| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೧೦. ಕಣ್ಣಕತ್ಥಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
10. Kaṇṇakatthalasuttavaṇṇanā
೩೭೫. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಕಣ್ಣಕತ್ಥಲಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಉರುಞ್ಞಾಯನ್ತಿ ಉರುಞ್ಞಾತಿ ತಸ್ಸ ರಟ್ಠಸ್ಸಪಿ ನಗರಸ್ಸಪಿ ಏತದೇವ ನಾಮಂ, ಭಗವಾ ಉರುಞ್ಞಾನಗರಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತಿ। ಕಣ್ಣಕತ್ಥಲೇ ಮಿಗದಾಯೇತಿ ತಸ್ಸ ನಗರಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ಕಣ್ಣಕತ್ಥಲಂ ನಾಮ ಏಕೋ ರಮಣೀಯೋ ಭೂಮಿಭಾಗೋ ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ಮಿಗಾನಂ ಅಭಯತ್ಥಾಯ ದಿನ್ನತ್ತಾ ಮಿಗದಾಯೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಕಣ್ಣಕತ್ಥಲೇ ಮಿಗದಾಯೇ। ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನಾತಿ ನ ಅಞ್ಞೇನ, ಅನನ್ತರಸುತ್ತೇ ವುತ್ತಕರಣೀಯೇನೇವ। ಸೋಮಾ ಚ ಭಗಿನೀ ಸಕುಲಾ ಚ ಭಗಿನೀತಿ ಇಮಾ ದ್ವೇ ಭಗಿನಿಯೋ ರಞ್ಞೋ ಪಜಾಪತಿಯೋ। ಭತ್ತಾಭಿಹಾರೇತಿ ಭತ್ತಂ ಅಭಿಹರಣಟ್ಠಾನೇ। ರಞ್ಞೋ ಭುಞ್ಜನಟ್ಠಾನಞ್ಹಿ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಓರೋಧಾ ಕಟಚ್ಛುಆದೀನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ಉಪಟ್ಠಾತುಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತಾಪಿ ತಥೇವ ಅಗಮಂಸು।
375.Evaṃme sutanti kaṇṇakatthalasuttaṃ. Tattha uruññāyanti uruññāti tassa raṭṭhassapi nagarassapi etadeva nāmaṃ, bhagavā uruññānagaraṃ upanissāya viharati. Kaṇṇakatthale migadāyeti tassa nagarassa avidūre kaṇṇakatthalaṃ nāma eko ramaṇīyo bhūmibhāgo atthi, so migānaṃ abhayatthāya dinnattā migadāyoti vuccati, tasmiṃ kaṇṇakatthale migadāye. Kenacideva karaṇīyenāti na aññena, anantarasutte vuttakaraṇīyeneva. Somā ca bhaginī sakulā ca bhaginīti imā dve bhaginiyo rañño pajāpatiyo. Bhattābhihāreti bhattaṃ abhiharaṇaṭṭhāne. Rañño bhuñjanaṭṭhānañhi sabbāpi orodhā kaṭacchuādīni gahetvā rājānaṃ upaṭṭhātuṃ gacchanti, tāpi tatheva agamaṃsu.
೩೭೬. ಕಿಂ ಪನ, ಮಹಾರಾಜಾತಿ ಕಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ? ರಞ್ಞೋ ಗರಹಪರಿಮೋಚನತ್ಥಂ। ಏವಞ್ಹಿ ಪರಿಸಾ ಚಿನ್ತೇಯ್ಯ – ‘‘ಅಯಂ ರಾಜಾ ಆಗಚ್ಛಮಾನೋವ ಮಾತುಗಾಮಾನಂ ಸಾಸನಂ ಆರೋಚೇತಿ, ಮಯಂ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯ ಭಗವನ್ತಂ ದಟ್ಠುಂ ಆಗತೋತಿ ಮಞ್ಞಾಮ, ಅಯಂ ಪನ ಮಾತುಗಾಮಾನಂ ಸಾಸನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಗತೋ, ಮಾತುಗಾಮದಾಸೋ ಮಞ್ಞೇ, ಏಸ ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಇಮಿನಾವ ಕಾರಣೇನ ಆಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ। ಪುಚ್ಛಿತೋ ಪನ ಸೋ ಅತ್ತನೋ ಆಗಮನಕಾರಣಂ ಕಥೇಸ್ಸತಿ, ಏವಮಸ್ಸ ಅಯಂ ಗರಹಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ ಗರಹಮೋಚನತ್ಥಂ ಏವಮಾಹ।
376.Kiṃ pana, mahārājāti kasmā evamāha? Rañño garahaparimocanatthaṃ. Evañhi parisā cinteyya – ‘‘ayaṃ rājā āgacchamānova mātugāmānaṃ sāsanaṃ āroceti, mayaṃ attano dhammatāya bhagavantaṃ daṭṭhuṃ āgatoti maññāma, ayaṃ pana mātugāmānaṃ sāsanaṃ gahetvā āgato, mātugāmadāso maññe, esa pubbepi imināva kāraṇena āgacchatī’’ti. Pucchito pana so attano āgamanakāraṇaṃ kathessati, evamassa ayaṃ garahā na uppajjissatīti garahamocanatthaṃ evamāha.
೩೭೮. ಅಬ್ಭುದಾಹಾಸೀತಿ ಕಥೇಸಿ। ಸಕಿದೇವ ಸಬ್ಬಂ ಉಸ್ಸತಿ ಸಬ್ಬಂ ದಕ್ಖಿತೀತಿ ಯೋ ಏಕಾವಜ್ಜನೇನ ಏಕಚಿತ್ತೇನ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಸಬ್ಬಂ ಉಸ್ಸತಿ ವಾ ದಕ್ಖಿತಿ ವಾ, ಸೋ ನತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಕೇನ ಹಿ ಚಿತ್ತೇನ ಅತೀತಂ ಸಬ್ಬಂ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಆವಜ್ಜಿತ್ವಾಪಿ ಅತೀತಂ ಸಬ್ಬಂ ಜಾನಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ಏಕದೇಸಮೇವ ಜಾನಾತಿ। ಅನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಪನ ತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಸಬ್ಬೇನೇವ ಸಬ್ಬಂ ನ ಜಾನಾತೀತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಇತರೇಸು। ಏವಂ ಏಕಚಿತ್ತವಸೇನಾಯಂ ಪಞ್ಹೋ ಕಥಿತೋ। ಹೇತುರೂಪನ್ತಿ ಹೇತುಸಭಾವಂ ಕಾರಣಜಾತಿಕಂ। ಸಹೇತುರೂಪನ್ತಿ ಸಕಾರಣಜಾತಿಕಂ। ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಾಹಂ, ಭನ್ತೇತಿ ಸಮ್ಪರಾಯಗುಣಂ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಪುಚ್ಛಾಮಿ।
378.Abbhudāhāsīti kathesi. Sakidevasabbaṃ ussati sabbaṃ dakkhitīti yo ekāvajjanena ekacittena atītānāgatapaccuppannaṃ sabbaṃ ussati vā dakkhiti vā, so natthīti attho. Ekena hi cittena atītaṃ sabbaṃ jānissāmīti āvajjitvāpi atītaṃ sabbaṃ jānituṃ na sakkā, ekadesameva jānāti. Anāgatapaccuppannaṃ pana tena cittena sabbeneva sabbaṃ na jānātīti. Esa nayo itaresu. Evaṃ ekacittavasenāyaṃ pañho kathito. Heturūpanti hetusabhāvaṃ kāraṇajātikaṃ. Saheturūpanti sakāraṇajātikaṃ. Samparāyikāhaṃ, bhanteti samparāyaguṇaṃ ahaṃ, bhante, pucchāmi.
೩೭೯. ಪಞ್ಚಿಮಾನೀತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಪಞ್ಚ ಪಧಾನಿಯಙ್ಗಾನಿ ಲೋಕುತ್ತರಮಿಸ್ಸಕಾನಿ ಕಥಿತಾನಿ। ಕಥಿನಙ್ಗಣವಾಸೀಚೂಳಸಮುದ್ದತ್ಥೇರೋ ಪನ ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ, ಭನ್ತೇ, ಕಿಂ ರುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಲೋಕುತ್ತರಾನೇವಾತಿ ರುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ಆಹ। ಪಧಾನವೇಮತ್ತತನ್ತಿ ಪಧಾನನಾನತ್ತಂ। ಅಞ್ಞಾದಿಸಮೇವ ಹಿ ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಪಧಾನಂ, ಅಞ್ಞಾದಿಸಂ ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ, ಅಞ್ಞಾದಿಸಂ ಸಕದಾಗಾಮಿನೋ, ಅಞ್ಞಾದಿಸಂ ಅನಾಗಾಮಿನೋ, ಅಞ್ಞಾದಿಸಂ ಅರಹತೋ, ಅಞ್ಞಾದಿಸಂ ಅಸೀತಿಮಹಾಸಾವಕಾನಂ, ಅಞ್ಞಾದಿಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾನಂ, ಅಞ್ಞಾದಿಸಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾನಂ, ಅಞ್ಞಾದಿಸಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬುದ್ಧಾನಂ। ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಪಧಾನಂ ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ಪಧಾನಂ ನ ಪಾಪುಣಾತಿ…ಪೇ॰… ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪಧಾನಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪಧಾನಂ ನ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಇಮಮತ್ಥಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಪಧಾನವೇಮತ್ತತಂ ವದಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ದನ್ತಕಾರಣಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಯಂ ಅಕೂಟಕರಣಂ, ಅನವಚ್ಛಿನ್ದನಂ , ಧುರಸ್ಸ ಅಚ್ಛಿನ್ದನನ್ತಿ ದನ್ತೇಸು ಕಾರಣಂ ದಿಸ್ಸತಿ, ತಂ ಕಾರಣಂ ಉಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ದನ್ತಭೂಮಿನ್ತಿ ದನ್ತೇಹಿ ಗನ್ತಬ್ಬಭೂಮಿಂ। ಅಸ್ಸದ್ಧೋತಿಆದೀಸು ಪುಥುಜ್ಜನಸೋತಾಪನ್ನಸಕದಾಗಾಮಿಅನಾಗಾಮಿನೋ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಅಸ್ಸದ್ಧಾ ನಾಮ। ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಹಿ ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ಸದ್ಧಂ ಅಪ್ಪತ್ತೋತಿ ಅಸ್ಸದ್ಧೋ, ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಸಕದಾಗಾಮಿಸ್ಸ, ಸಕದಾಗಾಮೀ ಅನಾಗಾಮಿಸ್ಸ, ಅನಾಗಾಮೀ ಅರಹತೋ ಸದ್ಧಂ ಅಪ್ಪತ್ತೋತಿ ಅಸ್ಸದ್ಧೋ, ಆಬಾಧೋ ಅರಹತೋಪಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಪಞ್ಚಪಿ ಬಹ್ವಾಬಾಧಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ। ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಪನ ಸಠೋ ಮಾಯಾವೀತಿ ನಾಮಂ ನತ್ಥಿ। ತೇನೇವ ಥೇರೋ – ‘‘ಪಞ್ಚ ಪಧಾನಿಯಙ್ಗಾನಿ ಲೋಕುತ್ತರಾನಿ ಕಥಿತಾನೀತಿ ಮಯ್ಹಂ ರುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ಆಹ। ಅಸ್ಸಖಳುಙ್ಕಸುತ್ತನ್ತೇ ಪನ – ‘‘ತಯೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸ್ಸಖಳುಙ್ಕೇ ತಯೋ ಚ ಪುರಿಸಖಳುಙ್ಕೇ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೩.೧೪೧) ಏತ್ಥ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸಾಪಿ ಸಮ್ಬೋಧಿನಾಮಂ ಆಗತಂ , ತಸ್ಸ ವಸೇನ ಲೋಕುತ್ತರಮಿಸ್ಸಕಾ ಕಥಿತಾತಿ ವುತ್ತಂ। ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಪನ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗವೀರಿಯಂ ಅಸಮ್ಪತ್ತೋ…ಪೇ॰… ಅನಾಗಾಮೀ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗವೀರಿಯಂ ಅಸಮ್ಪತ್ತೋತಿ ಕುಸೀತೋಪಿ ಅಸ್ಸದ್ಧೋ ವಿಯ ಚತ್ತಾರೋವ ಹೋನ್ತಿ, ತಥಾ ದುಪ್ಪಞ್ಞೋ।
379.Pañcimānīti imasmiṃ sutte pañca padhāniyaṅgāni lokuttaramissakāni kathitāni. Kathinaṅgaṇavāsīcūḷasamuddatthero pana ‘‘tumhākaṃ, bhante, kiṃ ruccatī’’ti vutte ‘‘mayhaṃ lokuttarānevāti ruccatī’’ti āha. Padhānavemattatanti padhānanānattaṃ. Aññādisameva hi puthujjanassa padhānaṃ, aññādisaṃ sotāpannassa, aññādisaṃ sakadāgāmino, aññādisaṃ anāgāmino, aññādisaṃ arahato, aññādisaṃ asītimahāsāvakānaṃ, aññādisaṃ dvinnaṃ aggasāvakānaṃ, aññādisaṃ paccekabuddhānaṃ, aññādisaṃ sabbaññubuddhānaṃ. Puthujjanassa padhānaṃ sotāpannassa padhānaṃ na pāpuṇāti…pe… paccekabuddhassa padhānaṃ sabbaññubuddhassa padhānaṃ na pāpuṇāti. Imamatthaṃ sandhāya ‘‘padhānavemattataṃ vadāmī’’ti āha. Dantakāraṇaṃ gaccheyyunti yaṃ akūṭakaraṇaṃ, anavacchindanaṃ , dhurassa acchindananti dantesu kāraṇaṃ dissati, taṃ kāraṇaṃ upagaccheyyunti attho. Dantabhūminti dantehi gantabbabhūmiṃ. Assaddhotiādīsu puthujjanasotāpannasakadāgāmianāgāmino cattāropi assaddhā nāma. Puthujjano hi sotāpannassa saddhaṃ appattoti assaddho, sotāpanno sakadāgāmissa, sakadāgāmī anāgāmissa, anāgāmī arahato saddhaṃ appattoti assaddho, ābādho arahatopi uppajjatīti pañcapi bahvābādhā nāma honti. Ariyasāvakassa pana saṭho māyāvīti nāmaṃ natthi. Teneva thero – ‘‘pañca padhāniyaṅgāni lokuttarāni kathitānīti mayhaṃ ruccatī’’ti āha. Assakhaḷuṅkasuttante pana – ‘‘tayo ca, bhikkhave, assakhaḷuṅke tayo ca purisakhaḷuṅke desessāmī’’ti (a. ni. 3.141) ettha ariyasāvakassāpi sambodhināmaṃ āgataṃ , tassa vasena lokuttaramissakā kathitāti vuttaṃ. Puthujjano pana sotāpattimaggavīriyaṃ asampatto…pe… anāgāmī arahattamaggavīriyaṃ asampattoti kusītopi assaddho viya cattārova honti, tathā duppañño.
ಏವಂ ಪನೇತ್ಥ ಓಪಮ್ಮಸಂಸನ್ದನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ – ಅದನ್ತಹತ್ಥಿಆದಯೋ ವಿಯ ಹಿ ಮಗ್ಗಪಧಾನರಹಿತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ। ದನ್ತಹತ್ಥಿಆದಯೋ ವಿಯ ಮಗ್ಗಪಧಾನವಾ। ಯಥಾ ಅದನ್ತಾ ಹತ್ಥಿಆದಯೋ ಕೂಟಾಕಾರಂ ಅಕತ್ವಾ ಅವಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಧುರಂ ಅಪಾತೇತ್ವಾ ದನ್ತಗಮನಂ ವಾ ಗನ್ತುಂ ದನ್ತಭೂಮಿಂ ವಾ ಪತ್ತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ಏವಮೇವಂ ಮಗ್ಗಪಧಾನರಹಿತೋ ಮಗ್ಗಪಧಾನವತಾ ಪತ್ತಬ್ಬಂ ಪಾಪುಣಿತುಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಬ್ಬಂ ಗುಣಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಯಥಾ ಪನ ದನ್ತಹತ್ಥಿಆದಯೋ ಕೂಟಾಕಾರಂ ಅಕತ್ವಾ ಅವಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಧುರಂ ಅಪಾತೇತ್ವಾ ದನ್ತಗಮನಂ ವಾ ಗನ್ತುಂ ದನ್ತಭೂಮಿಂ ವಾ ಪತ್ತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ , ಏವಮೇವಂ ಮಗ್ಗಪಧಾನವಾ ಮಗ್ಗಪಧಾನವತಾ ಪತ್ತಬ್ಬಂ ಪಾಪುಣಿತುಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಬ್ಬಂ ಗುಣಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಪಧಾನವಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಪಧಾನವತಾ ಪತ್ತೋಕಾಸಂ ಪಾಪುಣಿತುಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಬ್ಬಂ ಗುಣಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ…ಪೇ॰… ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಪಧಾನವಾ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಪಧಾನವತಾ ಪತ್ತೋಕಾಸಂ ಪಾಪುಣಿತುಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಬ್ಬಂ ಗುಣಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತೀ’’ತಿ।
Evaṃ panettha opammasaṃsandanaṃ veditabbaṃ – adantahatthiādayo viya hi maggapadhānarahito puggalo. Dantahatthiādayo viya maggapadhānavā. Yathā adantā hatthiādayo kūṭākāraṃ akatvā avicchinditvā dhuraṃ apātetvā dantagamanaṃ vā gantuṃ dantabhūmiṃ vā pattuṃ na sakkonti, evamevaṃ maggapadhānarahito maggapadhānavatā pattabbaṃ pāpuṇituṃ nibbattetabbaṃ guṇaṃ nibbattetuṃ na sakkoti. Yathā pana dantahatthiādayo kūṭākāraṃ akatvā avicchinditvā dhuraṃ apātetvā dantagamanaṃ vā gantuṃ dantabhūmiṃ vā pattuṃ sakkonti , evamevaṃ maggapadhānavā maggapadhānavatā pattabbaṃ pāpuṇituṃ nibbattetabbaṃ guṇaṃ nibbattetuṃ sakkoti. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘sotāpattimaggapadhānavā sotāpattimaggapadhānavatā pattokāsaṃ pāpuṇituṃ nibbattetabbaṃ guṇaṃ nibbattetuṃ sakkoti…pe… arahattamaggapadhānavā arahattamaggapadhānavatā pattokāsaṃ pāpuṇituṃ nibbattetabbaṃ guṇaṃ nibbattetuṃ sakkotī’’ti.
೩೮೦. ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾತಿ ಮಗ್ಗಪಧಾನೇನ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ। ನ ಕಿಞ್ಚಿ ನಾನಾಕರಣಂ ವದಾಮಿ ಯದಿದಂ ವಿಮುತ್ತಿಯಾ ವಿಮುತ್ತಿನ್ತಿ ಯಂ ಏಕಸ್ಸ ಫಲವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಇತರಸ್ಸ ಫಲವಿಮುತ್ತಿಂ ಆರಬ್ಭ ನಾನಾಕರಣಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ, ತಂ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ವದಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಚ್ಚಿಯಾ ವಾ ಅಚ್ಚಿನ್ತಿ ಅಚ್ಚಿಯಾ ವಾ ಅಚ್ಚಿಮ್ಹಿ। ಸೇಸಪದದ್ವಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ, ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ಹಿ ಏತಂ ಉಪಯೋಗವಚನಂ। ಕಿಂ ಪನ ತ್ವಂ, ಮಹಾರಾಜಾತಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಕಿಂ ತ್ವಂ? ‘‘ಸನ್ತಿ ದೇವಾ ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾ, ಸನ್ತಿ ದೇವಾ ತಾವತಿಂಸಾ…ಪೇ॰… ಸನ್ತಿ ದೇವಾ ಪರನಿಮ್ಮಿತವಸವತ್ತಿನೋ, ಸನ್ತಿ ದೇವಾ ತತುತ್ತರಿ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ದೇವಾನಂ ಅತ್ಥಿಭಾವಂ ನ ಜಾನಾಸಿ, ಯೇನ ಏವಂ ವದೇಸೀತಿ। ತತೋ ಅತ್ಥಿಭಾವಂ ಜಾನಾಮಿ, ಮನುಸ್ಸಲೋಕಂ ಪನ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ ನಾಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಇದಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಯದಿ ವಾ ತೇ, ಭನ್ತೇತಿಆದಿಮಾಹ। ಸಬ್ಯಾಬಜ್ಝಾತಿ ಸದುಕ್ಖಾ, ಸಮುಚ್ಛೇದಪ್ಪಹಾನೇನ ಅಪ್ಪಹೀನಚೇತಸಿಕದುಕ್ಖಾ। ಆಗನ್ತಾರೋತಿ ಉಪಪತ್ತಿವಸೇನ ಆಗನ್ತಾರೋ। ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝಾತಿ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನದುಕ್ಖಾ। ಅನಾಗನ್ತಾರೋತಿ ಉಪಪತ್ತಿವಸೇನ ಅನಾಗನ್ತಾರೋ।
380.Sammappadhānāti maggapadhānena sammappadhānā. Na kiñci nānākaraṇaṃ vadāmi yadidaṃ vimuttiyā vimuttinti yaṃ ekassa phalavimuttiyā itarassa phalavimuttiṃ ārabbha nānākaraṇaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ na kiñci vadāmīti attho. Acciyā vā accinti acciyā vā accimhi. Sesapadadvayepi eseva nayo, bhummatthe hi etaṃ upayogavacanaṃ. Kiṃ pana tvaṃ, mahārājāti, mahārāja, kiṃ tvaṃ? ‘‘Santi devā cātumahārājikā, santi devā tāvatiṃsā…pe… santi devā paranimmitavasavattino, santi devā tatuttari’’nti evaṃ devānaṃ atthibhāvaṃ na jānāsi, yena evaṃ vadesīti. Tato atthibhāvaṃ jānāmi, manussalokaṃ pana āgacchanti nāgacchantīti idaṃ pucchanto yadi vā te, bhantetiādimāha. Sabyābajjhāti sadukkhā, samucchedappahānena appahīnacetasikadukkhā. Āgantāroti upapattivasena āgantāro. Abyābajjhāti samucchinnadukkhā. Anāgantāroti upapattivasena anāgantāro.
೩೮೧. ಪಹೋತೀತಿ ಸಕ್ಕೋತಿ। ರಾಜಾ ಹಿ ಪುಞ್ಞವನ್ತಮ್ಪಿ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಮ್ಪನ್ನಂ ಯಥಾ ನ ಕೋಚಿ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ, ಏವಂ ಕರೋನ್ತೋ ತಮ್ಹಾ ಠಾನಾ ಚಾವೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ। ತಂ ಅಪುಞ್ಞವನ್ತಮ್ಪಿ ಸಕಲಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಯಾಪನಮತ್ತಂ ಅಲಭನ್ತಂ ಯಥಾ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಕರೋನ್ತೋ ತಮ್ಹಾ ಠಾನಾ ಚಾವೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವನ್ತಮ್ಪಿ ಇತ್ಥೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಪಯೋಜೇತ್ವಾ ಸೀಲವಿನಾಸಂ ಪಾಪೇನ್ತೋ ಬಲಕ್ಕಾರೇನ ವಾ ಉಪ್ಪಬ್ಬಾಜೇನ್ತೋ ತಮ್ಹಾ ಠಾನಾ ಚಾವೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಅಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವನ್ತಮ್ಪಿ ಸಮ್ಪನ್ನಕಾಮಗುಣಂ ಅಮಚ್ಚಂ ಬನ್ಧನಾಗಾರಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಇತ್ಥೀನಂ ಮುಖಮ್ಪಿ ಪಸ್ಸಿತುಂ ಅದೇನ್ತೋ ತಮ್ಹಾ ಠಾನಾ ಚಾವೇತಿ ನಾಮ। ರಟ್ಠತೋ ಪನ ಯಂ ಇಚ್ಛತಿ, ತಂ ಪಬ್ಬಾಜೇತಿ ನಾಮ।
381.Pahotīti sakkoti. Rājā hi puññavantampi lābhasakkārasampannaṃ yathā na koci upasaṅkamati, evaṃ karonto tamhā ṭhānā cāvetuṃ sakkoti. Taṃ apuññavantampi sakalagāmaṃ piṇḍāya caritvā yāpanamattaṃ alabhantaṃ yathā lābhasakkārasampanno hoti, evaṃ karonto tamhā ṭhānā cāvetuṃ sakkoti. Brahmacariyavantampi itthīhi saddhiṃ sampayojetvā sīlavināsaṃ pāpento balakkārena vā uppabbājento tamhā ṭhānā cāvetuṃ sakkoti. Abrahmacariyavantampi sampannakāmaguṇaṃ amaccaṃ bandhanāgāraṃ pavesetvā itthīnaṃ mukhampi passituṃ adento tamhā ṭhānā cāveti nāma. Raṭṭhato pana yaṃ icchati, taṃ pabbājeti nāma.
ದಸ್ಸನಾಯಪಿ ನಪ್ಪಹೋನ್ತೀತಿ ಕಾಮಾವಚರೇ ತಾವ ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝೇ ದೇವೇ ಸಬ್ಯಾಬಜ್ಝಾ ದೇವಾ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣದಸ್ಸನಾಯಪಿ ನಪ್ಪಹೋನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಅರಹತೋ ತತ್ಥ ಠಾನಾಭಾವತೋ। ರೂಪಾವಚರೇ ಪನ ಏಕವಿಮಾನಸ್ಮಿಂಯೇವ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಚ ನಿಸೀದನ್ತಿ ಚಾತಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣದಸ್ಸನಾಯ ಪಹೋನ್ತಿ, ಏತೇಹಿ ದಿಟ್ಠಂ ಪನ ಸಲ್ಲಕ್ಖಿತಂ ಪಟಿವಿದ್ಧಂ ಲಕ್ಖಣಂ ದಟ್ಠುಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖಿತುಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತೀತಿ ಞಾಣಚಕ್ಖುನಾ ದಸ್ಸನಾಯ ನಪ್ಪಹೋನ್ತಿ, ಉಪರಿದೇವೇ ಚ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣದಸ್ಸನೇನಾಪೀತಿ।
Dassanāyapi nappahontīti kāmāvacare tāva abyābajjhe deve sabyābajjhā devā cakkhuviññāṇadassanāyapi nappahonti. Kasmā? Arahato tattha ṭhānābhāvato. Rūpāvacare pana ekavimānasmiṃyeva tiṭṭhanti ca nisīdanti cāti cakkhuviññāṇadassanāya pahonti, etehi diṭṭhaṃ pana sallakkhitaṃ paṭividdhaṃ lakkhaṇaṃ daṭṭhuṃ sallakkhituṃ paṭivijjhituṃ na sakkontīti ñāṇacakkhunā dassanāya nappahonti, uparideve ca cakkhuviññāṇadassanenāpīti.
೩೮೨. ಕೋ ನಾಮೋ ಅಯಂ, ಭನ್ತೇತಿ ರಾಜಾ ಥೇರಂ ಜಾನನ್ತೋಪಿ ಅಜಾನನ್ತೋ ವಿಯ ಪುಚ್ಛತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಪಸಂಸಿತುಕಾಮತಾಯ। ಆನನ್ದರೂಪೋತಿ ಆನನ್ದಸಭಾವೋ। ಬ್ರಹ್ಮಪುಚ್ಛಾಪಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಥ ಖೋ ಅಞ್ಞತರೋ ಪುರಿಸೋತಿ ಸಾ ಕಿರ ಕಥಾ ವಿಟಟೂಭೇನೇವ ಕಥಿತಾ, ತೇ ‘‘ತಯಾ ಕಥಿತಾ, ತಯಾ ಕಥಿತಾ’’ತಿ ಕುಪಿತಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾನೇ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಬಲಕಾಯಂ ಉಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಕಲಹಮ್ಪಿ ಕರೇಯ್ಯುನ್ತಿ ನಿವಾರಣತ್ಥಂ ಸೋ ರಾಜಪುರಿಸೋ ಏತದವೋಚ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವ। ಅಯಂ ಪನ ದೇಸನಾ ನೇಯ್ಯಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವಸೇನ ನಿಟ್ಠಿತಾತಿ।
382.Ko nāmo ayaṃ, bhanteti rājā theraṃ jānantopi ajānanto viya pucchati. Kasmā? Pasaṃsitukāmatāya. Ānandarūpoti ānandasabhāvo. Brahmapucchāpi vuttanayeneva veditabbā. Atha kho aññataro purisoti sā kira kathā viṭaṭūbheneva kathitā, te ‘‘tayā kathitā, tayā kathitā’’ti kupitā aññamaññaṃ imasmiṃyeva ṭhāne attano attano balakāyaṃ uṭṭhāpetvā kalahampi kareyyunti nivāraṇatthaṃ so rājapuriso etadavoca. Sesaṃ sabbattha uttānameva. Ayaṃ pana desanā neyyapuggalassa vasena niṭṭhitāti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಕಣ್ಣಕತ್ಥಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kaṇṇakatthalasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಚತುತ್ಥವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Catutthavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೧೦. ಕಣ್ಣಕತ್ಥಲಸುತ್ತಂ • 10. Kaṇṇakatthalasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೧೦. ಕಣ್ಣಕತ್ಥಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 10. Kaṇṇakatthalasuttavaṇṇanā
