Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
౪. కారణపాలీసుత్తవణ్ణనా
4. Kāraṇapālīsuttavaṇṇanā
౧౯౪. చతుత్థే పణ్డితో మఞ్ఞేతి ఏత్థ మఞ్ఞేతి ఇదం ‘‘మఞ్ఞతీ’’తి ఇమినా సమానత్థం నిపాతపదం. తస్స ఇతి-సద్దం ఆనేత్వా అత్థం దస్సేన్తో ‘‘పణ్డితోతి మఞ్ఞతీ’’తి ఆహ. అనుమతిపుచ్ఛావసేన చేతం వుత్తం. తేనేవాహ ‘‘ఉదాహు నో’’తి. ‘‘తం కిం మఞ్ఞతి భవం పిఙ్గియానీ సమణస్స గోతమస్స పఞ్ఞావేయ్యత్తియ’’న్తి వుత్తమేవత్థం పున గణ్హన్తో ‘‘పణ్డితో మఞ్ఞే’’తి ఆహ, తస్మా వుత్తం ‘‘భవం పిఙ్గియానీ సమణం గోతమం పణ్డితోతి మఞ్ఞతి ఉదాహు నో’’తి, యథా తే ఖమేయ్య, తథా నం కథేహీతి అధిప్పాయో. అహం కో నామ, మమ అవిసయో ఏసోతి దస్సేతి. కో చాతి హేతునిస్సక్కే పచ్చత్తవచనన్తి ఆహ ‘‘కుతో చా’’తి. తథా చాహ ‘‘కేన కారణేన జానిస్సామీ’’తి, యేన కారణేన సమణస్స గోతమస్స పఞ్ఞావేయ్యత్తియం జానేయ్యం , తం కారణం మయి నత్థీతి అధిప్పాయో. బుద్ధోయేవ భవేయ్య అబుద్ధస్స సబ్బథా బుద్ధఞాణానుభావం జానితుం అసక్కుణేయ్యత్తాతి. వుత్తఞ్హేతం – ‘‘అప్పమత్తకం పనేతం, భిక్ఖవే, ఓరమత్తకం సీలమత్తకం, యేన పుథుజ్జనో తథాగతస్స వణ్ణం వదమానో వదేయ్య (దీ॰ ని॰ ౧.౭). అత్థి, భిక్ఖవే, అఞ్ఞేవ ధమ్మా గమ్భీరా దుద్దసా దురనుబోధా…పే॰… యేహి తథాగతస్స యథాభూతం వణ్ణం సమ్మా వదమానో వదేయ్యా’’తి (దీ॰ ని॰ ౧.౨౮) చ. ఏత్థాతి ‘‘సోపి నూనస్స తాదిసో’’తి ఏతస్మిం పదే.
194. Catutthe paṇḍito maññeti ettha maññeti idaṃ ‘‘maññatī’’ti iminā samānatthaṃ nipātapadaṃ. Tassa iti-saddaṃ ānetvā atthaṃ dassento ‘‘paṇḍitoti maññatī’’ti āha. Anumatipucchāvasena cetaṃ vuttaṃ. Tenevāha ‘‘udāhu no’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññati bhavaṃ piṅgiyānī samaṇassa gotamassa paññāveyyattiya’’nti vuttamevatthaṃ puna gaṇhanto ‘‘paṇḍito maññe’’ti āha, tasmā vuttaṃ ‘‘bhavaṃ piṅgiyānī samaṇaṃ gotamaṃ paṇḍitoti maññati udāhu no’’ti, yathā te khameyya, tathā naṃ kathehīti adhippāyo. Ahaṃ ko nāma, mama avisayo esoti dasseti. Ko cāti hetunissakke paccattavacananti āha ‘‘kuto cā’’ti. Tathā cāha ‘‘kena kāraṇena jānissāmī’’ti, yena kāraṇena samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jāneyyaṃ , taṃ kāraṇaṃ mayi natthīti adhippāyo. Buddhoyeva bhaveyya abuddhassa sabbathā buddhañāṇānubhāvaṃ jānituṃ asakkuṇeyyattāti. Vuttañhetaṃ – ‘‘appamattakaṃ panetaṃ, bhikkhave, oramattakaṃ sīlamattakaṃ, yena puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya (dī. ni. 1.7). Atthi, bhikkhave, aññeva dhammā gambhīrā duddasā duranubodhā…pe… yehi tathāgatassa yathābhūtaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamāno vadeyyā’’ti (dī. ni. 1.28) ca. Etthāti ‘‘sopi nūnassa tādiso’’ti etasmiṃ pade.
పసత్థప్పసత్థోతి పసత్థేహి పాసంసేహి అత్తనో గుణేహేవ సో పసత్థో, న తస్స కిత్తినా, పసంసాసభావేనేవ పాసంసోతి అత్థో. తేనాహ ‘‘సబ్బగుణాన’’న్తిఆది. మణిరతనన్తి చక్కవత్తినో మణిరతనం.
Pasatthappasatthoti pasatthehi pāsaṃsehi attano guṇeheva so pasattho, na tassa kittinā, pasaṃsāsabhāveneva pāsaṃsoti attho. Tenāha ‘‘sabbaguṇāna’’ntiādi. Maṇiratananti cakkavattino maṇiratanaṃ.
సదేవకే పాసంసానమ్పి పాసంసోతి దస్సేతుం ‘‘పసత్థేహి వా’’తి దుతియవికప్పో గహితో. అరణీయతో అత్థో, సో ఏవ వసతీతి వసోతి అత్థవసో. తస్స తస్స పయోగస్స ఆనిసంసభూతం ఫలన్తి ఆహ ‘‘అత్థవసన్తి అత్థానిసంస’’న్తి. అత్థో వా ఫలం తదధీనవుత్తితాయ వసో ఏతస్సాతి అత్థవసో, కారణం.
Sadevake pāsaṃsānampi pāsaṃsoti dassetuṃ ‘‘pasatthehi vā’’ti dutiyavikappo gahito. Araṇīyato attho, so eva vasatīti vasoti atthavaso. Tassa tassa payogassa ānisaṃsabhūtaṃ phalanti āha ‘‘atthavasanti atthānisaṃsa’’nti. Attho vā phalaṃ tadadhīnavuttitāya vaso etassāti atthavaso, kāraṇaṃ.
ఖుద్దకమధూతి ఖుద్దకమక్ఖికాహి కతదణ్డకమధు. అనేళకన్తి నిద్దోసం అపగతమక్ఖికణ్డకం.
Khuddakamadhūti khuddakamakkhikāhi katadaṇḍakamadhu. Aneḷakanti niddosaṃ apagatamakkhikaṇḍakaṃ.
ఉదాహరీయతి ఉబ్బేగపీతివసేనాతి ఉదానం, తథా వా ఉదాహరణం ఉదానం. తేనాహ ‘‘ఉదాహారం ఉదాహరీ’’తి. యథా పన తం వచనం ఉదానన్తి వుచ్చతి, తం దస్సేతుం ‘‘యథా హీ’’తిఆది వుత్తం. సేసం సువిఞ్ఞేయ్యమేవ.
Udāharīyati ubbegapītivasenāti udānaṃ, tathā vā udāharaṇaṃ udānaṃ. Tenāha ‘‘udāhāraṃ udāharī’’ti. Yathā pana taṃ vacanaṃ udānanti vuccati, taṃ dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.
కారణపాలీసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Kāraṇapālīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya / ౪. కారణపాలీసుత్తం • 4. Kāraṇapālīsuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ౪. కారణపాలీసుత్తవణ్ణనా • 4. Kāraṇapālīsuttavaṇṇanā