Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အပဒာန-အဋ္ဌကထာ • Apadāna-aṭṭhakathā |
ကသ္သပော ဗုဒ္ဓော
Kassapo buddho
တသ္သ အပရဘာဂေ ကသ္သပော နာမ သတ္ထာ ဥဒပာဒိ။ တသ္သာပိ ဧကောဝ သာဝကသန္နိပာတော, တတ္ထ ဝီသတိ ဘိက္ခုသဟသ္သာနိ အဟေသုံ။ တဒာ ဗောဓိသတ္တော ဇောတိပာလော နာမ မာဏဝော ဟုတ္ဝာ တိဏ္ဏံ ဝေဒာနံ ပာရဂူ ဘူမိယဉ္စေဝ အန္တလိက္ခေ စ ပာကဋော ဃဋိကာရသ္သ ကုမ္ဘကာရသ္သ မိတ္တော အဟောသိ။ သော တေန သဒ္ဓိံ သတ္ထာရံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဓမ္မကထံ သုတ္ဝာ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အာရဒ္ဓဝီရိယော တီဏိ ပိဋကာနိ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ ဝတ္တာဝတ္တသမ္ပတ္တိယာ ဗုဒ္ဓသာသနံ သောဘေသိ။ သောပိ နံ သတ္ထာ ‘‘ဗုဒ္ဓော ဘဝိသ္သတီ’’တိ ဗ္ယာကာသိ။ တသ္သ ဘဂဝတော ဇာတနဂရံ ဗာရာဏသီ နာမ အဟောသိ, ဗ္ရဟ္မဒတ္တော နာမ ဗ္ရာဟ္မဏော ပိတာ, ဓနဝတီ နာမ ဗ္ရာဟ္မဏီ မာတာ, တိသ္သော စ ဘာရဒ္ဝာဇော စ ဒ္ဝေ အဂ္ဂသာဝကာ, သဗ္ဗမိတ္တော နာမုပဋ္ဌာကော, အနုဠာ စ ဥရုဝေဠာ စ ဒ္ဝေ အဂ္ဂသာဝိကာ, နိဂ္ရောဓရုက္ခော ဗောဓိ, သရီရံ ဝီသတိဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, ဝီသတိ ဝသ္သသဟသ္သာနိ အာယူတိ။
Tassa aparabhāge kassapo nāma satthā udapādi. Tassāpi ekova sāvakasannipāto, tattha vīsati bhikkhusahassāni ahesuṃ. Tadā bodhisatto jotipālo nāma māṇavo hutvā tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū bhūmiyañceva antalikkhe ca pākaṭo ghaṭikārassa kumbhakārassa mitto ahosi. So tena saddhiṃ satthāraṃ upasaṅkamitvā dhammakathaṃ sutvā pabbajitvā āraddhavīriyo tīṇi piṭakāni uggahetvā vattāvattasampattiyā buddhasāsanaṃ sobhesi. Sopi naṃ satthā ‘‘buddho bhavissatī’’ti byākāsi. Tassa bhagavato jātanagaraṃ bārāṇasī nāma ahosi, brahmadatto nāma brāhmaṇo pitā, dhanavatī nāma brāhmaṇī mātā, tisso ca bhāradvājo ca dve aggasāvakā, sabbamitto nāmupaṭṭhāko, anuḷā ca uruveḷā ca dve aggasāvikā, nigrodharukkho bodhi, sarīraṃ vīsatihatthubbedhaṃ ahosi, vīsati vassasahassāni āyūti.
‘‘ကောဏာဂမနသ္သ အပရေန၊ သမ္ဗုဒ္ဓော ဒ္ဝိပဒုတ္တမော။
‘‘Koṇāgamanassa aparena, sambuddho dvipaduttamo;
ကသ္သပော နာမ ဂောတ္တေန၊ ဓမ္မရာဇာ ပဘင္ကရော’’တိ။ (ဗု. ဝံ. ၂၆.၁)။
Kassapo nāma gottena, dhammarājā pabhaṅkaro’’ti. (bu. vaṃ. 26.1);
ယသ္မိံ ပန ကပ္ပေ ဒီပင္ကရဒသဗလော ဥဒပာဒိ, တသ္မိံ အညေပိ တယော ဗုဒ္ဓာ အဟေသုံ။ တေသံ သန္တိကေ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဗ္ယာကရဏံ နတ္ထိ, တသ္မာ တေ ဣဓ န ဒသ္သိတာ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန တဏ္ဟင္ကရတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗေပိ ဗုဒ္ဓေ ဒသ္သေတုံ ဣဒံ ဝုတ္တံ –
Yasmiṃ pana kappe dīpaṅkaradasabalo udapādi, tasmiṃ aññepi tayo buddhā ahesuṃ. Tesaṃ santike bodhisattassa byākaraṇaṃ natthi, tasmā te idha na dassitā. Aṭṭhakathāyaṃ pana taṇhaṅkarato paṭṭhāya sabbepi buddhe dassetuṃ idaṃ vuttaṃ –
‘‘တဏ္ဟင္ကရော မေဓင္ကရော၊ အထောပိ သရဏင္ကရော။
‘‘Taṇhaṅkaro medhaṅkaro, athopi saraṇaṅkaro;
ဒီပင္ကရော စ သမ္ဗုဒ္ဓော၊ ကောဏ္ဍညော ဒ္ဝိပဒုတ္တမော။
Dīpaṅkaro ca sambuddho, koṇḍañño dvipaduttamo.
‘‘မင္ဂလော စ သုမနော စ၊ ရေဝတော သောဘိတော မုနိ။
‘‘Maṅgalo ca sumano ca, revato sobhito muni;
အနောမဒသ္သီ ပဒုမော၊ နာရဒော ပဒုမုတ္တရော။
Anomadassī padumo, nārado padumuttaro.
‘‘သုမေဓော စ သုဇာတော စ၊ ပိယဒသ္သီ မဟာယသော။
‘‘Sumedho ca sujāto ca, piyadassī mahāyaso;
အတ္ထဒသ္သီ ဓမ္မဒသ္သီ၊ သိဒ္ဓတ္ထော လောကနာယကော။
Atthadassī dhammadassī, siddhattho lokanāyako.
‘‘တိသ္သော ဖုသ္သော စ သမ္ဗုဒ္ဓော၊ ဝိပသ္သီ သိခီ ဝေသ္သဘူ။
‘‘Tisso phusso ca sambuddho, vipassī sikhī vessabhū;
ကကုသန္ဓော ကောဏာဂမနော၊ ကသ္သပော စာပိ နာယကော။
Kakusandho koṇāgamano, kassapo cāpi nāyako.
‘‘ဧတေ အဟေသုံ သမ္ဗုဒ္ဓာ၊ ဝီတရာဂာ သမာဟိတာ။
‘‘Ete ahesuṃ sambuddhā, vītarāgā samāhitā;
သတရံသီဝ ဥပ္ပန္နာ၊ မဟာတမဝိနောဒနာ။
Sataraṃsīva uppannā, mahātamavinodanā;
ဇလိတ္ဝာ အဂ္ဂိခန္ဓာဝ၊ နိဗ္ဗုတာ တေ သသာဝကာ’’တိ။
Jalitvā aggikhandhāva, nibbutā te sasāvakā’’ti.