടേ ലിഖിതാനി അക്ഖരാനി ദിസ്വാ ചിന്തേസി ‘‘യേഹി ഇമം ധനം ഉപ്പാദിതം, തേ ന പഞ്ഞായന്തി, ധനമേവ പഞ്ഞായതി, ഏകോപി ഇദം ധനം ഗഹേത്വാ ഗതോ നാമ നത്ഥി, ന ഖോ പന സക്കാ ധനഭണ്ഡികം ബന്ധിത്വാ പരലോകം ഗന്തും. പഞ്ചന്നം വേരാനം സാധാരണഭാവേന ഹി അസാരസ്സ ധനസ്സ ദാനം സാരോ, ബഹുരോഗസാധാരണഭാവേന അസാരസ്സ സരീരസ്സ സീലവന്തേസു അഭിവാദനാദികമ്മം സാരോ, അനിച്ചാഭിഭൂതഭാവേന അസാരസ്സ ജീവിതസ്സ അനിച്ചാദിവസേന വിപസ്സനായോഗോ സാരോ, തസ്മാ അസാരേഹി ഭോഗേഹി സാരഗ്ഗഹണത്ഥം ദാനം ദസ്സാമീ’’തി.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bārāṇasiyaṃ ekena asītikoṭivibhavena aputtakena brāhmaṇena sīlaṃ samādiyitvā putte patthite bodhisatto tassa brāhmaṇiyā kucchimhi nibbatti. Kāḷavaṇṇattā panassa nāmaggahaṇadivase ‘‘kaṇhakumāro’’ti nāmaṃ akaṃsu. So soḷasavassakāle maṇipaṭimā viya sobhaggappatto hutvā pitarā sippuggahaṇatthāya pesito takkasilāyaṃ sabbasippāni uggahetvā paccāgacchi. Atha naṃ pitā anurūpena dārena saṃyojesi. So aparabhāge mātāpitūnaṃ accayena sabbissariyaṃ paṭipajji. Athekadivasaṃ ratanakoṭṭhāgārāni viloketvā varapallaṅkamajjhagato suvaṇṇapaṭṭaṃ āharāpetvā ‘‘ettakaṃ dhanaṃ asukena uppāditaṃ, ettakaṃ asukenā’’ti pubbañātīhi suvaṇṇapaṭṭe likhitāni akkharāni disvā cintesi ‘‘yehi imaṃ dhanaṃ uppāditaṃ, te na paññāyanti, dhanameva paññāyati, ekopi idaṃ dhanaṃ gahetvā gato nāma natthi, na kho pana sakkā dhanabhaṇḍikaṃ bandhitvā paralokaṃ gantuṃ. Pañcannaṃ verānaṃ sādhāraṇabhāvena hi asārassa dhanassa dānaṃ sāro, bahurogasādhāraṇabhāvena asārassa sarīrassa sīlavantesu abhivādanādikammaṃ sāro, aniccābhibhūtabhāvena asārassa jīvitassa aniccādivasena vipassanāyogo sāro, tasmā asārehi bhogehi sāraggahaṇatthaṃ dānaṃ dassāmī’’ti.

    സോ ആസനാ വുട്ഠായ രഞ്ഞോ സന്തികം ഗന്ത്വാ രാജാനം ആപുച്ഛിത്വാ മഹാദാനം പവത്തേസി. യാവ സത്തമാ ദിവസാ ധനം അപരിക്ഖീയമാനം ദിസ്വാ ‘‘കിം മേ ധനേന, യാവ മം ജരാ നാഭിഭവതി, താവദേവ പബ്ബജിത്വാ അഭിഞ്ഞാ ച സമാപത്തിയോ ച നിബ്ബത്തേത്വാ ബ്രഹ്മലോകപരായണോ ഭവിസ്സാമീ’’തി ചിന്തേത്വാ ഗേഹേ സബ്ബദ്വാരാനി വിവരാപേത്വാ ‘‘ദിന്നം മേ, ഹരന്തൂ’’തി അസുചിം വിയ ജിഗുച്ഛന്തോ വത്ഥുകാമേ പഹായ മഹാജനസ്സ രോദന്തസ്സ പരിദേവന്തസ്സ നഗരാ നിക്ഖമിത്വാ ഹിമവന്തപദേസം പവിസിത്വാ ഇസിപബ്ബജ്ജം പബ്ബജിത്വാ അത്തനോ വസനത്ഥായ രമണീയം ഭൂമിഭാഗം ഓലോകേന്തോ ഇമം ഠാനം പത്വാ ‘‘ഇധ വസിസ്സാമീ’’തി ഏകം ഇന്ദവാരുണീരുക്ഖം ഗോചരഗാമം അധിട്ഠായ തസ്സേവ രുക്ഖസ്സ മൂലേ വിഹാസി. ഗാമന്തസേനാസനം പഹായ ആരഞ്ഞികോ അഹോസി, പണ്ണസാലം അകത്വാ രുക്ഖമൂലികോ അഹോസി, അബ്ഭോകാസികോ നേസജ്ജികോ. സചേ നിപജ്ജിതുകാമോ, ഭൂമിയംയേവ നിപജ്ജതി, ദന്തമൂസലികോ ഹുത്വാ അനഗ്ഗിപക്കമേവ ഖാദതി, ഥുസപരിക്ഖിത്തം കിഞ്ചി ന ഖാദതി, ഏകദിവസം ഏകവാരമേവ ഖാദതി, ഏകാസനികോ അഹോസി. ഖമായ പഥവീആപതേജവായുസമോ ഹുത്വാ ഏതേ ഏത്തകേ ധുതങ്ഗഗുണേ സമാദായ വത്തതി, ഇമസ്മിം കിര ജാതകേ ബോധിസത്തോ പരമപ്പിച്ഛോ അഹോസി. സോ ന ചിരസ്സേവ അഭിഞ്ഞാ ച സമാപത്തിയോ ച നിബ്ബത്തേത്വാ ഝാനകീളം കീളന്തോ തത്ഥേവ വസതി, ഫലാഫലത്ഥമ്പി അഞ്ഞത്ഥ ന ഗച്ഛതി, രുക്ഖസ്സ ഫലിതകാലേ ഫലം ഖാദതി, പുപ്ഫിതകാലേ പുപ്ഫം ഖാദതി, സപത്തകാലേ പത്താനി ഖാദതി, നിപ്പത്തകാലേ പപടികം ഖാദതി. ഏവം പരമസന്തുട്ഠോ ഹുത്വാ ഇമസ്മിം ഠാനേ ചിരം വസതി.

    So āsanā vuṭṭhāya rañño santikaṃ gantvā rājānaṃ āpucchitvā mahādānaṃ pavattesi. Yāva sattamā divasā dhanaṃ aparikkhīyamānaṃ disvā ‘‘kiṃ me dhanena, yāva maṃ jarā nābhibhavati, tāvadeva pabbajitvā abhiññā ca samāpattiyo ca nibbattetvā brahmalokaparāyaṇo bhavissāmī’’ti cintetvā gehe sabbadvārāni vivarāpetvā ‘‘dinnaṃ me, harantū’’ti asuciṃ viya jigucchanto vatthukāme pahāya mahājanassa rodantassa paridevantassa nagarā nikkhamitvā himavantapadesaṃ pavisitvā isipabbajjaṃ pabbajitvā attano vasanatthāya ramaṇīyaṃ bhūmibhāgaṃ olokento imaṃ ṭhānaṃ patvā ‘‘idha vasissāmī’’ti ekaṃ indavāruṇīrukkhaṃ gocaragāmaṃ adhiṭṭhāya tasseva rukkhassa mūle vihāsi. Gāmantasenāsanaṃ pahāya āraññiko ahosi, paṇṇasālaṃ akatvā rukkhamūliko ahosi, abbhokāsiko nesajjiko. Sace nipajjitukāmo, bhūmiyaṃyeva nipajjati, dantamūsaliko hutvā anaggipakkameva khādati, thusaparikkhittaṃ kiñci na khādati, ekadivasaṃ ekavārameva khādati, ekāsaniko ahosi. Khamāya pathavīāpatejavāyusamo hutvā ete ettake dhutaṅgaguṇe samādāya vattati, imasmiṃ kira jātake bodhisatto paramappiccho ahosi. So na cirasseva abhiññā ca samāpattiyo ca nibbattetvā jhānakīḷaṃ kīḷanto tattheva vasati, phalāphalatthampi aññattha na gacchati, rukkhassa phalitakāle phalaṃ khādati, pupphitakāle pupphaṃ khādati, sapattakāle pattāni khādati, nippattakāle papaṭikaṃ khādati. Evaṃ paramasantuṭṭho hutvā imasmiṃ ṭhāne ciraṃ vasati.

    സോ ഏകദിവസം പുബ്ബണ്ഹസമയേ തസ്സ രുക്ഖസ്സ പക്കാനി ഫലാനി ഗണ്ഹി, ഗണ്ഹന്തോ പന ലോലുപ്പചാരേന ഉട്ഠായ അഞ്ഞസ്മിം പദേസേ ന ഗണ്ഹാതി, യഥാനിസിന്നോവ ഹത്ഥം പസാരേത്വാ ഹത്ഥപ്പസാരണട്ഠാനേ ഠിതാനി ഫലാനി സംഹരതി, തേസുപി മനാപാമനാപം അവിചിനിത്വാ സമ്പത്തസമ്പത്തമേവ ഗണ്ഹാതി. ഏവം പരമസന്തുട്ഠസ്സ തസ്സ സീലതേജേന സക്കസ്സ പണ്ഡുകമ്ബലസിലാസനം ഉണ്ഹാകാരം ദസ്സേസി. തം കിര സക്കസ്സ ആയുക്ഖയേന വാ ഉണ്ഹം ഹോതി പുഞ്ഞക്ഖയേന വാ, അഞ്ഞസ്മിം വാ മഹാനുഭാവസത്തേ തം ഠാനം പത്ഥേന്തേ, ധമ്മികാനം വാ മഹിദ്ധികസമണബ്രാഹ്മണാനം സീലതേജേന ഉണ്ഹം ഹോതി. സക്കോ ‘‘കോ നു ഖോ മം ഠാനാ ചാവേതുകാമോ’’തി ആവജ്ജേത്വാ ഇമസ്മിം പദേസേ വസന്തം കണ്ഹം ഇസിം രുക്ഖഫലാനി ഉച്ചിനന്തം ദിസ്വാ ചിന്തേസി ‘‘അയം ഇസി ഘോരതപോ പരമജിതിന്ദ്രിയോ, ഇമം ധമ്മകഥായ സീഹനാദം നദാപേത്വാ സുകാരണം സുത്വാ വരേന സന്തപ്പേത്വാ ഇമമസ്സ രുക്ഖം ധുവഫലം കത്വാ ആഗമിസ്സാമീ’’തി. സോ മഹന്തേനാനുഭാവേന സീഘം ഓതരിത്വാ തസ്മിം രുക്ഖമൂലേ തസ്സ പിട്ഠിപസ്സേ ഠത്വാ ‘‘അത്തനോ അവണ്ണേ കഥിതേ കുജ്ഝിസ്സതി നു ഖോ, നോ’’തി വീമംസന്തോ പഠമം ഗാഥമാഹ –

    So ekadivasaṃ pubbaṇhasamaye tassa rukkhassa pakkāni phalāni gaṇhi, gaṇhanto pana loluppacārena uṭṭhāya aññasmiṃ padese na gaṇhāti, yathānisinnova hatthaṃ pasāretvā hatthappasāraṇaṭṭhāne ṭhitāni phalāni saṃharati, tesupi manāpāmanāpaṃ avicinitvā sampattasampattameva gaṇhāti. Evaṃ paramasantuṭṭhassa tassa sīlatejena sakkassa paṇḍukambalasilāsanaṃ uṇhākāraṃ dassesi. Taṃ kira sakkassa āyukkhayena vā uṇhaṃ hoti puññakkhayena vā, aññasmiṃ vā mahānubhāvasatte taṃ ṭhānaṃ patthente, dhammikānaṃ vā mahiddhikasamaṇabrāhmaṇānaṃ sīlatejena uṇhaṃ hoti. Sakko ‘‘ko nu kho maṃ ṭhānā cāvetukāmo’’ti āvajjetvā imasmiṃ padese vasantaṃ kaṇhaṃ isiṃ rukkhaphalāni uccinantaṃ disvā cintesi ‘‘ayaṃ isi ghoratapo paramajitindriyo, imaṃ dhammakathāya sīhanādaṃ nadāpetvā sukāraṇaṃ sutvā varena santappetvā imamassa rukkhaṃ dhuvaphalaṃ katvā āgamissāmī’’ti. So mahantenānubhāvena sīghaṃ otaritvā tasmiṃ rukkhamūle tassa piṭṭhipasse ṭhatvā ‘‘attano avaṇṇe kathite kujjhissati nu kho, no’’ti vīmaṃsanto paṭhamaṃ gāthamāha –

    ൧൧.

    11.

    ‘‘കണ്ഹോ വതായം പുരിസോ, കണ്ഹം ഭുഞ്ജതി ഭോജനം;

    ‘‘Kaṇho vatāyaṃ puriso, kaṇhaṃ bhuñjati bhojanaṃ;

    കണ്ഹേ ഭൂമിപദേസസ്മിം, ന മയ്ഹം മനസോ പിയോ’’തി.

    Kaṇhe bhūmipadesasmiṃ, na mayhaṃ manaso piyo’’ti.

    തത്ഥ കണ്ഹോതി കാളവണ്ണോ. ഭോജനന്തി രുക്ഖഫലഭോജനം.

    Tattha kaṇhoti kāḷavaṇṇo. Bhojananti rukkhaphalabhojanaṃ.

    കണ്ഹോ ഇസി സക്കസ്സ വചനം സുത്വാ ‘‘കോ നു ഖോ മയാ സദ്ധിം കഥേതീ’’തി ദിബ്ബചക്ഖുനാ ഉപധാരേന്തോ ‘‘സക്കോ’’തി ഞത്വാ അനിവത്തിത്വാ അനോലോകേത്വാവ ദുതിയം ഗാഥമാഹ –

    Kaṇho isi sakkassa vacanaṃ sutvā ‘‘ko nu kho mayā saddhiṃ kathetī’’ti dibbacakkhunā upadhārento ‘‘sakko’’ti ñatvā anivattitvā anoloketvāva dutiyaṃ gāthamāha –

    ൧൨.

    12.

    ‘‘ന കണ്ഹോ തചസാ ഹോതി, അന്തോസാരോ ഹി ബ്രാഹ്മണോ;

    ‘‘Na kaṇho tacasā hoti, antosāro hi brāhmaṇo;

    യസ്മിം പാപാനി കമ്മാനി, സ വേ കണ്ഹോ സുജമ്പതീ’’തി.

    Yasmiṃ pāpāni kammāni, sa ve kaṇho sujampatī’’ti.

    തത്ഥ തചസാതി തചേന കണ്ഹോ നാമ ന ഹോതീതി അത്ഥോ. അന്തോസാരോതി അബ്ഭന്തരേ സീലസമാധിപഞ്ഞാവിമുത്തിവിമുത്തിഞാണദസ്സനസാരേഹി സമന്നാഗതോ. ഏവരൂപോ ഹി ബാഹിതപാപത്താ ബ്രാഹ്മണോ നാമ ഹോതി. സ വേതി യസ്മിം പന പാപാനി കമ്മാനി അത്ഥി, സോ യത്ഥ കത്ഥചി കുലേ ജാതോപി യേന കേനചി സരീരവണ്ണേന സമന്നാഗതോപി കാളകോവ.

    Tattha tacasāti tacena kaṇho nāma na hotīti attho. Antosāroti abbhantare sīlasamādhipaññāvimuttivimuttiñāṇadassanasārehi samannāgato. Evarūpo hi bāhitapāpattā brāhmaṇo nāma hoti. Sa veti yasmiṃ pana pāpāni kammāni atthi, so yattha katthaci kule jātopi yena kenaci sarīravaṇṇena samannāgatopi kāḷakova.

    ഏവഞ്ച പന വത്വാ ഇമേസം സത്താനം കണ്ഹഭാവകരാനി പാപകമ്മാനി ഏകവിധാദിഭേദേഹി വിത്ഥാരേത്വാ സബ്ബാനിപി താനി ഗരഹിത്വാ സീലാദയോ ഗുണേ പസംസിത്വാ ആകാസേ ചന്ദം ഉട്ഠാപേന്തോ വിയ സക്കസ്സ ധമ്മം ദേസേസി. സക്കോ തസ്സ ധമ്മകഥം സുത്വാ പമുദിതോ സോമനസ്സജാതോ മഹാസത്തം വരേന നിമന്തേന്തോ തതിയം ഗാഥമാഹ –

    Evañca pana vatvā imesaṃ sattānaṃ kaṇhabhāvakarāni pāpakammāni ekavidhādibhedehi vitthāretvā sabbānipi tāni garahitvā sīlādayo guṇe pasaṃsitvā ākāse candaṃ uṭṭhāpento viya sakkassa dhammaṃ desesi. Sakko tassa dhammakathaṃ sutvā pamudito somanassajāto mahāsattaṃ varena nimantento tatiyaṃ gāthamāha –

    ൧൩.

    13.

    ‘‘ഏതസ്മിം തേ സുലപിതേ, പതിരൂപേ സുഭാസിതേ;

    ‘‘Etasmiṃ te sulapite, patirūpe subhāsite;

    വരം ബ്രാഹ്മണ തേ ദമ്മി, യം കിഞ്ചി മനസിച്ഛസീ’’തി.

    Varaṃ brāhmaṇa te dammi, yaṃ kiñci manasicchasī’’ti.

    തത്ഥ ഏതസ്മിന്തി യം ഇദം തയാ സബ്ബഞ്ഞുബുദ്ധേന വിയ സുലപിതം, തസ്മിം സുലപിതേ തുമ്ഹാകമേവ അനുച്ഛവികത്താ പതിരൂപേ സുഭാസിതേ യം കിഞ്ചി മനസാ ഇച്ഛസി, സബ്ബം തേ യം വരം ഇച്ഛിതം പത്ഥിതം, തം ദമ്മീതി അത്ഥോ.

    Tattha etasminti yaṃ idaṃ tayā sabbaññubuddhena viya sulapitaṃ, tasmiṃ sulapite tumhākameva anucchavikattā patirūpe subhāsite yaṃ kiñci manasā icchasi, sabbaṃ te yaṃ varaṃ icchitaṃ patthitaṃ, taṃ dammīti attho.

    തം സുത്വാ മഹാസത്തോ ചിന്തേസി ‘‘അയം കിം നു ഖോ അത്തനോ അവണ്ണേ കഥിതേ കുജ്ഝിസ്സതി, നോതി മം വീമംസന്തോ മയ്ഹം ഛവിവണ്ണഞ്ച ഭോജനഞ്ച വസനട്ഠാനഞ്ച ഗരഹിത്വാ ഇദാനി മയ്ഹം അകുദ്ധഭാവം ഞത്വാ പസന്നചിത്തോ വരം ദേതി, മം ഖോ പനേസ ‘സക്കിസ്സരിയബ്ര്ഹ്മിസ്സരിയാനം അത്ഥായ ബ്രഹ്മചരിയം ചരതീ’തിപി മഞ്ഞേയ്യ, തത്രസ്സ നിക്കങ്ഖഭാവത്ഥം മയ്ഹം പരേസു കോധോ വാ ദോസോ വാ മാ ഉപ്പജ്ജതു, പരസമ്പത്തിയം ലോഭോ വാ പരേസു സിനേഹോ വാ മാ ഉപ്പജ്ജതു, മജ്ഝത്തോവ ഭവേയ്യന്തി ഇമേ മയാ ചത്താരോ വരേ ഗഹേതും വട്ടതീ’’തി. സോ തസ്സ നിക്കങ്ഖഭാവത്ഥായ ചത്താരോ വരേ ഗണ്ഹന്തോ ചതുത്ഥം ഗാഥമാഹ –

    Taṃ sutvā mahāsatto cintesi ‘‘ayaṃ kiṃ nu kho attano avaṇṇe kathite kujjhissati, noti maṃ vīmaṃsanto mayhaṃ chavivaṇṇañca bhojanañca vasanaṭṭhānañca garahitvā idāni mayhaṃ akuddhabhāvaṃ ñatvā pasannacitto varaṃ deti, maṃ kho panesa ‘sakkissariyabrhmissariyānaṃ atthāya brahmacariyaṃ caratī’tipi maññeyya, tatrassa nikkaṅkhabhāvatthaṃ mayhaṃ paresu kodho vā doso vā mā uppajjatu, parasampattiyaṃ lobho vā paresu sineho vā mā uppajjatu, majjhattova bhaveyyanti ime mayā cattāro vare gahetuṃ vaṭṭatī’’ti. So tassa nikkaṅkhabhāvatthāya cattāro vare gaṇhanto catutthaṃ gāthamāha –

    ൧൪.

    14.

    ‘‘വരഞ്ചേ മേ അദോ സക്ക, സബ്ബഭൂതാനമിസ്സര;

    ‘‘Varañce me ado sakka, sabbabhūtānamissara;

    സുനിക്കോധം സുനിദ്ദോസം, നില്ലോഭം വുത്തിമത്തനോ;

    Sunikkodhaṃ suniddosaṃ, nillobhaṃ vuttimattano;

    നിസ്നേഹമഭികങ്ഖാമി, ഏതേ മേ ചതുരോ വരേ’’തി.

    Nisnehamabhikaṅkhāmi, ete me caturo vare’’ti.

    തത്ഥ വരഞ്ചേ മേ അദോ സക്കാതി സചേ ത്വം മയ്ഹം വരം അദാസി. സുനിക്കോധന്തി അകുജ്ഝനവസേന സുട്ഠു നിക്കോധം. സുനിദ്ദോസന്തി അദുസ്സനവസേന സുട്ഠു നിദ്ദോസം. നില്ലോഭന്തി പരസമ്പത്തീസു നില്ലോഭം. വുത്തിമത്തനോതി ഏവരൂപം അത്തനോ വുത്തിം. നിസ്നേഹന്തി പുത്തധീതാദീസു വാ സവിഞ്ഞാണകേസു ധനധഞ്ഞാദീസു വാ അവിഞ്ഞാണകേസു അത്തനോ സന്തകേസുപി നിസ്നേഹം അപഗതലോഭം. അഭികങ്ഖാമീതി ഏവരൂപം ഇമേഹി ചതൂഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതം അത്തനോ വുത്തിം അഭികങ്ഖാമി. ഏതേ മേ ചതുരോ വരേതി ഏതേ നിക്കോധാദികേ ചതുരോ മയ്ഹം വരേ ദേഹീതി.

    Tattha varañce me ado sakkāti sace tvaṃ mayhaṃ varaṃ adāsi. Sunikkodhanti akujjhanavasena suṭṭhu nikkodhaṃ. Suniddosanti adussanavasena suṭṭhu niddosaṃ. Nillobhanti parasampattīsu nillobhaṃ. Vuttimattanoti evarūpaṃ attano vuttiṃ. Nisnehanti puttadhītādīsu vā saviññāṇakesu dhanadhaññādīsu vā aviññāṇakesu attano santakesupi nisnehaṃ apagatalobhaṃ. Abhikaṅkhāmīti evarūpaṃ imehi catūhaṅgehi samannāgataṃ attano vuttiṃ abhikaṅkhāmi. Ete me caturo vareti ete nikkodhādike caturo mayhaṃ vare dehīti.

    കിം പനേസ ന ജാനാതി ‘‘യഥാ ന സക്കാ സക്കസ്സ സന്തികേ വരം ഗഹേത്വാ വരേന കോധാദയോ ഹനിതു’’ന്തി. നോ ന ജാനാതി, സക്കേ ഖോ പന വരം ദേന്തേ ന ഗണ്ഹാമീതി വചനം ന യുത്തന്തി തസ്സ ച നിക്കങ്ഖഭാവത്ഥായ ഗണ്ഹി . തതോ സക്കോ ചിന്തേസി ‘‘കണ്ഹപണ്ഡിതോ വരം ഗണ്ഹന്തോ അതിവിയ അനവജ്ജേ വരേ ഗണ്ഹി, ഏതേസു വരേസു ഗുണദോസം ഏതമേവ പുച്ഛിസ്സാമീ’’തി. അഥ നം പുച്ഛന്തോ പഞ്ചമം ഗാഥമാഹ –

    Kiṃ panesa na jānāti ‘‘yathā na sakkā sakkassa santike varaṃ gahetvā varena kodhādayo hanitu’’nti. No na jānāti, sakke kho pana varaṃ dente na gaṇhāmīti vacanaṃ na yuttanti tassa ca nikkaṅkhabhāvatthāya gaṇhi . Tato sakko cintesi ‘‘kaṇhapaṇḍito varaṃ gaṇhanto ativiya anavajje vare gaṇhi, etesu varesu guṇadosaṃ etameva pucchissāmī’’ti. Atha naṃ pucchanto pañcamaṃ gāthamāha –

    ൧൫.

    15.

    ‘‘കിംനു കോധേ വാ ദോസേ വാ, ലോഭേ സ്നേഹേ ച ബ്രാഹ്മണ;

    ‘‘Kiṃnu kodhe vā dose vā, lobhe snehe ca brāhmaṇa;

    ആദീനവം ത്വം പസ്സസി, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ’’തി.

    Ādīnavaṃ tvaṃ passasi, taṃ me akkhāhi pucchito’’ti.

    തസ്സത്ഥോ – ബ്രാഹ്മണ കിം നു ഖോ ത്വം കോധേ ദോസേ ലോഭേ സ്നേഹേ ച ആദീനവം പസ്സസി, തം താവ മേ പുച്ഛിതോ അക്ഖാഹി, ന ഹി മയം ഏത്ഥ ആദീനവം ജാനാമാതി.

    Tassattho – brāhmaṇa kiṃ nu kho tvaṃ kodhe dose lobhe snehe ca ādīnavaṃ passasi, taṃ tāva me pucchito akkhāhi, na hi mayaṃ ettha ādīnavaṃ jānāmāti.

    അഥ നം മഹാസത്തോ ‘‘തേന ഹി സുണാഹീ’’തി വത്വാ ചതസ്സോ ഗാഥാ അഭാസി –

    Atha naṃ mahāsatto ‘‘tena hi suṇāhī’’ti vatvā catasso gāthā abhāsi –

    ൧൬.

    16.

    ‘‘അപ്പോ ഹുത്വാ ബഹു ഹോതി, വഡ്ഢതേ സോ അഖന്തിജോ;

    ‘‘Appo hutvā bahu hoti, vaḍḍhate so akhantijo;

    ആസങ്ഗീ ബഹുപായാസോ, തസ്മാ കോധം ന രോചയേ.

    Āsaṅgī bahupāyāso, tasmā kodhaṃ na rocaye.

    ൧൭.

    17.

    ‘‘ദുട്ഠസ്സ ഫരുസാ വാചാ, പരാമാസോ അനന്തരാ;

    ‘‘Duṭṭhassa pharusā vācā, parāmāso anantarā;

    തതോ പാണി തതോ ദണ്ഡോ, സത്ഥസ്സ പരമാ ഗതി;

    Tato pāṇi tato daṇḍo, satthassa paramā gati;

    ദോസോ കോധസമുട്ഠാനോ, തസ്മാ ദോസം ന രോചയേ.

    Doso kodhasamuṭṭhāno, tasmā dosaṃ na rocaye.

    ൧൮.

    18.

    ‘‘ആലോപസാഹസാകാരാ, നികതീ വഞ്ചനാനി ച;

    ‘‘Ālopasāhasākārā, nikatī vañcanāni ca;

    ദിസ്സന്തി ലോഭധമ്മേസു, തസ്മാ ലോഭം ന രോചയേ.

    Dissanti lobhadhammesu, tasmā lobhaṃ na rocaye.

    ൧൯.

    19.

    ‘‘സ്നേഹസങ്ഗഥിതാ ഗന്ഥാ, സേന്തി മനോമയാ പുഥൂ;

    ‘‘Snehasaṅgathitā ganthā, senti manomayā puthū;

    തേ ഭുസം ഉപതാപേന്തി, തസ്മാ സ്നേഹം ന രോചയേ’’തി.

    Te bhusaṃ upatāpenti, tasmā snehaṃ na rocaye’’ti.

    തത്ഥ അഖന്തിജോതി സോ അനധിവാസകജാതികസ്സ അഖന്തിതോ ജാതോ കോധോ പഠമം പരിത്തോ ഹുത്വാ പച്ഛാ ബഹു ഹോതി അപരാപരം വഡ്ഢതി. തസ്സ വഡ്ഢനഭാവോ ഖന്തിവാദീജാതകേന (ജാ॰ ൧.൪.൪൯ ആദയോ) ചേവ ചൂളധമ്മപാലജാതകേന (ജാ॰ ൧.൫.൪൪ ആദയോ) ച വണ്ണേതബ്ബോ. അപിച തിസ്സാമച്ചസ്സപേത്ഥ ഭരിയം ആദിം കത്വാ സബ്ബം സപരിജനം മാരേത്വാ പച്ഛാ അത്തനോ മാരിതവത്ഥു കഥേതബ്ബം. ആസങ്ഗീതി ആസങ്ഗകരണോ. യസ്സ ഉപ്പജ്ജതി, തം ആസത്തം ലഗ്ഗിതം കരോതി, തം വത്ഥും വിസ്സജ്ജേത്വാ ഗന്തും ന ദേതി, നിവത്തിത്വാ അക്കോസനാദീനി കാരേതി. ബഹുപായാസോതി ബഹുനാ കായികചേതസികദുക്ഖസങ്ഖാതേന ഉപായാസേന കിലമഥേന സമന്നാഗതോ. കോധം നിസ്സായ ഹി കോധവസേന അരിയാദീസു കതവീതിക്കമാ ദിട്ഠധമ്മേ ചേവ സമ്പരായേ ച വധബന്ധവിപ്പടിസാരാദീനി ചേവ പഞ്ചവിധബന്ധനകമ്മകരണാദീനി ച ബഹൂനി ദുക്ഖാനി അനുഭവന്തീതി കോധോ ബഹുപായാസോ നാമ. തസ്മാതി യസ്മാ ഏസ ഏവം അനേകാദീനവോ, തസ്മാ കോധം ന രോചേമി.

    Tattha akhantijoti so anadhivāsakajātikassa akhantito jāto kodho paṭhamaṃ paritto hutvā pacchā bahu hoti aparāparaṃ vaḍḍhati. Tassa vaḍḍhanabhāvo khantivādījātakena (jā. 1.4.49 ādayo) ceva cūḷadhammapālajātakena (jā. 1.5.44 ādayo) ca vaṇṇetabbo. Apica tissāmaccassapettha bhariyaṃ ādiṃ katvā sabbaṃ saparijanaṃ māretvā pacchā attano māritavatthu kathetabbaṃ. Āsaṅgīti āsaṅgakaraṇo. Yassa uppajjati, taṃ āsattaṃ laggitaṃ karoti, taṃ vatthuṃ vissajjetvā gantuṃ na deti, nivattitvā akkosanādīni kāreti. Bahupāyāsoti bahunā kāyikacetasikadukkhasaṅkhātena upāyāsena kilamathena samannāgato. Kodhaṃ nissāya hi kodhavasena ariyādīsu katavītikkamā diṭṭhadhamme ceva samparāye ca vadhabandhavippaṭisārādīni ceva pañcavidhabandhanakammakaraṇādīni ca bahūni dukkhāni anubhavantīti kodho bahupāyāso nāma. Tasmāti yasmā esa evaṃ anekādīnavo, tasmā kodhaṃ na rocemi.

    ദുട്ഠസ്സാതി കുജ്ഝനലക്ഖണേന കോധേന കുജ്ഝിത്വാ അപരഭാഗേ ദുസ്സനലക്ഖണേന ദോസേന ദുട്ഠസ്സ പഠമം താവ ‘‘അരേ, ദാസ, പേസ്സാ’’തി ഫരുസവാചാ നിച്ഛരതി, വാചായ അനന്തരാ ആകഡ്ഢനവികഡ്ഢനവസേന ഹത്ഥപരാമാസോ, തതോ അനന്തരാ ഉപക്കമനവസേന പാണി പവത്തതി, തതോ ദണ്ഡോ, ദണ്ഡപ്പഹാരേ അതിക്കമിത്വാ പന ഏകതോധാരഉഭതോധാരസ്സ സത്ഥസ്സ പരമാ ഗതി, സബ്ബപരിയന്താ സത്ഥനിപ്ഫത്തി ഹോതി. യദാ ഹി സത്ഥേന പരം ജീവിതാ വോരോപേത്വാ പച്ഛാ തേനേവ സത്ഥേന അത്താനം ജീവിതാ വോരോപേതി, തദാ ദോസോ മത്ഥകപ്പത്തോ ഹോതി. ദോസോ കോധസമുട്ഠാനോതി യഥാ അനമ്ബിലം തക്കം വാ കഞ്ജികം വാ പരിണാമവസേന പരിവത്തിത്വാ അമ്ബിലം ഹോതി, തം ഏകജാതികമ്പി സമാനം അമ്ബിലം അനമ്ബിലന്തി നാനാ വുച്ചതി, തഥാ പുബ്ബകാലേ കോധോ പരിണമിത്വാ അപരഭാഗേ ദോസോ ഹോതി. സോ അകുസലമൂലത്തേന ഏകജാതികോപി സമാനോ കോധോ ദോസോതി നാനാ വുച്ചതി. യഥാ അനമ്ബിലതോ അമ്ബിലം, ഏവം സോപി കോധതോ സമുട്ഠാതീതി കോധസമുട്ഠാനോ. തസ്മാതി യസ്മാ ഏവം അനേകാദീനവോ ദോസോ, തസ്മാ ദോസമ്പി ന രോചേമി.

    Duṭṭhassāti kujjhanalakkhaṇena kodhena kujjhitvā aparabhāge dussanalakkhaṇena dosena duṭṭhassa paṭhamaṃ tāva ‘‘are, dāsa, pessā’’ti pharusavācā niccharati, vācāya anantarā ākaḍḍhanavikaḍḍhanavasena hatthaparāmāso, tato anantarā upakkamanavasena pāṇi pavattati, tato daṇḍo, daṇḍappahāre atikkamitvā pana ekatodhāraubhatodhārassa satthassa paramā gati, sabbapariyantā satthanipphatti hoti. Yadā hi satthena paraṃ jīvitā voropetvā pacchā teneva satthena attānaṃ jīvitā voropeti, tadā doso matthakappatto hoti. Doso kodhasamuṭṭhānoti yathā anambilaṃ takkaṃ vā kañjikaṃ vā pariṇāmavasena parivattitvā ambilaṃ hoti, taṃ ekajātikampi samānaṃ ambilaṃ anambilanti nānā vuccati, tathā pubbakāle kodho pariṇamitvā aparabhāge doso hoti. So akusalamūlattena ekajātikopi samāno kodho dosoti nānā vuccati. Yathā anambilato ambilaṃ, evaṃ sopi kodhato samuṭṭhātīti kodhasamuṭṭhāno. Tasmāti yasmā evaṃ anekādīnavo doso, tasmā dosampi na rocemi.

    ആലോപസാഹസാകാരാതി ദിവാ ദിവസ്സേവ ഗാമം പഹരിത്വാ വിലുമ്പനാനി ച ആവുധം സരീരേ ഠപേത്വാ ‘‘ഇദം നാമ മേ ദേഹീ’’തി സാഹസാകാരാ ച. നികതീ വഞ്ചനാനി ചാതി പതിരൂപകം ദസ്സേത്വാ പരസ്സ ഹരണം നികതി നാമ, സാ അസുവണ്ണമേവ ‘‘സുവണ്ണ’’ന്തി കൂടകഹാപണം ‘‘കഹാപണോ’’തി ദത്വാ പരസന്തകഗ്ഗഹണേ ദട്ഠബ്ബാ. പടിഭാനവസേന പന ഉപായകുസലതായ പരസന്തകഗ്ഗഹണം വഞ്ചനം നാമ. തസ്സേവം പവത്തി ദട്ഠബ്ബാ – ഏകോ കിര ഉജുജാതികോ ഗാമികപുരിസോ അരഞ്ഞതോ സസകം ആനേത്വാ നദീതീരേ ഠപേത്വാ ന്ഹായിതും ഓതരി. അഥേകോ ധുത്തോ തം സസകം സീസേ കത്വാ ന്ഹായിതും ഓതിണ്ണോ. ഇതരോ ഉത്തരിത്വാ സസകം അപസ്സന്തോ ഇതോ ചിതോ ച വിലോകേസി. തമേനം ധുത്തോ ‘‘കിം ഭോ വിലോകേസീ’’തി വത്വാ ‘‘ഇമസ്മിം മേ ഠാനേ സസകോ ഠപിതോ, തം ന പസ്സാമീ’’തി വുത്തേ ‘‘അന്ധബാല, ത്വം ന ജാനാസി, സസകാ നാമ നദീതീരേ ഠപിതാ പലായന്തി, പസ്സ അഹം അത്തനോ സസകം സീസേ ഠപേത്വാവ ന്ഹായാമീ’’തി ആഹ. സോ അപ്പടിഭാനതായ ‘‘ഏവം ഭവിസ്സതീ’’തി പക്കാമി. ഏകകഹാപണേന മിഗപോതകം ഗഹേത്വാ പുന തം ദത്വാ ദ്വികഹാപണഗ്ഘനകസ്സ മിഗസ്സ ഗഹിതവത്ഥുപേത്ഥ കഥേതബ്ബം. ദിസ്സന്തി ലോഭധമ്മേസൂതി സക്ക, ഇമേ ആലോപാദയോ പാപധമ്മാ ലോഭസഭാവേസു ലോഭാഭിഭൂതേസു സത്തേസു ദിസ്സന്തി. ന ഹി അലുദ്ധാ ഏവരൂപാനി കമ്മാനി കരോന്തി. ഏവം ലോഭോ അനേകാദീനവോ, തസ്മാ ലോഭമ്പി ന രോചേമി.

    Ālopasāhasākārāti divā divasseva gāmaṃ paharitvā vilumpanāni ca āvudhaṃ sarīre ṭhapetvā ‘‘idaṃ nāma me dehī’’ti sāhasākārā ca. Nikatī vañcanāni cāti patirūpakaṃ dassetvā parassa haraṇaṃ nikati nāma, sā asuvaṇṇameva ‘‘suvaṇṇa’’nti kūṭakahāpaṇaṃ ‘‘kahāpaṇo’’ti datvā parasantakaggahaṇe daṭṭhabbā. Paṭibhānavasena pana upāyakusalatāya parasantakaggahaṇaṃ vañcanaṃ nāma. Tassevaṃ pavatti daṭṭhabbā – eko kira ujujātiko gāmikapuriso araññato sasakaṃ ānetvā nadītīre ṭhapetvā nhāyituṃ otari. Atheko dhutto taṃ sasakaṃ sīse katvā nhāyituṃ otiṇṇo. Itaro uttaritvā sasakaṃ apassanto ito cito ca vilokesi. Tamenaṃ dhutto ‘‘kiṃ bho vilokesī’’ti vatvā ‘‘imasmiṃ me ṭhāne sasako ṭhapito, taṃ na passāmī’’ti vutte ‘‘andhabāla, tvaṃ na jānāsi, sasakā nāma nadītīre ṭhapitā palāyanti, passa ahaṃ attano sasakaṃ sīse ṭhapetvāva nhāyāmī’’ti āha. So appaṭibhānatāya ‘‘evaṃ bhavissatī’’ti pakkāmi. Ekakahāpaṇena migapotakaṃ gahetvā puna taṃ datvā dvikahāpaṇagghanakassa migassa gahitavatthupettha kathetabbaṃ. Dissanti lobhadhammesūti sakka, ime ālopādayo pāpadhammā lobhasabhāvesu lobhābhibhūtesu sattesu dissanti. Na hi aluddhā evarūpāni kammāni karonti. Evaṃ lobho anekādīnavo, tasmā lobhampi na rocemi.

    സ്നേഹസങ്ഗഥിതാ ഗന്ഥാതി ആരമ്മണേസു അല്ലീയനലക്ഖണേന സ്നേഹേന സങ്ഗഥിതാ പുനപ്പുനം ഉപ്പാദവസേന ഘടിതാ സുത്തേന പുപ്ഫാനി വിയ ബദ്ധാ നാനപ്പകാരേസു ആരമ്മണേസു പവത്തമാനാ അഭിജ്ഝാകായഗന്ഥാ. സേന്തി മനോമയാ പുഥൂതി തേ പുഥൂസു ആരമ്മണേസു ഉപ്പന്നാ സുവണ്ണാദീഹി നിബ്ബത്താനി സുവണ്ണാദിമയാനി ആഭരണാദീനി വിയ മനേന നിബ്ബത്തത്താ മനോമയാ അഭിജ്ഝാകായഗന്ഥാ തേസു ആരമ്മണേസു സേന്തി അനുസേന്തി. തേ ഭുസം ഉപതാപേന്തീതി തേ ഏവം അനുസയിതാ ബലവതാപം ജനേന്താ ഭുസം ഉപതാപേന്തി അതികിലമേന്തി. തേസം പന ഭുസം ഉപതാപനേ ‘‘സല്ലവിദ്ധോവ രുപ്പതീ’’തി (സു॰ നി॰ ൭൭൩) ഗാഥായ വത്ഥു, ‘‘പിയജാതികാ ഹി ഗഹപതി, സോകപരിദേവദുക്ഖദോമനസ്സുപായാസാ പിയപ്പഭുതികാ’’ (മ॰ നി॰ ൨.൩൫൩), ‘‘പിയതോ ജായതീ സോകോ’’തിആദീനി (ധ॰ പ॰ ൨൧൨) സുത്താനി ച ആഹരിതബ്ബാനി. അപിച മങ്ഗലബോധിസത്തസ്സ ദാരകേ ദത്വാ ബലവസോകേന ഹദയം ഫലി, വേസ്സന്തരബോധിസത്തസ്സ മഹന്തം ദോമനസ്സം ഉദപാദി. ഏവം പൂരിതപാരമീനം മഹാസത്താനം പേമം ഉപതാപം കരോതിയേവ. അയം സ്നേഹേ ആദീനവോ, തസ്മാ സ്നേഹമ്പി ന രോചേമീതി.

    Snehasaṅgathitā ganthāti ārammaṇesu allīyanalakkhaṇena snehena saṅgathitā punappunaṃ uppādavasena ghaṭitā suttena pupphāni viya baddhā nānappakāresu ārammaṇesu pavattamānā abhijjhākāyaganthā. Senti manomayā puthūti te puthūsu ārammaṇesu uppannā suvaṇṇādīhi nibbattāni suvaṇṇādimayāni ābharaṇādīni viya manena nibbattattā manomayā abhijjhākāyaganthā tesu ārammaṇesu senti anusenti. Te bhusaṃ upatāpentīti te evaṃ anusayitā balavatāpaṃ janentā bhusaṃ upatāpenti atikilamenti. Tesaṃ pana bhusaṃ upatāpane ‘‘sallaviddhova ruppatī’’ti (su. ni. 773) gāthāya vatthu, ‘‘piyajātikā hi gahapati, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhutikā’’ (ma. ni. 2.353), ‘‘piyato jāyatī soko’’tiādīni (dha. pa. 212) suttāni ca āharitabbāni. Apica maṅgalabodhisattassa dārake datvā balavasokena hadayaṃ phali, vessantarabodhisattassa mahantaṃ domanassaṃ udapādi. Evaṃ pūritapāramīnaṃ mahāsattānaṃ pemaṃ upatāpaṃ karotiyeva. Ayaṃ snehe ādīnavo, tasmā snehampi na rocemīti.

    സക്കോ പഞ്ഹവിസ്സജ്ജനം സുത്വാ ‘‘കണ്ഹപണ്ഡിത തയാ ഇമേ പഞ്ഹാ ബുദ്ധലീളായ സാധുകം കഥിതാ, അതിവിയ തുട്ഠോസ്മി തേ, അപരമ്പി വരം ഗണ്ഹാഹീ’’തി വത്വാ ദസമം ഗാഥമാഹ –

    Sakko pañhavissajjanaṃ sutvā ‘‘kaṇhapaṇḍita tayā ime pañhā buddhalīḷāya sādhukaṃ kathitā, ativiya tuṭṭhosmi te, aparampi varaṃ gaṇhāhī’’ti vatvā dasamaṃ gāthamāha –

    ൨൦.

    20.

    ‘‘ഏതസ്മിം തേ സുലപിതേ, പതിരൂപേ സുഭാസിതേ;

    ‘‘Etasmiṃ te sulapite, patirūpe subhāsite;

    വരം ബ്രാഹ്മണ തേ ദമ്മി, യം കിഞ്ചി മനസിച്ഛസീ’’തി.

    Varaṃ brāhmaṇa te dammi, yaṃ kiñci manasicchasī’’ti.

    തതോ ബോധിസത്തോ അനന്തരഗാഥമാഹ –

    Tato bodhisatto anantaragāthamāha –

    ൨൧.

    21.

    ‘‘വരഞ്ചേ മേ അദോ സക്ക, സബ്ബഭൂതാനമിസ്സര;

    ‘‘Varañce me ado sakka, sabbabhūtānamissara;

    അരഞ്ഞേ മേ വിഹരതോ, നിച്ചം ഏകവിഹാരിനോ;

    Araññe me viharato, niccaṃ ekavihārino;

    ആബാധാ മാ ഉപ്പജ്ജേയ്യും, അന്തരായകരാ ഭുസാ’’തി.

    Ābādhā mā uppajjeyyuṃ, antarāyakarā bhusā’’ti.

    തത്ഥ അന്തരായകരാ ഭുസാതി ഇമസ്സ മേ തപോകമ്മസ്സ അന്തരായകരാ.

    Tattha antarāyakarā bhusāti imassa me tapokammassa antarāyakarā.

    തം സുത്വാ സക്കോ ‘‘കണ്ഹപണ്ഡിതോ വരം ഗണ്ഹന്തോ ന ആമിസസന്നിസ്സിതം ഗണ്ഹാതി, തപോകമ്മനിസ്സിതമേവ ഗണ്ഹാതീ’’തി ചിന്തേത്വാ ഭിയ്യോസോമത്തായ പസന്നോ അപരമ്പി വരം ദദമാനോ ഇതരം ഗാഥമാഹ –

    Taṃ sutvā sakko ‘‘kaṇhapaṇḍito varaṃ gaṇhanto na āmisasannissitaṃ gaṇhāti, tapokammanissitameva gaṇhātī’’ti cintetvā bhiyyosomattāya pasanno aparampi varaṃ dadamāno itaraṃ gāthamāha –

    ൨൨.

    22.

    ‘‘ഏതസ്മിം തേ സുലപിതേ, പതിരൂപേ സുഭാസിതേ;

    ‘‘Etasmiṃ te sulapite, patirūpe subhāsite;

    വരം ബ്രാഹ്മണ തേ ദമ്മി, യം കിഞ്ചി മനസിച്ഛസീ’’തി.

    Varaṃ brāhmaṇa te dammi, yaṃ kiñci manasicchasī’’ti.

    ബോധിസത്തോപി വരഗ്ഗഹണാപദേസേന തസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തോ ഓസാനഗാഥമാഹ –

    Bodhisattopi varaggahaṇāpadesena tassa dhammaṃ desento osānagāthamāha –

    ൨൩.

    23.

    ‘‘വരഞ്ചേ മേ അദോ സക്ക, സബ്ബഭൂതാനമിസ്സര;

    ‘‘Varañce me ado sakka, sabbabhūtānamissara;

    ന മനോ വാ സരീരം വാ, മം-കതേ സക്ക കസ്സചി;

    Na mano vā sarīraṃ vā, maṃ-kate sakka kassaci;

    കദാചി ഉപഹഞ്ഞേഥ, ഏതം സക്ക വരം വരേ’’തി.

    Kadāci upahaññetha, etaṃ sakka varaṃ vare’’ti.

    തത്ഥ മനോ വാതി മനോദ്വാരം വാ. സരീരം വാതി കായദ്വാരം വാ, വചീദ്വാരമ്പി ഏതേസം ഗഹണേന ഗഹിതമേവാതി വേദിതബ്ബം. മം-കതേതി മമ കാരണാ. ഉപഹഞ്ഞേഥാതി ഉപഘാതം ആപജ്ജേയ്യ അപരിസുദ്ധം അസ്സ. ഇദം വുത്തം ഹോതി – സക്ക ദേവരാജ, മമ കാരണാ മം നിസ്സായ മമ അനത്ഥകാമതായ കസ്സചി സത്തസ്സ കിസ്മിഞ്ചി കാലേ ഇദം തിവിധമ്പി കമ്മദ്വാരം ന ഉപഹഞ്ഞേഥ, പാണാതിപാതാദീഹി ദസഹി അകുസലകമ്മപഥേഹി വിമുത്തം പരിസുദ്ധമേവ ഭവേയ്യാതി.

    Tattha mano vāti manodvāraṃ vā. Sarīraṃ vāti kāyadvāraṃ vā, vacīdvārampi etesaṃ gahaṇena gahitamevāti veditabbaṃ. Maṃ-kateti mama kāraṇā. Upahaññethāti upaghātaṃ āpajjeyya aparisuddhaṃ assa. Idaṃ vuttaṃ hoti – sakka devarāja, mama kāraṇā maṃ nissāya mama anatthakāmatāya kassaci sattassa kismiñci kāle idaṃ tividhampi kammadvāraṃ na upahaññetha, pāṇātipātādīhi dasahi akusalakammapathehi vimuttaṃ parisuddhameva bhaveyyāti.

    ഇതി മഹാസത്തോ ഛസുപി ഠാനേസു വരം ഗണ്ഹന്തോ നേക്ഖമ്മനിസ്സിതമേവ ഗണ്ഹി, ജാനാതി ചേസ ‘‘സരീരം നാമ ബ്യാധിധമ്മം, ന തം സക്കാ സക്കേന അബ്യാധിധമ്മം കാതു’’ന്തി. സത്താനഞ്ഹി തീസു ദ്വാരേസു പരിസുദ്ധഭാവോ അസക്കായത്തോവ, ഏവം സന്തേപി തസ്സ ധമ്മദേസനത്ഥം ഇമേ വരേ ഗണ്ഹി. സക്കോപി തം രുക്ഖം ധുവഫലം കത്വാ മഹാസത്തം വന്ദിത്വാ സിരസി അഞ്ജലിം പതിട്ഠപേത്വാ ‘‘അരോഗാ ഇധേവ വസഥാ’’തി വത്വാ സകട്ഠാനമേവ ഗതോ. ബോധിസത്തോപി അപരിഹീനജ്ഝാനോ ബ്രഹ്മലോകൂപഗോ അഹോസി.

    Iti mahāsatto chasupi ṭhānesu varaṃ gaṇhanto nekkhammanissitameva gaṇhi, jānāti cesa ‘‘sarīraṃ nāma byādhidhammaṃ, na taṃ sakkā sakkena abyādhidhammaṃ kātu’’nti. Sattānañhi tīsu dvāresu parisuddhabhāvo asakkāyattova, evaṃ santepi tassa dhammadesanatthaṃ ime vare gaṇhi. Sakkopi taṃ rukkhaṃ dhuvaphalaṃ katvā mahāsattaṃ vanditvā sirasi añjaliṃ patiṭṭhapetvā ‘‘arogā idheva vasathā’’ti vatvā sakaṭṭhānameva gato. Bodhisattopi aparihīnajjhāno brahmalokūpago ahosi.

    സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ ‘‘ആനന്ദ, പുബ്ബേ മയാ നിവുത്ഥഭൂമിപ്പദേസോ ചേസോ’’തി വത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി – ‘‘തദാ സക്കോ അനുരുദ്ധോ അഹോസി, കണ്ഹപണ്ഡിതോ പന അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā ‘‘ānanda, pubbe mayā nivutthabhūmippadeso ceso’’ti vatvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā sakko anuruddho ahosi, kaṇhapaṇḍito pana ahameva ahosi’’nti.

    കണ്ഹജാതകവണ്ണനാ ദുതിയാ.

    Kaṇhajātakavaṇṇanā dutiyā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൪൪൦. കണ്ഹജാതകം • 440. Kaṇhajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact