Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સુત્તનિપાત-અટ્ઠકથા • Suttanipāta-aṭṭhakathā

    ૬. કપિલસુત્ત-(ધમ્મચરિયસુત્ત)-વણ્ણના

    6. Kapilasutta-(dhammacariyasutta)-vaṇṇanā

    ધમ્મચરિયન્તિ કપિલસુત્તં. કા ઉપ્પત્તિ? હેમવતસુત્તે વુત્તનયેનેવ પરિનિબ્બુતે કસ્સપે ભગવતિ દ્વે કુલપુત્તા ભાતરો નિક્ખમિત્વા સાવકાનં સન્તિકે પબ્બજિંસુ. જેટ્ઠો સોધનો નામ, કનિટ્ઠો કપિલો નામ. તેસં માતા સાધની નામ, કનિટ્ઠભગિની તાપના નામ. તાપિ ભિક્ખુનીસુ પબ્બજિંસુ. તતો તે દ્વેપિ હેમવતસુત્તે વુત્તનયેનેવ ‘‘સાસને કતિ ધુરાની’’તિ પુચ્છિત્વા સુત્વા ચ જેટ્ઠો ‘‘વાસધુરં પૂરેસ્સામી’’તિ પઞ્ચ વસ્સાનિ આચરિયુપજ્ઝાયાનં સન્તિકે વસિત્વા પઞ્ચવસ્સો હુત્વા યાવ અરહત્તં, તાવ કમ્મટ્ઠાનં સુત્વા અરઞ્ઞં પવિસિત્વા વાયમન્તો અરહત્તં પાપુણિ. કપિલો ‘‘અહં તાવ તરુણો, વુડ્ઢકાલે વાસધુરં પરિપૂરેસ્સામી’’તિ ગન્થધુરં આરભિત્વા તેપિટકો અહોસિ. તસ્સ પરિયત્તિં નિસ્સાય પરિવારો, પરિવારં નિસ્સાય લાભો ચ ઉદપાદિ.

    Dhammacariyanti kapilasuttaṃ. Kā uppatti? Hemavatasutte vuttanayeneva parinibbute kassape bhagavati dve kulaputtā bhātaro nikkhamitvā sāvakānaṃ santike pabbajiṃsu. Jeṭṭho sodhano nāma, kaniṭṭho kapilo nāma. Tesaṃ mātā sādhanī nāma, kaniṭṭhabhaginī tāpanā nāma. Tāpi bhikkhunīsu pabbajiṃsu. Tato te dvepi hemavatasutte vuttanayeneva ‘‘sāsane kati dhurānī’’ti pucchitvā sutvā ca jeṭṭho ‘‘vāsadhuraṃ pūressāmī’’ti pañca vassāni ācariyupajjhāyānaṃ santike vasitvā pañcavasso hutvā yāva arahattaṃ, tāva kammaṭṭhānaṃ sutvā araññaṃ pavisitvā vāyamanto arahattaṃ pāpuṇi. Kapilo ‘‘ahaṃ tāva taruṇo, vuḍḍhakāle vāsadhuraṃ paripūressāmī’’ti ganthadhuraṃ ārabhitvā tepiṭako ahosi. Tassa pariyattiṃ nissāya parivāro, parivāraṃ nissāya lābho ca udapādi.

    સો બાહુસચ્ચમદેન મત્તો પણ્ડિતમાની અનઞ્ઞાતેપિ અઞ્ઞાતમાની હુત્વા પરેહિ વુત્તં કપ્પિયમ્પિ અકપ્પિયં, અકપ્પિયમ્પિ કપ્પિયં, સાવજ્જમ્પિ અનવજ્જં, અનવજ્જમ્પિ સાવજ્જન્તિ ભણતિ. સો પેસલેહિ ભિક્ખૂહિ, ‘‘મા, આવુસો કપિલ, એવં અવચા’’તિઆદિના નયેન ઓવદિયમાનો ‘‘તુમ્હે કિં જાનાથ રિત્તમુટ્ઠિસદિસા’’તિઆદીહિ વચનેહિ ખુંસેન્તો વમ્ભેન્તોયેવ ચરતિ. ભિક્ખૂ તસ્સ ભાતુનો સોધનત્થેરસ્સાપિ એતમત્થં આરોચેસું. સોપિ નં ઉપસઙ્કમિત્વા આહ – ‘‘આવુસો કપિલ, સાસનસ્સ આયુ નામ તુમ્હાદિસાનં સમ્માપટિપત્તિ. મા, આવુસો કપિલ, કપ્પિયમ્પિ અકપ્પિયં, અકપ્પિયમ્પિ કપ્પિયં, સાવજ્જમ્પિ અનવજ્જં, અનવજ્જમ્પિ સાવજ્જન્તિ વદેહી’’તિ. સો તસ્સપિ વચનં નાદિયિ. તતો નં સોધનત્થેરો દ્વત્તિક્ખત્તું વત્વા –

    So bāhusaccamadena matto paṇḍitamānī anaññātepi aññātamānī hutvā parehi vuttaṃ kappiyampi akappiyaṃ, akappiyampi kappiyaṃ, sāvajjampi anavajjaṃ, anavajjampi sāvajjanti bhaṇati. So pesalehi bhikkhūhi, ‘‘mā, āvuso kapila, evaṃ avacā’’tiādinā nayena ovadiyamāno ‘‘tumhe kiṃ jānātha rittamuṭṭhisadisā’’tiādīhi vacanehi khuṃsento vambhentoyeva carati. Bhikkhū tassa bhātuno sodhanattherassāpi etamatthaṃ ārocesuṃ. Sopi naṃ upasaṅkamitvā āha – ‘‘āvuso kapila, sāsanassa āyu nāma tumhādisānaṃ sammāpaṭipatti. Mā, āvuso kapila, kappiyampi akappiyaṃ, akappiyampi kappiyaṃ, sāvajjampi anavajjaṃ, anavajjampi sāvajjanti vadehī’’ti. So tassapi vacanaṃ nādiyi. Tato naṃ sodhanatthero dvattikkhattuṃ vatvā –

    ‘‘એકવાચમ્પિ દ્વિવાચં, ભણેય્ય અનુકમ્પકો;

    ‘‘Ekavācampi dvivācaṃ, bhaṇeyya anukampako;

    તતુત્તરિં ન ભાસેય્ય, દાસોવય્યસ્સ સન્તિકે’’તિ. (જા॰ ૨.૧૯.૩૪) –

    Tatuttariṃ na bhāseyya, dāsovayyassa santike’’ti. (jā. 2.19.34) –

    પરિવજ્જેત્વા ‘‘ત્વમેવ, આવુસો, સકેન કમ્મેન પઞ્ઞાયિસ્સસી’’તિ પક્કામિ. તતો પભુતિ નં પેસલા ભિક્ખૂ છડ્ડેસું.

    Parivajjetvā ‘‘tvameva, āvuso, sakena kammena paññāyissasī’’ti pakkāmi. Tato pabhuti naṃ pesalā bhikkhū chaḍḍesuṃ.

    સો દુરાચારો હુત્વા દુરાચારપરિવુતો વિહરન્તો એકદિવસં ‘‘ઉપોસથં ઓસારેસ્સામી’’તિ સીહાસનં અભિરુય્હ ચિત્રબીજનિં ગહેત્વા નિસિન્નો ‘‘વત્તતિ, આવુસો, એત્થ ભિક્ખૂનં પાતિમોક્ખો’’તિ તિક્ખત્તું આહ. અથેકો ભિક્ખુપિ ‘‘મય્હં વત્તતી’’તિ ન અવોચ. ન ચ તસ્સ તેસં વા પાતિમોક્ખો વત્તતિ. તતો સો ‘‘પાતિમોક્ખે સુતેપિ અસુતેપિ વિનયો નામ નત્થી’’તિ આસના વુટ્ઠાસિ. એવં કસ્સપસ્સ ભગવતો સાસનં ઓસક્કાપેસિ વિનાસેસિ. અથ સોધનત્થેરો તદહેવ પરિનિબ્બાયિ. સોપિ કપિલો એવં તં સાસનં ઓસક્કાપેત્વા કાલકતો અવીચિમહાનિરયે નિબ્બત્તિ, સાપિસ્સ માતા ચ ભગિની ચ તસ્સેવ દિટ્ઠાનુગતિં આપજ્જિત્વા પેસલે ભિક્ખૂ અક્કોસમાના પરિભાસમાના કાલં કત્વા નિરયે નિબ્બત્તિંસુ.

    So durācāro hutvā durācāraparivuto viharanto ekadivasaṃ ‘‘uposathaṃ osāressāmī’’ti sīhāsanaṃ abhiruyha citrabījaniṃ gahetvā nisinno ‘‘vattati, āvuso, ettha bhikkhūnaṃ pātimokkho’’ti tikkhattuṃ āha. Atheko bhikkhupi ‘‘mayhaṃ vattatī’’ti na avoca. Na ca tassa tesaṃ vā pātimokkho vattati. Tato so ‘‘pātimokkhe sutepi asutepi vinayo nāma natthī’’ti āsanā vuṭṭhāsi. Evaṃ kassapassa bhagavato sāsanaṃ osakkāpesi vināsesi. Atha sodhanatthero tadaheva parinibbāyi. Sopi kapilo evaṃ taṃ sāsanaṃ osakkāpetvā kālakato avīcimahāniraye nibbatti, sāpissa mātā ca bhaginī ca tasseva diṭṭhānugatiṃ āpajjitvā pesale bhikkhū akkosamānā paribhāsamānā kālaṃ katvā niraye nibbattiṃsu.

    તસ્મિંયેવ ચ કાલે પઞ્ચસતા પુરિસા ગામઘાતાદીનિ કત્વા ચોરિકાય જીવન્તા જનપદમનુસ્સેહિ અનુબદ્ધા પલાયમાના અરઞ્ઞં પવિસિત્વા તત્થ કિઞ્ચિ ગહનં વા પટિસરણં વા અપસ્સન્તા અવિદૂરે પાસાણે વસન્તં અઞ્ઞતરં આરઞ્ઞિકં ભિક્ખું દિસ્વા વન્દિત્વા ‘‘અમ્હાકં, ભન્તે, પટિસરણં હોથા’’તિ ભણિંસુ. થેરો ‘‘તુમ્હાકં સીલસદિસં પટિસરણં નત્થિ, સબ્બે પઞ્ચ સીલાનિ સમાદિયથા’’તિ આહ. તે ‘‘સાધૂ’’તિ સમ્પટિચ્છિત્વા સીલાનિ સમાદિયિંસુ. થેરો ‘‘તુમ્હે સીલવન્તો, ઇદાનિ અત્તનો જીવિતં વિનાસેન્તેસુપિ મા મનો પદૂસયિત્થા’’તિ આહ. તે ‘‘સાધૂ’’તિ સમ્પટિચ્છિંસુ. અથ તે જાનપદા સમ્પત્તા ઇતો ચિતો ચ મગ્ગમાના તે ચોરે દિસ્વા સબ્બેવ જીવિતા વોરોપેસું. તે કાલં કત્વા કામાવચરદેવલોકે નિબ્બત્તિંસુ. તેસુ જેટ્ઠકચોરો જેટ્ઠકદેવપુત્તો અહોસિ, ઇતરે તસ્સેવ પરિવારા.

    Tasmiṃyeva ca kāle pañcasatā purisā gāmaghātādīni katvā corikāya jīvantā janapadamanussehi anubaddhā palāyamānā araññaṃ pavisitvā tattha kiñci gahanaṃ vā paṭisaraṇaṃ vā apassantā avidūre pāsāṇe vasantaṃ aññataraṃ āraññikaṃ bhikkhuṃ disvā vanditvā ‘‘amhākaṃ, bhante, paṭisaraṇaṃ hothā’’ti bhaṇiṃsu. Thero ‘‘tumhākaṃ sīlasadisaṃ paṭisaraṇaṃ natthi, sabbe pañca sīlāni samādiyathā’’ti āha. Te ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā sīlāni samādiyiṃsu. Thero ‘‘tumhe sīlavanto, idāni attano jīvitaṃ vināsentesupi mā mano padūsayitthā’’ti āha. Te ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchiṃsu. Atha te jānapadā sampattā ito cito ca maggamānā te core disvā sabbeva jīvitā voropesuṃ. Te kālaṃ katvā kāmāvacaradevaloke nibbattiṃsu. Tesu jeṭṭhakacoro jeṭṭhakadevaputto ahosi, itare tasseva parivārā.

    તે અનુલોમપટિલોમં સંસરન્તા એકં બુદ્ધન્તરં દેવલોકે ખેપેત્વા અમ્હાકં ભગવતો કાલે દેવલોકતો ચવિત્વા જેટ્ઠકદેવપુત્તો સાવત્થિદ્વારે કેવટ્ટગામો અત્થિ, તત્થ પઞ્ચસતકુલજેટ્ઠસ્સ કેવટ્ટસ્સ પજાપતિયા કુચ્છિમ્હિ પટિસન્ધિં અગ્ગહેસિ, ઇતરે અવસેસકેવટ્ટપજાપતીનં. એવં તેસં એકદિવસંયેવ પટિસન્ધિગ્ગહણઞ્ચ ગબ્ભવુટ્ઠાનઞ્ચ અહોસિ. અથ કેવટ્ટજેટ્ઠો ‘‘અત્થિ નુ ખો ઇમસ્મિં ગામે અઞ્ઞેપિ દારકા અજ્જ જાતા’’તિ વિચિનન્તો તે દારકે દિસ્વા ‘‘ઇમે મે પુત્તસ્સ સહાયકા ભવિસ્સન્તી’’તિ સબ્બેસં પોસાવનિકં અદાસિ. તે સબ્બે સહાયકા સહપંસું કીળન્તા અનુપુબ્બેન વયપ્પત્તા અહેસું. યસોજો તેસં અગ્ગો અહોસિ.

    Te anulomapaṭilomaṃ saṃsarantā ekaṃ buddhantaraṃ devaloke khepetvā amhākaṃ bhagavato kāle devalokato cavitvā jeṭṭhakadevaputto sāvatthidvāre kevaṭṭagāmo atthi, tattha pañcasatakulajeṭṭhassa kevaṭṭassa pajāpatiyā kucchimhi paṭisandhiṃ aggahesi, itare avasesakevaṭṭapajāpatīnaṃ. Evaṃ tesaṃ ekadivasaṃyeva paṭisandhiggahaṇañca gabbhavuṭṭhānañca ahosi. Atha kevaṭṭajeṭṭho ‘‘atthi nu kho imasmiṃ gāme aññepi dārakā ajja jātā’’ti vicinanto te dārake disvā ‘‘ime me puttassa sahāyakā bhavissantī’’ti sabbesaṃ posāvanikaṃ adāsi. Te sabbe sahāyakā sahapaṃsuṃ kīḷantā anupubbena vayappattā ahesuṃ. Yasojo tesaṃ aggo ahosi.

    કપિલોપિ તદા નિરયે પક્કાવસેસેન અચિરવતિયા સુવણ્ણવણ્ણો દુગ્ગન્ધમુખો મચ્છો હુત્વા નિબ્બત્તિ. અથેકદિવસં સબ્બેપિ કેવટ્ટદારકા જાલાનિ ગહેત્વા ‘‘મચ્છે બન્ધિસ્સામા’’તિ નદિં ગન્ત્વા જાલાનિ પક્ખિપિંસુ. તેસં જાલં સો મચ્છો પાવિસિ. તં દિસ્વા સબ્બો કેવટ્ટગામો ઉચ્ચાસદ્દમહાસદ્દો અહોસિ – ‘‘અમ્હાકં પુત્તા પઠમં મચ્છે બન્ધન્તા સુવણ્ણમચ્છં બન્ધિંસુ, વુડ્ઢિ નેસં દારકાનં, ઇદાનિ ચ નો રાજા પહૂતં ધનં દસ્સતી’’તિ. અથ તે પઞ્ચસતાપિ દારકસહાયકા મચ્છં નાવાય પક્ખિપિત્વા નાવં ઉક્ખિપિત્વા રઞ્ઞો સન્તિકં અગમંસુ. રાજા દિસ્વા ‘‘કિં એતં ભણે’’તિ આહ. ‘‘મચ્છો દેવા’’તિ. રાજા સુવણ્ણવણ્ણં મચ્છં દિસ્વા ‘‘ભગવા એતસ્સ વણ્ણકારણં જાનિસ્સતી’’તિ મચ્છં ગાહાપેત્વા ભગવતો સન્તિકં અગમાસિ. મચ્છસ્સ મુખવિવરણકાલે જેતવનં અતિવિય દુગ્ગન્ધં હોતિ.

    Kapilopi tadā niraye pakkāvasesena aciravatiyā suvaṇṇavaṇṇo duggandhamukho maccho hutvā nibbatti. Athekadivasaṃ sabbepi kevaṭṭadārakā jālāni gahetvā ‘‘macche bandhissāmā’’ti nadiṃ gantvā jālāni pakkhipiṃsu. Tesaṃ jālaṃ so maccho pāvisi. Taṃ disvā sabbo kevaṭṭagāmo uccāsaddamahāsaddo ahosi – ‘‘amhākaṃ puttā paṭhamaṃ macche bandhantā suvaṇṇamacchaṃ bandhiṃsu, vuḍḍhi nesaṃ dārakānaṃ, idāni ca no rājā pahūtaṃ dhanaṃ dassatī’’ti. Atha te pañcasatāpi dārakasahāyakā macchaṃ nāvāya pakkhipitvā nāvaṃ ukkhipitvā rañño santikaṃ agamaṃsu. Rājā disvā ‘‘kiṃ etaṃ bhaṇe’’ti āha. ‘‘Maccho devā’’ti. Rājā suvaṇṇavaṇṇaṃ macchaṃ disvā ‘‘bhagavā etassa vaṇṇakāraṇaṃ jānissatī’’ti macchaṃ gāhāpetvā bhagavato santikaṃ agamāsi. Macchassa mukhavivaraṇakāle jetavanaṃ ativiya duggandhaṃ hoti.

    રાજા ભગવન્તં પુચ્છિ – ‘‘કસ્મા, ભન્તે, મચ્છો સુવણ્ણવણ્ણો જાતો, કસ્મા ચસ્સ મુખતો દુગ્ગન્ધો વાયતી’’તિ? અયં, મહારાજ, કસ્સપસ્સ ભગવતો પાવચને કપિલો નામ ભિક્ખુ અહોસિ, બહુસ્સુતો આગતાગમો. અત્તનો વચનં અગણ્હન્તાનં ભિક્ખૂનં અક્કોસકપરિભાસકો. તસ્સ ચ ભગવતો સાસનવિનાસકો. યં સો તસ્સ ભગવતો સાસનં વિનાસેસિ, તેન કમ્મેન અવીચિમહાનિરયે નિબ્બત્તિ, વિપાકાવસેસેન ચ ઇદાનિ મચ્છો જાતો. યં દીઘરત્તં બુદ્ધવચનં વાચેસિ, બુદ્ધસ્સ વણ્ણં કથેસિ, તસ્સ નિસ્સન્દેન ઈદિસં વણ્ણં પટિલભિ. યં ભિક્ખૂનં અક્કોસકપરિભાસકો અહોસિ, તેનસ્સ મુખતો દુગ્ગન્ધો વાયતિ. ‘‘ઉલ્લપાપેમિ નં મહારાજા’’તિ? ‘‘આમ ભગવા’’તિ. અથ ભગવા મચ્છં આલપિ – ‘‘ત્વંસિ કપિલો’’તિ? ‘‘આમ ભગવા, અહં કપિલો’’તિ. ‘‘કુતો આગતોસી’’તિ? ‘‘અવીચિમહાનિરયતો ભગવા’’તિ. ‘‘સોધનો કુહિં ગતો’’તિ? ‘‘પરિનિબ્બુતો ભગવા’’તિ. ‘‘સાધની કુહિં ગતા’’તિ? ‘‘મહાનિરયે નિબ્બત્તા ભગવા’’તિ. ‘‘તાપના કુહિં ગતા’’તિ? ‘‘મહાનિરયે નિબ્બત્તા ભગવા’’તિ. ‘‘ઇદાનિ ત્વં કુહિં ગમિસ્સસી’’તિ? ‘‘મહાનિરયં ભગવા’’તિ. તાવદેવ વિપ્પટિસારાભિભૂતો નાવં સીસેન પહરિત્વા કાલકતો મહાનિરયે નિબ્બત્તિ. મહાજનો સંવિગ્ગો અહોસિ લોમહટ્ઠજાતો. અથ ભગવા તત્થ સમ્પત્તગહટ્ઠપબ્બજિતપરિસાય તઙ્ખણાનુરૂપં ધમ્મં દેસેન્તો ઇમં સુત્તમભાસિ.

    Rājā bhagavantaṃ pucchi – ‘‘kasmā, bhante, maccho suvaṇṇavaṇṇo jāto, kasmā cassa mukhato duggandho vāyatī’’ti? Ayaṃ, mahārāja, kassapassa bhagavato pāvacane kapilo nāma bhikkhu ahosi, bahussuto āgatāgamo. Attano vacanaṃ agaṇhantānaṃ bhikkhūnaṃ akkosakaparibhāsako. Tassa ca bhagavato sāsanavināsako. Yaṃ so tassa bhagavato sāsanaṃ vināsesi, tena kammena avīcimahāniraye nibbatti, vipākāvasesena ca idāni maccho jāto. Yaṃ dīgharattaṃ buddhavacanaṃ vācesi, buddhassa vaṇṇaṃ kathesi, tassa nissandena īdisaṃ vaṇṇaṃ paṭilabhi. Yaṃ bhikkhūnaṃ akkosakaparibhāsako ahosi, tenassa mukhato duggandho vāyati. ‘‘Ullapāpemi naṃ mahārājā’’ti? ‘‘Āma bhagavā’’ti. Atha bhagavā macchaṃ ālapi – ‘‘tvaṃsi kapilo’’ti? ‘‘Āma bhagavā, ahaṃ kapilo’’ti. ‘‘Kuto āgatosī’’ti? ‘‘Avīcimahānirayato bhagavā’’ti. ‘‘Sodhano kuhiṃ gato’’ti? ‘‘Parinibbuto bhagavā’’ti. ‘‘Sādhanī kuhiṃ gatā’’ti? ‘‘Mahāniraye nibbattā bhagavā’’ti. ‘‘Tāpanā kuhiṃ gatā’’ti? ‘‘Mahāniraye nibbattā bhagavā’’ti. ‘‘Idāni tvaṃ kuhiṃ gamissasī’’ti? ‘‘Mahānirayaṃ bhagavā’’ti. Tāvadeva vippaṭisārābhibhūto nāvaṃ sīsena paharitvā kālakato mahāniraye nibbatti. Mahājano saṃviggo ahosi lomahaṭṭhajāto. Atha bhagavā tattha sampattagahaṭṭhapabbajitaparisāya taṅkhaṇānurūpaṃ dhammaṃ desento imaṃ suttamabhāsi.

    ૨૭૭-૮. તત્થ ધમ્મચરિયન્તિ કાયસુચરિતાદિ ધમ્મચરિયં. બ્રહ્મચરિયન્તિ મગ્ગબ્રહ્મચરિયં. એતદાહુ વસુત્તમન્તિ એતં ઉભયમ્પિ લોકિયલોકુત્તરં સુચરિતં સગ્ગમોક્ખસુખસમ્પાપકત્તા વસુત્તમન્તિ આહુ અરિયા. વસુત્તમં નામ ઉત્તમરતનં, અનુગામિકં અત્તાધીનં રાજાદીનં અસાધારણન્તિ અધિપ્પાયો.

    277-8. Tattha dhammacariyanti kāyasucaritādi dhammacariyaṃ. Brahmacariyanti maggabrahmacariyaṃ. Etadāhu vasuttamanti etaṃ ubhayampi lokiyalokuttaraṃ sucaritaṃ saggamokkhasukhasampāpakattā vasuttamanti āhu ariyā. Vasuttamaṃ nāma uttamaratanaṃ, anugāmikaṃ attādhīnaṃ rājādīnaṃ asādhāraṇanti adhippāyo.

    એત્તાવતા ‘‘ગહટ્ઠસ્સ વા પબ્બજિતસ્સ વા સમ્માપટિપત્તિયેવ પટિસરણ’’ન્તિ દસ્સેત્વા ઇદાનિ પટિપત્તિવિરહિતાય પબ્બજ્જાય અસારકત્તદસ્સનેન કપિલં અઞ્ઞે ચ તથારૂપે ગરહન્તો ‘‘પબ્બજિતોપિ ચે હોતી’’તિ એવમાદિમાહ.

    Ettāvatā ‘‘gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā sammāpaṭipattiyeva paṭisaraṇa’’nti dassetvā idāni paṭipattivirahitāya pabbajjāya asārakattadassanena kapilaṃ aññe ca tathārūpe garahanto ‘‘pabbajitopi ce hotī’’ti evamādimāha.

    તત્રાયં અત્થવણ્ણના – યો હિ કોચિ ગિહિબ્યઞ્જનાનિ અપનેત્વા ભણ્ડુકાસાવાદિગહણમત્તં ઉપસઙ્કમનેન પબ્બજિતોપિ ચે હોતિ પુબ્બે વુત્તત્થં અગારસ્મા અનગારિયં, સો ચે મુખરજાતિકો હોતિ ફરુસવચનો, નાનપ્પકારાય વિહેસાય અભિરતત્તા વિહેસાભિરતો, હિરોત્તપ્પાભાવેન મગસદિસત્તા મગો, જીવિતં તસ્સ પાપિયો, તસ્સ એવરૂપસ્સ જીવિતં અતિપાપં અતિહીનં. કસ્મા? યસ્મા ઇમાય મિચ્છાપટિપત્તિયા રાગાદિમનેકપ્પકારં રજં વડ્ઢેતિ અત્તનો.

    Tatrāyaṃ atthavaṇṇanā – yo hi koci gihibyañjanāni apanetvā bhaṇḍukāsāvādigahaṇamattaṃ upasaṅkamanena pabbajitopi cehoti pubbe vuttatthaṃ agārasmā anagāriyaṃ, so ce mukharajātiko hoti pharusavacano, nānappakārāya vihesāya abhiratattā vihesābhirato, hirottappābhāvena magasadisattā mago, jīvitaṃ tassa pāpiyo, tassa evarūpassa jīvitaṃ atipāpaṃ atihīnaṃ. Kasmā? Yasmā imāya micchāpaṭipattiyā rāgādimanekappakāraṃ rajaṃ vaḍḍheti attano.

    ૨૭૯. ન કેવલઞ્ચ ઇમિનાવ કારણેનસ્સ જીવિતં પાપિયો, અપિચ ખો પન અયં એવરૂપો મુખરજાતિકત્તા કલહાભિરતો ભિક્ખુ સુભાસિતસ્સ અત્થવિજાનનસમ્મોહનેન મોહધમ્મેન આવુતો, ‘‘મા, આવુસો કપિલ, એવં અવચ, ઇમિનાપિ પરિયાયેન તં ગણ્હાહી’’તિ એવમાદિના નયેન પેસલેહિ ભિક્ખૂહિ અક્ખાતમ્પિ ન જાનાતિ ધમ્મં બુદ્ધેન દેસિતં. યો ધમ્મો બુદ્ધેન દેસિતો, તં નાનપ્પકારેન અત્તનો વુચ્ચમાનમ્પિ ન જાનાતિ. એવમ્પિસ્સ જીવિતં પાપિયો.

    279. Na kevalañca imināva kāraṇenassa jīvitaṃ pāpiyo, apica kho pana ayaṃ evarūpo mukharajātikattā kalahābhirato bhikkhu subhāsitassa atthavijānanasammohanena mohadhammena āvuto, ‘‘mā, āvuso kapila, evaṃ avaca, imināpi pariyāyena taṃ gaṇhāhī’’ti evamādinā nayena pesalehi bhikkhūhi akkhātampi na jānāti dhammaṃ buddhena desitaṃ. Yo dhammo buddhena desito, taṃ nānappakārena attano vuccamānampi na jānāti. Evampissa jīvitaṃ pāpiyo.

    ૨૮૦. તથા સો એવરૂપો વિહેસાભિરતત્તા વિહેસં ભાવિતત્તાનં ભાવિતત્તે ખીણાસવભિક્ખૂ સોધનત્થેરપભુતિકે ‘‘ન તુમ્હે વિનયં જાનાથ, ન સુત્તં ન અભિધમ્મં, વુડ્ઢપબ્બજિતા’’તિઆદિના નયેન વિહેસન્તો . ઉપયોગપ્પવત્તિયઞ્હિ ઇદં સામિવચનં. અથ વા યથાવુત્તેનેવ નયેન ‘‘વિહેસં ભાવિતત્તાનં કરોન્તો’’તિ પાઠસેસો વેદિતબ્બો. એવં નિપ્પરિયાયમેવ સામિવચનં સિજ્ઝતિ. અવિજ્જાય પુરક્ખતોતિ ભાવિતત્તવિહેસને આદીનવદસ્સનપટિચ્છાદિકાય અવિજ્જાય પુરક્ખતો પેસિતો પયોજિતો સેસપબ્બજિતાનં ભાવિતત્તાનં વિહેસભાવેન પવત્તં દિટ્ઠેવ ધમ્મે ચિત્તવિબાધનેન સઙ્કિલેસં, આયતિઞ્ચ નિરયસમ્પાપનેન મગ્ગં નિરયગામિનં ન જાનાતિ.

    280. Tathā so evarūpo vihesābhiratattā vihesaṃ bhāvitattānaṃ bhāvitatte khīṇāsavabhikkhū sodhanattherapabhutike ‘‘na tumhe vinayaṃ jānātha, na suttaṃ na abhidhammaṃ, vuḍḍhapabbajitā’’tiādinā nayena vihesanto . Upayogappavattiyañhi idaṃ sāmivacanaṃ. Atha vā yathāvutteneva nayena ‘‘vihesaṃ bhāvitattānaṃ karonto’’ti pāṭhaseso veditabbo. Evaṃ nippariyāyameva sāmivacanaṃ sijjhati. Avijjāya purakkhatoti bhāvitattavihesane ādīnavadassanapaṭicchādikāya avijjāya purakkhato pesito payojito sesapabbajitānaṃ bhāvitattānaṃ vihesabhāvena pavattaṃ diṭṭheva dhamme cittavibādhanena saṅkilesaṃ, āyatiñca nirayasampāpanena maggaṃ nirayagāminaṃ na jānāti.

    ૨૮૧. અજાનન્તો ચ તેન મગ્ગેન ચતુબ્બિધાપાયભેદં વિનિપાતં સમાપન્નો. તત્થ ચ વિનિપાતે ગબ્ભા ગબ્ભં તમા તમં એકેકનિકાયે સતક્ખત્તું સહસ્સક્ખત્તુમ્પિ માતુકુચ્છિતો માતુકુચ્છિં ચન્દિમસૂરિયેહિપિ અવિદ્ધંસનીયા અસુરકાયતમા તમઞ્ચ સમાપન્નો. સ વે તાદિસકો ભિક્ખુ પેચ્ચ ઇતો પરલોકં ગન્ત્વા અયં કપિલમચ્છો વિય નાનપ્પકારં દુક્ખં નિગચ્છતિ.

    281. Ajānanto ca tena maggena catubbidhāpāyabhedaṃ vinipātaṃ samāpanno. Tattha ca vinipāte gabbhā gabbhaṃ tamā tamaṃ ekekanikāye satakkhattuṃ sahassakkhattumpi mātukucchito mātukucchiṃ candimasūriyehipi aviddhaṃsanīyā asurakāyatamā tamañca samāpanno. Sa ve tādisakobhikkhu pecca ito paralokaṃ gantvā ayaṃ kapilamaccho viya nānappakāraṃ dukkhaṃ nigacchati.

    ૨૮૨. કિં કારણા? ગૂથકૂપો યથા અસ્સ, સમ્પુણ્ણો ગણવસ્સિકો,યથા વચ્ચકુટિગૂથકૂપો ગણવસ્સિકો અનેકવસ્સિકો બહૂનિ વસ્સાનિ મુખતો ગૂથેન પૂરિયમાનો સમ્પુણ્ણો અસ્સ, સો ઉદકકુમ્ભસતેહિ ઉદકકુમ્ભસહસ્સેહિ ધોવિયમાનોપિ દુગ્ગન્ધદુબ્બણ્ણિયાનપગમા દુબ્બિસોધો હોતિ, એવમેવ યો એવરૂપો અસ્સ દીઘરત્તં સંકિલિટ્ઠકમ્મન્તો ગૂથકૂપો વિય ગૂથેન પાપેન સમ્પુણ્ણત્તા સમ્પુણ્ણો પુગ્ગલો, સો દુબ્બિસોધો હિ સાઙ્ગણો, ચિરકાલં તસ્સ અઙ્ગણસ્સ વિપાકં પચ્ચનુભોન્તોપિ ન સુજ્ઝતિ. તસ્મા વસ્સગણનાય અપરિમાણમ્પિ કાલં સ વે તાદિસકો ભિક્ખુ પેચ્ચ દુક્ખં નિગચ્છતીતિ. અથ વા અયં ઇમિસ્સા ગાથાય સમ્બન્ધો – યં વુત્તં ‘‘સ વે તાદિસકો ભિક્ખુ, પેચ્ચ દુક્ખં નિગચ્છતી’’તિ, તત્ર સિયા તુમ્હાકં ‘‘સક્કા પનાયં તથા કાતું, યથા પેચ્ચ દુક્ખં ન નિગચ્છેય્યા’’તિ. ન સક્કા. કસ્મા? યસ્મા ગૂથકૂપો…પે॰… સાઙ્ગણોતિ.

    282. Kiṃ kāraṇā? Gūthakūpo yathā assa, sampuṇṇo gaṇavassiko,yathā vaccakuṭigūthakūpo gaṇavassiko anekavassiko bahūni vassāni mukhato gūthena pūriyamāno sampuṇṇo assa, so udakakumbhasatehi udakakumbhasahassehi dhoviyamānopi duggandhadubbaṇṇiyānapagamā dubbisodho hoti, evameva yo evarūpo assa dīgharattaṃ saṃkiliṭṭhakammanto gūthakūpo viya gūthena pāpena sampuṇṇattā sampuṇṇo puggalo, so dubbisodho hi sāṅgaṇo, cirakālaṃ tassa aṅgaṇassa vipākaṃ paccanubhontopi na sujjhati. Tasmā vassagaṇanāya aparimāṇampi kālaṃ sa ve tādisako bhikkhu pecca dukkhaṃ nigacchatīti. Atha vā ayaṃ imissā gāthāya sambandho – yaṃ vuttaṃ ‘‘sa ve tādisako bhikkhu, pecca dukkhaṃ nigacchatī’’ti, tatra siyā tumhākaṃ ‘‘sakkā panāyaṃ tathā kātuṃ, yathā pecca dukkhaṃ na nigaccheyyā’’ti. Na sakkā. Kasmā? Yasmā gūthakūpo…pe… sāṅgaṇoti.

    ૨૮૩-૪. યતો પટિકચ્ચેવ યં એવરૂપં જાનાથ, ભિક્ખવો ગેહનિસ્સિતં, યં એવરૂપં પઞ્ચકામગુણનિસ્સિતં જાનેય્યાથ અભૂતગુણપત્થનાકારપ્પવત્તાય પાપિકાય ઇચ્છાય સમન્નાગતત્તા પાપિચ્છં, કામવિતક્કાદીહિ સમન્નાગતત્તા પાપસઙ્કપ્પં, કાયિકવીતિક્કમાદિના વેળુદાનાદિભેદેન ચ પાપાચારેન સમન્નાગતત્તા પાપાચારં, વેસિયાદિપાપગોચરતો પાપગોચરં, સબ્બે સમગ્ગા હુત્વાન અભિનિબ્બજ્જિયાથ નં. તત્થ અભિનિબ્બજ્જિયાથાતિ વિવજ્જેય્યાથ મા ભજેય્યાથ, મા ચસ્સ અભિનિબ્બજ્જનમત્તેનેવ અપ્પોસ્સુક્કતં આપજ્જેય્યાથ, અપિચ ખો પન કારણ્ડવં નિદ્ધમથ, કસમ્બું અપકસ્સથ, તં કચવરભૂતં પુગ્ગલં કચવરમિવ અનપેક્ખા નિદ્ધમથ, કસટભૂતઞ્ચ નં ખત્તિયાદીનં મજ્ઝે પવિટ્ઠં પભિન્નપગ્ઘરિતકુટ્ઠં ચણ્ડાલં વિય અપકસ્સથ, હત્થે વા સીસે વા ગહેત્વા નિક્કડ્ઢથ. સેય્યથાપિ આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો તં પુગ્ગલં પાપધમ્મં બાહાય ગહેત્વા બહિદ્વારકોટ્ઠકા નિક્ખામેત્વા સૂચિઘટિકં અદાસિ, એવં અપકસ્સથાતિ દસ્સેતિ. કિં કારણા? સઙ્ઘારામો નામ સીલવન્તાનં કતો, ન દુસ્સીલાનં.

    283-4. Yato paṭikacceva yaṃ evarūpaṃ jānātha, bhikkhavo gehanissitaṃ, yaṃ evarūpaṃ pañcakāmaguṇanissitaṃ jāneyyātha abhūtaguṇapatthanākārappavattāya pāpikāya icchāya samannāgatattā pāpicchaṃ, kāmavitakkādīhi samannāgatattā pāpasaṅkappaṃ, kāyikavītikkamādinā veḷudānādibhedena ca pāpācārena samannāgatattā pāpācāraṃ, vesiyādipāpagocarato pāpagocaraṃ, sabbe samaggā hutvāna abhinibbajjiyātha naṃ. Tattha abhinibbajjiyāthāti vivajjeyyātha mā bhajeyyātha, mā cassa abhinibbajjanamatteneva appossukkataṃ āpajjeyyātha, apica kho pana kāraṇḍavaṃ niddhamatha, kasambuṃ apakassatha, taṃ kacavarabhūtaṃ puggalaṃ kacavaramiva anapekkhā niddhamatha, kasaṭabhūtañca naṃ khattiyādīnaṃ majjhe paviṭṭhaṃ pabhinnapaggharitakuṭṭhaṃ caṇḍālaṃ viya apakassatha, hatthe vā sīse vā gahetvā nikkaḍḍhatha. Seyyathāpi āyasmā mahāmoggallāno taṃ puggalaṃ pāpadhammaṃ bāhāya gahetvā bahidvārakoṭṭhakā nikkhāmetvā sūcighaṭikaṃ adāsi, evaṃ apakassathāti dasseti. Kiṃ kāraṇā? Saṅghārāmo nāma sīlavantānaṃ kato, na dussīlānaṃ.

    ૨૮૫-૬. યતો એતદેવ તતો પલાપે વાહેથ, અસ્સમણે સમણમાનિને, યથા હિ પલાપા અન્તો તણ્ડુલરહિતાપિ બહિ થુસેહિ વીહી વિય દિસ્સન્તિ, એવં પાપભિક્ખૂ અન્તો સીલાદિવિરહિતાપિ બહિ કાસાવાદિપરિક્ખારેન ભિક્ખૂ વિય દિસ્સન્તિ. તસ્મા ‘‘પલાપા’’તિ વુચ્ચન્તિ. તે પલાપે વાહેથ, ઓપુનાથ, વિધમથ પરમત્થતો અસ્સમણે વેસમત્તેન સમણમાનિને . એવં નિદ્ધમિત્વાન…પે॰… પતિસ્સતા. તત્થ કપ્પયવ્હોતિ કપ્પેથ, કરોથાતિ વુત્તં હોતિ. પતિસ્સતાતિ અઞ્ઞમઞ્ઞં સગારવા સપ્પતિસ્સા. તતો સમગ્ગા નિપકા, દુક્ખસ્સન્તં કરિસ્સથાતિ અથેવં તુમ્હે સુદ્ધા સુદ્ધેહિ સંવાસં કપ્પેન્તા, દિટ્ઠિસીલસામઞ્ઞતાય સમગ્ગા, અનુપુબ્બેન પરિપાકગતાય પઞ્ઞાય નિપકા, સબ્બસ્સેવિમસ્સ વટ્ટદુક્ખાદિનો દુક્ખસ્સ અન્તં કરિસ્સથાતિ અરહત્તનિકૂટેનેવ દેસનં નિટ્ઠપેસિ.

    285-6. Yato etadeva tato palāpe vāhetha, assamaṇe samaṇamānine, yathā hi palāpā anto taṇḍularahitāpi bahi thusehi vīhī viya dissanti, evaṃ pāpabhikkhū anto sīlādivirahitāpi bahi kāsāvādiparikkhārena bhikkhū viya dissanti. Tasmā ‘‘palāpā’’ti vuccanti. Te palāpe vāhetha, opunātha, vidhamatha paramatthato assamaṇe vesamattena samaṇamānine . Evaṃ niddhamitvāna…pe… patissatā. Tattha kappayavhoti kappetha, karothāti vuttaṃ hoti. Patissatāti aññamaññaṃ sagāravā sappatissā. Tato samaggā nipakā, dukkhassantaṃ karissathāti athevaṃ tumhe suddhā suddhehi saṃvāsaṃ kappentā, diṭṭhisīlasāmaññatāya samaggā, anupubbena paripākagatāya paññāya nipakā, sabbassevimassa vaṭṭadukkhādino dukkhassa antaṃ karissathāti arahattanikūṭeneva desanaṃ niṭṭhapesi.

    દેસનાપરિયોસાને તે પઞ્ચસતા કેવટ્ટપુત્તા સંવેગમાપજ્જિત્વા દુક્ખસ્સન્તકિરિયં પત્થયમાના ભગવતો સન્તિકે પબ્બજિત્વા નચિરસ્સેવ દુક્ખસ્સન્તં કત્વા ભગવતા સદ્ધિં આનેઞ્જવિહારસમાપત્તિધમ્મપરિભોગેન એકપરિભોગા અહેસું. સા ચ નેસં એવં ભગવતા સદ્ધિં એકપરિભોગતા ઉદાને વુત્તયસોજસુત્તવસેનેવ વેદિતબ્બાતિ.

    Desanāpariyosāne te pañcasatā kevaṭṭaputtā saṃvegamāpajjitvā dukkhassantakiriyaṃ patthayamānā bhagavato santike pabbajitvā nacirasseva dukkhassantaṃ katvā bhagavatā saddhiṃ āneñjavihārasamāpattidhammaparibhogena ekaparibhogā ahesuṃ. Sā ca nesaṃ evaṃ bhagavatā saddhiṃ ekaparibhogatā udāne vuttayasojasuttavaseneva veditabbāti.

    પરમત્થજોતિકાય ખુદ્દક-અટ્ઠકથાય

    Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya

    સુત્તનિપાત-અટ્ઠકથાય કપિલસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Suttanipāta-aṭṭhakathāya kapilasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / સુત્તનિપાતપાળિ • Suttanipātapāḷi / ૬. ધમ્મચરિયસુત્તં • 6. Dhammacariyasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact