Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / суд̇д̇анибаад̇а-адтагат̇аа • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
4. гасибхаарад̣̇вааж̇асуд̇д̇аван̣н̣анаа
4. Kasibhāradvājasuttavaṇṇanā
звам̣ мз суд̇анд̇и гасибхаарад̣̇вааж̇асуд̇д̇ам̣. гаа уббад̇д̇и? бхаг̇аваа маг̇ад̇хзсу вихаранд̇о д̣̇агкин̣ааг̇ирисмим̣ зганаалааяам̣ б̣раахман̣аг̇аамз бурзбхад̇д̇агижжам̣ бажчаабхад̇д̇агижжанд̇и имзсу д̣̇вийсу б̣уд̣̇д̇хагижжзсу бурзбхад̇д̇агижжам̣ нидтаабзд̇ваа бажчаабхад̇д̇агижжаавасаанз б̣уд̣̇д̇хажагкунаа логам̣ вологзнд̇о гасибхаарад̣̇вааж̇ам̣ б̣раахман̣ам̣ арахад̇д̇асса убаниссаяасамбаннам̣ д̣̇исваа ‘‘д̇ад̇т̇а маяи г̇ад̇з яат̇аа бавад̇д̇иссад̇и, д̇ад̇о гат̇аавасаанз д̇хаммад̣̇зсанам̣ суд̇ваа зса б̣раахман̣о баб̣б̣аж̇ид̇ваа арахад̇д̇ам̣ баабун̣иссад̇ий’’д̇и жа н̃ад̇ваа, д̇ад̇т̇а г̇анд̇ваа, гат̇ам̣ самудтаабзд̇ваа, имам̣ суд̇д̇ам̣ абхааси.
Evaṃme sutanti kasibhāradvājasuttaṃ. Kā uppatti? Bhagavā magadhesu viharanto dakkhiṇāgirismiṃ ekanālāyaṃ brāhmaṇagāme purebhattakiccaṃ pacchābhattakiccanti imesu dvīsu buddhakiccesu purebhattakiccaṃ niṭṭhāpetvā pacchābhattakiccāvasāne buddhacakkhunā lokaṃ volokento kasibhāradvājaṃ brāhmaṇaṃ arahattassa upanissayasampannaṃ disvā ‘‘tattha mayi gate yathā pavattissati, tato kathāvasāne dhammadesanaṃ sutvā esa brāhmaṇo pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇissatī’’ti ca ñatvā, tattha gantvā, kathaṃ samuṭṭhāpetvā, imaṃ suttaṃ abhāsi.
д̇ад̇т̇а сияаа ‘‘гад̇амам̣ б̣уд̣̇д̇хаанам̣ бурзбхад̇д̇агижжам̣, гад̇амам̣ бажчаабхад̇д̇агижжа’’нд̇и? вужжад̇з – б̣уд̣̇д̇хо бхаг̇аваа баад̇о зва удтааяа убадтаагаануг̇г̇ахад̇т̇ам̣ сарийрапаасугад̇т̇ан̃жа мукад̇хованаад̣̇исарийрабаригаммам̣ гад̇ваа яаава бхигкаажааравзлаа, д̇аава вивид̇д̇аасанз вийд̇инаамзд̇ваа, бхигкаажааравзлааяа ниваасзд̇ваа, гааяаб̣анд̇ханам̣ б̣анд̇хид̇ваа, жийварам̣ баарубид̇ваа, бад̇д̇амаад̣̇ааяа гад̣̇аажи згагова гад̣̇аажи бхигкусан̇гхабаривуд̇о г̇аамам̣ ваа ниг̇амам̣ ваа бин̣д̣ааяа бависад̇и, гад̣̇аажи багад̇ияаа, гад̣̇аажи анзгзхи баадихаариязхи вад̇д̇амаанзхи. сзяяат̇ид̣̇ам̣ – бин̣д̣ааяа бависад̇о логанаат̇асса бурад̇о бурад̇о г̇анд̇ваа муд̣̇уг̇ад̇ияо ваад̇аа бат̇авим̣ сод̇хзнд̇и; валаахагаа уд̣̇агапусид̇аани мун̃жанд̇аа маг̇г̇з рзн̣ум̣ вуубасамзд̇ваа убари вид̇аанам̣ худ̇ваа д̇идтанд̇и. абарз ваад̇аа бубпаани убасам̣харид̇ваа маг̇г̇з огиранд̇и, уннад̇аа бхуумиббад̣̇зсаа онаманд̇и, онад̇аа уннаманд̇и, баад̣̇анигкзбасамаяз самаава бхууми ход̇и, сукасампассаани рат̇ажаггамад̇д̇аани бад̣̇умабубпаани ваа баад̣̇з самбадижчанд̇и, инд̣̇акийласса анд̇о табид̇амад̇д̇з д̣̇агкин̣абаад̣̇з сарийраа чаб̣б̣ан̣н̣арасмияо нижчарид̇ваа суван̣н̣арасабин̃ж̇араани вияа жид̇рабадабаригкид̇д̇аани вияа жа баасаад̣̇агуудааг̇аараад̣̇ийни гаронд̇ияо ид̇о жид̇о жа вид̇хааванд̇и, хад̇т̇иассавихан̇г̇аад̣̇аяо сагасагадтаанзсу тид̇ааязва мад̇хурзнаагаарзна сад̣̇д̣̇ам̣ гаронд̇и, д̇ат̇аа бхзривийн̣аад̣̇ийни д̇уурияаани мануссаанам̣ гааяуубаг̇аани жа аабхаран̣аани, д̇зна сан̃н̃аан̣зна мануссаа ж̇аананд̇и ‘‘аж̇ж̇а бхаг̇аваа ид̇ха бин̣д̣ааяа бавидто’’д̇и. д̇з сунивад̇т̇аа субааруд̇аа г̇анд̇хабубпаад̣̇ийни аад̣̇ааяа гхараа нигкамид̇ваа анд̇аравийт̇им̣ бадибаж̇ж̇ид̇ваа бхаг̇аванд̇ам̣ г̇анд̇хабубпаад̣̇ийхи саггажжам̣ бууж̇зд̇ваа ванд̣̇ид̇ваа – ‘‘амхаагам̣ , бханд̇з, д̣̇аса бхигкуу, амхаагам̣ вийсад̇и, амхаагам̣ бхигкусад̇ам̣ д̣̇зт̇аа’’д̇и яаажид̇ваа бхаг̇авад̇оби бад̇д̇ам̣ г̇ахзд̇ваа, аасанам̣ бан̃н̃аабзд̇ваа саггажжам̣ бин̣д̣абаад̇зна бадимаанзнд̇и.
Tattha siyā ‘‘katamaṃ buddhānaṃ purebhattakiccaṃ, katamaṃ pacchābhattakicca’’nti? Vuccate – buddho bhagavā pāto eva uṭṭhāya upaṭṭhākānuggahatthaṃ sarīraphāsukatthañca mukhadhovanādisarīraparikammaṃ katvā yāva bhikkhācāravelā, tāva vivittāsane vītināmetvā, bhikkhācāravelāya nivāsetvā, kāyabandhanaṃ bandhitvā, cīvaraṃ pārupitvā, pattamādāya kadāci ekakova kadāci bhikkhusaṅghaparivuto gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati, kadāci pakatiyā, kadāci anekehi pāṭihāriyehi vattamānehi. Seyyathidaṃ – piṇḍāya pavisato lokanāthassa purato purato gantvā mudugatiyo vātā pathaviṃ sodhenti; valāhakā udakaphusitāni muñcantā magge reṇuṃ vūpasametvā upari vitānaṃ hutvā tiṭṭhanti. Apare vātā pupphāni upasaṃharitvā magge okiranti, unnatā bhūmippadesā onamanti, onatā unnamanti, pādanikkhepasamaye samāva bhūmi hoti, sukhasamphassāni rathacakkamattāni padumapupphāni vā pāde sampaṭicchanti, indakhīlassa anto ṭhapitamatte dakkhiṇapāde sarīrā chabbaṇṇarasmiyo niccharitvā suvaṇṇarasapiñjarāni viya citrapaṭaparikkhittāni viya ca pāsādakūṭāgārādīni karontiyo ito cito ca vidhāvanti, hatthiassavihaṅgādayo sakasakaṭṭhānesu ṭhitāyeva madhurenākārena saddaṃ karonti, tathā bherivīṇādīni tūriyāni manussānaṃ kāyūpagāni ca ābharaṇāni, tena saññāṇena manussā jānanti ‘‘ajja bhagavā idha piṇḍāya paviṭṭho’’ti. Te sunivatthā supārutā gandhapupphādīni ādāya gharā nikkhamitvā antaravīthiṃ paṭipajjitvā bhagavantaṃ gandhapupphādīhi sakkaccaṃ pūjetvā vanditvā – ‘‘amhākaṃ , bhante, dasa bhikkhū, amhākaṃ vīsati, amhākaṃ bhikkhusataṃ dethā’’ti yācitvā bhagavatopi pattaṃ gahetvā, āsanaṃ paññāpetvā sakkaccaṃ piṇḍapātena paṭimānenti.
бхаг̇аваа гад̇абхад̇д̇агижжо д̇зсам̣ санд̇аанаани ологзд̇ваа д̇ат̇аа д̇хаммам̣ д̣̇зсзд̇и, яат̇аа гзжи саран̣аг̇аманз бад̇идтаханд̇и, гзжи бан̃жасу сийлзсу, гзжи сод̇аабад̇д̇исагад̣̇ааг̇аамианааг̇аамипалаанам̣ ан̃н̃ад̇арасмим̣, гзжи баб̣б̣аж̇ид̇ваа аг̇г̇апалз арахад̇д̇зд̇и. звам̣ д̇ат̇аа д̇ат̇аа ж̇анам̣ ануг̇г̇ахзд̇ваа удтааяаасанаа вихаарам̣ г̇ажчад̇и. д̇ад̇т̇а ман̣д̣аламаал̣з бан̃н̃ад̇д̇авараб̣уд̣̇д̇хаасанз нисийд̣̇ад̇и бхигкуунам̣ бхад̇д̇агижжабарияосаанам̣ ааг̇амаяамаано. д̇ад̇о бхигкуунам̣ бхад̇д̇агижжабарияосаанз убадтааго бхаг̇авад̇о нивзд̣̇зд̇и. ат̇а бхаг̇аваа г̇анд̇хагудим̣ бависад̇и. ид̣̇ам̣ д̇аава бурзбхад̇д̇агижжам̣. яан̃жзд̇т̇а на вуд̇д̇ам̣, д̇ам̣ б̣рахмааяусуд̇д̇з вуд̇д̇анаязнзва г̇ахзд̇аб̣б̣ам̣.
Bhagavā katabhattakicco tesaṃ santānāni oloketvā tathā dhammaṃ deseti, yathā keci saraṇagamane patiṭṭhahanti, keci pañcasu sīlesu, keci sotāpattisakadāgāmianāgāmiphalānaṃ aññatarasmiṃ, keci pabbajitvā aggaphale arahatteti. Evaṃ tathā tathā janaṃ anuggahetvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ gacchati. Tattha maṇḍalamāḷe paññattavarabuddhāsane nisīdati bhikkhūnaṃ bhattakiccapariyosānaṃ āgamayamāno. Tato bhikkhūnaṃ bhattakiccapariyosāne upaṭṭhāko bhagavato nivedeti. Atha bhagavā gandhakuṭiṃ pavisati. Idaṃ tāva purebhattakiccaṃ. Yañcettha na vuttaṃ, taṃ brahmāyusutte vuttanayeneva gahetabbaṃ.
ат̇а бхаг̇аваа звам̣ гад̇абурзбхад̇д̇агижжо г̇анд̇хагудияаа убадтаанз нисийд̣̇ид̇ваа, баад̣̇з багкаалзд̇ваа, баад̣̇абийтз тад̇ваа, бхигкусан̇гхам̣ овад̣̇ад̇и – ‘‘бхигкавз, аббамаад̣̇зна самбаад̣̇зт̇а, б̣уд̣̇д̇хуббаад̣̇о д̣̇уллабхо логасмим̣, мануссабадилаабхо д̣̇уллабхо, сад̣̇д̇хаасамбад̇д̇и д̣̇уллабхаа, баб̣б̣аж̇ж̇аа д̣̇уллабхаа, сад̣̇д̇хаммассаванам̣ д̣̇уллабхам̣ логасми’’нд̇и. д̇ад̇о бхигкуу бхаг̇аванд̇ам̣ ванд̣̇ид̇ваа гаммадтаанам̣ бужчанд̇и. ат̇а бхаг̇аваа бхигкуунам̣ жарияавасзна гаммадтаанам̣ д̣̇зд̇и. д̇з гаммадтаанам̣ уг̇г̇ахзд̇ваа, бхаг̇аванд̇ам̣ абхиваад̣̇зд̇ваа, ад̇д̇ано ад̇д̇ано васанадтаанам̣ г̇ажчанд̇и; гзжи аран̃н̃ам̣, гзжи ругкамуулам̣, гзжи баб̣б̣ад̇аад̣̇ийнам̣ ан̃н̃ад̇арам̣, гзжи жаад̇умахаарааж̇игабхаванам̣…бз… гзжи васавад̇д̇ибхавананд̇и. д̇ад̇о бхаг̇аваа г̇анд̇хагудим̣ бависид̇ваа сажз ааган̇кад̇и, д̣̇агкин̣зна бассзна сад̇о самбаж̇аано мухуд̇д̇ам̣ сийхасзяяам̣ габбзд̇и. ат̇а самассаасид̇агааяо удтахид̇ваа д̣̇уд̇ияабхааг̇з логам̣ вологзд̇и. д̇ад̇ияабхааг̇з яам̣ г̇аамам̣ ваа ниг̇амам̣ ваа убаниссааяа вихарад̇и, д̇ад̇т̇а ж̇ано бурзбхад̇д̇ам̣ д̣̇аанам̣ д̣̇ад̇ваа бажчаабхад̇д̇ам̣ сунивад̇т̇о субааруд̇о г̇анд̇хабубпаад̣̇ийни аад̣̇ааяа вихаарз саннибад̇ад̇и. д̇ад̇о бхаг̇аваа самбад̇д̇абарисааяа ануруубзна баадихаариязна г̇анд̇ваа д̇хаммасабхааяам̣ бан̃н̃ад̇д̇авараб̣уд̣̇д̇хаасанз нисаж̇ж̇а д̇хаммам̣ д̣̇зсзд̇и гаалаяуд̇д̇ам̣ бамаан̣аяуд̇д̇ам̣. ат̇а гаалам̣ вид̣̇ид̇ваа барисам̣ уяяож̇зд̇и.
Atha bhagavā evaṃ katapurebhattakicco gandhakuṭiyā upaṭṭhāne nisīditvā, pāde pakkhāletvā, pādapīṭhe ṭhatvā, bhikkhusaṅghaṃ ovadati – ‘‘bhikkhave, appamādena sampādetha, buddhuppādo dullabho lokasmiṃ, manussapaṭilābho dullabho, saddhāsampatti dullabhā, pabbajjā dullabhā, saddhammassavanaṃ dullabhaṃ lokasmi’’nti. Tato bhikkhū bhagavantaṃ vanditvā kammaṭṭhānaṃ pucchanti. Atha bhagavā bhikkhūnaṃ cariyavasena kammaṭṭhānaṃ deti. Te kammaṭṭhānaṃ uggahetvā, bhagavantaṃ abhivādetvā, attano attano vasanaṭṭhānaṃ gacchanti; keci araññaṃ, keci rukkhamūlaṃ, keci pabbatādīnaṃ aññataraṃ, keci cātumahārājikabhavanaṃ…pe… keci vasavattibhavananti. Tato bhagavā gandhakuṭiṃ pavisitvā sace ākaṅkhati, dakkhiṇena passena sato sampajāno muhuttaṃ sīhaseyyaṃ kappeti. Atha samassāsitakāyo uṭṭhahitvā dutiyabhāge lokaṃ voloketi. Tatiyabhāge yaṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā upanissāya viharati, tattha jano purebhattaṃ dānaṃ datvā pacchābhattaṃ sunivattho supāruto gandhapupphādīni ādāya vihāre sannipatati. Tato bhagavā sampattaparisāya anurūpena pāṭihāriyena gantvā dhammasabhāyaṃ paññattavarabuddhāsane nisajja dhammaṃ deseti kālayuttaṃ pamāṇayuttaṃ. Atha kālaṃ viditvā parisaṃ uyyojeti.
д̇ад̇о сажз г̇ад̇д̇аани осин̃жид̇угаамо ход̇и. ат̇а б̣уд̣̇д̇хаасанаа удтааяа убадтаагзна уд̣̇агабадияаад̣̇ид̇огаасам̣ г̇анд̇ваа, убадтаагахад̇т̇ад̇о уд̣̇агасаадигам̣ г̇ахзд̇ваа, нхаанагодтагам̣ бависад̇и. убадтаагоби б̣уд̣̇д̇хаасанам̣ аанзд̇ваа г̇анд̇хагудибаривзн̣з бан̃н̃аабзд̇и. бхаг̇аваа г̇ад̇д̇аани осин̃жид̇ваа, сурад̇д̇ад̣̇убаддам̣ ниваасзд̇ваа , гааяаб̣анд̇ханам̣ б̣анд̇хид̇ваа, уд̇д̇араасан̇г̇ам̣ гад̇ваа, д̇ад̇т̇а ааг̇анд̇ваа, нисийд̣̇ад̇и згагова мухуд̇д̇ам̣ бадисаллийно. ат̇а бхигкуу д̇ад̇о д̇ад̇о ааг̇амма бхаг̇авад̇о убадтаанам̣ г̇ажчанд̇и. д̇ад̇т̇а згажжз бан̃хам̣ бужчанд̇и, згажжз гаммадтаанам̣, згажжз д̇хаммассаванам̣ яаажанд̇и. бхаг̇аваа д̇зсам̣ ад̇хиббааяам̣ самбаад̣̇знд̇о батамам̣ яаамам̣ вийд̇инаамзд̇и.
Tato sace gattāni osiñcitukāmo hoti. Atha buddhāsanā uṭṭhāya upaṭṭhākena udakapaṭiyāditokāsaṃ gantvā, upaṭṭhākahatthato udakasāṭikaṃ gahetvā, nhānakoṭṭhakaṃ pavisati. Upaṭṭhākopi buddhāsanaṃ ānetvā gandhakuṭipariveṇe paññāpeti. Bhagavā gattāni osiñcitvā, surattadupaṭṭaṃ nivāsetvā , kāyabandhanaṃ bandhitvā, uttarāsaṅgaṃ katvā, tattha āgantvā, nisīdati ekakova muhuttaṃ paṭisallīno. Atha bhikkhū tato tato āgamma bhagavato upaṭṭhānaṃ gacchanti. Tattha ekacce pañhaṃ pucchanti, ekacce kammaṭṭhānaṃ, ekacce dhammassavanaṃ yācanti. Bhagavā tesaṃ adhippāyaṃ sampādento paṭhamaṃ yāmaṃ vītināmeti.
маж̇жхимаяаамз сагалад̣̇асасахассилогад̇хаад̇уд̣̇звад̇ааяо огаасам̣ лабхамаанаа бхаг̇аванд̇ам̣ убасан̇гамид̇ваа бан̃хам̣ бужчанд̇и яат̇аабхисан̇кад̇ам̣ анд̇амасо жад̇урагкарамби. бхаг̇аваа д̇аасам̣ д̣̇звад̇аанам̣ бан̃хам̣ виссаж̇ж̇знд̇о маж̇жхимаяаамам̣ вийд̇инаамзд̇и. д̇ад̇о бажчимаяаамам̣ жад̇д̇ааро бхааг̇з гад̇ваа згам̣ бхааг̇ам̣ жан̇гамам̣ ад̇хидтаад̇и, д̣̇уд̇ияабхааг̇ам̣ г̇анд̇хагудим̣ бависид̇ваа д̣̇агкин̣зна бассзна сад̇о самбаж̇аано сийхасзяяам̣ габбзд̇и, д̇ад̇ияабхааг̇ам̣ паласамаабад̇д̇ияаа вийд̇инаамзд̇и, жад̇уд̇т̇абхааг̇ам̣ махаагарун̣аасамаабад̇д̇им̣ бависид̇ваа б̣уд̣̇д̇хажагкунаа логам̣ вологзд̇и аббараж̇агкамахаараж̇агкаад̣̇исад̇д̇ад̣̇ассанад̇т̇ам̣. ид̣̇ам̣ бажчаабхад̇д̇агижжам̣.
Majjhimayāme sakaladasasahassilokadhātudevatāyo okāsaṃ labhamānā bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti yathābhisaṅkhataṃ antamaso caturakkharampi. Bhagavā tāsaṃ devatānaṃ pañhaṃ vissajjento majjhimayāmaṃ vītināmeti. Tato pacchimayāmaṃ cattāro bhāge katvā ekaṃ bhāgaṃ caṅkamaṃ adhiṭṭhāti, dutiyabhāgaṃ gandhakuṭiṃ pavisitvā dakkhiṇena passena sato sampajāno sīhaseyyaṃ kappeti, tatiyabhāgaṃ phalasamāpattiyā vītināmeti, catutthabhāgaṃ mahākaruṇāsamāpattiṃ pavisitvā buddhacakkhunā lokaṃ voloketi apparajakkhamahārajakkhādisattadassanatthaṃ. Idaṃ pacchābhattakiccaṃ.
звамимасса бажчаабхад̇д̇агижжасса логавологанасан̇каад̇з жад̇уд̇т̇абхааг̇аавасаанз б̣уд̣̇д̇хад̇хаммасан̇гхзсу д̣̇аанасийлаубосат̇агаммаад̣̇ийсу жа агад̇аад̇хигаарз гад̇аад̇хигаарз жа анубаниссаяасамбаннз убаниссаяасамбаннз жа сад̇д̇з бассид̇ум̣ б̣уд̣̇д̇хажагкунаа логам̣ вологзнд̇о гасибхаарад̣̇вааж̇ам̣ б̣раахман̣ам̣ арахад̇д̇асса убаниссаяасамбаннам̣ д̣̇исваа ‘‘д̇ад̇т̇а маяи г̇ад̇з гат̇аа бавад̇д̇иссад̇и, д̇ад̇о гат̇аавасаанз д̇хаммад̣̇зсанам̣ суд̇ваа зса б̣раахман̣о баб̣б̣аж̇ид̇ваа арахад̇д̇ам̣ баабун̣иссад̇ий’’д̇и жа н̃ад̇ваа, д̇ад̇т̇а г̇анд̇ваа, гат̇ам̣ самудтаабзд̇ваа имам̣ суд̇д̇амабхааси.
Evamimassa pacchābhattakiccassa lokavolokanasaṅkhāte catutthabhāgāvasāne buddhadhammasaṅghesu dānasīlauposathakammādīsu ca akatādhikāre katādhikāre ca anupanissayasampanne upanissayasampanne ca satte passituṃ buddhacakkhunā lokaṃ volokento kasibhāradvājaṃ brāhmaṇaṃ arahattassa upanissayasampannaṃ disvā ‘‘tattha mayi gate kathā pavattissati, tato kathāvasāne dhammadesanaṃ sutvā esa brāhmaṇo pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇissatī’’ti ca ñatvā, tattha gantvā, kathaṃ samuṭṭhāpetvā imaṃ suttamabhāsi.
д̇ад̇т̇а звам̣ мз суд̇анд̇иаад̣̇и ааяасмад̇аа аананд̣̇зна батамамахаасан̇г̇ийд̇игаалз д̇хаммасан̇г̇ийд̇им̣ гаронд̇зна ааяасмад̇аа махаагассабад̇т̇зрзна будтзна бан̃жаннам̣ араханд̇асад̇аанам̣ вуд̇д̇ам̣, ‘‘ахам̣, ко, саман̣а гасаами жа вабаами жаа’’д̇и гасибхаарад̣̇вааж̇зна вуд̇д̇ам̣, ‘‘ахамби ко б̣раахман̣а гасаами жа вабаами жаа’’д̇иаад̣̇и бхаг̇авад̇аа вуд̇д̇ам̣. д̇ад̣̇зд̇ам̣ саб̣б̣амби самод̇хаанзд̇ваа ‘‘гасибхаарад̣̇вааж̇асуд̇д̇а’’нд̇и вужжад̇и.
Tattha evaṃ me sutantiādi āyasmatā ānandena paṭhamamahāsaṅgītikāle dhammasaṅgītiṃ karontena āyasmatā mahākassapattherena puṭṭhena pañcannaṃ arahantasatānaṃ vuttaṃ, ‘‘ahaṃ, kho, samaṇa kasāmi ca vapāmi cā’’ti kasibhāradvājena vuttaṃ, ‘‘ahampi kho brāhmaṇa kasāmi ca vapāmi cā’’tiādi bhagavatā vuttaṃ. Tadetaṃ sabbampi samodhānetvā ‘‘kasibhāradvājasutta’’nti vuccati.
д̇ад̇т̇а званд̇и аяам̣ аагааранид̣̇ассанаавад̇хааран̣ад̇т̇о звам̣-сад̣̇д̣̇о. аагаарад̇т̇зна хи зд̇зна зд̇амад̇т̇ам̣ д̣̇ийбзд̇и – наанаанаяанибун̣аманзгаж̇жхаасаяасамудтаанам̣ ад̇т̇аб̣яан̃ж̇анасамбаннам̣ вивид̇хабаадихаарияам̣ д̇хаммад̇т̇ад̣̇зсанаабадивзд̇хаг̇амбхийрам̣ саб̣б̣асад̇д̇зхи сагасагабхаасаануруубамубалагкан̣ияасабхаавам̣ д̇асса бхаг̇авад̇о важанам̣, д̇ам̣ саб̣б̣аагаарзна го самад̇т̇о вин̃н̃аад̇ум̣; ат̇а, ко, ‘‘звам̣ мз суд̇ам̣, маяааби згзнаагаарзна суд̇а’’нд̇и. нид̣̇ассанад̇т̇зна ‘‘наахам̣ саяамбхуу, на маяаа ид̣̇ам̣ сажчигад̇а’’нд̇и ад̇д̇аанам̣ бариможзнд̇о ‘‘звам̣ мз суд̇ам̣, маяаа звам̣ суд̇а’’нд̇и ид̣̇аани вад̇д̇аб̣б̣ам̣ сагаласуд̇д̇ам̣ нид̣̇ассзд̇и. авад̇хааран̣ад̇т̇зна ‘‘зд̇ад̣̇аг̇г̇ам̣, бхигкавз, мама саавагаанам̣ бхигкуунам̣ б̣ахуссуд̇аанам̣ яад̣̇ид̣̇ам̣ аананд̣̇о, г̇ад̇иманд̇аанам̣, сад̇иманд̇аанам̣, д̇хид̇иманд̇аанам̣, убадтаагаанам̣ яад̣̇ид̣̇ам̣ аананд̣̇о’’д̇и (а. ни. 1.219-223) звам̣ бхаг̇авад̇аа басад̇т̇абхааваануруубам̣ ад̇д̇ано д̇хааран̣аб̣алам̣ д̣̇ассзнд̇о сад̇д̇аанам̣ сод̇угамяад̇ам̣ ж̇анзд̇и ‘‘звам̣ мз суд̇ам̣ д̇ан̃жа ад̇т̇ад̇о ваа б̣яан̃ж̇анад̇о ваа ануунаманад̇хигам̣, звамзва, на ан̃н̃ат̇аа д̣̇адтаб̣б̣а’’нд̇и. мз суд̇анд̇и зд̇т̇а маяаасад̣̇д̣̇ад̇т̇о мз-сад̣̇д̣̇о, сод̇ад̣̇вааравин̃н̃аан̣ад̇т̇о суд̇асад̣̇д̣̇о. д̇асмаа звам̣ мз суд̇анд̇и звам̣ маяаа сод̇авин̃н̃аан̣абуб̣б̣ан̇г̇амааяа вин̃н̃аан̣авийт̇ияаа убад̇хаарид̇анд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и.
Tattha evanti ayaṃ ākāranidassanāvadhāraṇattho evaṃ-saddo. Ākāratthena hi etena etamatthaṃ dīpeti – nānānayanipuṇamanekajjhāsayasamuṭṭhānaṃ atthabyañjanasampannaṃ vividhapāṭihāriyaṃ dhammatthadesanāpaṭivedhagambhīraṃ sabbasattehi sakasakabhāsānurūpamupalakkhaṇiyasabhāvaṃ tassa bhagavato vacanaṃ, taṃ sabbākārena ko samattho viññātuṃ; atha, kho, ‘‘evaṃ me sutaṃ, mayāpi ekenākārena suta’’nti. Nidassanatthena ‘‘nāhaṃ sayambhū, na mayā idaṃ sacchikata’’nti attānaṃ parimocento ‘‘evaṃ me sutaṃ, mayā evaṃ suta’’nti idāni vattabbaṃ sakalasuttaṃ nidasseti. Avadhāraṇatthena ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ bahussutānaṃ yadidaṃ ānando, gatimantānaṃ, satimantānaṃ, dhitimantānaṃ, upaṭṭhākānaṃ yadidaṃ ānando’’ti (a. ni. 1.219-223) evaṃ bhagavatā pasatthabhāvānurūpaṃ attano dhāraṇabalaṃ dassento sattānaṃ sotukamyataṃ janeti ‘‘evaṃ me sutaṃ tañca atthato vā byañjanato vā anūnamanadhikaṃ, evameva, na aññathā daṭṭhabba’’nti. Me sutanti ettha mayāsaddattho me-saddo, sotadvāraviññāṇattho sutasaddo. Tasmā evaṃ me sutanti evaṃ mayā sotaviññāṇapubbaṅgamāya viññāṇavīthiyā upadhāritanti vuttaṃ hoti.
згам̣ самаяанд̇и згам̣ гаалам̣. бхаг̇аваад̇и бхааг̇яаваа, бхаг̇г̇аваа, бхад̇д̇аваад̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. маг̇ад̇хзсу вихарад̇ийд̇и маг̇ад̇хаа наама ж̇анабад̣̇ино рааж̇агумаараа, д̇зсам̣ ниваасо згоби ж̇анабад̣̇о рул̣хийсад̣̇д̣̇зна ‘‘маг̇ад̇хаа’’д̇и вужжад̇и. д̇асмим̣ маг̇ад̇хзсу ж̇анабад̣̇з. гзжи бана ‘‘яасмаа жзд̇ияарааж̇аа мусааваад̣̇ам̣ бхан̣ид̇ваа бхуумим̣ бависанд̇о ‘маа г̇ад̇хам̣ бависаа’д̇и вуд̇д̇о, яасмаа ваа д̇ам̣ рааж̇аанам̣ маг̇г̇анд̇аа бхуумим̣ кананд̇аа бурисаа ‘маа г̇ад̇хам̣ гарот̇аа’д̇и вуд̇д̇аа, д̇асмаа маг̇ад̇хаа’’д̇и звамаад̣̇ийхи наязхи б̣ахуд̇хаа бабан̃жзнд̇и. яам̣ ружжад̇и, д̇ам̣ г̇ахзд̇аб̣б̣анд̇и. вихарад̇ийд̇и згам̣ ирияаабат̇аб̣аад̇ханам̣ абарзна ирияаабат̇зна вижчинд̣̇ид̇ваа абарибад̇анд̇ам̣ ад̇д̇абхаавам̣ харад̇и, бавад̇д̇зд̇ийд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. д̣̇иб̣б̣аб̣рахмаарияавихаарзхи ваа сад̇д̇аанам̣ вивид̇хам̣ хид̇ам̣ харад̇ийд̇и вихарад̇и. харад̇ийд̇и убасам̣харад̇и, убанзд̇и, ж̇анзд̇и, уббаад̣̇зд̇ийд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. д̇ат̇аа хи яад̣̇аа сад̇д̇аа гаамзсу виббадибаж̇ж̇анд̇и, д̇ад̣̇аа гира бхаг̇аваа д̣̇иб̣б̣зна вихаарзна вихарад̇и д̇зсам̣ алобхагусаламуулуббаад̣̇анад̇т̇ам̣ – ‘‘аббзва наама имам̣ бадибад̇д̇им̣ д̣̇исваа зд̇т̇а ружим̣ уббаад̣̇зд̇ваа гаамзсу вираж̇ж̇зяяу’’нд̇и. яад̣̇аа бана иссарияад̇т̇ам̣ сад̇д̇зсу виббадибаж̇ж̇анд̇и, д̇ад̣̇аа б̣рахмавихаарзна вихарад̇и д̇зсам̣ ад̣̇осагусаламуулуббаад̣̇анад̇т̇ам̣ – ‘‘аббзва наама имам̣ бадибад̇д̇им̣ д̣̇исваа зд̇т̇а ружим̣ уббаад̣̇зд̇ваа ад̣̇осзна д̣̇осам̣ вуубасамзяяу’’нд̇и. яад̣̇аа бана баб̣б̣аж̇ид̇аа д̇хаммаад̇хигаран̣ам̣ вивад̣̇анд̇и, д̇ад̣̇аа арияавихаарзна вихарад̇и д̇зсам̣ амохагусаламуулуббаад̣̇анад̇т̇ам̣ – ‘‘аббзва наама имам̣ бадибад̇д̇им̣ д̣̇исваа зд̇т̇а ружим̣ уббаад̣̇зд̇ваа амохзна мохам̣ вуубасамзяяу’’нд̇и. ирияаабат̇авихаарзна бана на гад̣̇аажи на вихарад̇и д̇ам̣ винаа ад̇д̇абхаавабарихаран̣аабхаавад̇од̇и. аяамзд̇т̇а сан̇кзбо, вид̇т̇аарам̣ бана ман̇г̇аласуд̇д̇аван̣н̣анааяам̣ вагкаама.
Ekaṃsamayanti ekaṃ kālaṃ. Bhagavāti bhāgyavā, bhaggavā, bhattavāti vuttaṃ hoti. Magadhesu viharatīti magadhā nāma janapadino rājakumārā, tesaṃ nivāso ekopi janapado ruḷhīsaddena ‘‘magadhā’’ti vuccati. Tasmiṃ magadhesu janapade. Keci pana ‘‘yasmā cetiyarājā musāvādaṃ bhaṇitvā bhūmiṃ pavisanto ‘mā gadhaṃ pavisā’ti vutto, yasmā vā taṃ rājānaṃ maggantā bhūmiṃ khanantā purisā ‘mā gadhaṃ karothā’ti vuttā, tasmā magadhā’’ti evamādīhi nayehi bahudhā papañcenti. Yaṃ ruccati, taṃ gahetabbanti. Viharatīti ekaṃ iriyāpathabādhanaṃ aparena iriyāpathena vicchinditvā aparipatantaṃ attabhāvaṃ harati, pavattetīti vuttaṃ hoti. Dibbabrahmaariyavihārehi vā sattānaṃ vividhaṃ hitaṃ haratīti viharati. Haratīti upasaṃharati, upaneti, janeti, uppādetīti vuttaṃ hoti. Tathā hi yadā sattā kāmesu vippaṭipajjanti, tadā kira bhagavā dibbena vihārena viharati tesaṃ alobhakusalamūluppādanatthaṃ – ‘‘appeva nāma imaṃ paṭipattiṃ disvā ettha ruciṃ uppādetvā kāmesu virajjeyyu’’nti. Yadā pana issariyatthaṃ sattesu vippaṭipajjanti, tadā brahmavihārena viharati tesaṃ adosakusalamūluppādanatthaṃ – ‘‘appeva nāma imaṃ paṭipattiṃ disvā ettha ruciṃ uppādetvā adosena dosaṃ vūpasameyyu’’nti. Yadā pana pabbajitā dhammādhikaraṇaṃ vivadanti, tadā ariyavihārena viharati tesaṃ amohakusalamūluppādanatthaṃ – ‘‘appeva nāma imaṃ paṭipattiṃ disvā ettha ruciṃ uppādetvā amohena mohaṃ vūpasameyyu’’nti. Iriyāpathavihārena pana na kadāci na viharati taṃ vinā attabhāvapariharaṇābhāvatoti. Ayamettha saṅkhepo, vitthāraṃ pana maṅgalasuttavaṇṇanāyaṃ vakkhāma.
д̣̇агкин̣ааг̇ирисминд̇и яо со рааж̇аг̇ахам̣ бариваарзд̇ваа тид̇о г̇ири, д̇асса д̣̇агкин̣абассз ж̇анабад̣̇о ‘‘д̣̇агкин̣ааг̇ирий’’д̇и вужжад̇и, д̇асмим̣ ж̇анабад̣̇зд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. д̇ад̇т̇а вихаарассааби д̇ад̣̇зва наамам̣. зганаал̣ааяам̣ б̣раахман̣аг̇аамзд̇и зганаал̣аад̇и д̇асса г̇аамасса наамам̣. б̣раахман̣аа жзд̇т̇а самб̣ахулаа бадивасанд̇и, б̣раахман̣абхог̇о ваа со, д̇асмаа ‘‘б̣раахман̣аг̇аамо’’д̇и вужжад̇и.
Dakkhiṇāgirisminti yo so rājagahaṃ parivāretvā ṭhito giri, tassa dakkhiṇapasse janapado ‘‘dakkhiṇāgirī’’ti vuccati, tasmiṃ janapadeti vuttaṃ hoti. Tattha vihārassāpi tadeva nāmaṃ. Ekanāḷāyaṃ brāhmaṇagāmeti ekanāḷāti tassa gāmassa nāmaṃ. Brāhmaṇā cettha sambahulā paṭivasanti, brāhmaṇabhogo vā so, tasmā ‘‘brāhmaṇagāmo’’ti vuccati.
д̇зна ко бана самаязнаад̇и яам̣ самаяам̣ бхаг̇аваа абарааж̇ид̇абаллан̇гам̣ аабхуж̇ид̇ваа ануд̇д̇арам̣ саммаасамб̣од̇хим̣ абхисамб̣уж̇жхид̇ваа бавад̇д̇ид̇аварад̇хаммажагго маг̇ад̇харадтз зганаал̣ам̣ б̣раахман̣аг̇аамам̣ убаниссааяа д̣̇агкин̣ааг̇иримахаавихаарз б̣раахман̣асса инд̣̇рияабарибаагам̣ ааг̇амаяамаано вихарад̇и, д̇зна самаязна гаран̣абхууд̇знаад̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. ко банаад̇и ид̣̇ам̣ банзд̇т̇а нибаад̇ад̣̇ваяам̣ бад̣̇абууран̣амад̇д̇ам̣, ад̇хигааранд̇арад̣̇ассанад̇т̇ам̣ ваад̇и д̣̇адтаб̣б̣ам̣. гасибхаарад̣̇вааж̇асса б̣раахман̣ассаад̇и со б̣раахман̣о гасияаа ж̇ийвад̇и, бхаарад̣̇вааж̇од̇и жасса г̇од̇д̇ам̣, д̇асмаа звам̣ вужжад̇и. бан̃жамад̇д̇аанийд̇и яат̇аа – ‘‘бхож̇анз мад̇д̇ан̃н̃уу’’д̇и зд̇т̇а мад̇д̇асад̣̇д̣̇о бамаан̣з вад̇д̇ад̇и, звамид̇хааби, д̇асмаа бан̃жабамаан̣аани ануунаани анад̇хигаани, бан̃жанан̇г̇аласад̇аанийд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. баяуд̇д̇аанийд̇и баяож̇ид̇аани, б̣алиб̣ад̣̇д̣̇аанам̣ канд̇хзсу табзд̇ваа яуг̇з яод̇д̇зхи яож̇ид̇аани хонд̇ийд̇и ад̇т̇о.
Tenakho pana samayenāti yaṃ samayaṃ bhagavā aparājitapallaṅkaṃ ābhujitvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhitvā pavattitavaradhammacakko magadharaṭṭhe ekanāḷaṃ brāhmaṇagāmaṃ upanissāya dakkhiṇāgirimahāvihāre brāhmaṇassa indriyaparipākaṃ āgamayamāno viharati, tena samayena karaṇabhūtenāti vuttaṃ hoti. Kho panāti idaṃ panettha nipātadvayaṃ padapūraṇamattaṃ, adhikārantaradassanatthaṃ vāti daṭṭhabbaṃ. Kasibhāradvājassa brāhmaṇassāti so brāhmaṇo kasiyā jīvati, bhāradvājoti cassa gottaṃ, tasmā evaṃ vuccati. Pañcamattānīti yathā – ‘‘bhojane mattaññū’’ti ettha mattasaddo pamāṇe vattati, evamidhāpi, tasmā pañcapamāṇāni anūnāni anadhikāni, pañcanaṅgalasatānīti vuttaṃ hoti. Payuttānīti payojitāni, balibaddānaṃ khandhesu ṭhapetvā yuge yottehi yojitāni hontīti attho.
ваббагаалзд̇и вабанагаалз, б̣ийж̇анигкибагаалзд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. д̇ад̇т̇а д̣̇вз ваббаани галалаваббан̃жа, бам̣суваббан̃жа. бам̣суваббам̣ ид̇ха ад̇хиббзд̇ам̣. д̇ан̃жа ко батамад̣̇ивасз ман̇г̇алаваббам̣. д̇ад̇т̇ааяам̣ убагаран̣асамбад̣̇аа – д̇ийн̣и б̣алиб̣ад̣̇д̣̇асахассаани убадтаабид̇аани хонд̇и, саб̣б̣зсам̣ суван̣н̣амаяаани син̇г̇аани бадимуггаани, раж̇ад̇амаяаа кураа, саб̣б̣з сзд̇амаалаахи саб̣б̣аг̇анд̇хасуг̇анд̇хзхи бан̃жан̇г̇улигзхи жа алан̇гад̇аа барибун̣н̣ан̇г̇абажжан̇г̇аа саб̣б̣алагкан̣асамбаннаа, згажжз гаал̣аа ан̃ж̇анаван̣н̣ааязва, згажжз сзд̇аа палигаван̣н̣аа, згажжз рад̇д̇аа баваал̣аван̣н̣аа, згажжз гаммаасаа масаараг̇аллаван̣н̣аа. бан̃жасад̇аа гассагабурисаа саб̣б̣з ахад̇асзд̇авад̇т̇анивад̇т̇аа маалаалан̇гад̇аа д̣̇агкин̣аам̣сагуудзсу табид̇абубпажумб̣адагаа харид̇ааламаносилаалан̃чануж̇ж̇алид̇аг̇ад̇д̇абхааг̇аа д̣̇аса д̣̇аса нан̇г̇алаа згзгаг̇умб̣аа худ̇ваа г̇ажчанд̇и. нан̇г̇алаанам̣ сийсан̃жа яуг̇ан̃жа бад̇од̣̇аа жа суван̣н̣авинад̣̇д̇хаа. батаманан̇г̇алз адта б̣алиб̣ад̣̇д̣̇аа яуд̇д̇аа, сзсзсу жад̇д̇ааро жад̇д̇ааро, авасзсаа гиланд̇абаривад̇д̇анад̇т̇ам̣ аанийд̇аа. згзгаг̇умб̣з згамзгам̣ б̣ийж̇асагадам̣ згзго гасад̇и, згзго вабад̇и.
Vappakāleti vapanakāle, bījanikkhipakāleti vuttaṃ hoti. Tattha dve vappāni kalalavappañca, paṃsuvappañca. Paṃsuvappaṃ idha adhippetaṃ. Tañca kho paṭhamadivase maṅgalavappaṃ. Tatthāyaṃ upakaraṇasampadā – tīṇi balibaddasahassāni upaṭṭhāpitāni honti, sabbesaṃ suvaṇṇamayāni siṅgāni paṭimukkāni, rajatamayā khurā, sabbe setamālāhi sabbagandhasugandhehi pañcaṅgulikehi ca alaṅkatā paripuṇṇaṅgapaccaṅgā sabbalakkhaṇasampannā, ekacce kāḷā añjanavaṇṇāyeva, ekacce setā phalikavaṇṇā, ekacce rattā pavāḷavaṇṇā, ekacce kammāsā masāragallavaṇṇā. Pañcasatā kassakapurisā sabbe ahatasetavatthanivatthā mālālaṅkatā dakkhiṇaaṃsakūṭesu ṭhapitapupphacumbaṭakā haritālamanosilālañchanujjalitagattabhāgā dasa dasa naṅgalā ekekagumbā hutvā gacchanti. Naṅgalānaṃ sīsañca yugañca patodā ca suvaṇṇavinaddhā. Paṭhamanaṅgale aṭṭha balibaddā yuttā, sesesu cattāro cattāro, avasesā kilantaparivattanatthaṃ ānītā. Ekekagumbe ekamekaṃ bījasakaṭaṃ ekeko kasati, ekeko vapati.
б̣раахман̣о бана баг̇зва массугаммам̣ гаараабзд̇ваа нхад̇ваа суг̇анд̇хаг̇анд̇хзхи вилид̇д̇о бан̃жасад̇аг̇гханагам̣ вад̇т̇ам̣ ниваасзд̇ваа сахассаг̇гханагам̣ згам̣сам̣ гарид̇ваа згамзгиссаа ан̇г̇улияаа д̣̇вз д̣̇вз гад̇ваа вийсад̇и ан̇г̇улимуд̣̇д̣̇игааяо, ган̣н̣зсу сийхагун̣д̣алаани, сийсз жа б̣рахмавзтанам̣ бадимун̃жид̇ваа суван̣н̣амаалам̣ ган̣тз гад̇ваа б̣раахман̣аг̇ан̣абаривуд̇о гамманд̇ам̣ восаасад̇и. ат̇асса б̣раахман̣ий анзгасад̇абхааж̇анзсу бааяаасам̣ бажаабзд̇ваа махаасагадзсу ааробзд̇ваа г̇анд̇ход̣̇агзна нхааяид̇ваа саб̣б̣аалан̇гааравибхуусид̇аа б̣раахман̣ийг̇ан̣абаривуд̇аа гамманд̇ам̣ аг̇амааси. г̇зхамбисса саб̣б̣ад̇т̇а г̇анд̇хзхи сувилид̇д̇ам̣ бубпзхи сугад̇аб̣алигаммам̣, кзд̇д̇ан̃жа д̇зсу д̇зсу таанзсу самуссид̇абадаагам̣ ахоси. бариж̇анагаммагаарзхи саха гамманд̇ам̣ осадабарисаа ад̣дхад̇зяяасахассаа ахоси. саб̣б̣з ахад̇авад̇т̇анивад̇т̇аа, саб̣б̣зсан̃жа бааяаасабхож̇анам̣ бадияад̇д̇ам̣ ахоси.
Brāhmaṇo pana pageva massukammaṃ kārāpetvā nhatvā sugandhagandhehi vilitto pañcasatagghanakaṃ vatthaṃ nivāsetvā sahassagghanakaṃ ekaṃsaṃ karitvā ekamekissā aṅguliyā dve dve katvā vīsati aṅgulimuddikāyo, kaṇṇesu sīhakuṇḍalāni, sīse ca brahmaveṭhanaṃ paṭimuñcitvā suvaṇṇamālaṃ kaṇṭhe katvā brāhmaṇagaṇaparivuto kammantaṃ vosāsati. Athassa brāhmaṇī anekasatabhājanesu pāyāsaṃ pacāpetvā mahāsakaṭesu āropetvā gandhodakena nhāyitvā sabbālaṅkāravibhūsitā brāhmaṇīgaṇaparivutā kammantaṃ agamāsi. Gehampissa sabbattha gandhehi suvilittaṃ pupphehi sukatabalikammaṃ, khettañca tesu tesu ṭhānesu samussitapaṭākaṃ ahosi. Parijanakammakārehi saha kammantaṃ osaṭaparisā aḍḍhateyyasahassā ahosi. Sabbe ahatavatthanivatthā, sabbesañca pāyāsabhojanaṃ paṭiyattaṃ ahosi.
ат̇а б̣раахман̣о яад̇т̇а саамам̣ бхун̃ж̇ад̇и, д̇ам̣ суван̣н̣абаад̇им̣ д̇ховаабзд̇ваа бааяаасасса буурзд̇ваа саббимад̇хупаан̣ид̇аад̣̇ийни абхисан̇карид̇ваа нан̇г̇алаб̣алигаммам̣ гаараабзси. б̣раахман̣ий бан̃жа гассагасад̇аани суван̣н̣араж̇ад̇агам̣сад̇амб̣амаяаани бхааж̇анаани г̇ахзд̇ваа нисиннаани суван̣н̣агадажчум̣ г̇ахзд̇ваа бааяаасзна баривисанд̇ий г̇ажчад̇и. б̣раахман̣о бана б̣алигаммам̣ гаараабзд̇ваа рад̇д̇асуван̣н̣аб̣анд̇хуубааханааяо аарохид̇ваа рад̇д̇асуван̣н̣ад̣̇ан̣д̣ам̣ г̇ахзд̇ваа ‘‘ид̇ха бааяаасам̣ д̣̇зт̇а, ид̇ха саббим̣, ид̇ха сагкарам̣ д̣̇зт̇аа’’д̇и восаасамаано вижарад̇и. ат̇а бхаг̇аваа г̇анд̇хагудияам̣ нисиннова б̣раахман̣асса баривзсанам̣ вад̇д̇амаанам̣ н̃ад̇ваа ‘‘аяам̣ гаало б̣раахман̣ам̣ д̣̇амзд̇у’’нд̇и ниваасзд̇ваа, гааяаб̣анд̇ханам̣ б̣анд̇хид̇ваа, сан̇гхаадим̣ баарубид̇ваа, бад̇д̇ам̣ г̇ахзд̇ваа, г̇анд̇хагудид̇о нигками яат̇аа д̇ам̣ ануд̇д̇аро бурисад̣̇аммасаарат̇и. д̇знааха ааяасмаа аананд̣̇о ‘‘ат̇а ко бхаг̇аваа буб̣б̣ан̣хасамаяам̣ ниваасзд̇ваа’’д̇и.
Atha brāhmaṇo yattha sāmaṃ bhuñjati, taṃ suvaṇṇapātiṃ dhovāpetvā pāyāsassa pūretvā sappimadhuphāṇitādīni abhisaṅkharitvā naṅgalabalikammaṃ kārāpesi. Brāhmaṇī pañca kassakasatāni suvaṇṇarajatakaṃsatambamayāni bhājanāni gahetvā nisinnāni suvaṇṇakaṭacchuṃ gahetvā pāyāsena parivisantī gacchati. Brāhmaṇo pana balikammaṃ kārāpetvā rattasuvaṇṇabandhūpāhanāyo ārohitvā rattasuvaṇṇadaṇḍaṃ gahetvā ‘‘idha pāyāsaṃ detha, idha sappiṃ, idha sakkharaṃ dethā’’ti vosāsamāno vicarati. Atha bhagavā gandhakuṭiyaṃ nisinnova brāhmaṇassa parivesanaṃ vattamānaṃ ñatvā ‘‘ayaṃ kālo brāhmaṇaṃ dametu’’nti nivāsetvā, kāyabandhanaṃ bandhitvā, saṅghāṭiṃ pārupitvā, pattaṃ gahetvā, gandhakuṭito nikkhami yathā taṃ anuttaro purisadammasārathi. Tenāha āyasmā ānando ‘‘atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā’’ti.
д̇ад̇т̇а ат̇а ид̇и нибаад̇о ан̃н̃аад̇хигаараважанаарамбхз код̇и бад̣̇абууран̣з. бхаг̇аваад̇и вуд̇д̇анаяамзва. буб̣б̣ан̣хасамаяанд̇и д̣̇ивасасса буб̣б̣абхааг̇асамаяам̣, буб̣б̣ан̣хасамаязд̇и ад̇т̇о, буб̣б̣ан̣хз ваа самаяам̣ буб̣б̣ан̣хасамаяам̣, буб̣б̣ан̣хз згам̣ кан̣анд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. звам̣ ажжанд̇асам̣яог̇з убаяог̇аважанам̣ лаб̣бхад̇и. ниваасзд̇ваад̇и барид̣̇ахид̇ваа, вихаараниваасанабаривад̇д̇анавасзнзд̇ам̣ взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣. на хи бхаг̇аваа д̇ад̇о буб̣б̣з анивад̇т̇о ааси. бад̇д̇ажийварамаад̣̇ааяаад̇и бад̇д̇ам̣ хад̇т̇зхи, жийварам̣ гааязна аад̣̇ияид̇ваа, самбадижчид̇ваа д̇хаарзд̇ваад̇и ад̇т̇о. бхаг̇авад̇о гира бин̣д̣ааяа бависид̇угаамасса бхамаро вияа вигасид̇абад̣̇умад̣̇ваяамаж̇жхам̣, инд̣̇анийламан̣иван̣н̣ам̣ сзламаяам̣ бад̇д̇ам̣ хад̇т̇ад̣̇ваяамаж̇жхам̣ ааг̇ажчад̇и. д̇асмаа звамааг̇ад̇ам̣ бад̇д̇ам̣ хад̇т̇зхи самбадижчид̇ваа жийваран̃жа бариман̣д̣алам̣ бааруд̇ам̣ гааязна д̇хаарзд̇ваад̇и звамасса ад̇т̇о взд̣̇ид̇аб̣б̣о. язна ваа д̇зна ваа хи багаарзна г̇ан̣ханд̇о аад̣̇ааяа ижжзва вужжад̇и яат̇аа ‘‘самаад̣̇ааязва баггамад̇ий’’д̇и.
Tattha atha iti nipāto aññādhikāravacanārambhe khoti padapūraṇe. Bhagavāti vuttanayameva. Pubbaṇhasamayanti divasassa pubbabhāgasamayaṃ, pubbaṇhasamayeti attho, pubbaṇhe vā samayaṃ pubbaṇhasamayaṃ, pubbaṇhe ekaṃ khaṇanti vuttaṃ hoti. Evaṃ accantasaṃyoge upayogavacanaṃ labbhati. Nivāsetvāti paridahitvā, vihāranivāsanaparivattanavasenetaṃ veditabbaṃ. Na hi bhagavā tato pubbe anivattho āsi. Pattacīvaramādāyāti pattaṃ hatthehi, cīvaraṃ kāyena ādiyitvā, sampaṭicchitvā dhāretvāti attho. Bhagavato kira piṇḍāya pavisitukāmassa bhamaro viya vikasitapadumadvayamajjhaṃ, indanīlamaṇivaṇṇaṃ selamayaṃ pattaṃ hatthadvayamajjhaṃ āgacchati. Tasmā evamāgataṃ pattaṃ hatthehi sampaṭicchitvā cīvarañca parimaṇḍalaṃ pārutaṃ kāyena dhāretvāti evamassa attho veditabbo. Yena vā tena vā hi pakārena gaṇhanto ādāya icceva vuccati yathā ‘‘samādāyeva pakkamatī’’ti.
язнаад̇и язна маг̇г̇зна. гамманд̇од̇и гаммагаран̣огаасо. д̇знаад̇и д̇зна маг̇г̇зна. убасан̇гамийд̇и г̇ад̇о, язна маг̇г̇зна гасибхаарад̣̇вааж̇асса б̣раахман̣асса гамманд̇о г̇аммад̇и, д̇зна маг̇г̇зна г̇ад̇од̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. ат̇а гасмаа, бхигкуу, бхаг̇аванд̇ам̣ наануб̣анд̇хим̣сууд̇и? вужжад̇з – яад̣̇аа бхаг̇аваа згагова гад̇т̇ажи убасан̇гамид̇угаамо ход̇и, бхигкаажааравзлааяам̣ д̣̇ваарам̣ бид̣̇ахид̇ваа анд̇ог̇анд̇хагудим̣ бависад̇и. д̇ад̇о бхигкуу д̇ааяа сан̃н̃ааяа ж̇аананд̇и – ‘‘аж̇ж̇а бхаг̇аваа згагова г̇аамам̣ бависид̇угаамо, ад̣̇д̇хаа ган̃жи зва винзд̇аб̣б̣абуг̇г̇алам̣ ад̣̇д̣̇асаа’’д̇и. д̇з ад̇д̇ано бад̇д̇ажийварам̣ г̇ахзд̇ваа, г̇анд̇хагудим̣ бад̣̇агкин̣ам̣ гад̇ваа, бхигкаажаарам̣ г̇ажчанд̇и. д̇ад̣̇аа жа бхаг̇аваа звамагааси. д̇асмаа бхигкуу бхаг̇аванд̇ам̣ наануб̣анд̇хим̣сууд̇и.
Yenāti yena maggena. Kammantoti kammakaraṇokāso. Tenāti tena maggena. Upasaṅkamīti gato, yena maggena kasibhāradvājassa brāhmaṇassa kammanto gammati, tena maggena gatoti vuttaṃ hoti. Atha kasmā, bhikkhū, bhagavantaṃ nānubandhiṃsūti? Vuccate – yadā bhagavā ekakova katthaci upasaṅkamitukāmo hoti, bhikkhācāravelāyaṃ dvāraṃ pidahitvā antogandhakuṭiṃ pavisati. Tato bhikkhū tāya saññāya jānanti – ‘‘ajja bhagavā ekakova gāmaṃ pavisitukāmo, addhā kañci eva vinetabbapuggalaṃ addasā’’ti. Te attano pattacīvaraṃ gahetvā, gandhakuṭiṃ padakkhiṇaṃ katvā, bhikkhācāraṃ gacchanti. Tadā ca bhagavā evamakāsi. Tasmā bhikkhū bhagavantaṃ nānubandhiṃsūti.
д̇зна ко бана самаязнаад̇и язна самаязна бхаг̇аваа гамманд̇ам̣ убасан̇гами, д̇зна самаязна д̇асса б̣раахман̣асса баривзсанаа вад̇д̇ад̇и, бхад̇д̇ависсаг̇г̇о вад̇д̇ад̇ийд̇и ад̇т̇о. яам̣ буб̣б̣з авожумха – ‘‘б̣раахман̣ий бан̃жа гассагасад̇аани суван̣н̣араж̇ад̇агам̣сад̇амб̣амаяаани бхааж̇анаани г̇ахзд̇ваа нисиннаани суван̣н̣агадажчум̣ г̇ахзд̇ваа бааяаасзна баривисанд̇ий г̇ажчад̇ий’’д̇и. ат̇а ко бхаг̇аваа язна баривзсанаа д̇знубасан̇гами. гим̣ гааран̣аад̇и? б̣раахман̣асса ануг̇г̇ахагаран̣ад̇т̇ам̣. на хи бхаг̇аваа габан̣абурисо вияа бход̇д̇угаамад̇ааяа баривзсанам̣ убасан̇гамад̇и. бхаг̇авад̇о хи д̣̇вз асийд̇исахассасан̇кяаа сагяаголияарааж̇аано н̃аад̇аяо, д̇з ад̇д̇ано самбад̇д̇ияаа ниб̣ад̣̇д̇хабхад̇д̇ам̣ д̣̇аад̇ум̣ уссаханд̇и. на бана бхаг̇аваа бхад̇д̇ад̇т̇ааяа баб̣б̣аж̇ид̇о, абижа ко бана ‘‘анзгаани асан̇кязяяаани бан̃жа махаабарижжааг̇з барижжаж̇анд̇о баарамияо буурзд̇ваа муд̇д̇о можзссаами, д̣̇анд̇о д̣̇амзссаами; санд̇о самзссаами, бариниб̣б̣уд̇о бариниб̣б̣аабзссаамий’’д̇и баб̣б̣аж̇ид̇о. д̇асмаа ад̇д̇ано муд̇д̇ад̇д̇аа…бз… бариниб̣б̣уд̇ад̇д̇аа жа барам̣ можзнд̇о…бз… бариниб̣б̣аабзнд̇о жа логз вижаранд̇о б̣раахман̣асса ануг̇г̇ахагаран̣ад̇т̇ам̣ язна баривзсанаа д̇знубасан̇гамийд̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣.
Tenakho pana samayenāti yena samayena bhagavā kammantaṃ upasaṅkami, tena samayena tassa brāhmaṇassa parivesanā vattati, bhattavissaggo vattatīti attho. Yaṃ pubbe avocumha – ‘‘brāhmaṇī pañca kassakasatāni suvaṇṇarajatakaṃsatambamayāni bhājanāni gahetvā nisinnāni suvaṇṇakaṭacchuṃ gahetvā pāyāsena parivisantī gacchatī’’ti. Atha kho bhagavā yena parivesanā tenupasaṅkami. Kiṃ kāraṇāti? Brāhmaṇassa anuggahakaraṇatthaṃ. Na hi bhagavā kapaṇapuriso viya bhottukāmatāya parivesanaṃ upasaṅkamati. Bhagavato hi dve asītisahassasaṅkhyā sakyakoliyarājāno ñātayo, te attano sampattiyā nibaddhabhattaṃ dātuṃ ussahanti. Na pana bhagavā bhattatthāya pabbajito, apica kho pana ‘‘anekāni asaṅkhyeyyāni pañca mahāpariccāge pariccajanto pāramiyo pūretvā mutto mocessāmi, danto damessāmi; santo samessāmi, parinibbuto parinibbāpessāmī’’ti pabbajito. Tasmā attano muttattā…pe… parinibbutattā ca paraṃ mocento…pe… parinibbāpento ca loke vicaranto brāhmaṇassa anuggahakaraṇatthaṃ yena parivesanā tenupasaṅkamīti veditabbaṃ.
убасан̇гамид̇ваа згаманд̇ам̣ адтаасийд̇и звам̣ убасан̇гамид̇ваа жа згаманд̇ам̣ адтааси. згаманд̇анд̇и бхааванабум̣саганид̣̇д̣̇зсо, згогаасам̣ згабассанд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. бхуммад̇т̇з ваа убаяог̇аважанам̣, д̇асса д̣̇ассануубажаарз гат̇аасаванадтаанз, яад̇т̇а тид̇ам̣ б̣раахман̣о бассад̇и, д̇ад̇т̇а ужжадтаанз адтааси. тад̇ваа жа суван̣н̣арасабин̃ж̇арам̣ сахассажанд̣̇асуурияобхаасаад̇ибхаасаяамаанам̣ сарийраабхам̣ мун̃жи саманд̇ад̇о асийд̇ихад̇т̇абаримаан̣ам̣, яааяа аж̇жход̇т̇арид̇ад̇д̇аа б̣раахман̣асса гамманд̇асаалаабхид̇д̇иругкагасид̇амад̇д̇игаабин̣д̣аад̣̇аяо суван̣н̣амаяаа вияа ахзсум̣. ат̇а мануссаа бааяаасам̣ бхуд̇д̇аа асийд̇иануб̣яан̃ж̇анабариваарад̣̇вад̇д̇им̣саваралагкан̣абадиман̣д̣ид̇асарийрам̣ б̣яаамаббабхаабаригкзбавибхуусид̇аб̣аахуяуг̇ал̣ам̣ гзд̇умаалаасамуж̇ж̇алид̇асассиригад̣̇ассанам̣ ж̇ан̇г̇амамива бад̣̇умассарам̣, рам̣сиж̇аалуж̇ж̇алид̇ад̇аарааг̇ан̣амива г̇аг̇анад̇алам̣, аад̣̇ид̇д̇амива жа ганагаг̇ирисикарам̣ сирияаа ж̇аламаанам̣ саммаасамб̣уд̣̇д̇хам̣ згаманд̇ам̣ тид̇ам̣ д̣̇исваа хад̇т̇абаад̣̇з д̇ховид̇ваа ан̃ж̇алим̣ баг̇г̇аяха самбариваарзд̇ваа адтам̣су. звам̣ д̇зхи самбариваарид̇ам̣ ад̣̇д̣̇аса ко гасибхаарад̣̇вааж̇о б̣раахман̣о бхаг̇аванд̇ам̣ бин̣д̣ааяа тид̇ам̣. д̣̇исваана бхаг̇аванд̇ам̣ зд̇ад̣̇авожа ‘‘ахам̣ ко, саман̣а, гасаами жа вабаами жаа’’д̇и.
Upasaṅkamitvāekamantaṃ aṭṭhāsīti evaṃ upasaṅkamitvā ca ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantanti bhāvanapuṃsakaniddeso, ekokāsaṃ ekapassanti vuttaṃ hoti. Bhummatthe vā upayogavacanaṃ, tassa dassanūpacāre kathāsavanaṭṭhāne, yattha ṭhitaṃ brāhmaṇo passati, tattha uccaṭṭhāne aṭṭhāsi. Ṭhatvā ca suvaṇṇarasapiñjaraṃ sahassacandasūriyobhāsātibhāsayamānaṃ sarīrābhaṃ muñci samantato asītihatthaparimāṇaṃ, yāya ajjhottharitattā brāhmaṇassa kammantasālābhittirukkhakasitamattikāpiṇḍādayo suvaṇṇamayā viya ahesuṃ. Atha manussā pāyāsaṃ bhuttā asītianubyañjanaparivāradvattiṃsavaralakkhaṇapaṭimaṇḍitasarīraṃ byāmappabhāparikkhepavibhūsitabāhuyugaḷaṃ ketumālāsamujjalitasassirikadassanaṃ jaṅgamamiva padumassaraṃ, raṃsijālujjalitatārāgaṇamiva gaganatalaṃ, ādittamiva ca kanakagirisikharaṃ siriyā jalamānaṃ sammāsambuddhaṃ ekamantaṃ ṭhitaṃ disvā hatthapāde dhovitvā añjaliṃ paggayha samparivāretvā aṭṭhaṃsu. Evaṃ tehi samparivāritaṃ addasa kho kasibhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ piṇḍāya ṭhitaṃ. Disvāna bhagavantaṃ etadavoca ‘‘ahaṃ kho, samaṇa, kasāmi ca vapāmi cā’’ti.
гасмаа банааяам̣ звамааха? гим̣ саманд̇абаасаад̣̇игз басаад̣̇анийяз уд̇д̇амад̣̇амат̇асамат̇амануббад̇д̇зби бхаг̇авад̇и аббасаад̣̇зна, уд̣̇ааху ад̣дхад̇зяяаанам̣ ж̇анасахассаанам̣ бааяаасам̣ бадияаад̣̇зд̇вааби гадажчубхигкааяа мажчзрзнаад̇и? убхаяат̇ааби но, абижа кваасса бхаг̇авад̇о д̣̇ассанзна ад̇ид̇д̇ам̣ нигкид̇д̇агамманд̇ам̣ ж̇анам̣ д̣̇исваа ‘‘гаммабхан̇г̇ам̣ мз гаад̇ум̣ ааг̇ад̇о’’д̇и анад̇д̇аманад̇аа ахоси. д̇асмаа звамааха. бхаг̇авад̇о жа лагкан̣асамбад̇д̇им̣ д̣̇исваа ‘‘сажааяам̣ гамманд̇з баяож̇аяисса, сагалаж̇амб̣уд̣̇ийбз мануссаанам̣ сийсз жуул̣ааман̣и вияа абхависса, го наамасса ад̇т̇о на самбаж̇ж̇исса, звамзвам̣ аласад̇ааяа гамманд̇з аббаяож̇зд̇ваа ваббаман̇г̇алаад̣̇ийсу бин̣д̣ааяа жарид̇ваа бхун̃ж̇анд̇о гааяад̣̇ал̣хийб̣ахуло вижарад̇ий’’д̇ибисса ахоси. д̇знааха – ‘‘ахам̣ ко, саман̣а, гасаами жа вабаами жа, гасид̇ваа жа вабид̇ваа жа бхун̃ж̇аамий’’д̇и. на мз гамманд̇аа б̣яаабаж̇ж̇анд̇и, на жамхи яат̇аа д̇вам̣ звам̣ лагкан̣асамбаннод̇и ад̇хиббааяо. д̇вамби саман̣а…бз… бхун̃ж̇ассу, го д̇з ад̇т̇о на самбаж̇ж̇зяяа звам̣ лагкан̣асамбаннассаад̇и ад̇хиббааяо.
Kasmā panāyaṃ evamāha? Kiṃ samantapāsādike pasādanīye uttamadamathasamathamanuppattepi bhagavati appasādena, udāhu aḍḍhateyyānaṃ janasahassānaṃ pāyāsaṃ paṭiyādetvāpi kaṭacchubhikkhāya maccherenāti? Ubhayathāpi no, apica khvāssa bhagavato dassanena atittaṃ nikkhittakammantaṃ janaṃ disvā ‘‘kammabhaṅgaṃ me kātuṃ āgato’’ti anattamanatā ahosi. Tasmā evamāha. Bhagavato ca lakkhaṇasampattiṃ disvā ‘‘sacāyaṃ kammante payojayissa, sakalajambudīpe manussānaṃ sīse cūḷāmaṇi viya abhavissa, ko nāmassa attho na sampajjissa, evamevaṃ alasatāya kammante appayojetvā vappamaṅgalādīsu piṇḍāya caritvā bhuñjanto kāyadaḷhībahulo vicaratī’’tipissa ahosi. Tenāha – ‘‘ahaṃ kho, samaṇa, kasāmi ca vapāmi ca, kasitvā ca vapitvā ca bhuñjāmī’’ti. Na me kammantā byāpajjanti, na camhi yathā tvaṃ evaṃ lakkhaṇasampannoti adhippāyo. Tvampi samaṇa…pe… bhuñjassu, ko te attho na sampajjeyya evaṃ lakkhaṇasampannassāti adhippāyo.
абижааяам̣ ассоси – ‘‘сагяарааж̇агулз гира гумааро уббанно, со жаггавад̇д̇ираж̇ж̇ам̣ бахааяа баб̣б̣аж̇ид̇о’’д̇и. д̇асмаа ‘‘ид̣̇аани аяам̣ со’’д̇и н̃ад̇ваа ‘‘жаггавад̇д̇ираж̇ж̇ам̣ гира бахааяа гиланд̇осий’’д̇и убаарамбхам̣ гаронд̇о ааха ‘‘ахам̣ ко саман̣аа’’д̇и. абижааяам̣ д̇игкабан̃н̃о б̣раахман̣о, на бхаг̇аванд̇ам̣ авагкибанд̇о бхан̣ад̇и, бхаг̇авад̇о бана руубасамбад̇д̇им̣ д̣̇исваа бан̃н̃аасамбад̇д̇им̣ самбхааваяамаано гат̇аабавад̇д̇анад̇т̇амби звамааха – ‘‘ахам̣ ко саман̣аа’’д̇и. д̇ад̇о бхаг̇аваа взнзяяавасзна сад̣̇звагз логз аг̇г̇агассагаваббагабхаавам̣ ад̇д̇ано д̣̇ассзнд̇о ааха ‘‘ахамби ко б̣раахман̣аа’’д̇и.
Apicāyaṃ assosi – ‘‘sakyarājakule kira kumāro uppanno, so cakkavattirajjaṃ pahāya pabbajito’’ti. Tasmā ‘‘idāni ayaṃ so’’ti ñatvā ‘‘cakkavattirajjaṃ kira pahāya kilantosī’’ti upārambhaṃ karonto āha ‘‘ahaṃ kho samaṇā’’ti. Apicāyaṃ tikkhapañño brāhmaṇo, na bhagavantaṃ avakkhipanto bhaṇati, bhagavato pana rūpasampattiṃ disvā paññāsampattiṃ sambhāvayamāno kathāpavattanatthampi evamāha – ‘‘ahaṃ kho samaṇā’’ti. Tato bhagavā veneyyavasena sadevake loke aggakassakavappakabhāvaṃ attano dassento āha ‘‘ahampi kho brāhmaṇā’’ti.
ат̇а б̣раахман̣асса жинд̇аа уд̣̇абаад̣̇и – ‘‘аяам̣ саман̣о ‘гасаами жа вабаами жаа’д̇и ааха. на жасса ол̣ааригаани яуг̇анан̇г̇алаад̣̇ийни гасибхан̣д̣аани бассаами, со мусаа ну ко бхан̣ад̇и, но’’д̇и бхаг̇аванд̇ам̣ баад̣̇ад̇алаа бадтааяа яаава убари гзсанд̇аа саммаалогаяамаано ан̇г̇авиж̇ж̇ааяа гад̇аад̇хигаарад̇д̇аа д̣̇вад̇д̇им̣саваралагкан̣асамбад̇д̇имасса н̃ад̇ваа ‘‘адтаанамзд̇ам̣ анавагаасо, яам̣ зваруубо мусаа бхан̣зяяаа’’д̇и д̇аавад̣̇зва сан̃ж̇аад̇аб̣ахумаано бхаг̇авад̇и саман̣аваад̣̇ам̣ бахааяа г̇од̇д̇зна бхаг̇аванд̇ам̣ самуд̣̇аажарамаано ааха ‘‘на ко бана маяам̣ бассаама бход̇о г̇од̇амассаа’’д̇и.
Atha brāhmaṇassa cintā udapādi – ‘‘ayaṃ samaṇo ‘kasāmi ca vapāmi cā’ti āha. Na cassa oḷārikāni yuganaṅgalādīni kasibhaṇḍāni passāmi, so musā nu kho bhaṇati, no’’ti bhagavantaṃ pādatalā paṭṭhāya yāva upari kesantā sammālokayamāno aṅgavijjāya katādhikārattā dvattiṃsavaralakkhaṇasampattimassa ñatvā ‘‘aṭṭhānametaṃ anavakāso, yaṃ evarūpo musā bhaṇeyyā’’ti tāvadeva sañjātabahumāno bhagavati samaṇavādaṃ pahāya gottena bhagavantaṃ samudācaramāno āha ‘‘na kho pana mayaṃ passāma bhoto gotamassā’’ti.
зван̃жа бана вад̇ваа д̇игкабан̃н̃о б̣раахман̣о ‘‘г̇амбхийрад̇т̇ам̣ санд̇хааяа иминаа зд̇ам̣ вуд̇д̇а’’нд̇и н̃ад̇ваа бужчид̇ваа д̇амад̇т̇ам̣ н̃аад̇угаамо бхаг̇аванд̇ам̣ г̇аат̇ааяа аж̇жхабхааси. д̇знааха ааяасмаа аананд̣̇о ‘‘ат̇а ко гасибхаарад̣̇вааж̇о б̣раахман̣о бхаг̇аванд̇ам̣ г̇аат̇ааяа аж̇жхабхаасий’’д̇и. д̇ад̇т̇а г̇аат̇ааяаад̇и агкарабад̣̇анияамид̇зна важанзна. аж̇жхабхаасийд̇и абхааси.
Evañca pana vatvā tikkhapañño brāhmaṇo ‘‘gambhīratthaṃ sandhāya iminā etaṃ vutta’’nti ñatvā pucchitvā tamatthaṃ ñātukāmo bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi. Tenāha āyasmā ānando ‘‘atha kho kasibhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsī’’ti. Tattha gāthāyāti akkharapadaniyamitena vacanena. Ajjhabhāsīti abhāsi.
76-77. д̇ад̇т̇а б̣раахман̣о ‘‘гаси’’нд̇и яуг̇анан̇г̇алаад̣̇игасисамбхаарасамааяог̇ам̣ вад̣̇ад̇и. бхаг̇аваа бана яасмаа буб̣б̣ад̇хаммасабхааг̇зна робзд̇ваа гат̇анам̣ наама б̣уд̣̇д̇хаанам̣ аанубхааво, д̇асмаа б̣уд̣̇д̇хаанубхаавам̣ д̣̇ийбзнд̇о буб̣б̣ад̇хаммасабхааг̇зна робзнд̇о ааха – ‘‘сад̣̇д̇хаа б̣ийж̇а’’нд̇и. го банзд̇т̇а буб̣б̣ад̇хаммасабхааг̇о, нану б̣раахман̣зна бхаг̇аваа яуг̇анан̇г̇алаад̣̇игасисамбхаарасамааяог̇ам̣ бужчид̇о ат̇а жа бана абужчид̇асса б̣ийж̇асса сабхааг̇зна робзнд̇о ааха – ‘‘сад̣̇д̇хаа б̣ийж̇а’’нд̇и, зван̃жа сад̇и ананусанд̇хигаава аяам̣ гат̇аа ход̇ийд̇и? вужжад̇з – на б̣уд̣̇д̇хаанам̣ ананусанд̇хигаа наама гат̇аа ад̇т̇и, нааби б̣уд̣̇д̇хаа буб̣б̣ад̇хаммасабхааг̇ам̣ анааробзд̇ваа гат̇знд̇и. зван̃жзд̇т̇а анусанд̇хи взд̣̇ид̇аб̣б̣аа – анзна хи б̣раахман̣зна бхаг̇аваа яуг̇анан̇г̇алаад̣̇игасисамбхааравасзна гасим̣ бужчид̇о. со д̇асса анугамбааяа ‘‘ид̣̇ам̣ абужчид̇а’’нд̇и абарихаабзд̇ваа самуулам̣ саубагаарам̣ сасамбхаарам̣ сапалам̣ гасим̣ н̃аабзд̇ум̣ муулад̇о бадтааяа гасим̣ д̣̇ассзнд̇о ааха – ‘‘сад̣̇д̇хаа б̣ийж̇а’’нд̇и. б̣ийж̇ан̃хи гасияаа муулам̣ д̇асмим̣ сад̇и гад̇д̇аб̣б̣ад̇о, асад̇и агад̇д̇аб̣б̣ад̇о, д̇аббамаан̣зна жа гад̇д̇аб̣б̣ад̇о. б̣ийж̇з хи сад̇и гасим̣ гаронд̇и, асад̇и на гаронд̇и. б̣ийж̇аббамаан̣зна жа гусалаа гассагаа кзд̇д̇ам̣ гасанд̇и, на уунам̣ ‘‘маа но сассам̣ барихааяий’’д̇и, на ад̇хигам̣ ‘‘маа но могхо вааяаамо ахосий’’д̇и. яасмаа жа б̣ийж̇амзва муулам̣, д̇асмаа бхаг̇аваа муулад̇о бадтааяа гасим̣ д̣̇ассзнд̇о д̇асса б̣раахман̣асса гасияаа буб̣б̣ад̇хаммасса б̣ийж̇асса сабхааг̇зна ад̇д̇ано гасияаа буб̣б̣ад̇хаммам̣ робзнд̇о ааха – ‘‘сад̣̇д̇хаа б̣ийж̇а’’нд̇и. звамзд̇т̇а буб̣б̣ад̇хаммасабхааг̇о взд̣̇ид̇аб̣б̣о.
76-77. Tattha brāhmaṇo ‘‘kasi’’nti yuganaṅgalādikasisambhārasamāyogaṃ vadati. Bhagavā pana yasmā pubbadhammasabhāgena ropetvā kathanaṃ nāma buddhānaṃ ānubhāvo, tasmā buddhānubhāvaṃ dīpento pubbadhammasabhāgena ropento āha – ‘‘saddhā bīja’’nti. Ko panettha pubbadhammasabhāgo, nanu brāhmaṇena bhagavā yuganaṅgalādikasisambhārasamāyogaṃ pucchito atha ca pana apucchitassa bījassa sabhāgena ropento āha – ‘‘saddhā bīja’’nti, evañca sati ananusandhikāva ayaṃ kathā hotīti? Vuccate – na buddhānaṃ ananusandhikā nāma kathā atthi, nāpi buddhā pubbadhammasabhāgaṃ anāropetvā kathenti. Evañcettha anusandhi veditabbā – anena hi brāhmaṇena bhagavā yuganaṅgalādikasisambhāravasena kasiṃ pucchito. So tassa anukampāya ‘‘idaṃ apucchita’’nti aparihāpetvā samūlaṃ saupakāraṃ sasambhāraṃ saphalaṃ kasiṃ ñāpetuṃ mūlato paṭṭhāya kasiṃ dassento āha – ‘‘saddhā bīja’’nti. Bījañhi kasiyā mūlaṃ tasmiṃ sati kattabbato, asati akattabbato, tappamāṇena ca kattabbato. Bīje hi sati kasiṃ karonti, asati na karonti. Bījappamāṇena ca kusalā kassakā khettaṃ kasanti, na ūnaṃ ‘‘mā no sassaṃ parihāyī’’ti, na adhikaṃ ‘‘mā no mogho vāyāmo ahosī’’ti. Yasmā ca bījameva mūlaṃ, tasmā bhagavā mūlato paṭṭhāya kasiṃ dassento tassa brāhmaṇassa kasiyā pubbadhammassa bījassa sabhāgena attano kasiyā pubbadhammaṃ ropento āha – ‘‘saddhā bīja’’nti. Evamettha pubbadhammasabhāgo veditabbo.
бужчид̇ам̣язва вад̇ваа абужчид̇ам̣ бажчаа гим̣ на вуд̇д̇анд̇и жз? д̇асса убагаарабхаавад̇о д̇хаммасамб̣анд̇хасамад̇т̇абхаавад̇о жа. аяан̃хи б̣раахман̣о бан̃н̃аваа, мижчаад̣̇идтигулз бана ж̇аад̇ад̇д̇аа сад̣̇д̇хаавирахид̇о. сад̣̇д̇хаавирахид̇о жа бан̃н̃аваа барзсам̣ сад̣̇д̇хааяа ад̇д̇ано висаяз абадибаж̇ж̇амаано висзсам̣ наад̇хиг̇ажчад̇и, гилзсагаалуссияабхааваабаг̇амаббасаад̣̇амад̇д̇алагкан̣ааби жасса д̣̇уб̣б̣алаа сад̣̇д̇хаа б̣алавад̇ияаа бан̃н̃ааяа саха вад̇д̇амаанаа ад̇т̇асид̣̇д̇хим̣ на гарод̇и, хад̇т̇инаа саха згад̇хурз яуд̇д̇аг̇он̣о вияа. д̇асмаа д̇асса сад̣̇д̇хаа убагааригаа. звам̣ д̇асса б̣раахман̣асса саубагаарабхаавад̇о д̇ам̣ б̣раахман̣ам̣ сад̣̇д̇хааяа бад̇идтаабзнд̇зна бажчааби вад̇д̇аб̣б̣о аяамад̇т̇о буб̣б̣з вуд̇д̇о д̣̇зсанаагусалад̇ааяа яат̇аа ан̃н̃ад̇рааби ‘‘сад̣̇д̇хаа б̣анд̇хад̇и баат̇зяяа’’нд̇и (сам̣. ни. 1.79) жа, ‘‘сад̣̇д̇хаа д̣̇уд̇ияаа бурисасса ход̇ий’’д̇и (сам̣. ни. 1.59) жа, ‘‘сад̣̇д̇хийд̇ха вид̇д̇ам̣ бурисасса сздта’’нд̇и (сам̣. ни. 1.73, 246; су. ни. 184) жа, ‘‘сад̣̇д̇хааяа д̇арад̇и огха’’нд̇и (сам̣. ни. 1.246) жа, ‘‘сад̣̇д̇хаахад̇т̇о махаанааг̇о’’д̇и (а. ни. 6.43; т̇зраг̇аа. 694) жа, ‘‘сад̣̇д̇хзсиго ко, бхигкавз, арияасаавагод̇и жаа’’д̇и (а. ни. 7.67). б̣ийж̇асса жа убагааригаа вудти, саа д̇ад̣̇ананд̇аран̃н̃зва вужжамаанаа самад̇т̇аа ход̇и . звам̣ д̇хаммасамб̣анд̇хасамад̇т̇абхаавад̇о бажчааби вад̇д̇аб̣б̣о аяамад̇т̇о буб̣б̣з вуд̇д̇о, ан̃н̃о жа звам̣вид̇хо ийсааяод̇д̇аад̣̇и.
Pucchitaṃyeva vatvā apucchitaṃ pacchā kiṃ na vuttanti ce? Tassa upakārabhāvato dhammasambandhasamatthabhāvato ca. Ayañhi brāhmaṇo paññavā, micchādiṭṭhikule pana jātattā saddhāvirahito. Saddhāvirahito ca paññavā paresaṃ saddhāya attano visaye apaṭipajjamāno visesaṃ nādhigacchati, kilesakālussiyabhāvāpagamappasādamattalakkhaṇāpi cassa dubbalā saddhā balavatiyā paññāya saha vattamānā atthasiddhiṃ na karoti, hatthinā saha ekadhure yuttagoṇo viya. Tasmā tassa saddhā upakārikā. Evaṃ tassa brāhmaṇassa saupakārabhāvato taṃ brāhmaṇaṃ saddhāya patiṭṭhāpentena pacchāpi vattabbo ayamattho pubbe vutto desanākusalatāya yathā aññatrāpi ‘‘saddhā bandhati pātheyya’’nti (saṃ. ni. 1.79) ca, ‘‘saddhā dutiyā purisassa hotī’’ti (saṃ. ni. 1.59) ca, ‘‘saddhīdha vittaṃ purisassa seṭṭha’’nti (saṃ. ni. 1.73, 246; su. ni. 184) ca, ‘‘saddhāya tarati ogha’’nti (saṃ. ni. 1.246) ca, ‘‘saddhāhattho mahānāgo’’ti (a. ni. 6.43; theragā. 694) ca, ‘‘saddhesiko kho, bhikkhave, ariyasāvakoti cā’’ti (a. ni. 7.67). Bījassa ca upakārikā vuṭṭhi, sā tadanantaraññeva vuccamānā samatthā hoti . Evaṃ dhammasambandhasamatthabhāvato pacchāpi vattabbo ayamattho pubbe vutto, añño ca evaṃvidho īsāyottādi.
д̇ад̇т̇а самбасаад̣̇аналагкан̣аа сад̣̇д̇хаа, огаббаналагкан̣аа ваа, багканд̣̇анарасаа, ад̇химуд̇д̇ибажжубадтаанаа, агаалуссияабажжубадтаанаа ваа, сод̇аабад̇д̇ияан̇г̇абад̣̇адтаанаа, сад̣̇д̣̇ахид̇аб̣б̣ад̇хаммабад̣̇адтаанаа ваа, аад̣̇аасаж̇алад̇алаад̣̇ийнам̣ басаад̣̇о вияа жзд̇асо басаад̣̇абхууд̇аа, уд̣̇агаббасаад̣̇агаман̣и вияа уд̣̇агасса, самбаяуд̇д̇ад̇хаммаанам̣ басаад̣̇игаа. б̣ийж̇анд̇и бан̃жавид̇хам̣ – муулаб̣ийж̇ам̣, канд̇хаб̣ийж̇ам̣, палуб̣ийж̇ам̣, аг̇г̇аб̣ийж̇ам̣, б̣ийж̇аб̣ийж̇амзва бан̃жаманд̇и. д̇ам̣ саб̣б̣амби вируханадтзна б̣ийж̇ам̣д̇взва сан̇кам̣ г̇ажчад̇и. яат̇ааха – ‘‘б̣ийж̇ан̃жзд̇ам̣ вируханадтзнаа’’д̇и.
Tattha sampasādanalakkhaṇā saddhā, okappanalakkhaṇā vā, pakkhandanarasā, adhimuttipaccupaṭṭhānā, akālussiyapaccupaṭṭhānā vā, sotāpattiyaṅgapadaṭṭhānā, saddahitabbadhammapadaṭṭhānā vā, ādāsajalatalādīnaṃ pasādo viya cetaso pasādabhūtā, udakappasādakamaṇi viya udakassa, sampayuttadhammānaṃ pasādikā. Bījanti pañcavidhaṃ – mūlabījaṃ, khandhabījaṃ, phalubījaṃ, aggabījaṃ, bījabījameva pañcamanti. Taṃ sabbampi viruhanaṭṭhena bījaṃtveva saṅkhaṃ gacchati. Yathāha – ‘‘bījañcetaṃ viruhanaṭṭhenā’’ti.
д̇ад̇т̇а яат̇аа б̣раахман̣асса гасияаа муулабхууд̇ам̣ б̣ийж̇ам̣ д̣̇вз гижжаани гарод̇и, хздтаа муулзна бад̇идтаад̇и, убари ан̇гурам̣ удтаабзд̇и; звам̣ бхаг̇авад̇о гасияаа муулабхууд̇аа сад̣̇д̇хаа хздтаа сийламуулзна бад̇идтаад̇и, убари самат̇авибассанан̇гурам̣ удтаабзд̇и. яат̇аа жа д̇ам̣ муулзна бат̇авирасам̣ ааборасам̣ г̇ахзд̇ваа наал̣зна д̇хан̃н̃абарибаагаг̇ахан̣ад̇т̇ам̣ вад̣дхад̇и; звамаяам̣ сийламуулзна самат̇авибассанаарасам̣ г̇ахзд̇ваа арияамаг̇г̇анаал̣зна арияапалад̇хан̃н̃абарибаагаг̇ахан̣ад̇т̇ам̣ вад̣дхад̇и. яат̇аа жа д̇ам̣ субхуумияам̣ бад̇идтахид̇ваа муулан̇гурабан̣н̣анаал̣аган̣д̣аббасавзхи вуд̣дхим̣ вируул̣хим̣ взбуллам̣ бад̇ваа, кийрам̣ ж̇анзд̇ваа, анзгасаалипалабхарид̇ам̣ саалисийсам̣ нибпаад̣̇зд̇и; звамаяам̣ жид̇д̇асанд̇аанз бад̇идтахид̇ваа сийлажид̇д̇ад̣̇идтиган̇каавид̇аран̣амаг̇г̇аамаг̇г̇ан̃аан̣ад̣̇ассанабадибад̣̇аан̃аан̣ад̣̇ассанависуд̣̇д̇хийхи вуд̣дхим̣ вируул̣хим̣ взбуллам̣ бад̇ваа н̃аан̣ад̣̇ассанависуд̣̇д̇хикийрам̣ ж̇анзд̇ваа анзгабадисамбхид̣̇аабхин̃н̃аабхарид̇ам̣ арахад̇д̇апалам̣ нибпаад̣̇зд̇и. д̇знааха бхаг̇аваа – ‘‘сад̣̇д̇хаа б̣ийж̇а’’нд̇и.
Tattha yathā brāhmaṇassa kasiyā mūlabhūtaṃ bījaṃ dve kiccāni karoti, heṭṭhā mūlena patiṭṭhāti, upari aṅkuraṃ uṭṭhāpeti; evaṃ bhagavato kasiyā mūlabhūtā saddhā heṭṭhā sīlamūlena patiṭṭhāti, upari samathavipassanaṅkuraṃ uṭṭhāpeti. Yathā ca taṃ mūlena pathavirasaṃ āporasaṃ gahetvā nāḷena dhaññaparipākagahaṇatthaṃ vaḍḍhati; evamayaṃ sīlamūlena samathavipassanārasaṃ gahetvā ariyamagganāḷena ariyaphaladhaññaparipākagahaṇatthaṃ vaḍḍhati. Yathā ca taṃ subhūmiyaṃ patiṭṭhahitvā mūlaṅkurapaṇṇanāḷakaṇḍappasavehi vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ patvā, khīraṃ janetvā, anekasāliphalabharitaṃ sālisīsaṃ nipphādeti; evamayaṃ cittasantāne patiṭṭhahitvā sīlacittadiṭṭhikaṅkhāvitaraṇamaggāmaggañāṇadassanapaṭipadāñāṇadassanavisuddhīhi vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ patvā ñāṇadassanavisuddhikhīraṃ janetvā anekapaṭisambhidābhiññābharitaṃ arahattaphalaṃ nipphādeti. Tenāha bhagavā – ‘‘saddhā bīja’’nti.
д̇ад̇т̇а сияаа ‘‘баробан̃н̃аасагусалад̇хаммзсу згад̇о уббаж̇ж̇амаанзсу гасмаа сад̣̇д̇хаава б̣ийж̇анд̇и вуд̇д̇аа’’д̇и? вужжад̇з – б̣ийж̇агижжагаран̣ад̇о. яат̇аа хи д̇зсу вин̃н̃аан̣ам̣язва виж̇аананагижжам̣ гарод̇и, звам̣ сад̣̇д̇хаа б̣ийж̇агижжам̣, саа жа саб̣б̣агусалаанам̣ муулабхууд̇аа. яат̇ааха –
Tattha siyā ‘‘paropaññāsakusaladhammesu ekato uppajjamānesu kasmā saddhāva bījanti vuttā’’ti? Vuccate – bījakiccakaraṇato. Yathā hi tesu viññāṇaṃyeva vijānanakiccaṃ karoti, evaṃ saddhā bījakiccaṃ, sā ca sabbakusalānaṃ mūlabhūtā. Yathāha –
‘‘сад̣̇д̇хааж̇аад̇о убасан̇гамад̇и, убасан̇гаманд̇о баяирубаасад̇и, баяирубаасанд̇о сод̇ам̣ од̣̇ахад̇и , охид̇асод̇о д̇хаммам̣ сун̣аад̇и, суд̇ваа д̇хаммам̣ д̇хаарзд̇и, д̇хад̇аанам̣ д̇хаммаанам̣ ад̇т̇ам̣ убабаригкад̇и , ад̇т̇ам̣ убабаригкад̇о д̇хаммаа ниж̇жхаанам̣ каманд̇и, д̇хамманиж̇жхаанагканд̇ияаа сад̇и чанд̣̇о ж̇ааяад̇и, чанд̣̇аж̇аад̇о уссахад̇и, уссаахзд̇ваа д̇улаяад̇и, д̇улаяид̇ваа бад̣̇ахад̇и, бахид̇ад̇д̇о самаано гааязна жзва барамасажжам̣ сажчигарод̇и, бан̃н̃ааяа жа нам̣ ад̇ивиж̇жхабассад̇ий’’д̇и (ма. ни. 2.183, 432).
‘‘Saddhājāto upasaṅkamati, upasaṅkamanto payirupāsati, payirupāsanto sotaṃ odahati , ohitasoto dhammaṃ suṇāti, sutvā dhammaṃ dhāreti, dhatānaṃ dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhati , atthaṃ upaparikkhato dhammā nijjhānaṃ khamanti, dhammanijjhānakkhantiyā sati chando jāyati, chandajāto ussahati, ussāhetvā tulayati, tulayitvā padahati, pahitatto samāno kāyena ceva paramasaccaṃ sacchikaroti, paññāya ca naṃ ativijjhapassatī’’ti (ma. ni. 2.183, 432).
д̇абад̇и агусалз д̇хаммз гааяан̃жаад̇и д̇або; инд̣̇рияасам̣варавийрияад̇худ̇ан̇г̇ад̣̇уггарагааригаанам̣ зд̇ам̣ ад̇хиважанам̣. ид̇ха бана инд̣̇рияасам̣варо ад̇хиббзд̇о. вудтийд̇и вассавудтиваад̇авудтийд̇иаад̣̇инаа анзгавид̇хаа. ид̇ха вассавудти ад̇хиббзд̇аа. яат̇аа хи б̣раахман̣асса вассавудтисамануг̇г̇ахид̇ам̣ б̣ийж̇ам̣ б̣ийж̇амуулаган̃жа сассам̣ вирухад̇и на милааяад̇и нибпад̇д̇им̣ г̇ажчад̇и, звам̣ бхаг̇авад̇о инд̣̇рияасам̣варасамануг̇г̇ахид̇аа сад̣̇д̇хаа сад̣̇д̇хаамуулаа жа сийлаад̣̇аяо д̇хаммаа вируханд̇и на милааяанд̇и нибпад̇д̇им̣ г̇ажчанд̇и. д̇знааха – ‘‘д̇або вудтий’’д̇и. ‘‘бан̃н̃аа мз’’д̇и зд̇т̇а жа вуд̇д̇о мз-сад̣̇д̣̇о имзсуби бад̣̇зсу яож̇зд̇аб̣б̣о ‘‘сад̣̇д̇хаа мз б̣ийж̇ам̣, д̇або мз вудтий’’д̇и. д̇зна гим̣ д̣̇ийбзд̇и? яат̇аа, б̣раахман̣а, д̇аяаа вабид̇з б̣ийж̇з сажз вудти ад̇т̇и, саад̇ху, но жз ад̇т̇и, уд̣̇агамби д̣̇аад̇аб̣б̣ам̣ ход̇и, д̇ат̇аа маяаа хири-ийсз бан̃н̃ааяуг̇анан̇г̇алз манояод̇д̇зна згааб̣ад̣̇д̇хз гад̇з вийрияаб̣алиб̣ад̣̇д̣̇з яож̇зд̇ваа сад̇ибаажанзна виж̇жхид̇ваа ад̇д̇ано жид̇д̇асанд̇аанакзд̇д̇з сад̣̇д̇хааб̣ийж̇з вабид̇з вудти-абхааво наама над̇т̇и. аяам̣ бана мз сад̇ад̇ам̣ самид̇ам̣ д̇або вудтийд̇и.
Tapati akusale dhamme kāyañcāti tapo; indriyasaṃvaravīriyadhutaṅgadukkarakārikānaṃ etaṃ adhivacanaṃ. Idha pana indriyasaṃvaro adhippeto. Vuṭṭhīti vassavuṭṭhivātavuṭṭhītiādinā anekavidhā. Idha vassavuṭṭhi adhippetā. Yathā hi brāhmaṇassa vassavuṭṭhisamanuggahitaṃ bījaṃ bījamūlakañca sassaṃ viruhati na milāyati nipphattiṃ gacchati, evaṃ bhagavato indriyasaṃvarasamanuggahitā saddhā saddhāmūlā ca sīlādayo dhammā viruhanti na milāyanti nipphattiṃ gacchanti. Tenāha – ‘‘tapo vuṭṭhī’’ti. ‘‘Paññā me’’ti ettha ca vutto me-saddo imesupi padesu yojetabbo ‘‘saddhā me bījaṃ, tapo me vuṭṭhī’’ti. Tena kiṃ dīpeti? Yathā, brāhmaṇa, tayā vapite bīje sace vuṭṭhi atthi, sādhu, no ce atthi, udakampi dātabbaṃ hoti, tathā mayā hiri-īse paññāyuganaṅgale manoyottena ekābaddhe kate vīriyabalibadde yojetvā satipācanena vijjhitvā attano cittasantānakhette saddhābīje vapite vuṭṭhi-abhāvo nāma natthi. Ayaṃ pana me satataṃ samitaṃ tapo vuṭṭhīti.
баж̇аанаад̇и зд̇ааяа буг̇г̇ало, саяам̣ ваа баж̇аанаад̇ийд̇и бан̃н̃аа, саа гаамааважараад̣̇ибхзд̣̇ад̇о анзгавид̇хаа. ид̇ха бана саха вибассанааяа маг̇г̇абан̃н̃аа ад̇хиббзд̇аа. яуг̇анан̇г̇аланд̇и яуг̇ан̃жа нан̇г̇алан̃жа. яат̇аа хи б̣раахман̣асса яуг̇анан̇г̇алам̣, звам̣ бхаг̇авад̇о д̣̇увид̇хааби бан̃н̃аа. д̇ад̇т̇а яат̇аа яуг̇ам̣ ийсааяа убаниссаяам̣ ход̇и, бурад̇о ход̇и, ийсааб̣ад̣̇д̇хам̣ ход̇и, яод̇д̇аанам̣ ниссаяам̣ ход̇и, б̣алиб̣ад̣̇д̣̇аанам̣ згад̇о г̇аманам̣ д̇хаарзд̇и, звам̣ бан̃н̃аа хирибамукаанам̣ д̇хаммаанам̣ убаниссаяаа ход̇и. яат̇ааха – ‘‘бан̃н̃уд̇д̇араа саб̣б̣з гусалаа д̇хаммаа’’д̇и (а. ни. 8.83) жа, ‘‘бан̃н̃аа хи сздтаа гусалаа вад̣̇анд̇и, нагкад̇д̇арааж̇аарива д̇аарагаана’’нд̇и (ж̇аа. 2.17.81) жа. гусалаанам̣ д̇хаммаанам̣ буб̣б̣ан̇г̇амадтзна бурад̇о жа ход̇и. яат̇ааха – ‘‘сийлам̣ хирий жааби сад̇ан̃жа д̇хаммо, анвааяигаа бан̃н̃авад̇о бхаванд̇ий’’д̇и. хиривиббаяог̇зна ануббад̇д̇ид̇о ийсааб̣ад̣̇д̇хаа ход̇и, маносан̇каад̇асса самаад̇хияод̇д̇асса ниссаяабажжаяад̇о яод̇д̇аанам̣ ниссаяо ход̇и, ажжаарад̣̇д̇хаад̇илийнабхаавабадисзд̇ханад̇о вийрияаб̣алиб̣ад̣̇д̣̇аанам̣ згад̇о г̇аманам̣ д̇хаарзд̇и. яат̇аа жа нан̇г̇алам̣ паалаяуд̇д̇ам̣ гасанагаалз бат̇авигханам̣ бхинд̣̇ад̇и, мууласанд̇аанагаани бад̣̇аалзд̇и, звам̣ сад̇ияуд̇д̇аа бан̃н̃аа вибассанаагаалз д̇хаммаанам̣ санд̇ад̇исамуухагижжаарамман̣агханам̣ бхинд̣̇ад̇и, саб̣б̣агилзсамууласанд̇аанагаани бад̣̇аалзд̇и. саа жа ко логуд̇д̇араава ид̇араа бана логияааби сияаа. д̇знааха – ‘‘бан̃н̃аа мз яуг̇анан̇г̇ала’’нд̇и.
Pajānāti etāya puggalo, sayaṃ vā pajānātīti paññā, sā kāmāvacarādibhedato anekavidhā. Idha pana saha vipassanāya maggapaññā adhippetā. Yuganaṅgalanti yugañca naṅgalañca. Yathā hi brāhmaṇassa yuganaṅgalaṃ, evaṃ bhagavato duvidhāpi paññā. Tattha yathā yugaṃ īsāya upanissayaṃ hoti, purato hoti, īsābaddhaṃ hoti, yottānaṃ nissayaṃ hoti, balibaddānaṃ ekato gamanaṃ dhāreti, evaṃ paññā hiripamukhānaṃ dhammānaṃ upanissayā hoti. Yathāha – ‘‘paññuttarā sabbe kusalā dhammā’’ti (a. ni. 8.83) ca, ‘‘paññā hi seṭṭhā kusalā vadanti, nakkhattarājāriva tārakāna’’nti (jā. 2.17.81) ca. Kusalānaṃ dhammānaṃ pubbaṅgamaṭṭhena purato ca hoti. Yathāha – ‘‘sīlaṃ hirī cāpi satañca dhammo, anvāyikā paññavato bhavantī’’ti. Hirivippayogena anuppattito īsābaddhā hoti, manosaṅkhātassa samādhiyottassa nissayapaccayato yottānaṃ nissayo hoti, accāraddhātilīnabhāvapaṭisedhanato vīriyabalibaddānaṃ ekato gamanaṃ dhāreti. Yathā ca naṅgalaṃ phālayuttaṃ kasanakāle pathavighanaṃ bhindati, mūlasantānakāni padāleti, evaṃ satiyuttā paññā vipassanākāle dhammānaṃ santatisamūhakiccārammaṇaghanaṃ bhindati, sabbakilesamūlasantānakāni padāleti. Sā ca kho lokuttarāva itarā pana lokiyāpi siyā. Tenāha – ‘‘paññā me yuganaṅgala’’nti.
хирийяад̇и зд̇ааяа буг̇г̇ало, саяам̣ ваа хирийяад̇и агусалаббавад̇д̇им̣ ж̇иг̇ужчад̇ийд̇и хирий. д̇аг̇г̇ахан̣зна сахажаран̣абхаавад̇о од̇д̇аббам̣ г̇ахид̇ам̣язва ход̇и. ийсаад̇и яуг̇анан̇г̇аласанд̇хааригаа д̣̇ааруяадти. яат̇аа хи б̣раахман̣асса ийсаа яуг̇анан̇г̇алам̣ санд̇хаарзд̇и, звам̣ бхаг̇авад̇оби хирий логияалогуд̇д̇арабан̃н̃аасан̇каад̇ам̣ яуг̇анан̇г̇алам̣ санд̇хаарзд̇и хирияаа асад̇и бан̃н̃ааяа абхаавад̇о. яат̇аа жа ийсаабадиб̣ад̣̇д̇хам̣ яуг̇анан̇г̇алам̣ гижжагарам̣ ход̇и ажалам̣ асит̇илам̣, звам̣ хирибадиб̣ад̣̇д̇хаа жа бан̃н̃аа гижжагаарий ход̇и ажалаа асит̇илаа аб̣б̣огин̣н̣аа ахиригзна. д̇знааха ‘‘хирий ийсаа’’д̇и.
Hirīyati etāya puggalo, sayaṃ vā hirīyati akusalappavattiṃ jigucchatīti hirī. Taggahaṇena sahacaraṇabhāvato ottappaṃ gahitaṃyeva hoti. Īsāti yuganaṅgalasandhārikā dāruyaṭṭhi. Yathā hi brāhmaṇassa īsā yuganaṅgalaṃ sandhāreti, evaṃ bhagavatopi hirī lokiyalokuttarapaññāsaṅkhātaṃ yuganaṅgalaṃ sandhāreti hiriyā asati paññāya abhāvato. Yathā ca īsāpaṭibaddhaṃ yuganaṅgalaṃ kiccakaraṃ hoti acalaṃ asithilaṃ, evaṃ hiripaṭibaddhā ca paññā kiccakārī hoti acalā asithilā abbokiṇṇā ahirikena. Tenāha ‘‘hirī īsā’’ti.
мунаад̇ийд̇и мано, жид̇д̇ассзд̇ам̣ ад̇хиважанам̣. ид̇ха бана маносийсзна д̇ам̣самбаяуд̇д̇о самаад̇хи ад̇хиббзд̇о. яод̇д̇анд̇и раж̇ж̇уб̣анд̇ханам̣. д̇ам̣ д̇ивид̇хам̣ ийсааяа саха яуг̇асса б̣анд̇ханам̣, яуг̇зна саха б̣алиб̣ад̣̇д̣̇аанам̣ б̣анд̇ханам̣, саарат̇инаа саха б̣алиб̣ад̣̇д̣̇аанам̣ б̣анд̇хананд̇и. д̇ад̇т̇а яат̇аа б̣раахман̣асса яод̇д̇ам̣ ийсааяуг̇аб̣алиб̣ад̣̇д̣̇з згааб̣ад̣̇д̇хз гад̇ваа сагагижжз бадибаад̣̇зд̇и, звам̣ бхаг̇авад̇о самаад̇хи саб̣б̣зва д̇з хирибан̃н̃аавийрияад̇хаммз згаарамман̣з авигкзбабхаавзна б̣анд̇хид̇ваа сагагижжз бадибаад̣̇зд̇и. д̇знааха – ‘‘мано яод̇д̇а’’нд̇и.
Munātīti mano, cittassetaṃ adhivacanaṃ. Idha pana manosīsena taṃsampayutto samādhi adhippeto. Yottanti rajjubandhanaṃ. Taṃ tividhaṃ īsāya saha yugassa bandhanaṃ, yugena saha balibaddānaṃ bandhanaṃ, sārathinā saha balibaddānaṃ bandhananti. Tattha yathā brāhmaṇassa yottaṃ īsāyugabalibadde ekābaddhe katvā sakakicce paṭipādeti, evaṃ bhagavato samādhi sabbeva te hiripaññāvīriyadhamme ekārammaṇe avikkhepabhāvena bandhitvā sakakicce paṭipādeti. Tenāha – ‘‘mano yotta’’nti.
сарад̇и зд̇ааяа жирагад̇аад̣̇имад̇т̇ам̣ буг̇г̇ало, саяам̣ ваа сарад̇ийд̇и сад̇и, саа асаммуссаналагкан̣аа. паалзд̇ийд̇и паало. бааж̇зд̇и зд̇знаад̇и бааж̇анам̣. д̇ам̣ ид̇ха ‘‘баажана’’нд̇и вужжад̇и, бад̇од̣̇ассзд̇ам̣ ад̇хиважанам̣. паало жа баажанан̃жа паалабаажанам̣. яат̇аа хи б̣раахман̣асса паалабаажанам̣, звам̣ бхаг̇авад̇о вибассанааяуд̇д̇аа маг̇г̇аяуд̇д̇аа жа сад̇и. д̇ад̇т̇а яат̇аа паало нан̇г̇аламанурагкад̇и, бурад̇о жасса г̇ажчад̇и, звам̣ сад̇и гусалаанам̣ д̇хаммаанам̣ г̇ад̇ияо саманвзсамаанаа аарамман̣з ваа убадтаабаяамаанаа бан̃н̃аанан̇г̇алам̣ рагкад̇и, д̇ат̇аа хи ‘‘сад̇аарагкзна жзд̇асаа вихарад̇ий’’д̇иаад̣̇ийсу (а. ни. 10.20) ‘‘аарагкаа’’д̇и вуд̇д̇аа. асаммуссанавасзна жасса бурад̇о ход̇и. сад̇ибарижид̇з хи д̇хаммз бан̃н̃аа баж̇аанаад̇и, но саммудтз. яат̇аа жа баажанам̣ б̣алиб̣ад̣̇д̣̇аанам̣ виж̇жханабхаяам̣ д̣̇ассзнд̇ам̣ сам̣сийд̣̇анам̣ на д̣̇зд̇и, уббат̇аг̇аманан̃жа ваарзд̇и, звам̣ сад̇и вийрияаб̣алиб̣ад̣̇д̣̇аанам̣ абааяабхаяам̣ д̣̇ассзнд̇ий госаж̇ж̇асам̣сийд̣̇анам̣ на д̣̇зд̇и, гаамаг̇ун̣асан̇каад̇з аг̇ожарз жаарам̣ ниваарзд̇ваа гаммадтаанз нияож̇знд̇ий уббат̇аг̇аманан̃жа ваарзд̇и. д̇знааха – ‘‘сад̇и мз паалабаажана’’нд̇и.
Sarati etāya cirakatādimatthaṃ puggalo, sayaṃ vā saratīti sati, sā asammussanalakkhaṇā. Phāletīti phālo. Pājeti etenāti pājanaṃ. Taṃ idha ‘‘pācana’’nti vuccati, patodassetaṃ adhivacanaṃ. Phālo ca pācanañca phālapācanaṃ. Yathā hi brāhmaṇassa phālapācanaṃ, evaṃ bhagavato vipassanāyuttā maggayuttā ca sati. Tattha yathā phālo naṅgalamanurakkhati, purato cassa gacchati, evaṃ sati kusalānaṃ dhammānaṃ gatiyo samanvesamānā ārammaṇe vā upaṭṭhāpayamānā paññānaṅgalaṃ rakkhati, tathā hi ‘‘satārakkhena cetasā viharatī’’tiādīsu (a. ni. 10.20) ‘‘ārakkhā’’ti vuttā. Asammussanavasena cassa purato hoti. Satiparicite hi dhamme paññā pajānāti, no sammuṭṭhe. Yathā ca pācanaṃ balibaddānaṃ vijjhanabhayaṃ dassentaṃ saṃsīdanaṃ na deti, uppathagamanañca vāreti, evaṃ sati vīriyabalibaddānaṃ apāyabhayaṃ dassentī kosajjasaṃsīdanaṃ na deti, kāmaguṇasaṅkhāte agocare cāraṃ nivāretvā kammaṭṭhāne niyojentī uppathagamanañca vāreti. Tenāha – ‘‘sati me phālapācana’’nti.
78. гааяаг̇уд̇д̇од̇и д̇ивид̇хзна гааяасужарид̇зна г̇уд̇д̇о. важийг̇уд̇д̇од̇и жад̇уб̣б̣ид̇хзна важийсужарид̇зна г̇уд̇д̇о. зд̇д̇аавад̇аа баад̇имогкасам̣варасийлам̣ вуд̇д̇ам̣. аахаарз уд̣̇арз яад̇од̇и зд̇т̇а аахаарамукзна саб̣б̣абажжаяаанам̣ сан̇г̇ахид̇ад̇д̇аа жад̇уб̣б̣ид̇хзби бажжаяз яад̇о сам̣яад̇о нирубаггилзсод̇и ад̇т̇о. иминаа ааж̇ийвабаарисуд̣̇д̇хисийлам̣ вуд̇д̇ам̣. уд̣̇арз яад̇од̇и уд̣̇арз яад̇о сам̣яад̇о мид̇абхож̇ий, аахаарз мад̇д̇ан̃н̃ууд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. иминаа бхож̇анз мад̇д̇ан̃н̃уд̇аамукзна бажжаяабадисзванасийлам̣ вуд̇д̇ам̣. д̇зна гим̣ д̣̇ийбзд̇и? яат̇аа д̇вам̣, б̣раахман̣а, б̣ийж̇ам̣ вабид̇ваа сассабарибааланад̇т̇ам̣ ган̣дагавад̇им̣ ваа ругкавад̇им̣ ваа баагаарабаригкзбам̣ ваа гароси, д̇зна д̇з г̇омахим̣самиг̇аг̇ан̣аа бавзсам̣ алабханд̇аа сассам̣ на вилумбанд̇и, звамахамби сад̣̇д̇хааб̣ийж̇ам̣ вабид̇ваа наанаббагаарагусаласассабарибааланад̇т̇ам̣ гааяаважийаахаараг̇уд̇д̇имаяам̣ д̇ивид̇хабаригкзбам̣ гароми. д̇зна мз рааг̇аад̣̇иагусалад̇хаммаг̇омахим̣самиг̇аг̇ан̣аа бавзсам̣ алабханд̇аа наанаббагаарагусаласассам̣ на вилумбанд̇ийд̇и.
78.Kāyaguttoti tividhena kāyasucaritena gutto. Vacīguttoti catubbidhena vacīsucaritena gutto. Ettāvatā pātimokkhasaṃvarasīlaṃ vuttaṃ. Āhāre udare yatoti ettha āhāramukhena sabbapaccayānaṃ saṅgahitattā catubbidhepi paccaye yato saṃyato nirupakkilesoti attho. Iminā ājīvapārisuddhisīlaṃ vuttaṃ. Udare yatoti udare yato saṃyato mitabhojī, āhāre mattaññūti vuttaṃ hoti. Iminā bhojane mattaññutāmukhena paccayapaṭisevanasīlaṃ vuttaṃ. Tena kiṃ dīpeti? Yathā tvaṃ, brāhmaṇa, bījaṃ vapitvā sassaparipālanatthaṃ kaṇṭakavatiṃ vā rukkhavatiṃ vā pākāraparikkhepaṃ vā karosi, tena te gomahiṃsamigagaṇā pavesaṃ alabhantā sassaṃ na vilumpanti, evamahampi saddhābījaṃ vapitvā nānappakārakusalasassaparipālanatthaṃ kāyavacīāhāraguttimayaṃ tividhaparikkhepaṃ karomi. Tena me rāgādiakusaladhammagomahiṃsamigagaṇā pavesaṃ alabhantā nānappakārakusalasassaṃ na vilumpantīti.
сажжам̣ гароми нид̣̇д̣̇аананд̇и зд̇т̇а д̣̇вийхи д̣̇ваарзхи ависам̣ваад̣̇анам̣ сажжам̣. нид̣̇д̣̇аананд̇и чзд̣̇анам̣ лунанам̣ уббааданам̣, гаран̣ад̇т̇з жзд̇ам̣ убаяог̇аважанам̣ взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣. аяан̃хи зд̇т̇а ад̇т̇о ‘‘сажжзна гароми нид̣̇д̣̇аана’’нд̇и. гим̣ вуд̇д̇ам̣ ход̇и? яат̇аа д̇вам̣ б̣аахирам̣ гасим̣ гасид̇ваа сассад̣̇уусагаанам̣ д̇ин̣аанам̣ хад̇т̇зна ваа асид̇зна ваа нид̣̇д̣̇аанам̣ гароси; звамахамби аж̇жхад̇д̇игам̣ гасим̣ гасид̇ваа гусаласассад̣̇уусагаанам̣ висам̣ваад̣̇анад̇ин̣аанам̣ сажжзна нид̣̇д̣̇аанам̣ гароми. н̃аан̣асажжам̣ ваа зд̇т̇а сажжанд̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣, яам̣ д̇ам̣ яат̇аабхууд̇ан̃аан̣анд̇и вужжад̇и. д̇зна ад̇д̇асан̃н̃аад̣̇ийнам̣ д̇ин̣аанам̣ нид̣̇д̣̇аанам̣ гаромийд̇и звам̣ яож̇зд̇аб̣б̣ам̣. ат̇а ваа нид̣̇д̣̇аананд̇и чзд̣̇агам̣ лаавагам̣, уббаадаганд̇и ад̇т̇о. звам̣ санд̇з яат̇аа д̇вам̣ д̣̇аасам̣ ваа гаммагарам̣ ваа нид̣̇д̣̇аанам̣ гароси, ‘‘нид̣̇д̣̇зхи д̇ин̣ааний’’д̇и д̇ин̣аанам̣ чзд̣̇агам̣ лаавагам̣ уббаадагам̣ гароси; звамахам̣ сажжам̣ гаромийд̇и убаяог̇аважанзнзва вад̇д̇ум̣ яуж̇ж̇ад̇и. ат̇а ваа сажжанд̇и д̣̇идтисажжам̣. д̇амахам̣ нид̣̇д̣̇аанам̣ гароми, чинд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣ лунид̇аб̣б̣ам̣ уббаадзд̇аб̣б̣ам̣ гаромийд̇и звамби убаяог̇аважанзнзва вад̇д̇ум̣ яуж̇ж̇ад̇и.
Saccaṃ karomi niddānanti ettha dvīhi dvārehi avisaṃvādanaṃ saccaṃ. Niddānanti chedanaṃ lunanaṃ uppāṭanaṃ, karaṇatthe cetaṃ upayogavacanaṃ veditabbaṃ. Ayañhi ettha attho ‘‘saccena karomi niddāna’’nti. Kiṃ vuttaṃ hoti? Yathā tvaṃ bāhiraṃ kasiṃ kasitvā sassadūsakānaṃ tiṇānaṃ hatthena vā asitena vā niddānaṃ karosi; evamahampi ajjhattikaṃ kasiṃ kasitvā kusalasassadūsakānaṃ visaṃvādanatiṇānaṃ saccena niddānaṃ karomi. Ñāṇasaccaṃ vā ettha saccanti veditabbaṃ, yaṃ taṃ yathābhūtañāṇanti vuccati. Tena attasaññādīnaṃ tiṇānaṃ niddānaṃ karomīti evaṃ yojetabbaṃ. Atha vā niddānanti chedakaṃ lāvakaṃ, uppāṭakanti attho. Evaṃ sante yathā tvaṃ dāsaṃ vā kammakaraṃ vā niddānaṃ karosi, ‘‘niddehi tiṇānī’’ti tiṇānaṃ chedakaṃ lāvakaṃ uppāṭakaṃ karosi; evamahaṃ saccaṃ karomīti upayogavacaneneva vattuṃ yujjati. Atha vā saccanti diṭṭhisaccaṃ. Tamahaṃ niddānaṃ karomi, chinditabbaṃ lunitabbaṃ uppāṭetabbaṃ karomīti evampi upayogavacaneneva vattuṃ yujjati.
соражжам̣ мз баможананд̇и зд̇т̇а яам̣ д̇ам̣ ‘‘гааяиго авийд̇иггамо, ваажасиго авийд̇иггамо’’д̇и, звам̣ сийламзва ‘‘соражжа’’нд̇и вуд̇д̇ам̣, на д̇ам̣ ид̇ха ад̇хиббзд̇ам̣, вуд̇д̇амзва зд̇ам̣ ‘‘гааяаг̇уд̇д̇о’’д̇иаад̣̇инаа наязна, арахад̇д̇апалам̣ бана ад̇хиббзд̇ам̣. д̇амби хи сунд̣̇арз ниб̣б̣аанз рад̇абхаавад̇о ‘‘соражжа’’нд̇и вужжад̇и. баможананд̇и яог̇г̇ависсаж̇ж̇анам̣. гим̣ вуд̇д̇ам̣ ход̇и? яат̇аа д̇ава баможанам̣ бунаби сааяанхз ваа д̣̇уд̇ияад̣̇ивасз ваа анааг̇ад̇асам̣важчарз ваа яож̇зд̇аб̣б̣ад̇о аббаможанамзва ход̇и, на мама звам̣. на хи мама анд̇араа можанам̣ наама ад̇т̇и. ахан̃хи д̣̇ийбан̇гарад̣̇асаб̣алагаалад̇о бабхуд̇и бан̃н̃аанан̇г̇алз вийрияаб̣алиб̣ад̣̇д̣̇з яож̇зд̇ваа жад̇д̇аари асан̇кязяяаани габбасад̇асахассан̃жа махаагасим̣ гасанд̇о д̇аава на мун̃жим̣, яаава на саммаасамб̣од̇хим̣ абхисамб̣уж̇жхи. яад̣̇аа жа мз саб̣б̣ам̣ д̇ам̣ гаалам̣ кзбзд̇ваа б̣од̇хиругкамуулз абарааж̇ид̇абаллан̇гз нисиннасса саб̣б̣аг̇ун̣абариваарам̣ арахад̇д̇апалам̣ уд̣̇абаад̣̇и, д̇ад̣̇аа маяаа д̇ам̣ саб̣б̣уссуггабадиббассад̣̇д̇хиббад̇д̇ияаа бамуд̇д̇ам̣, на д̣̇аани буна яож̇зд̇аб̣б̣ам̣ бхависсад̇ийд̇и. зд̇амад̇т̇ам̣ санд̇хааяааха бхаг̇аваа – ‘‘соражжам̣ мз баможана’’нд̇и.
Soraccaṃ me pamocananti ettha yaṃ taṃ ‘‘kāyiko avītikkamo, vācasiko avītikkamo’’ti, evaṃ sīlameva ‘‘soracca’’nti vuttaṃ, na taṃ idha adhippetaṃ, vuttameva etaṃ ‘‘kāyagutto’’tiādinā nayena, arahattaphalaṃ pana adhippetaṃ. Tampi hi sundare nibbāne ratabhāvato ‘‘soracca’’nti vuccati. Pamocananti yoggavissajjanaṃ. Kiṃ vuttaṃ hoti? Yathā tava pamocanaṃ punapi sāyanhe vā dutiyadivase vā anāgatasaṃvacchare vā yojetabbato appamocanameva hoti, na mama evaṃ. Na hi mama antarā mocanaṃ nāma atthi. Ahañhi dīpaṅkaradasabalakālato pabhuti paññānaṅgale vīriyabalibadde yojetvā cattāri asaṅkhyeyyāni kappasatasahassañca mahākasiṃ kasanto tāva na muñciṃ, yāva na sammāsambodhiṃ abhisambujjhi. Yadā ca me sabbaṃ taṃ kālaṃ khepetvā bodhirukkhamūle aparājitapallaṅke nisinnassa sabbaguṇaparivāraṃ arahattaphalaṃ udapādi, tadā mayā taṃ sabbussukkapaṭippassaddhippattiyā pamuttaṃ, na dāni puna yojetabbaṃ bhavissatīti. Etamatthaṃ sandhāyāha bhagavā – ‘‘soraccaṃ me pamocana’’nti.
79. вийрияам̣ мз д̇хурад̇хораяханд̇и зд̇т̇а вийрияанд̇и ‘‘гааяиго ваа, жзд̇асиго ваа вийрияаарамбхо’’д̇иаад̣̇инаа наязна вуд̇д̇абад̇хаанам̣. д̇хурааяам̣ д̇хораяхам̣ д̇хурад̇хораяхам̣, д̇хурам̣ вахад̇ийд̇и ад̇т̇о. яат̇аа хи б̣раахман̣асса д̇хурааяам̣ д̇хораяхаагад̣дхид̇ам̣ нан̇г̇алам̣ бхуумигханам̣ бхинд̣̇ад̇и, мууласанд̇аанагаани жа бад̣̇аалзд̇и, звам̣ бхаг̇авад̇о вийрияаагад̣дхид̇ам̣ бан̃н̃аанан̇г̇алам̣ яат̇аавуд̇д̇ам̣ гханам̣ бхинд̣̇ад̇и, гилзсасанд̇аанагаани жа бад̣̇аалзд̇и. д̇знааха – ‘‘вийрияам̣ мз д̇хурад̇хораяха’’нд̇и. ат̇а ваа буримад̇хурам̣ ваханд̇аа д̇хураа, муулад̇хурам̣ ваханд̇аа д̇хораяхаа; д̇хураа жа д̇хораяхаа жа д̇хурад̇хораяхаа. д̇ад̇т̇а яат̇аа б̣раахман̣асса згамзгасмим̣ нан̇г̇алз жад̇уб̣алиб̣ад̣̇д̣̇аббабхзд̣̇ам̣ д̇хурад̇хораяхам̣ ваханд̇ам̣ уббаннаануббаннад̇ин̣амуулагхаад̇ам̣ сассасамбад̇д̇ин̃жа саад̇хзд̇и, звам̣ бхаг̇авад̇о жад̇усаммаббад̇хаанавийрияаббабхзд̣̇ам̣ д̇хурад̇хораяхам̣ ваханд̇ам̣ уббаннаануббаннаагусаламуулагхаад̇ам̣ гусаласамбад̇д̇ин̃жа саад̇хзд̇и. д̇знааха – ‘‘вийрияам̣ мз д̇хурад̇хораяха’’нд̇и.
79.Vīriyaṃ me dhuradhorayhanti ettha vīriyanti ‘‘kāyiko vā, cetasiko vā vīriyārambho’’tiādinā nayena vuttapadhānaṃ. Dhurāyaṃ dhorayhaṃ dhuradhorayhaṃ, dhuraṃ vahatīti attho. Yathā hi brāhmaṇassa dhurāyaṃ dhorayhākaḍḍhitaṃ naṅgalaṃ bhūmighanaṃ bhindati, mūlasantānakāni ca padāleti, evaṃ bhagavato vīriyākaḍḍhitaṃ paññānaṅgalaṃ yathāvuttaṃ ghanaṃ bhindati, kilesasantānakāni ca padāleti. Tenāha – ‘‘vīriyaṃ me dhuradhorayha’’nti. Atha vā purimadhuraṃ vahantā dhurā, mūladhuraṃ vahantā dhorayhā; dhurā ca dhorayhā ca dhuradhorayhā. Tattha yathā brāhmaṇassa ekamekasmiṃ naṅgale catubalibaddappabhedaṃ dhuradhorayhaṃ vahantaṃ uppannānuppannatiṇamūlaghātaṃ sassasampattiñca sādheti, evaṃ bhagavato catusammappadhānavīriyappabhedaṃ dhuradhorayhaṃ vahantaṃ uppannānuppannākusalamūlaghātaṃ kusalasampattiñca sādheti. Tenāha – ‘‘vīriyaṃ me dhuradhorayha’’nti.
яог̇агкзмаад̇хиваахананд̇и зд̇т̇а яог̇зхи кзмад̇д̇аа ‘‘яог̇агкзма’’нд̇и ниб̣б̣аанам̣ вужжад̇и, д̇ам̣ ад̇хигад̇ваа ваахийяад̇и, абхимукам̣ ваа ваахийяад̇ийд̇и ад̇хивааханам̣. яог̇агкзмасса ад̇хивааханам̣ яог̇агкзмаад̇хивааханам̣. д̇зна гим̣ д̣̇ийбзд̇и? яат̇аа д̇ава д̇хурад̇хораяхам̣ бурад̇т̇имам̣ д̣̇исам̣ бажчимаад̣̇ийсу ваа ан̃н̃ад̇арам̣ абхимукам̣ ваахийяад̇и, д̇ат̇аа мама д̇хурад̇хораяхам̣ ниб̣б̣аанаабхимукам̣ ваахийяад̇и.
Yogakkhemādhivāhananti ettha yogehi khemattā ‘‘yogakkhema’’nti nibbānaṃ vuccati, taṃ adhikatvā vāhīyati, abhimukhaṃ vā vāhīyatīti adhivāhanaṃ. Yogakkhemassa adhivāhanaṃ yogakkhemādhivāhanaṃ. Tena kiṃ dīpeti? Yathā tava dhuradhorayhaṃ puratthimaṃ disaṃ pacchimādīsu vā aññataraṃ abhimukhaṃ vāhīyati, tathā mama dhuradhorayhaṃ nibbānābhimukhaṃ vāhīyati.
звам̣ ваахияамаанан̃жа г̇ажчад̇и анивад̇д̇анд̇ам̣. яат̇аа д̇ава нан̇г̇алам̣ ваханд̇ам̣ д̇хурад̇хораяхам̣ кзд̇д̇агодим̣ бад̇ваа буна нивад̇д̇ад̇и, звам̣ анивад̇д̇анд̇ам̣ д̣̇ийбан̇гарагаалад̇о бабхуд̇и г̇ажчад̇зва. яасмаа ваа д̇зна д̇зна маг̇г̇зна бахийнаа гилзсаа бунаббунам̣ бахаад̇аб̣б̣аа на хонд̇и, яат̇аа д̇ава нан̇г̇алзна чиннаани д̇ин̣аани бунаби абарасмим̣ самаяз чинд̣̇ид̇аб̣б̣аани хонд̇и, д̇асмааби зд̇ам̣ батамамаг̇г̇авасзна д̣̇идтзгадтз гилзсз, д̣̇уд̇ияавасзна ол̣ааригз, д̇ад̇ияавасзна анусахаг̇ад̇з гилзсз, жад̇уд̇т̇авасзна саб̣б̣агилзсз баж̇аханд̇ам̣ г̇ажчад̇и анивад̇д̇анд̇ам̣. ат̇а ваа г̇ажчад̇и анивад̇д̇анд̇и нивад̇д̇анарахид̇ам̣ худ̇ваа г̇ажчад̇ийд̇и ад̇т̇о. нд̇и д̇ам̣ д̇хурад̇хораяхам̣. звамбзд̇т̇а бад̣̇ажчзд̣̇о взд̣̇ид̇аб̣б̣о. звам̣ г̇ажчанд̇ан̃жа яат̇аа д̇ава д̇хурад̇хораяхам̣ на д̇ам̣ таанам̣ г̇ажчад̇и, яад̇т̇а г̇анд̇ваа гассаго асого ниссого вираж̇о худ̇ваа на сожад̇и, зд̇ам̣ бана д̇ам̣ таанам̣ г̇ажчад̇и, яад̇т̇а г̇анд̇ваа на сожад̇и. яад̇т̇а сад̇ибаажанзна зд̇ам̣ вийрияад̇хурад̇хораяхам̣ жод̣̇знд̇о г̇анд̇ваа маад̣̇исо гассаго асого ниссого вираж̇о худ̇ваа на сожад̇и, д̇ам̣ саб̣б̣асогасалласамуг̇гхаад̇абхууд̇ам̣ ниб̣б̣аанаамад̇асан̇каад̇ам̣ таанам̣ г̇ажчад̇ийд̇и.
Evaṃ vāhiyamānañca gacchati anivattantaṃ. Yathā tava naṅgalaṃ vahantaṃ dhuradhorayhaṃ khettakoṭiṃ patvā puna nivattati, evaṃ anivattantaṃ dīpaṅkarakālato pabhuti gacchateva. Yasmā vā tena tena maggena pahīnā kilesā punappunaṃ pahātabbā na honti, yathā tava naṅgalena chinnāni tiṇāni punapi aparasmiṃ samaye chinditabbāni honti, tasmāpi etaṃ paṭhamamaggavasena diṭṭhekaṭṭhe kilese, dutiyavasena oḷārike, tatiyavasena anusahagate kilese, catutthavasena sabbakilese pajahantaṃ gacchati anivattantaṃ. Atha vā gacchati anivattanti nivattanarahitaṃ hutvā gacchatīti attho. Nti taṃ dhuradhorayhaṃ. Evampettha padacchedo veditabbo. Evaṃ gacchantañca yathā tava dhuradhorayhaṃ na taṃ ṭhānaṃ gacchati, yattha gantvā kassako asoko nissoko virajo hutvā na socati, etaṃ pana taṃ ṭhānaṃ gacchati, yattha gantvā na socati. Yattha satipācanena etaṃ vīriyadhuradhorayhaṃ codento gantvā mādiso kassako asoko nissoko virajo hutvā na socati, taṃ sabbasokasallasamugghātabhūtaṃ nibbānāmatasaṅkhātaṃ ṭhānaṃ gacchatīti.
80. ид̣̇аани ниг̇аманам̣ гаронд̇о бхаг̇аваа имам̣ г̇аат̇амааха –
80. Idāni nigamanaṃ karonto bhagavā imaṃ gāthamāha –
‘‘звамзсаа гасий гадтаа, саа ход̇и амад̇абпалаа;
‘‘Evamesā kasī kaṭṭhā, sā hoti amatapphalā;
зд̇ам̣ гасим̣ гасид̇ваана, саб̣б̣ад̣̇угкаа бамужжад̇ий’’д̇и.
Etaṃ kasiṃ kasitvāna, sabbadukkhā pamuccatī’’ti.
д̇ассааяам̣ сан̇кзбад̇т̇о – маяаа б̣раахман̣а зсаа сад̣̇д̇хааб̣ийж̇аа д̇абовудтияаа ануг̇г̇ахид̇аа гаси, бан̃н̃аамаяам̣ яуг̇анан̇г̇алам̣, хиримаяан̃жа ийсам̣, маномаязна яод̇д̇зна, згааб̣ад̣̇д̇хам̣ гад̇ваа, бан̃н̃аанан̇г̇алз сад̇ипаалам̣ аагодзд̇ваа, сад̇ибаажанам̣ г̇ахзд̇ваа, гааяаважийаахаараг̇уд̇д̇ияаа г̇обзд̇ваа, сажжам̣ нид̣̇д̣̇аанам̣ гад̇ваа, соражжам̣ баможанам̣ вийрияам̣ д̇хурад̇хораяхам̣ яог̇агкзмаабхимукам̣ анивад̇д̇анд̇ам̣ ваахзнд̇зна гадтаа, гасигаммабарияосаанам̣ жад̇уб̣б̣ид̇хам̣ сааман̃н̃апалам̣ баабид̇аа, саа ход̇и амад̇абпалаа, саа зсаа гаси амад̇абпалаа ход̇и. амад̇ам̣ вужжад̇и ниб̣б̣аанам̣, ниб̣б̣аанаанисам̣саа ход̇ийд̇и ад̇т̇о. саа ко банзсаа гаси на мамзвзгасса амад̇абпалаа ход̇и, абижа, ко, бана яо гожи кад̇д̇ияо ваа б̣раахман̣о ваа взссо ваа суд̣̇д̣̇о ваа г̇ахадто ваа баб̣б̣аж̇ид̇о ваа зд̇ам̣ гасим̣ гасад̇и, со саб̣б̣оби зд̇ам̣ гасим̣ гасид̇ваана, саб̣б̣ад̣̇угкаа бамужжад̇и, саб̣б̣асмаа ваддад̣̇угкад̣̇угкад̣̇угкасан̇каарад̣̇угкавибарин̣аамад̣̇угкаа бамужжад̇ийд̇и. звам̣ бхаг̇аваа б̣раахман̣асса арахад̇д̇анигуудзна ниб̣б̣аанабарияосаанам̣ гад̇ваа д̣̇зсанам̣ нидтаабзси.
Tassāyaṃ saṅkhepattho – mayā brāhmaṇa esā saddhābījā tapovuṭṭhiyā anuggahitā kasi, paññāmayaṃ yuganaṅgalaṃ, hirimayañca īsaṃ, manomayena yottena, ekābaddhaṃ katvā, paññānaṅgale satiphālaṃ ākoṭetvā, satipācanaṃ gahetvā, kāyavacīāhāraguttiyā gopetvā, saccaṃ niddānaṃ katvā, soraccaṃ pamocanaṃ vīriyaṃ dhuradhorayhaṃ yogakkhemābhimukhaṃ anivattantaṃ vāhentena kaṭṭhā, kasikammapariyosānaṃ catubbidhaṃ sāmaññaphalaṃ pāpitā, sāhoti amatapphalā, sā esā kasi amatapphalā hoti. Amataṃ vuccati nibbānaṃ, nibbānānisaṃsā hotīti attho. Sā kho panesā kasi na mamevekassa amatapphalā hoti, apica, kho, pana yo koci khattiyo vā brāhmaṇo vā vesso vā suddo vā gahaṭṭho vā pabbajito vā etaṃ kasiṃ kasati, so sabbopi etaṃ kasiṃ kasitvāna, sabbadukkhā pamuccati, sabbasmā vaṭṭadukkhadukkhadukkhasaṅkhāradukkhavipariṇāmadukkhā pamuccatīti. Evaṃ bhagavā brāhmaṇassa arahattanikūṭena nibbānapariyosānaṃ katvā desanaṃ niṭṭhāpesi.
д̇ад̇о б̣раахман̣о г̇амбхийрад̇т̇ам̣ д̣̇зсанам̣ суд̇ваа ‘‘мама гасипалам̣ бхун̃ж̇ид̇ваа абараж̇ж̇у зва чаад̇о ход̇и, имасса бана гаси амад̇абпалаа, д̇ассаа палам̣ бхун̃ж̇ид̇ваа саб̣б̣ад̣̇угкаа бамужжад̇ий’’д̇и жа вид̣̇ид̇ваа басанно басаннаагаарам̣ гаад̇ум̣ бааяаасам̣ д̣̇аад̇умаарад̣̇д̇хо. д̇знааха ‘‘ат̇а ко гасибхаарад̣̇вааж̇о’’д̇и. д̇ад̇т̇а махад̇ияаад̇и махад̇ияанд̇и ад̇т̇о. гам̣сабаад̇ияаад̇и суван̣н̣абаад̇ияам̣, сад̇асахассаг̇гханагз ад̇д̇ано суван̣н̣ат̇аалз. вад̣дхзд̇ваад̇и чубид̇ваа, аагирид̇ваад̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. бхаг̇авад̇о убанаамзсийд̇и саббимад̇хупаан̣ид̇аад̣̇ийхи вижид̇рам̣ гад̇ваа, д̣̇угуулавид̇аанзна бадижчаад̣̇зд̇ваа, угкибид̇ваа, саггажжам̣ д̇ат̇ааг̇ад̇асса абхихари. гинд̇и? ‘‘бхун̃ж̇ад̇у бхавам̣ г̇од̇амо бааяаасам̣, гассаго бхава’’нд̇и. д̇ад̇о гассагабхаавасаад̇хагам̣ гааран̣амааха ‘‘яан̃хи…бз… гасад̇ий’’д̇и, яасмаа бхавам̣…бз… гасад̇ийд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. ат̇а бхаг̇аваа ‘‘г̇аат̇аабхиг̇ийд̇ам̣ мз’’д̇и ааха.
Tato brāhmaṇo gambhīratthaṃ desanaṃ sutvā ‘‘mama kasiphalaṃ bhuñjitvā aparajju eva chāto hoti, imassa pana kasi amatapphalā, tassā phalaṃ bhuñjitvā sabbadukkhā pamuccatī’’ti ca viditvā pasanno pasannākāraṃ kātuṃ pāyāsaṃ dātumāraddho. Tenāha ‘‘atha kho kasibhāradvājo’’ti. Tattha mahatiyāti mahatiyanti attho. Kaṃsapātiyāti suvaṇṇapātiyaṃ, satasahassagghanake attano suvaṇṇathāle. Vaḍḍhetvāti chupitvā, ākiritvāti vuttaṃ hoti. Bhagavato upanāmesīti sappimadhuphāṇitādīhi vicitraṃ katvā, dukūlavitānena paṭicchādetvā, ukkhipitvā, sakkaccaṃ tathāgatassa abhihari. Kinti? ‘‘Bhuñjatu bhavaṃ gotamo pāyāsaṃ, kassako bhava’’nti. Tato kassakabhāvasādhakaṃ kāraṇamāha ‘‘yañhi…pe… kasatī’’ti, yasmā bhavaṃ…pe… kasatīti vuttaṃ hoti. Atha bhagavā ‘‘gāthābhigītaṃ me’’ti āha.
81. д̇ад̇т̇а г̇аат̇аабхиг̇ийд̇анд̇и г̇аат̇аахи абхиг̇ийд̇ам̣, г̇аат̇ааяо бхаасид̇ваа лад̣̇д̇ханд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. мзд̇и маяаа. абхож̇анзяяанд̇и бхун̃ж̇анаарахам̣ на ход̇и. самбассад̇анд̇и саммаа ааж̇ийвасуд̣̇д̇хим̣ бассад̇ам̣ , саманд̇аа ваа бассад̇ам̣ самбассад̇ам̣, б̣уд̣̇д̇хаананд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. нзса д̇хаммод̇и ‘‘г̇аат̇аабхиг̇ийд̇ам̣ бхун̃ж̇ид̇аб̣б̣а’’нд̇и зса д̇хаммо зд̇ам̣ жаарид̇д̇ам̣ на ход̇и, д̇асмаа г̇аат̇аабхиг̇ийд̇ам̣ бануд̣̇анд̇и б̣уд̣̇д̇хаа бадигкибанд̇и на бхун̃ж̇анд̇ийд̇и. гим̣ бана бхаг̇авад̇аа бааяаасад̇т̇ам̣ г̇аат̇аа абхиг̇ийд̇аа, язна звамаахаад̇и? на зд̇ад̣̇ад̇т̇ам̣ абхиг̇ийд̇аа, абижа, ко, бана баад̇о бадтааяа кзд̇д̇асамийбз тад̇ваа гадажчубхигкамби алабхид̇ваа буна сагалаб̣уд̣̇д̇хаг̇ун̣з багаасзд̇ваа лад̣̇д̇хам̣ д̇ад̣̇зд̇ам̣ наданажжагаад̣̇ийхи нажжид̇ваа г̇ааяид̇ваа жа лад̣̇д̇хасад̣̇исам̣ ход̇и, д̇зна ‘‘г̇аат̇аабхиг̇ийд̇а’’нд̇и вуд̇д̇ам̣. д̇аад̣̇исан̃жа яасмаа б̣уд̣̇д̇хаанам̣ на габбад̇и, д̇асмаа ‘‘абхож̇анзяяа’’нд̇и вуд̇д̇ам̣. аббижчад̇аануруубан̃жзд̇ам̣ на ход̇и, д̇асмааби бажчимам̣ ж̇анад̇ам̣ анугамбамаанзна жа звам̣ вуд̇д̇ам̣. яад̇ра жа наама бараббагаасид̇знааби ад̇д̇ано г̇ун̣зна уббаннам̣ лаабхам̣ бадигкибанд̇и сзяяат̇ааби аббижчо гхадигааро гумбхагааро, д̇ад̇ра гат̇ам̣ годиббад̇д̇ааяа аббижчад̇ааяа саманнааг̇ад̇о бхаг̇аваа ад̇д̇анаава ад̇д̇ано г̇ун̣аббагаасанзна уббаннам̣ лаабхам̣ саад̣̇ияиссад̇и, яад̇о яуд̇д̇амзва зд̇ам̣ бхаг̇авад̇о вад̇д̇унд̇и.
81. Tattha gāthābhigītanti gāthāhi abhigītaṃ, gāthāyo bhāsitvā laddhanti vuttaṃ hoti. Meti mayā. Abhojaneyyanti bhuñjanārahaṃ na hoti. Sampassatanti sammā ājīvasuddhiṃ passataṃ , samantā vā passataṃ sampassataṃ, buddhānanti vuttaṃ hoti. Nesa dhammoti ‘‘gāthābhigītaṃ bhuñjitabba’’nti esa dhammo etaṃ cārittaṃ na hoti, tasmā gāthābhigītaṃ panudanti buddhā paṭikkhipanti na bhuñjantīti. Kiṃ pana bhagavatā pāyāsatthaṃ gāthā abhigītā, yena evamāhāti? Na etadatthaṃ abhigītā, apica, kho, pana pāto paṭṭhāya khettasamīpe ṭhatvā kaṭacchubhikkhampi alabhitvā puna sakalabuddhaguṇe pakāsetvā laddhaṃ tadetaṃ naṭanaccakādīhi naccitvā gāyitvā ca laddhasadisaṃ hoti, tena ‘‘gāthābhigīta’’nti vuttaṃ. Tādisañca yasmā buddhānaṃ na kappati, tasmā ‘‘abhojaneyya’’nti vuttaṃ. Appicchatānurūpañcetaṃ na hoti, tasmāpi pacchimaṃ janataṃ anukampamānena ca evaṃ vuttaṃ. Yatra ca nāma parappakāsitenāpi attano guṇena uppannaṃ lābhaṃ paṭikkhipanti seyyathāpi appiccho ghaṭikāro kumbhakāro, tatra kathaṃ koṭippattāya appicchatāya samannāgato bhagavā attanāva attano guṇappakāsanena uppannaṃ lābhaṃ sādiyissati, yato yuttameva etaṃ bhagavato vattunti.
зд̇д̇аавад̇аа ‘‘аббасаннам̣ ад̣̇аад̇угаамам̣ б̣раахман̣ам̣ г̇аат̇ааг̇ааяанзна д̣̇аад̇угаамам̣ гад̇ваа, саман̣о г̇од̇амо бхож̇анам̣ бадиг̇г̇ахзси, аамисагааран̣аа имасса д̣̇зсанаа’’д̇и имамхаа логаабаваад̣̇аа ад̇д̇аанам̣ можзнд̇о д̣̇зсанаабаарисуд̣̇д̇хим̣ д̣̇ийбзд̇ваа, ид̣̇аани ааж̇ийвабаарисуд̣̇д̇хим̣ д̣̇ийбзнд̇о ааха ‘‘д̇хаммз сад̇ий б̣раахман̣а вуд̇д̇ирзсаа’’д̇и д̇ассад̇т̇о – ааж̇ийвабаарисуд̣̇д̇хид̇хаммз ваа д̣̇асавид̇хасужарид̇ад̇хаммз ваа б̣уд̣̇д̇хаанам̣ жаарид̇д̇ад̇хаммз ваа сад̇и сам̣виж̇ж̇амаанз анубахад̇з вад̇д̇амаанз вуд̇д̇ирзсаа зганд̇авод̣̇аад̇аа аагаасз баан̣иббасааран̣агаббаа зсанаа бариязсанаа ж̇ийвид̇авуд̇д̇и б̣уд̣̇д̇хаанам̣ б̣раахман̣аад̇и.
Ettāvatā ‘‘appasannaṃ adātukāmaṃ brāhmaṇaṃ gāthāgāyanena dātukāmaṃ katvā, samaṇo gotamo bhojanaṃ paṭiggahesi, āmisakāraṇā imassa desanā’’ti imamhā lokāpavādā attānaṃ mocento desanāpārisuddhiṃ dīpetvā, idāni ājīvapārisuddhiṃ dīpento āha ‘‘dhamme satī brāhmaṇa vuttiresā’’ti tassattho – ājīvapārisuddhidhamme vā dasavidhasucaritadhamme vā buddhānaṃ cārittadhamme vā sati saṃvijjamāne anupahate vattamāne vuttiresā ekantavodātā ākāse pāṇippasāraṇakappā esanā pariyesanā jīvitavutti buddhānaṃ brāhmaṇāti.
82. звам̣ вуд̇д̇з б̣раахман̣о ‘‘бааяаасам̣ мз бадигкибад̇и, агаббияам̣ гирзд̇ам̣ бхож̇анам̣, ад̇хан̃н̃о вад̇асмим̣, д̣̇аанам̣ д̣̇аад̇ум̣ на лабхаамий’’д̇и д̣̇оманассам̣ уббаад̣̇зд̇ваа ‘‘аббзва наама ан̃н̃ам̣ бадиг̇г̇ан̣хзяяаа’’д̇и жа жинд̇зси. д̇ам̣ н̃ад̇ваа бхаг̇аваа ‘‘ахам̣ бхигкаажааравзлам̣ барижчинд̣̇ид̇ваа ааг̇ад̇о – ‘зд̇д̇агзна гаалзна имам̣ б̣раахман̣ам̣ басаад̣̇зссаамий’д̇и, б̣раахман̣о жа д̣̇оманассам̣ агааси. ид̣̇аани д̇зна д̣̇оманассзна маяи жид̇д̇ам̣ багобзд̇ваа амад̇аварад̇хаммам̣ бадивиж̇жхид̇ум̣ на сагкиссад̇ий’’д̇и б̣раахман̣асса басаад̣̇аж̇ананад̇т̇ам̣ д̇зна бад̇т̇ид̇аманорат̇ам̣ буурзнд̇о ааха ‘‘ан̃н̃зна жа гзвалина’’нд̇и. д̇ад̇т̇а гзвалинанд̇и саб̣б̣аг̇ун̣абарибун̣н̣ам̣, саб̣б̣аяог̇ависам̣яуд̇д̇ам̣ ваад̇и ад̇т̇о. маханд̇аанам̣ сийлагканд̇хаад̣̇ийнам̣ г̇ун̣аанам̣ зсанад̇о махзсим̣. баригкийн̣асаб̣б̣аасавад̇д̇аа кийн̣аасавам̣. хад̇т̇абаад̣̇агуггужжамаад̣̇им̣ гад̇ваа вуубасанд̇асаб̣б̣агуггужжад̇д̇аа гуггужжавуубасанд̇ам̣. убадтахассууд̇и баривисассу бадимаанаяассу. звам̣ б̣раахман̣зна жид̇д̇з уббаад̣̇ид̇зби барияааяамзва бхан̣ад̇и, на д̇у бхан̣ад̇и ‘‘д̣̇зхи, аахараахий’’д̇и. сзсамзд̇т̇а уд̇д̇аанамзва.
82. Evaṃ vutte brāhmaṇo ‘‘pāyāsaṃ me paṭikkhipati, akappiyaṃ kiretaṃ bhojanaṃ, adhañño vatasmiṃ, dānaṃ dātuṃ na labhāmī’’ti domanassaṃ uppādetvā ‘‘appeva nāma aññaṃ paṭiggaṇheyyā’’ti ca cintesi. Taṃ ñatvā bhagavā ‘‘ahaṃ bhikkhācāravelaṃ paricchinditvā āgato – ‘ettakena kālena imaṃ brāhmaṇaṃ pasādessāmī’ti, brāhmaṇo ca domanassaṃ akāsi. Idāni tena domanassena mayi cittaṃ pakopetvā amatavaradhammaṃ paṭivijjhituṃ na sakkhissatī’’ti brāhmaṇassa pasādajananatthaṃ tena patthitamanorathaṃ pūrento āha ‘‘aññena ca kevalina’’nti. Tattha kevalinanti sabbaguṇaparipuṇṇaṃ, sabbayogavisaṃyuttaṃ vāti attho. Mahantānaṃ sīlakkhandhādīnaṃ guṇānaṃ esanato mahesiṃ. Parikkhīṇasabbāsavattā khīṇāsavaṃ. Hatthapādakukkuccamādiṃ katvā vūpasantasabbakukkuccattā kukkuccavūpasantaṃ. Upaṭṭhahassūti parivisassu paṭimānayassu. Evaṃ brāhmaṇena citte uppāditepi pariyāyameva bhaṇati, na tu bhaṇati ‘‘dehi, āharāhī’’ti. Sesamettha uttānameva.
ат̇а б̣раахман̣о ‘‘аяам̣ бааяаасо бхаг̇авад̇о аанийд̇о наахам̣ арахаами д̇ам̣ ад̇д̇ано чанд̣̇зна гассажи д̣̇аад̇у’’нд̇и жинд̇зд̇ваа ааха ‘‘ат̇а гасса жааха’’нд̇и. д̇ад̇о бхаг̇аваа ‘‘д̇ам̣ бааяаасам̣ табзд̇ваа д̇ат̇ааг̇ад̇ам̣ д̇ат̇ааг̇ад̇асааваган̃жа ан̃н̃асса аж̇ийран̣ад̇хаммо’’д̇и н̃ад̇ваа ааха – ‘‘на кваахам̣ д̇а’’нд̇и. д̇ад̇т̇а сад̣̇звагаважанзна бан̃жагаамааважарад̣̇зваг̇г̇ахан̣ам̣, самаарагаважанзна чадтагаамааважарад̣̇зваг̇г̇ахан̣ам̣, саб̣рахмагаважанзна руубааважараб̣рахмаг̇г̇ахан̣ам̣ аруубааважараа бана бхун̃ж̇зяяунд̇и асамбхааванзяяаа. сассаман̣аб̣раахман̣иважанзна саасанабажжад̇т̇игабажжаамид̇д̇асаман̣аб̣раахман̣аг̇г̇ахан̣ам̣ самид̇абаабаб̣аахид̇абаабасаман̣аб̣раахман̣аг̇г̇ахан̣ан̃жа. баж̇ааважанзна сад̇д̇алогаг̇г̇ахан̣ам̣, сад̣̇звамануссаважанзна саммуд̇ид̣̇зваавасзсамануссаг̇г̇ахан̣ам̣. звамзд̇т̇а д̇ийхи важанзхи огаасалого, д̣̇вийхи баж̇аавасзна сад̇д̇алого г̇ахид̇од̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣о. зса сан̇кзбо, вид̇т̇аарам̣ бана аал̣авагасуд̇д̇з ван̣н̣аяиссаама.
Atha brāhmaṇo ‘‘ayaṃ pāyāso bhagavato ānīto nāhaṃ arahāmi taṃ attano chandena kassaci dātu’’nti cintetvā āha ‘‘atha kassa cāha’’nti. Tato bhagavā ‘‘taṃ pāyāsaṃ ṭhapetvā tathāgataṃ tathāgatasāvakañca aññassa ajīraṇadhammo’’ti ñatvā āha – ‘‘na khvāhaṃ ta’’nti. Tattha sadevakavacanena pañcakāmāvacaradevaggahaṇaṃ, samārakavacanena chaṭṭhakāmāvacaradevaggahaṇaṃ, sabrahmakavacanena rūpāvacarabrahmaggahaṇaṃ arūpāvacarā pana bhuñjeyyunti asambhāvaneyyā. Sassamaṇabrāhmaṇivacanena sāsanapaccatthikapaccāmittasamaṇabrāhmaṇaggahaṇaṃ samitapāpabāhitapāpasamaṇabrāhmaṇaggahaṇañca. Pajāvacanena sattalokaggahaṇaṃ, sadevamanussavacanena sammutidevaavasesamanussaggahaṇaṃ. Evamettha tīhi vacanehi okāsaloko, dvīhi pajāvasena sattaloko gahitoti veditabbo. Esa saṅkhepo, vitthāraṃ pana āḷavakasutte vaṇṇayissāma.
гасмаа бана сад̣̇звагаад̣̇ийсу гассажи на саммаа барин̣аамам̣ г̇ажчзяяаад̇и? ол̣ааригз сукумож̇аабагкибанад̇о. имасмин̃хи бааяаасз бхаг̇аванд̇ам̣ уд̣̇д̣̇исса г̇ахид̇амад̇д̇зязва д̣̇звад̇аахи ож̇аа багкид̇д̇аа яат̇аа суж̇аад̇ааяа бааяаасз, жунд̣̇асса жа суугарамад̣̇д̣̇авз бажжамаанз, взран̃ж̇ааяан̃жа бхаг̇авад̇аа г̇ахид̇аг̇ахид̇аалобз, бхзсаж̇ж̇агканд̇хагз жа гажжаанасса г̇ул̣хагумбхасмим̣ авасидтаг̇ул̣хз. со ол̣ааригз сукумож̇аабагкибанад̇о д̣̇зваанам̣ на барин̣амад̇и. д̣̇зваа хи сукумасарийраа, д̇зсам̣ ол̣аариго мануссаахааро на саммаа барин̣амад̇и. мануссаанамби на барин̣амад̇и. мануссаа хи ол̣ааригасарийраа, д̇зсам̣ сукумаа д̣̇иб̣б̣ож̇аа на саммаа барин̣амад̇и. д̇ат̇ааг̇ад̇асса бана багад̇иаг̇г̇инаава барин̣амад̇и, саммаа ж̇ийрад̇и. гааяаб̣алан̃аан̣аб̣алаббабхаавзнаад̇и згз д̇ат̇ааг̇ад̇асаавагасса кийн̣аасавассзд̇ам̣ самаад̇хиб̣алзна мад̇д̇ан̃н̃уд̇ааяа жа барин̣амад̇и, ид̇арзсам̣ ид̣̇д̇химанд̇аанамби на барин̣амад̇и. ажинд̇анийяам̣ ваа зд̇т̇а гааран̣ам̣, б̣уд̣̇д̇хависаяо зсод̇и.
Kasmā pana sadevakādīsu kassaci na sammā pariṇāmaṃ gaccheyyāti? Oḷārike sukhumojāpakkhipanato. Imasmiñhi pāyāse bhagavantaṃ uddissa gahitamatteyeva devatāhi ojā pakkhittā yathā sujātāya pāyāse, cundassa ca sūkaramaddave paccamāne, verañjāyañca bhagavatā gahitagahitālope, bhesajjakkhandhake ca kaccānassa guḷhakumbhasmiṃ avasiṭṭhaguḷhe. So oḷārike sukhumojāpakkhipanato devānaṃ na pariṇamati. Devā hi sukhumasarīrā, tesaṃ oḷāriko manussāhāro na sammā pariṇamati. Manussānampi na pariṇamati. Manussā hi oḷārikasarīrā, tesaṃ sukhumā dibbojā na sammā pariṇamati. Tathāgatassa pana pakatiaggināva pariṇamati, sammā jīrati. Kāyabalañāṇabalappabhāvenāti eke tathāgatasāvakassa khīṇāsavassetaṃ samādhibalena mattaññutāya ca pariṇamati, itaresaṃ iddhimantānampi na pariṇamati. Acintanīyaṃ vā ettha kāraṇaṃ, buddhavisayo esoti.
д̇зна хи д̇ванд̇и яасмаа ан̃н̃ам̣ на бассаами, мама на габбад̇и, мама агаббанд̇ам̣ саавагассааби мз на габбад̇и, д̇асмаа д̇вам̣ б̣раахман̣аад̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. аббахарид̇зд̇и барид̇д̇ахарид̇ад̇ин̣з, аббарул̣харид̇ад̇ин̣з ваа баасаан̣абидтисад̣̇исз. аббаан̣агзд̇и ниббаан̣агз, бааяаасаж̇жход̇т̇аран̣агааран̣зна марид̇аб̣б̣абаан̣арахид̇з ваа махаауд̣̇агагканд̇хз. саха д̇ин̣аниссид̇зхи баан̣зхи д̇ин̣аанам̣ баан̣агаанан̃жа анурагкан̣ад̇т̇ааяа зд̇ам̣ вуд̇д̇ам̣. жижжидааяад̇и жидижидааяад̇ийд̇и звам̣ сад̣̇д̣̇ам̣ гарод̇и. сам̣д̇хуубааяад̇ийд̇и саманд̇аа д̇хуубааяад̇и. самбад̇хуубааяад̇ийд̇и д̇ат̇зва ад̇химад̇д̇ам̣ д̇хуубааяад̇и. гасмаа звам̣ ахосийд̇и? бхаг̇авад̇о аанубхаавзна, на уд̣̇агасса, на бааяаасасса, на б̣раахман̣асса, на ан̃н̃зсам̣ д̣̇зваяагкаад̣̇ийнам̣. бхаг̇аваа хи б̣раахман̣асса д̇хаммасам̣взг̇ад̇т̇ам̣ д̇ат̇аа ад̇хидтааси. сзяяат̇ааби наамаад̇и обамманид̣̇ассанамад̇д̇амзд̇ам̣, яат̇аа паалод̇и зд̇д̇агамзва вуд̇д̇ам̣ ход̇и. сам̣виг̇г̇о жид̇д̇зна, ломахадтаж̇аад̇о сарийрзна. сарийрз гирасса наванавуд̇иломагуубасахассаани суван̣н̣абхид̇д̇ияаа аахад̇аман̣инааг̇ад̣̇анд̇аа вияа уд̣̇д̇хаг̇г̇аа ахзсум̣. сзсам̣ баагадамзва.
Tena hi tvanti yasmā aññaṃ na passāmi, mama na kappati, mama akappantaṃ sāvakassāpi me na kappati, tasmā tvaṃ brāhmaṇāti vuttaṃ hoti. Appahariteti parittaharitatiṇe, apparuḷharitatiṇe vā pāsāṇapiṭṭhisadise. Appāṇaketi nippāṇake, pāyāsajjhottharaṇakāraṇena maritabbapāṇarahite vā mahāudakakkhandhe. Saha tiṇanissitehi pāṇehi tiṇānaṃ pāṇakānañca anurakkhaṇatthāya etaṃ vuttaṃ. Cicciṭāyati ciṭiciṭāyatīti evaṃ saddaṃ karoti. Saṃdhūpāyatīti samantā dhūpāyati. Sampadhūpāyatīti tatheva adhimattaṃ dhūpāyati. Kasmā evaṃ ahosīti? Bhagavato ānubhāvena, na udakassa, na pāyāsassa, na brāhmaṇassa, na aññesaṃ devayakkhādīnaṃ. Bhagavā hi brāhmaṇassa dhammasaṃvegatthaṃ tathā adhiṭṭhāsi. Seyyathāpi nāmāti opammanidassanamattametaṃ, yathā phāloti ettakameva vuttaṃ hoti. Saṃviggo cittena, lomahaṭṭhajāto sarīrena. Sarīre kirassa navanavutilomakūpasahassāni suvaṇṇabhittiyā āhatamaṇināgadantā viya uddhaggā ahesuṃ. Sesaṃ pākaṭameva.
баад̣̇зсу бана нибад̇ид̇ваа бхаг̇авад̇о д̇хаммад̣̇зсанам̣ аб̣бханумод̣̇амаано бхаг̇аванд̇ам̣ зд̇ад̣̇авожа ‘‘абхигганд̇ам̣, бхо г̇од̇ама, абхигганд̇ам̣, бхо г̇од̇амаа’’д̇и. аб̣бханумод̣̇анз хи аяамид̇ха абхигганд̇а сад̣̇д̣̇о. вид̇т̇аарад̇о банасса ман̇г̇аласуд̇д̇аван̣н̣анааяам̣ ад̇т̇аван̣н̣анаа аави бхависсад̇и. яасмаа жа аб̣бханумод̣̇анад̇т̇з, д̇асмаа саад̇ху саад̇ху бхо г̇од̇амаад̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇ийд̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣.
Pādesu pana nipatitvā bhagavato dhammadesanaṃ abbhanumodamāno bhagavantaṃ etadavoca ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotamā’’ti. Abbhanumodane hi ayamidha abhikkanta saddo. Vitthārato panassa maṅgalasuttavaṇṇanāyaṃ atthavaṇṇanā āvi bhavissati. Yasmā ca abbhanumodanatthe, tasmā sādhu sādhu bho gotamāti vuttaṃ hotīti veditabbaṃ.
‘‘бхаяз год̇хз басам̣сааяам̣, д̇урид̇з год̇уухалажчарз;
‘‘Bhaye kodhe pasaṃsāyaṃ, turite kotūhalacchare;
хаасз согз басаад̣̇з жа, гарз аамзд̣ид̇ам̣ б̣уд̇хо’’д̇и. –
Hāse soke pasāde ca, kare āmeḍitaṃ budho’’ti. –
иминаа жа лагкан̣зна ид̇ха басаад̣̇авасзна басам̣саавасзна жааяам̣ д̣̇вигкад̇д̇ум̣ вуд̇д̇од̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣о. ат̇а ваа абхигганд̇анд̇и абхиганд̇ам̣ ад̇иидтам̣, ад̇иманаабам̣, ад̇исунд̣̇аранд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и.
Iminā ca lakkhaṇena idha pasādavasena pasaṃsāvasena cāyaṃ dvikkhattuṃ vuttoti veditabbo. Atha vā abhikkantanti abhikantaṃ atiiṭṭhaṃ, atimanāpaṃ, atisundaranti vuttaṃ hoti.
д̇ад̇т̇а згзна абхигганд̇асад̣̇д̣̇зна д̣̇зсанам̣ т̇омзд̇и, згзна ад̇д̇ано басаад̣̇ам̣. аяан̃хи зд̇т̇а ад̇хиббааяо – абхигганд̇ам̣, бхо г̇од̇ама, яад̣̇ид̣̇ам̣ бход̇о г̇од̇амасса д̇хаммад̣̇зсанаа, абхигганд̇ам̣ яад̣̇ид̣̇ам̣ бход̇о г̇од̇амасса д̇хаммад̣̇зсанам̣ ааг̇амма мама басаад̣̇од̇и. бхаг̇авад̇о зва ваа важанам̣ д̣̇вз д̣̇вз ад̇т̇з санд̇хааяа т̇омзд̇и – бход̇о г̇од̇амасса важанам̣ абхигганд̇ам̣ д̣̇осанаасанад̇о, абхигганд̇ам̣ г̇ун̣аад̇хиг̇аманад̇о, д̇ат̇аа сад̣̇д̇хааж̇ананад̇о, бан̃н̃ааж̇ананад̇о, саад̇т̇ад̇о, саб̣яан̃ж̇анад̇о, уд̇д̇аанабад̣̇ад̇о, г̇амбхийрад̇т̇ад̇о, ган̣н̣асукад̇о, хад̣̇аяан̇г̇амад̇о, анад̇д̇уггам̣санад̇о, абаравамбханад̇о, гарун̣аасийд̇алад̇о, бан̃н̃аавад̣̇аад̇ад̇о, аабаат̇араман̣ийяад̇о, вимад̣̇д̣̇агкамад̇о, суяяамаанасукад̇о, виймам̣сияамаанахид̇ад̇од̇и звамаад̣̇ийхи яож̇зд̇аб̣б̣ам̣.
Tattha ekena abhikkantasaddena desanaṃ thometi, ekena attano pasādaṃ. Ayañhi ettha adhippāyo – abhikkantaṃ, bho gotama, yadidaṃ bhoto gotamassa dhammadesanā, abhikkantaṃ yadidaṃ bhoto gotamassa dhammadesanaṃ āgamma mama pasādoti. Bhagavato eva vā vacanaṃ dve dve atthe sandhāya thometi – bhoto gotamassa vacanaṃ abhikkantaṃ dosanāsanato, abhikkantaṃ guṇādhigamanato, tathā saddhājananato, paññājananato, sātthato, sabyañjanato, uttānapadato, gambhīratthato, kaṇṇasukhato, hadayaṅgamato, anattukkaṃsanato, aparavambhanato, karuṇāsītalato, paññāvadātato, āpātharamaṇīyato, vimaddakkhamato, suyyamānasukhato, vīmaṃsiyamānahitatoti evamādīhi yojetabbaṃ.
д̇ад̇о барамби жад̇уухи убамаахи д̣̇зсанам̣язва т̇омзд̇и. д̇ад̇т̇а ниггуж̇ж̇ид̇анд̇и ад̇хомукадтабид̇ам̣, хздтаа мукаж̇аад̇ам̣ ваа. уггуж̇ж̇зяяаад̇и убаримукам̣ гарзяяа. бадижчаннанд̇и д̇ин̣абан̣н̣аад̣̇ижчаад̣̇ид̇ам̣. виварзяяаад̇и уг̇гхаадзяяа. муул̣хассаад̇и д̣̇исаамуул̣хасса. маг̇г̇ам̣ аажигкзяяаад̇и хад̇т̇з г̇ахзд̇ваа ‘‘зса маг̇г̇о’’д̇и вад̣̇зяяа. анд̇хагаарзд̇и гаал̣абагкажаад̇уд̣̇д̣̇асийад̣дхарад̇д̇агханаванасан̣д̣амзгхабадалзхи жад̇уран̇г̇з д̇амаси. аяам̣ д̇аава бад̣̇ад̇т̇о.
Tato parampi catūhi upamāhi desanaṃyeva thometi. Tattha nikkujjitanti adhomukhaṭṭhapitaṃ, heṭṭhā mukhajātaṃ vā. Ukkujjeyyāti uparimukhaṃ kareyya. Paṭicchannanti tiṇapaṇṇādicchāditaṃ. Vivareyyāti ugghāṭeyya. Mūḷhassāti disāmūḷhassa. Maggaṃ ācikkheyyāti hatthe gahetvā ‘‘esa maggo’’ti vadeyya. Andhakāreti kāḷapakkhacātuddasīaḍḍharattaghanavanasaṇḍameghapaṭalehi caturaṅge tamasi. Ayaṃ tāva padattho.
аяам̣ бана ад̇хиббааяаяож̇анаа – яат̇аа гожи ниггуж̇ж̇ид̇ам̣ уггуж̇ж̇зяяа, звам̣ сад̣̇д̇хаммавимукам̣ асад̣̇д̇хаммабад̇ид̇ам̣ мам̣ асад̣̇д̇хаммаа вудтаабзнд̇зна, яат̇аа бадижчаннам̣ виварзяяа; звам̣ гассабасса бхаг̇авад̇о саасананд̇арад̇хаанаа бабхуд̇и мижчаад̣̇идтиг̇аханабадижчаннам̣ саасанам̣ виваранд̇зна, яат̇аа муул̣хасса маг̇г̇ам̣ аажигкзяяа, звам̣ гуммаг̇г̇амижчаамаг̇г̇абадибаннасса мз саг̇г̇амогкамаг̇г̇ам̣ аажигканд̇зна, яат̇аа анд̇хагаарз д̇злабаж̇ж̇од̇ам̣ д̇хаарзяяа, звам̣ моханд̇хагааранимуг̇г̇асса мз б̣уд̣̇д̇хаад̣̇ирад̇анаруубаани абассад̇о д̇аббадижчаад̣̇агамоханд̇хагааравид̣̇д̇хам̣сагад̣̇зсанаабаж̇ж̇од̇ад̇хааран̣зна маяхам̣ бход̇аа г̇од̇амзна зд̇зхи барияааязхи д̣̇зсид̇ад̇д̇аа анзгабарияааязна д̇хаммо багаасид̇о.
Ayaṃ pana adhippāyayojanā – yathā koci nikkujjitaṃ ukkujjeyya, evaṃ saddhammavimukhaṃ asaddhammapatitaṃ maṃ asaddhammā vuṭṭhāpentena, yathā paṭicchannaṃ vivareyya; evaṃ kassapassa bhagavato sāsanantaradhānā pabhuti micchādiṭṭhigahanapaṭicchannaṃ sāsanaṃ vivarantena, yathā mūḷhassa maggaṃ ācikkheyya, evaṃ kummaggamicchāmaggapaṭipannassa me saggamokkhamaggaṃ ācikkhantena, yathā andhakāre telapajjotaṃ dhāreyya, evaṃ mohandhakāranimuggassa me buddhādiratanarūpāni apassato tappaṭicchādakamohandhakāraviddhaṃsakadesanāpajjotadhāraṇena mayhaṃ bhotā gotamena etehi pariyāyehi desitattā anekapariyāyena dhammo pakāsito.
ат̇а ваа згажжиязна мад̇д̇зна яасмаа аяам̣ д̇хаммо д̣̇угкад̣̇ассанзна асубхз ‘‘субха’’нд̇и вибаллаасаббахаанзна жа ниггуж̇ж̇ид̇уггуж̇ж̇ид̇асад̣̇исо, самуд̣̇аяад̣̇ассанзна д̣̇угкз ‘‘сука’’нд̇и вибаллаасаббахаанзна жа бадижчаннавиваран̣асад̣̇исо, нирод̇хад̣̇ассанзна анижжз ‘‘нижжа’’нд̇и вибаллаасаббахаанзна жа муул̣хасса маг̇г̇аажигкан̣асад̣̇исо, маг̇г̇ад̣̇ассанзна анад̇д̇ани ‘‘ад̇д̇аа’’д̇и вибаллаасаббахаанзна жа анд̇хагаарз баж̇ж̇од̇асад̣̇исо, д̇асмаа сзяяат̇ааби наама ниггуж̇ж̇ид̇ам̣ ваа уггуж̇ж̇зяяа…бз… баж̇ж̇од̇ам̣ д̇хаарзяяа ‘‘жагкуманд̇о руубаани д̣̇агканд̇ий’’д̇и, звам̣ багаасид̇о ход̇и.
Atha vā ekacciyena mattena yasmā ayaṃ dhammo dukkhadassanena asubhe ‘‘subha’’nti vipallāsappahānena ca nikkujjitukkujjitasadiso, samudayadassanena dukkhe ‘‘sukha’’nti vipallāsappahānena ca paṭicchannavivaraṇasadiso, nirodhadassanena anicce ‘‘nicca’’nti vipallāsappahānena ca mūḷhassa maggācikkhaṇasadiso, maggadassanena anattani ‘‘attā’’ti vipallāsappahānena ca andhakāre pajjotasadiso, tasmā seyyathāpi nāma nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya…pe… pajjotaṃ dhāreyya ‘‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’’ti, evaṃ pakāsito hoti.
яасмаа банзд̇т̇а сад̣̇д̇хаад̇абагааяаг̇уд̇д̇ад̇аад̣̇ийхи сийлагканд̇хо багаасид̇о ход̇и, бан̃н̃ааяа бан̃н̃аагканд̇хо, хириманаад̣̇ийхи самаад̇хигканд̇хо, яог̇агкзмзна нирод̇ход̇и звам̣ д̇игканд̇хо арияамаг̇г̇о нирод̇хо жаад̇и саруубзнзва д̣̇вз арияасажжаани багаасид̇аани. д̇ад̇т̇а маг̇г̇о бадибагко самуд̣̇аяасса, нирод̇хо д̣̇угкассаад̇и бадибагкзна д̣̇вз. ид̇и иминаа барияааязна жад̇д̇аари сажжаани багаасид̇аани. д̇асмаа анзгабарияааязна багаасид̇о ход̇ийд̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣о .
Yasmā panettha saddhātapakāyaguttatādīhi sīlakkhandho pakāsito hoti, paññāya paññākkhandho, hirimanādīhi samādhikkhandho, yogakkhemena nirodhoti evaṃ tikkhandho ariyamaggo nirodho cāti sarūpeneva dve ariyasaccāni pakāsitāni. Tattha maggo paṭipakkho samudayassa, nirodho dukkhassāti paṭipakkhena dve. Iti iminā pariyāyena cattāri saccāni pakāsitāni. Tasmā anekapariyāyena pakāsito hotīti veditabbo .
зсааханд̇иаад̣̇ийсу зсо аханд̇и зсаахам̣. саран̣ам̣ г̇ажчаамийд̇и баад̣̇зсу нибад̇ид̇ваа бан̣ибаад̇зна саран̣аг̇аманзна г̇ад̇оби ид̣̇аани ваажааяа самаад̣̇ияанд̇о ааха. ат̇а ваа бан̣ибаад̇зна б̣уд̣̇д̇хам̣язва саран̣ам̣ г̇ад̇од̇и ид̣̇аани д̇ам̣ аад̣̇им̣ гад̇ваа сзсз д̇хаммасан̇гхзби г̇анд̇ум̣ ааха. аж̇ж̇ад̇аг̇г̇зд̇и аж̇ж̇ад̇ам̣ аад̣̇им̣ гад̇ваа, аж̇ж̇ад̣̇аг̇г̇зд̇и ваа баато, д̣̇а-гааро бад̣̇асанд̇хигаро, аж̇ж̇а аг̇г̇ам̣ гад̇ваад̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. баан̣зхи убзд̇ам̣ баан̣убзд̇ам̣, яаава мз ж̇ийвид̇ам̣ бавад̇д̇ад̇и, д̇аава убзд̇ам̣, анан̃н̃асад̇т̇угам̣ д̇ийхи саран̣аг̇аманзхи саран̣ам̣ г̇ад̇ам̣ мам̣ бхавам̣ г̇од̇амо д̇хаарзд̇у ж̇аанаад̇ууд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. зд̇д̇аавад̇аа анзна суд̇аануруубаа бадибад̇д̇и д̣̇ассид̇аа ход̇и. ниггуж̇ж̇ид̇аад̣̇ийхи ваа сад̇т̇усамбад̇д̇им̣ д̣̇ассзд̇ваа иминаа ‘‘зсааха’’нд̇иаад̣̇инаа сиссасамбад̇д̇и д̣̇ассид̇аа. д̇зна ваа бан̃н̃аабадилаабхам̣ д̣̇ассзд̇ваа иминаа сад̣̇д̇хаабадилаабхо д̣̇ассид̇о. ид̣̇аани звам̣ бадилад̣̇д̇хасад̣̇д̇хзна бан̃н̃авад̇аа яам̣ гад̇д̇аб̣б̣ам̣, д̇ам̣ гад̇д̇угаамо бхаг̇аванд̇ам̣ яаажад̇и ‘‘лабхзяяааха’’нд̇и. д̇ад̇т̇а бхаг̇авад̇о ид̣̇д̇хияаад̣̇ийхи абхиббасаад̣̇ид̇ажид̇д̇о ‘‘бхаг̇авааби жаггавад̇д̇ираж̇ж̇ам̣ бахааяа баб̣б̣аж̇ид̇о, гиман̇г̇ам̣ банааха’’нд̇и сад̣̇д̇хааяа баб̣б̣аж̇ж̇ам̣ яаажад̇и, д̇ад̇т̇а барибуурагаарид̇ам̣ бад̇т̇знд̇о бан̃н̃ааяа убасамбад̣̇ам̣. сзсам̣ баагадамзва.
Esāhantiādīsu eso ahanti esāhaṃ. Saraṇaṃ gacchāmīti pādesu nipatitvā paṇipātena saraṇagamanena gatopi idāni vācāya samādiyanto āha. Atha vā paṇipātena buddhaṃyeva saraṇaṃ gatoti idāni taṃ ādiṃ katvā sese dhammasaṅghepi gantuṃ āha. Ajjataggeti ajjataṃ ādiṃ katvā, ajjadaggeti vā pāṭho, da-kāro padasandhikaro, ajja aggaṃ katvāti vuttaṃ hoti. Pāṇehi upetaṃ pāṇupetaṃ, yāva me jīvitaṃ pavattati, tāva upetaṃ, anaññasatthukaṃ tīhi saraṇagamanehi saraṇaṃ gataṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu jānātūti vuttaṃ hoti. Ettāvatā anena sutānurūpā paṭipatti dassitā hoti. Nikkujjitādīhi vā satthusampattiṃ dassetvā iminā ‘‘esāha’’ntiādinā sissasampatti dassitā. Tena vā paññāpaṭilābhaṃ dassetvā iminā saddhāpaṭilābho dassito. Idāni evaṃ paṭiladdhasaddhena paññavatā yaṃ kattabbaṃ, taṃ kattukāmo bhagavantaṃ yācati ‘‘labheyyāha’’nti. Tattha bhagavato iddhiyādīhi abhippasāditacitto ‘‘bhagavāpi cakkavattirajjaṃ pahāya pabbajito, kimaṅgaṃ panāha’’nti saddhāya pabbajjaṃ yācati, tattha paripūrakāritaṃ patthento paññāya upasampadaṃ. Sesaṃ pākaṭameva.
зго вуубагадтод̇иаад̣̇ийсу бана зго гааяавивзгзна, вуубагадто жид̇д̇авивзгзна, аббамад̇д̇о гаммадтаанз сад̇иавиж̇аханзна, аад̇аабий гааяигажзд̇асигавийрияасан̇каад̇зна аад̇аабзна, бахид̇ад̇д̇о гааяз жа ж̇ийвид̇з жа анабзгкад̇ааяа вихаранд̇о ан̃н̃ад̇араирияаабат̇авихаарзна. на жирассзваад̇и баб̣б̣аж̇ж̇ам̣ убаад̣̇ааяа вужжад̇и. гулабуд̇д̇аад̇и д̣̇увид̇хаа гулабуд̇д̇аа, ж̇аад̇игулабуд̇д̇аа, аажаарагулабуд̇д̇аа жа. аяам̣ бана убхаяат̇ааби гулабуд̇д̇о. аг̇аарасмаад̇и гхараа. аг̇аараанам̣ хид̇ам̣ аг̇аарияам̣ гасиг̇орагкаад̣̇игудумб̣абосанагаммам̣ вужжад̇и. над̇т̇и зд̇т̇а аг̇аарияанд̇и анаг̇аарияам̣, баб̣б̣аж̇ж̇ааязд̇ам̣ ад̇хиважанам̣ баб̣б̣аж̇анд̇ийд̇и убаг̇ажчанд̇и убасан̇гаманд̇и. д̇ад̣̇ануд̇д̇аранд̇и д̇ам̣ ануд̇д̇арам̣. б̣рахмажарияабарияосаананд̇и маг̇г̇аб̣рахмажарияасса барияосаанам̣, арахад̇д̇апаланд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. д̇асса хи ад̇т̇ааяа гулабуд̇д̇аа баб̣б̣аж̇анд̇и. д̣̇идтзва д̇хаммзд̇и д̇асмим̣язва ад̇д̇абхаавз. саяам̣ абхин̃н̃аа сажчигад̇ваад̇и ад̇д̇анааязва бан̃н̃ааяа бажжагкам̣ гад̇ваа, абараббажжаяам̣ н̃ад̇ваад̇и ад̇т̇о. убасамбаж̇ж̇а вихаасийд̇и баабун̣ид̇ваа самбаад̣̇зд̇ваа ваа вихааси. звам̣ вихаранд̇о жа кийн̣аа ж̇аад̇и…бз… аб̣бхан̃н̃ааси. зд̇знасса бажжавзгкан̣абхуумим̣ д̣̇ассзд̇и.
Eko vūpakaṭṭhotiādīsu pana eko kāyavivekena, vūpakaṭṭho cittavivekena, appamatto kammaṭṭhāne satiavijahanena, ātāpī kāyikacetasikavīriyasaṅkhātena ātāpena, pahitatto kāye ca jīvite ca anapekkhatāya viharanto aññatarairiyāpathavihārena. Na cirassevāti pabbajjaṃ upādāya vuccati. Kulaputtāti duvidhā kulaputtā, jātikulaputtā, ācārakulaputtā ca. Ayaṃ pana ubhayathāpi kulaputto. Agārasmāti gharā. Agārānaṃ hitaṃ agāriyaṃ kasigorakkhādikuṭumbaposanakammaṃ vuccati. Natthi ettha agāriyanti anagāriyaṃ, pabbajjāyetaṃ adhivacanaṃ pabbajantīti upagacchanti upasaṅkamanti. Tadanuttaranti taṃ anuttaraṃ. Brahmacariyapariyosānanti maggabrahmacariyassa pariyosānaṃ, arahattaphalanti vuttaṃ hoti. Tassa hi atthāya kulaputtā pabbajanti. Diṭṭheva dhammeti tasmiṃyeva attabhāve. Sayaṃ abhiññā sacchikatvāti attanāyeva paññāya paccakkhaṃ katvā, aparappaccayaṃ ñatvāti attho. Upasampajja vihāsīti pāpuṇitvā sampādetvā vā vihāsi. Evaṃ viharanto ca khīṇā jāti…pe… abbhaññāsi. Etenassa paccavekkhaṇabhūmiṃ dasseti.
гад̇амаа банасса ж̇аад̇и кийн̣аа, гат̇ан̃жа нам̣ аб̣бхан̃н̃аасийд̇и? вужжад̇з – на д̇аавасса ад̇ийд̇аа ж̇аад̇и кийн̣аа буб̣б̣зва кийн̣ад̇д̇аа, на анааг̇ад̇аа анааг̇ад̇з вааяаамаабхаавад̇о, на бажжуббаннаа виж̇ж̇амаанад̇д̇аа. яаа бана маг̇г̇асса абхаавид̇ад̇д̇аа уббаж̇ж̇зяяа згажад̇убан̃жавогаарабхавзсу згажад̇убан̃жагканд̇хаббабхзд̣̇аа ж̇аад̇и, саа маг̇г̇асса бхаавид̇ад̇д̇аа ануббаад̣̇ад̇хаммад̇ам̣ аабаж̇ж̇анзна кийн̣аа. д̇ам̣ со маг̇г̇абхааванааяа бахийнагилзсз бажжавзгкид̇ваа гилзсаабхаавз виж̇ж̇амаанамби гаммам̣ ааяад̇им̣ абадисанд̇хигам̣ ход̇ийд̇и ж̇аананд̇о ж̇аанаад̇и.
Katamā panassa jāti khīṇā, kathañca naṃ abbhaññāsīti? Vuccate – na tāvassa atītā jāti khīṇā pubbeva khīṇattā, na anāgatā anāgate vāyāmābhāvato, na paccuppannā vijjamānattā. Yā pana maggassa abhāvitattā uppajjeyya ekacatupañcavokārabhavesu ekacatupañcakkhandhappabhedā jāti, sā maggassa bhāvitattā anuppādadhammataṃ āpajjanena khīṇā. Taṃ so maggabhāvanāya pahīnakilese paccavekkhitvā kilesābhāve vijjamānampi kammaṃ āyatiṃ apaṭisandhikaṃ hotīti jānanto jānāti.
вусид̇анд̇и вуд̇т̇ам̣ баривуд̇т̇ам̣, гад̇ам̣ жарид̇ам̣ нидтаабид̇анд̇и ад̇т̇о. б̣рахмажарияанд̇и маг̇г̇аб̣рахмажарияам̣. гад̇ам̣ гаран̣ийяанд̇и жад̇уусу сажжзсу жад̇уухи маг̇г̇зхи барин̃н̃аабахаанасажчигирияабхааванаавасзна сол̣асавид̇хамби гижжам̣ нидтаабид̇анд̇и ад̇т̇о. наабарам̣ ид̇т̇ад̇д̇ааяаад̇и ид̣̇аани буна ид̇т̇абхаавааяа звам̣ сол̣асагижжабхаавааяа гилзсагкаяааяа ваа маг̇г̇абхааванаа над̇т̇ийд̇и. ат̇а ваа ид̇т̇ад̇д̇ааяаад̇и ид̇т̇абхаавад̇о, имасмаа звам̣багаараа ид̣̇аани вад̇д̇амаанагканд̇хасанд̇аанаа абарам̣ канд̇хасанд̇аанам̣ над̇т̇и. имз бана бан̃жагканд̇хаа барин̃н̃аад̇аа д̇идтанд̇и чиннамуулаго ругко вияаад̇и аб̣бхан̃н̃ааси. ан̃н̃ад̇арод̇и зго. арахад̇анд̇и араханд̇аанам̣. махаасаавагаанам̣ аб̣бханд̇аро ааяасмаа бхаарад̣̇вааж̇о ахосийд̇и аяам̣ гирзд̇т̇а ад̇хиббааяод̇и.
Vusitanti vutthaṃ parivutthaṃ, kataṃ caritaṃ niṭṭhāpitanti attho. Brahmacariyanti maggabrahmacariyaṃ. Kataṃ karaṇīyanti catūsu saccesu catūhi maggehi pariññāpahānasacchikiriyabhāvanāvasena soḷasavidhampi kiccaṃ niṭṭhāpitanti attho. Nāparaṃ itthattāyāti idāni puna itthabhāvāya evaṃ soḷasakiccabhāvāya kilesakkhayāya vā maggabhāvanā natthīti. Atha vā itthattāyāti itthabhāvato, imasmā evaṃpakārā idāni vattamānakkhandhasantānā aparaṃ khandhasantānaṃ natthi. Ime pana pañcakkhandhā pariññātā tiṭṭhanti chinnamūlako rukkho viyāti abbhaññāsi. Aññataroti eko. Arahatanti arahantānaṃ. Mahāsāvakānaṃ abbhantaro āyasmā bhāradvājo ahosīti ayaṃ kirettha adhippāyoti.
барамад̇т̇аж̇од̇игааяа куд̣̇д̣̇ага-адтагат̇ааяа
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
суд̇д̇анибаад̇а-адтагат̇ааяа гасибхаарад̣̇вааж̇асуд̇д̇аван̣н̣анаа нидтид̇аа.
Suttanipāta-aṭṭhakathāya kasibhāradvājasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
д̇ибидага (муула) • Tipiṭaka (Mūla) / суд̇д̇абидага • Suttapiṭaka / куд̣̇д̣̇аганигааяа • Khuddakanikāya / суд̇д̇анибаад̇абаал̣и • Suttanipātapāḷi / 4. гасибхаарад̣̇вааж̇асуд̇д̇ам̣ • 4. Kasibhāradvājasuttaṃ