Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિમાનવત્થુ-અટ્ઠકથા • Vimānavatthu-aṭṭhakathā

    ૫. કઞ્જિકદાયિકાવિમાનવણ્ણના

    5. Kañjikadāyikāvimānavaṇṇanā

    અભિક્કન્તેન વણ્ણેનાતિ કઞ્જિકદાયિકાવિમાનં. તસ્સ કા ઉપ્પત્તિ? ભગવા અન્ધકવિન્દે વિહરતિ. તેન ચ સમયેન ભગવતો કુચ્છિયં વાતરોગો ઉપ્પજ્જિ. ભગવા આયસ્મન્તં આનન્દં આમન્તેસિ ‘‘ગચ્છ ત્વં આનન્દ, પિણ્ડાય ચરિત્વા મય્હં ભેસજ્જત્થં કઞ્જિકં આહરા’’તિ. ‘‘એવં ભન્તે’’તિ ખો આયસ્મા આનન્દો ભગવતો પટિસ્સુણિત્વા મહારાજદત્તિયં પત્તં ગહેત્વા અત્તનો ઉપટ્ઠાકવેજ્જસ્સ નિવેસનદ્વારે અટ્ઠાસિ. તં દિસ્વા વેજ્જસ્સ ભરિયા પચ્ચુગ્ગન્ત્વા વન્દિત્વા પત્તં ગહેત્વા થેરં પુચ્છિ ‘‘કીદિસેન વો, ભન્તે, ભેસજ્જેન અત્થો’’તિ. સા કિર બુદ્ધિસમ્પન્ના ‘‘ભેસજ્જેન પયોજને સતિ થેરો ઇધાગચ્છતિ, ન ભિક્ખત્થ’’ન્તિ સલ્લક્ખેસિ. ‘‘કઞ્જિકેના’’તિ ચ વુત્તે ‘‘ન યિદં ભેસજ્જં મય્હં અય્યસ્સ, તથા હેસ ભગવતો પત્તો, હન્દાહં લોકનાથસ્સ અનુચ્છવિકં કઞ્જિકં સમ્પાદેમી’’તિ સોમનસ્સજાતા સઞ્જાતબહુમાના બદરયૂસેન યાગું સમ્પાદેત્વા પત્તં પૂરેત્વા તસ્સ પરિવારભાવેન અઞ્ઞઞ્ચ ભોજનં પટિયાદેત્વા પેસેસિ. તં પરિભુત્તમત્તસ્સેવ ભગવતો સો આબાધો વૂપસમિ. સા અપરેન સમયેન કાલં કત્વા તાવતિંસેસુ ઉપ્પજ્જિત્વા મહતિં દિબ્બસમ્પત્તિં અનુભવન્તી મોદતિ. અથાયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો દેવચારિકં ચરન્તો તં અચ્છરાસહસ્સપરિવારેન વિચરન્તિં દિસ્વા તાય કતકમ્મં ઇમાહિ ગાથાહિ પુચ્છિ –

    Abhikkantenavaṇṇenāti kañjikadāyikāvimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā andhakavinde viharati. Tena ca samayena bhagavato kucchiyaṃ vātarogo uppajji. Bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi ‘‘gaccha tvaṃ ānanda, piṇḍāya caritvā mayhaṃ bhesajjatthaṃ kañjikaṃ āharā’’ti. ‘‘Evaṃ bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissuṇitvā mahārājadattiyaṃ pattaṃ gahetvā attano upaṭṭhākavejjassa nivesanadvāre aṭṭhāsi. Taṃ disvā vejjassa bhariyā paccuggantvā vanditvā pattaṃ gahetvā theraṃ pucchi ‘‘kīdisena vo, bhante, bhesajjena attho’’ti. Sā kira buddhisampannā ‘‘bhesajjena payojane sati thero idhāgacchati, na bhikkhattha’’nti sallakkhesi. ‘‘Kañjikenā’’ti ca vutte ‘‘na yidaṃ bhesajjaṃ mayhaṃ ayyassa, tathā hesa bhagavato patto, handāhaṃ lokanāthassa anucchavikaṃ kañjikaṃ sampādemī’’ti somanassajātā sañjātabahumānā badarayūsena yāguṃ sampādetvā pattaṃ pūretvā tassa parivārabhāvena aññañca bhojanaṃ paṭiyādetvā pesesi. Taṃ paribhuttamattasseva bhagavato so ābādho vūpasami. Sā aparena samayena kālaṃ katvā tāvatiṃsesu uppajjitvā mahatiṃ dibbasampattiṃ anubhavantī modati. Athāyasmā mahāmoggallāno devacārikaṃ caranto taṃ accharāsahassaparivārena vicarantiṃ disvā tāya katakammaṃ imāhi gāthāhi pucchi –

    ૭૧૯.

    719.

    ‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન …પે॰… વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ. –

    ‘‘Abhikkantena vaṇṇena …pe… vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti. –

    સાપિ બ્યાકાસિ.

    Sāpi byākāsi.

    ૭૨૧.

    721.

    ‘‘સા દેવતા અત્તમના…પે॰… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં’’.

    ‘‘Sā devatā attamanā…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.

    ૭૨૩.

    723.

    ‘‘અહં અન્ધકવિન્દમ્હિ, બુદ્ધસ્સાદિચ્ચબન્ધુનો;

    ‘‘Ahaṃ andhakavindamhi, buddhassādiccabandhuno;

    અદાસિં કોલસમ્પાકં, કઞ્જિકં તેલધૂપિતં.

    Adāsiṃ kolasampākaṃ, kañjikaṃ teladhūpitaṃ.

    ૭૨૪.

    724.

    ‘‘પિપ્ફલ્યા લસુણેન ચ, મિસ્સં લામઞ્જકેન ચ;

    ‘‘Pipphalyā lasuṇena ca, missaṃ lāmañjakena ca;

    અદાસિં ઉજુભૂતસ્મિં, વિપ્પસન્નેન ચેતસા.

    Adāsiṃ ujubhūtasmiṃ, vippasannena cetasā.

    ૭૨૫.

    725.

    ‘‘યા મહેસિત્તં કારેય્ય, ચક્કવત્તિસ્સ રાજિનો;

    ‘‘Yā mahesittaṃ kāreyya, cakkavattissa rājino;

    નારી સબ્બઙ્ગકલ્યાણી, ભત્તુ ચાનોમદસ્સિકા;

    Nārī sabbaṅgakalyāṇī, bhattu cānomadassikā;

    એકસ્સ કઞ્જિકદાનસ્સ, કલં નાગ્ઘતિ સોળસિં.

    Ekassa kañjikadānassa, kalaṃ nāgghati soḷasiṃ.

    ૭૨૬.

    726.

    ‘‘સતં નિક્ખા સતં અસ્સા, સતં અસ્સતરીરથા;

    ‘‘Sataṃ nikkhā sataṃ assā, sataṃ assatarīrathā;

    સતં કઞ્ઞાસહસ્સાનિ, આમુત્તમણિકુણ્ડલા;

    Sataṃ kaññāsahassāni, āmuttamaṇikuṇḍalā;

    એકસ્સ કઞ્જિકદાનસ્સ, કલં નાગ્ઘન્તિ સોળસિં.

    Ekassa kañjikadānassa, kalaṃ nāgghanti soḷasiṃ.

    ૭૨૭.

    727.

    ‘‘સતં હેમવતા નાગા, ઈસાદન્તા ઉરૂળ્હવા;

    ‘‘Sataṃ hemavatā nāgā, īsādantā urūḷhavā;

    સુવણ્ણકચ્છા માતઙ્ગા, હેમકપ્પનવાસસા,

    Suvaṇṇakacchā mātaṅgā, hemakappanavāsasā,

    એકસ્સ કઞ્જિકદાનસ્સ, કલં નાગ્ઘન્તિ સોળસિં.

    Ekassa kañjikadānassa, kalaṃ nāgghanti soḷasiṃ.

    ૭૨૮.

    728.

    ‘‘ચતુન્નમપિ દીપાનં, ઇસ્સરં યોધ કારયે;

    ‘‘Catunnamapi dīpānaṃ, issaraṃ yodha kāraye;

    એકસ્સ કઞ્જિકદાનસ્સ, કલં નાગ્ઘતિ સોળસિ’’ન્તિ.

    Ekassa kañjikadānassa, kalaṃ nāgghati soḷasi’’nti.

    ૭૨૩-૪. તત્થ અદાસિં કોલસમ્પાપકં, કઞ્જિકં તેલધૂપિતન્તિ બદરમોદકકસાવે ચતુગુણોદકસમોદિતે પાકેન ચતુત્થભાગાવસિટ્ઠં યાગું પચિત્વા તં તિકટુકઅજમોદહિઙ્ગુજીરકલસુણાદીહિ કટુકભણ્ડેહિ અભિસઙ્ખરિત્વા સુધૂપિતં કત્વા લામઞ્જગન્ધં ગાહાપેત્વા પસન્નચિત્તેન ભગવતો પત્તે આકિરિત્વા સત્થારં ઉદ્દિસિત્વા અદાસિં, થેરસ્સ હત્થે પતિટ્ઠપેસિન્તિ દસ્સેતિ. તેનાહ –

    723-4. Tattha adāsiṃ kolasampāpakaṃ, kañjikaṃ teladhūpitanti badaramodakakasāve catuguṇodakasamodite pākena catutthabhāgāvasiṭṭhaṃ yāguṃ pacitvā taṃ tikaṭukaajamodahiṅgujīrakalasuṇādīhi kaṭukabhaṇḍehi abhisaṅkharitvā sudhūpitaṃ katvā lāmañjagandhaṃ gāhāpetvā pasannacittena bhagavato patte ākiritvā satthāraṃ uddisitvā adāsiṃ, therassa hatthe patiṭṭhapesinti dasseti. Tenāha –

    ‘‘પિપ્ફલ્યા લસુણેન ચ, મિસ્સં લામઞ્જકેન ચ;

    ‘‘Pipphalyālasuṇena ca, missaṃ lāmañjakena ca;

    અદાસિં ઉજુભૂતસ્મિં, વિપ્પસન્નેન ચેતસા’’તિ.

    Adāsiṃ ujubhūtasmiṃ, vippasannena cetasā’’ti.

    સેસં વુત્તનયમેવ.

    Sesaṃ vuttanayameva.

    એવં આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો તાય દેવતાય અત્તના સમુપચિતસુચરિતકમ્મે આવિકતે સપરિવારાય તસ્સા ધમ્મં દેસેત્વા મનુસ્સલોકં આગન્ત્વા તં પવત્તિં ભગવતો આરોચેસિ. ભગવા તમત્થં અટ્ઠુપ્પત્તિં કત્વા ચતુપરિસમજ્ઝે ધમ્મં દેસેસિ. સા દેસના મહાજનસ્સ સાત્થિકા અહોસીતિ.

    Evaṃ āyasmā mahāmoggallāno tāya devatāya attanā samupacitasucaritakamme āvikate saparivārāya tassā dhammaṃ desetvā manussalokaṃ āgantvā taṃ pavattiṃ bhagavato ārocesi. Bhagavā tamatthaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā catuparisamajjhe dhammaṃ desesi. Sā desanā mahājanassa sātthikā ahosīti.

    કઞ્જિકદાયિકાવિમાનવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Kañjikadāyikāvimānavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / વિમાનવત્થુપાળિ • Vimānavatthupāḷi / ૫. કઞ્જિકદાયિકાવિમાનવત્થુ • 5. Kañjikadāyikāvimānavatthu


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact