Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi |
నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
పాచిత్యాదియోజనా
Pācityādiyojanā
పరివారవగ్గయోజనా
Parivāravaggayojanā
చూళవగ్గఖన్ధకస్సేవం , కత్వాన యోజనానయం;
Cūḷavaggakhandhakassevaṃ , katvāna yojanānayaṃ;
అధునా పరివారస్స, కరిస్సం యోజనానయం.
Adhunā parivārassa, karissaṃ yojanānayaṃ.
సోళసమహావారో
Soḷasamahāvāro
పఞ్ఞత్తివారయోజనా
Paññattivārayojanā
ఏవం ద్వావీసతిఖన్ధకానం సంవణ్ణనం కత్వా ఇదాని ‘‘పరివారో’’తి సఙ్గహమారూళ్హస్స వినయస్స సంవణ్ణనం కరోన్తో అయమాచరియో పఠమం తావ అనుసన్ధిదస్సనముఖేన పటిఞ్ఞం కాతుకామో ఆహ ‘‘విసుద్ధపరివారస్సా’’తిఆది. తత్థ విసుద్ధపరివారస్సాతి విసుద్ధాయ చతుపరిసాయ పరివారితస్స, అథవా విసుద్ధేన చతుపరిససఙ్ఖాతేన పరివారేన సమన్నాగతస్స భగవతోతి సమ్బన్ధో. పరివారే హి విసుద్ధే తేన పరివారితో, తంపరివారితో వా భగవాపి విసుద్ధోయేవ నామ హోతి. ఇమినా సంవణ్ణియమానస్స ‘‘పరివారో’’తి సఙ్గహమారూళ్హస్స దేసేతబ్బధమ్మస్స అనురూపేన దేసకభూతస్స భగవతో థోమనం కతం హోతి. ధమ్మక్ఖన్ధసరీరస్సాతి సీలాదిధమ్మక్ఖన్ధసఙ్ఖాతేన సరీరేన సమన్నాగతస్స, ఇమినా సంవణ్ణితానం ఖన్ధకానమనురూపేన భగవతో థోమనం కతం హోతి. పకతి హేసాచరియానం యదిదం దేసేతబ్బధమ్మానురూపేన దేసకస్స థోమనా (సారత్థ॰ టీ॰ ౧.గన్థారమ్భకథా; విసుద్ధి॰ మహాటీ॰ ౧.౧). అనన్తరాతి అనన్తరే కాలే.
Evaṃ dvāvīsatikhandhakānaṃ saṃvaṇṇanaṃ katvā idāni ‘‘parivāro’’ti saṅgahamārūḷhassa vinayassa saṃvaṇṇanaṃ karonto ayamācariyo paṭhamaṃ tāva anusandhidassanamukhena paṭiññaṃ kātukāmo āha ‘‘visuddhaparivārassā’’tiādi. Tattha visuddhaparivārassāti visuddhāya catuparisāya parivāritassa, athavā visuddhena catuparisasaṅkhātena parivārena samannāgatassa bhagavatoti sambandho. Parivāre hi visuddhe tena parivārito, taṃparivārito vā bhagavāpi visuddhoyeva nāma hoti. Iminā saṃvaṇṇiyamānassa ‘‘parivāro’’ti saṅgahamārūḷhassa desetabbadhammassa anurūpena desakabhūtassa bhagavato thomanaṃ kataṃ hoti. Dhammakkhandhasarīrassāti sīlādidhammakkhandhasaṅkhātena sarīrena samannāgatassa, iminā saṃvaṇṇitānaṃ khandhakānamanurūpena bhagavato thomanaṃ kataṃ hoti. Pakati hesācariyānaṃ yadidaṃ desetabbadhammānurūpena desakassa thomanā (sārattha. ṭī. 1.ganthārambhakathā; visuddhi. mahāṭī. 1.1). Anantarāti anantare kāle.
యోతి వినయో. పుబ్బాగతన్తి పుబ్బే వుత్తేసు విభఙ్గఖన్ధకేసు ఆగతం. నయన్తి సద్దఅత్థవినిచ్ఛయనయసఙ్ఖాతం సబ్బం నయం. హిత్వాతి చజిత్వా. అనుత్తానత్థవణ్ణనన్తి అనుత్తానానం పదానమత్థవణ్ణనం. అయం పనేత్థ యోజనా – విసుద్ధపరివారస్స ధమ్మక్ఖన్ధసరీరస్స భగవతో సాసనే ఖన్ధకానమనన్తరా ‘‘పరివారో’’తి యో వినయో సఙ్గహం సమారూళ్హో, తస్స వినయస్స పుబ్బాగతం నయం హిత్వా ఇదాని అనుత్తానత్థవణ్ణనం కరిస్సామీతి.
Yoti vinayo. Pubbāgatanti pubbe vuttesu vibhaṅgakhandhakesu āgataṃ. Nayanti saddaatthavinicchayanayasaṅkhātaṃ sabbaṃ nayaṃ. Hitvāti cajitvā. Anuttānatthavaṇṇananti anuttānānaṃ padānamatthavaṇṇanaṃ. Ayaṃ panettha yojanā – visuddhaparivārassa dhammakkhandhasarīrassa bhagavato sāsane khandhakānamanantarā ‘‘parivāro’’ti yo vinayo saṅgahaṃ samārūḷho, tassa vinayassa pubbāgataṃ nayaṃ hitvā idāni anuttānatthavaṇṇanaṃ karissāmīti.
౧. తత్థ తత్థాతి ‘‘తస్స అనుత్తానత్థవణ్ణనం కరిస్సామీ’’తి యో పరివారసఙ్ఖాతో వినయో సంవణ్ణేతబ్బభావేన వుత్తో, తత్థ. సఙ్ఖేపత్థోతి సమాసత్థో. యం తేనాతి ఏత్థ తసద్దస్స అనియమనిద్దేసభావం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘యో సో’’తి. తత్థ యోతి అనియమ నిద్దేసో, తస్స ‘‘తేనా’’తి నియమనం దట్ఠబ్బం. సోతి పదాలఙ్కారో. ద్వీసు హి సబ్బనామేసు యేభుయ్యేన పుబ్బమేవ పధానం, పచ్ఛిమం పన వచనాలఙ్కారం. యో సో భగవా పఞ్ఞపేసీతి సమ్బన్ధో. చిరట్ఠితికత్థన్తి చిరం పఞ్చవస్ససహస్సకాలం ఠితికత్థాయ, ‘‘యాచితో’’తి చ ‘‘పఞ్ఞపేసీ’’తి చ సమ్బన్ధో. ధమ్మసేనాపతినా యాచితోతి సమ్బన్ధో. యాచితో హుత్వా పఞ్ఞపేసీతి యోజనా. తేన భగవతా పఞ్ఞత్తన్తి సమ్బన్ధో. ‘‘జానతా పస్సతా’’తి ద్విన్నం పదానం కమ్మమేవ దస్సేన్తో ఆహ ‘‘తస్స తస్సా’’తిఆది. తత్థ ‘‘పఞ్ఞత్తికాల’’న్తి ఇమినా ‘‘జానతా’’తి పదస్స కమ్మం దస్సేతి, ‘‘దస అత్థవసే’’తి ఇమినా ‘‘పస్సతా’’తి పదస్స కమ్మం.
1. Tattha tatthāti ‘‘tassa anuttānatthavaṇṇanaṃ karissāmī’’ti yo parivārasaṅkhāto vinayo saṃvaṇṇetabbabhāvena vutto, tattha. Saṅkhepatthoti samāsattho. Yaṃ tenāti ettha tasaddassa aniyamaniddesabhāvaṃ dassento āha ‘‘yo so’’ti. Tattha yoti aniyama niddeso, tassa ‘‘tenā’’ti niyamanaṃ daṭṭhabbaṃ. Soti padālaṅkāro. Dvīsu hi sabbanāmesu yebhuyyena pubbameva padhānaṃ, pacchimaṃ pana vacanālaṅkāraṃ. Yo so bhagavā paññapesīti sambandho. Ciraṭṭhitikatthanti ciraṃ pañcavassasahassakālaṃ ṭhitikatthāya, ‘‘yācito’’ti ca ‘‘paññapesī’’ti ca sambandho. Dhammasenāpatinā yācitoti sambandho. Yācito hutvā paññapesīti yojanā. Tena bhagavatā paññattanti sambandho. ‘‘Jānatā passatā’’ti dvinnaṃ padānaṃ kammameva dassento āha ‘‘tassa tassā’’tiādi. Tattha ‘‘paññattikāla’’nti iminā ‘‘jānatā’’ti padassa kammaṃ dasseti, ‘‘dasa atthavase’’ti iminā ‘‘passatā’’ti padassa kammaṃ.
ఏవం కమ్మదస్సనేన యోజనానయం దస్సేత్వా ఇదాని కరణదస్సనేన అపరమ్పి యోజనానయం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘అపిచా’’తిఆది. ‘‘పుబ్బేనివాసాదీహీ’’తిఆదిసద్దేన దిబ్బచక్ఖుస్స విసుం గహేతబ్బత్తా ఇద్ధివిధదిబ్బసోతపరచిత్తవిజాననాని గహేతబ్బాని. ఇమేహి పదేహి ‘‘జానతా, పస్సతా’’తి ద్విన్నం పదానం పఞ్చన్నం లోకియఅభిఞ్ఞానమేవ కరణభావం దస్సేతి. తీహి విజ్జాహీతి పుబ్బేనివాసదిబ్బచక్ఖుఆసవక్ఖయఞాణసఙ్ఖాతాహి తీహి విజ్జాహి. ఛహి వా పన అభిఞ్ఞాహీతి సహ ఆసవక్ఖయఞాణేన పఞ్చలోకియాభిఞ్ఞాసఙ్ఖాతాహి ఛహి అభిఞ్ఞాహి. సబ్బత్థాతి సబ్బేసు తీసు కాలేసు, పఞ్చసుపి ఞేయ్యధమ్మేసు. సమన్తచక్ఖునాతి అనావరణసబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణసఙ్ఖాతేన సమన్తచక్ఖునా. పఞ్ఞాయాతి సబ్బఞ్ఞుతపఞ్ఞాయ. తిరోకుట్టాదీతి ఆదిసద్దేన తిరోపబ్బతాదయో సఙ్గణ్హాతి. మంసచక్ఖునాతి పసాదచక్ఖునా. పటివేధపఞ్ఞాయాతి మగ్గపఞ్ఞాయ. దేసనాపఞ్ఞాయాతి సబ్బఞ్ఞుతపఞ్ఞాయ. సబ్బఞ్ఞుతపఞ్ఞాయేవ హి అత్థతో దేసనాపఞ్ఞా నామ. తేన వుత్తం ‘‘తస్సా పఞ్ఞాయ తేజసా. అభిధమ్మకథామగ్గం, దేవానం సమ్పవత్తయీతి (ధ॰ స॰ అట్ఠ॰ గన్థారమ్భకథా ౫). ఇమేహి పదేహి అవత్థావసేన విసుం విసుం ద్విన్నం పదానం కరణసమ్భవం దస్సేతి. అరహతాతి అరీనం అరానఞ్చ హతత్తా, పచ్చయాదీనఞ్చ అరహత్తా అరహతా. సమ్మాసమ్బుద్ధేనాతి సమ్మా సామఞ్చ సబ్బధమ్మానం బుద్ధత్తా సమ్మాసమ్బుద్ధేన, తేన భగవతాతి సమ్బన్ధో. కేనాభతన్తి తం పఠమం పారాజికం కేన ఆభతం, ఇతి సఙ్ఖేపత్థోతి యోజనా.
Evaṃ kammadassanena yojanānayaṃ dassetvā idāni karaṇadassanena aparampi yojanānayaṃ dassento āha ‘‘apicā’’tiādi. ‘‘Pubbenivāsādīhī’’tiādisaddena dibbacakkhussa visuṃ gahetabbattā iddhividhadibbasotaparacittavijānanāni gahetabbāni. Imehi padehi ‘‘jānatā, passatā’’ti dvinnaṃ padānaṃ pañcannaṃ lokiyaabhiññānameva karaṇabhāvaṃ dasseti. Tīhi vijjāhīti pubbenivāsadibbacakkhuāsavakkhayañāṇasaṅkhātāhi tīhi vijjāhi. Chahi vā pana abhiññāhīti saha āsavakkhayañāṇena pañcalokiyābhiññāsaṅkhātāhi chahi abhiññāhi. Sabbatthāti sabbesu tīsu kālesu, pañcasupi ñeyyadhammesu. Samantacakkhunāti anāvaraṇasabbaññutaññāṇasaṅkhātena samantacakkhunā. Paññāyāti sabbaññutapaññāya. Tirokuṭṭādīti ādisaddena tiropabbatādayo saṅgaṇhāti. Maṃsacakkhunāti pasādacakkhunā. Paṭivedhapaññāyāti maggapaññāya. Desanāpaññāyāti sabbaññutapaññāya. Sabbaññutapaññāyeva hi atthato desanāpaññā nāma. Tena vuttaṃ ‘‘tassā paññāya tejasā. Abhidhammakathāmaggaṃ, devānaṃ sampavattayīti (dha. sa. aṭṭha. ganthārambhakathā 5). Imehi padehi avatthāvasena visuṃ visuṃ dvinnaṃ padānaṃ karaṇasambhavaṃ dasseti. Arahatāti arīnaṃ arānañca hatattā, paccayādīnañca arahattā arahatā. Sammāsambuddhenāti sammā sāmañca sabbadhammānaṃ buddhattā sammāsambuddhena, tena bhagavatāti sambandho. Kenābhatanti taṃ paṭhamaṃ pārājikaṃ kena ābhataṃ, iti saṅkhepatthoti yojanā.
౨. పుచ్ఛావిసజ్జనే పన ఏవమత్థో వేదితబ్బోతి యోజనా. యం తేన…పే॰… పారాజికన్తి ఇదం పదం పచ్చుద్ధరణమత్తమేవాతి సమ్బన్ధో. పతిఉద్ధరణమత్తమేవ, న అత్థదస్సనన్తి అత్థో. ఏత్థాతి ఏతేసు పదేసు. ఏకా పఞ్ఞత్తీతి ఏకా పఠమపఞ్ఞత్తి. అనుపఞ్ఞత్తియోతి పచ్ఛా ఠపితా పఞ్ఞత్తియో.
2. Pucchāvisajjane pana evamattho veditabboti yojanā. Yaṃ tena…pe… pārājikanti idaṃ padaṃ paccuddharaṇamattamevāti sambandho. Patiuddharaṇamattameva, na atthadassananti attho. Etthāti etesu padesu. Ekā paññattīti ekā paṭhamapaññatti. Anupaññattiyoti pacchā ṭhapitā paññattiyo.
ఏత్తావతాతి ఏత్తకేన ‘‘ఏకా పఞ్ఞత్తి, ద్వే అనుపఞ్ఞత్తియో’’తి వచనమత్తేన విస్సజ్జితా హోన్తీతి సమ్బన్ధో. తతియం పుచ్ఛన్తి సమ్బన్ధో. కస్మా అనుప్పన్నపఞ్ఞత్తి తస్మిం నత్థీతి ఆహ ‘‘అయం హీ’’తిఆది. తత్థ హి యస్మా అఞ్ఞత్ర నత్థి, తస్మా నత్థీతి యోజనా. ‘‘అనుప్పన్నే దోసే పఞ్ఞత్తా’’తి ఇమినా అనుప్పన్నే దోసే పఞ్ఞపేతబ్బాతి అనుప్పన్నపఞ్ఞత్తీతి వచనత్థం దస్సేతి. సాతి అనుప్పన్నపఞ్ఞత్తి. తస్మాతి యస్మా అఞ్ఞత్ర నత్థి, తస్మా. సబ్బత్థపఞ్ఞత్తీతి ఏత్థ సబ్బస్మిం పదేసే పఞ్ఞత్తి సబ్బత్థపఞ్ఞత్తీతి అలుత్తసమాసం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘మజ్ఝిమదేసే చేవా’’తిఆది. ‘‘మజ్ఝిమదేసే చేవ పచ్చన్తిమజనపదేసు చా’’తి ఇమినా ‘‘సబ్బత్థా’’తి పదస్స సరూపం దస్సేతి. పదేసపఞ్ఞత్తిం అపనేత్వా సబ్బత్థపఞ్ఞత్తిం పారిసేసనయేన దస్సేన్తో ఆహ ‘‘వినయధరపఞ్చమేనా’’తిఆది . తత్థ వినయధరపఞ్చమేనాతి అనుస్సావనాచరియపఞ్చమేన. ఏత్థేవాతి మజ్ఝిమదేసేయేవ. ఏతేహీతి చతూహి సిక్ఖాపదేహి. సేసానీతి చతూహి సిక్ఖాపదేహి సేసాని.
Ettāvatāti ettakena ‘‘ekā paññatti, dve anupaññattiyo’’ti vacanamattena vissajjitā hontīti sambandho. Tatiyaṃ pucchanti sambandho. Kasmā anuppannapaññatti tasmiṃ natthīti āha ‘‘ayaṃ hī’’tiādi. Tattha hi yasmā aññatra natthi, tasmā natthīti yojanā. ‘‘Anuppanne dose paññattā’’ti iminā anuppanne dose paññapetabbāti anuppannapaññattīti vacanatthaṃ dasseti. Sāti anuppannapaññatti. Tasmāti yasmā aññatra natthi, tasmā. Sabbatthapaññattīti ettha sabbasmiṃ padese paññatti sabbatthapaññattīti aluttasamāsaṃ dassento āha ‘‘majjhimadese cevā’’tiādi. ‘‘Majjhimadese ceva paccantimajanapadesu cā’’ti iminā ‘‘sabbatthā’’ti padassa sarūpaṃ dasseti. Padesapaññattiṃ apanetvā sabbatthapaññattiṃ pārisesanayena dassento āha ‘‘vinayadharapañcamenā’’tiādi . Tattha vinayadharapañcamenāti anussāvanācariyapañcamena. Etthevāti majjhimadeseyeva. Etehīti catūhi sikkhāpadehi. Sesānīti catūhi sikkhāpadehi sesāni.
సాధారణపఞ్ఞత్తీతి ఏత్థ సాధారణా నామ భిక్ఖుభిక్ఖునీనమేవాతి ఆహ ‘‘భిక్ఖూనఞ్చేవ భిక్ఖునీనఞ్చా’’తి. ఇదం పనాతి పఠమపారాజికం పన, పఞ్ఞత్తన్తి సమ్బన్ధో. వినీతకథామత్తమేవాతి వినీతవత్థుపకాసకం కథామత్తమేవ. తాసన్తి భిక్ఖునీనం. బ్యఞ్జనమత్తమేవాతి ‘‘సాధారణా’’తి చ ‘‘ఉభతో’’తి చ బ్యఞ్జనమత్తమేవ. ఏత్థాతి సాధారణపఞ్ఞత్తిఉభతోపఞ్ఞత్తిపదే.
Sādhāraṇapaññattīti ettha sādhāraṇā nāma bhikkhubhikkhunīnamevāti āha ‘‘bhikkhūnañceva bhikkhunīnañcā’’ti. Idaṃ panāti paṭhamapārājikaṃ pana, paññattanti sambandho. Vinītakathāmattamevāti vinītavatthupakāsakaṃ kathāmattameva. Tāsanti bhikkhunīnaṃ. Byañjanamattamevāti ‘‘sādhāraṇā’’ti ca ‘‘ubhato’’ti ca byañjanamattameva. Etthāti sādhāraṇapaññattiubhatopaññattipade.
‘‘నిదానే అనుపవిట్ఠ’’న్తి ఇమినా ‘‘నిదానోగధ’’న్తి పదస్స సత్తమీసమాసఞ్చ ఓగధసద్దస్స అనుపవిట్ఠత్థఞ్చ దస్సేతి. ఓగాళ్హో హుత్వా ధరతి తిట్ఠతీతి ఓగధం. నను నిదానోగధే సతి ‘‘పఠమేన ఉద్దేసేనా’’తి వత్తబ్బం, కస్మా ‘‘దుతియేన ఉద్దేసేనా’’తి వుత్తన్తి ఆహ ‘‘నిదానోగధ’’న్తి. నిదానపరియాపన్నమ్పి సమానన్తి నిదానపరియాపన్నం సమానమ్పీతి యోజనా. పిసద్దో గరహత్థో, పగేవ దుతియే ఉద్దేసే పరియాపన్నేతి దస్సేతి. ‘‘సీలవిపత్తిఆదీన’’న్తి వచనం విత్థారేన్తో ఆహ ‘‘పఠమా హీ’’తిఆది.
‘‘Nidāne anupaviṭṭha’’nti iminā ‘‘nidānogadha’’nti padassa sattamīsamāsañca ogadhasaddassa anupaviṭṭhatthañca dasseti. Ogāḷho hutvā dharati tiṭṭhatīti ogadhaṃ. Nanu nidānogadhe sati ‘‘paṭhamena uddesenā’’ti vattabbaṃ, kasmā ‘‘dutiyena uddesenā’’ti vuttanti āha ‘‘nidānogadha’’nti. Nidānapariyāpannampi samānanti nidānapariyāpannaṃ samānampīti yojanā. Pisaddo garahattho, pageva dutiye uddese pariyāpanneti dasseti. ‘‘Sīlavipattiādīna’’nti vacanaṃ vitthārento āha ‘‘paṭhamā hī’’tiādi.
ద్వఙ్గికేనాతి కాయచిత్తసఙ్ఖాతేన ద్వఙ్గికేన. నను ‘‘ఏకేన సముట్ఠానేనా’’తి వుత్తత్తా ‘‘కాయతోయేవా’’తి వత్తబ్బం, అథ కస్మా ‘‘కాయతో చ చిత్తతో చ సముట్ఠాతీ’’తి వుత్తన్తి ఆహ ‘‘ఏత్థ హీ’’తిఆది. ఏత్థాతి ‘‘ఏకేన సముట్ఠానేనా’’తి వచనే. చిత్తన్తి సేవనచిత్తం. ఆపన్నోసీతి త్వం ఆపన్నో అసీతి యోజనా. ఆమ ఆపన్నోమ్హీతి ఆమ అహం ఆపన్నో అమ్హీతి యోజనా. తావదేవాతి తస్మిం పటిజానక్ఖణేయేవ. తం పుగ్గలన్తి పారాజికమాపన్నం తం పుగ్గలం. తప్పచ్చయాతి తస్స పారాజికమాపన్నస్స కారణా. ‘‘న కతమేన సమథేన సమ్మతీ’’తి యం పన వచనం వుత్తన్తి యోజనా. తన్తి వచనం, వుత్తన్తి సమ్బన్ధో.
Dvaṅgikenāti kāyacittasaṅkhātena dvaṅgikena. Nanu ‘‘ekena samuṭṭhānenā’’ti vuttattā ‘‘kāyatoyevā’’ti vattabbaṃ, atha kasmā ‘‘kāyato ca cittato ca samuṭṭhātī’’ti vuttanti āha ‘‘ettha hī’’tiādi. Etthāti ‘‘ekena samuṭṭhānenā’’ti vacane. Cittanti sevanacittaṃ. Āpannosīti tvaṃ āpanno asīti yojanā. Āma āpannomhīti āma ahaṃ āpanno amhīti yojanā. Tāvadevāti tasmiṃ paṭijānakkhaṇeyeva. Taṃ puggalanti pārājikamāpannaṃ taṃ puggalaṃ. Tappaccayāti tassa pārājikamāpannassa kāraṇā. ‘‘Na katamena samathena sammatī’’ti yaṃ pana vacanaṃ vuttanti yojanā. Tanti vacanaṃ, vuttanti sambandho.
వుత్తమాతికా పఞ్ఞత్తీతి వుత్తమాతికాసఙ్ఖాతా పఞ్ఞత్తి వినయో నామాతి యోజనా. మాతికా హి యస్మా పఞ్ఞపీయతి సఙ్ఖేపేన ఠపీయతి, పకారం జానాపేతి వా, తస్మా పఞ్ఞత్తీతి వుచ్చతి. ‘‘పదభాజనం వుచ్చతీ’’తి ఇమినా విత్థారేన భాజియతి ఏతాయాతి విభత్తీతి దస్సేతి. వీతిక్కమోతి కాయవాచావీతిక్కమో. సో హి న సంవరతి కాయవాచం న పిదహతీతి అసంవరోతి వుచ్చతి. యేసం వత్తతీతి ఏత్థ వత్తతికిరియాయ కత్తారం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘వినయపిటకఞ్చ అట్ఠకథా చా’’తి. పగుణాతి వాచుగ్గతా. తేతి తే పుగ్గలా, ధారేన్తీతి సమ్బన్ధో. హీతి సచ్చం, యస్మా వా. ఏతస్సాతి పఠమపారాజికస్స. కేనాభతన్తి ఏత్థ భరధాతుయా ధారణపోసనత్థేసు (పాణినీ ౧౦౮ ధాతుపాఠే) ధారణత్థం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘కేన ఆనీత’’న్తి . ‘‘పరమ్పరాయ ఆనీత’’న్తి ఇమినా పరమ్పరాభతన్తి పదస్స తతియాసమాసం దస్సేతి. అథవా ‘‘కేనాభత’’న్తి పుచ్ఛాయ అనురూపం యకారలోపవసేన వాక్యన్తి దస్సేతి.
Vuttamātikā paññattīti vuttamātikāsaṅkhātā paññatti vinayo nāmāti yojanā. Mātikā hi yasmā paññapīyati saṅkhepena ṭhapīyati, pakāraṃ jānāpeti vā, tasmā paññattīti vuccati. ‘‘Padabhājanaṃ vuccatī’’ti iminā vitthārena bhājiyati etāyāti vibhattīti dasseti. Vītikkamoti kāyavācāvītikkamo. So hi na saṃvarati kāyavācaṃ na pidahatīti asaṃvaroti vuccati. Yesaṃ vattatīti ettha vattatikiriyāya kattāraṃ dassento āha ‘‘vinayapiṭakañca aṭṭhakathā cā’’ti. Paguṇāti vācuggatā. Teti te puggalā, dhārentīti sambandho. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Etassāti paṭhamapārājikassa. Kenābhatanti ettha bharadhātuyā dhāraṇaposanatthesu (pāṇinī 108 dhātupāṭhe) dhāraṇatthaṃ dassento āha ‘‘kena ānīta’’nti . ‘‘Paramparāya ānīta’’nti iminā paramparābhatanti padassa tatiyāsamāsaṃ dasseti. Athavā ‘‘kenābhata’’nti pucchāya anurūpaṃ yakāralopavasena vākyanti dasseti.
౩. ఉపాలి దాసకో చేవాతిఆదికా గాథాయో కిమత్థం కేహి ఠపితాతి ఆహ ‘‘ఇదానీ’’తిఆది. తన్తి పరం పరం. తత్థాతి తాసు గాథాసు. యన్తి వచనం. ఇమినా నయేనాతి పఠమపారాజికస్స పుచ్ఛావిసజ్జనే వుత్తేన ఇమినా నయేన.
3.Upāli dāsako cevātiādikā gāthāyo kimatthaṃ kehi ṭhapitāti āha ‘‘idānī’’tiādi. Tanti paraṃ paraṃ. Tatthāti tāsu gāthāsu. Yanti vacanaṃ. Iminā nayenāti paṭhamapārājikassa pucchāvisajjane vuttena iminā nayena.
ఇతి మహావిభఙ్గే పఞ్ఞత్తివారవణ్ణనాయ యోజనా సమత్తా.
Iti mahāvibhaṅge paññattivāravaṇṇanāya yojanā samattā.
కతాపత్తివారాదివణ్ణనా
Katāpattivārādivaṇṇanā
౧౫౭. ఇతోతి పఞ్ఞత్తివారతో, పరం వుత్తా సత్త వారా ఉత్తానత్థా ఏవాతి యోజనా. కతాపత్తివారోతి ‘‘కతాపత్తీ’’తి పదేన లక్ఖితో వారో. ఏసేవ నయో సేసేసుపి. తదనన్తరోతి తేసం సత్తన్నం వారానం అనన్తరే వుత్తో. సముచ్చయవారోతి సం ఏకతో ఆపత్తివిపత్తిఆదయో ఉచియన్తి సమ్పిణ్డియన్తి ఏత్థాతి సముచ్చయో, సోయేవ వారో సముచ్చయవారో.
157.Itoti paññattivārato, paraṃ vuttā satta vārā uttānatthā evāti yojanā. Katāpattivāroti ‘‘katāpattī’’ti padena lakkhito vāro. Eseva nayo sesesupi. Tadanantaroti tesaṃ sattannaṃ vārānaṃ anantare vutto. Samuccayavāroti saṃ ekato āpattivipattiādayo uciyanti sampiṇḍiyanti etthāti samuccayo, soyeva vāro samuccayavāro.
౧౮౮. తతోతి తేహి అట్ఠహి వారేహి, పరం వుత్తాతి సమ్బన్ధో. పచ్చయవసేన వుత్తో ఏకో పఞ్ఞత్తివారోతి యోజనా. పచ్చయవసేనాతి పచ్చయసద్దస్స వసేన. తస్సాతి పచ్చయస్స. తేపీతి అట్ఠ వారాపి. ఇతీతిఆది నిగమనం. తతోతి మహావిభఙ్గతో, పరం ఆగతాతి సమ్బన్ధో. ఏవం ఇమే ద్వత్తింస వారాతి యోజనా. హీతి సచ్చం, యస్మా వా. ఏత్థాతి ద్వత్తింసవారేసు.
188.Tatoti tehi aṭṭhahi vārehi, paraṃ vuttāti sambandho. Paccayavasena vutto eko paññattivāroti yojanā. Paccayavasenāti paccayasaddassa vasena. Tassāti paccayassa. Tepīti aṭṭha vārāpi. Itītiādi nigamanaṃ. Tatoti mahāvibhaṅgato, paraṃ āgatāti sambandho. Evaṃ ime dvattiṃsa vārāti yojanā. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Etthāti dvattiṃsavāresu.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / పరివారపాళి • Parivārapāḷi
౧. పారాజికకణ్డం • 1. Pārājikakaṇḍaṃ
౧. పారాజికకణ్డం • 1. Pārājikakaṇḍaṃ
౧. పారాజికకణ్డం • 1. Pārājikakaṇḍaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / పరివార-అట్ఠకథా • Parivāra-aṭṭhakathā
పఞ్ఞత్తివారవణ్ణనా • Paññattivāravaṇṇanā
కతాపత్తివారాదివణ్ణనా • Katāpattivārādivaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / పఞ్ఞత్తివారవణ్ణనా • Paññattivāravaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / పఞ్ఞత్తివారవణ్ణనా • Paññattivāravaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / పఞ్ఞత్తివారవణ్ణనా • Paññattivāravaṇṇanā