Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੭. ਕਥਾવਤ੍ਥੁਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
7. Kathāvatthusuttavaṇṇanā
੬੮. ਸਤ੍ਤਮੇ ਕਥਾવਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਕਥਾਯ ਪવਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਤੇਹਿ વਿਨਾ ਕਥਾ ਨ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਥਾਕਾਰਣਾਨੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਤਤਿ ਸਤਤਿ ਸਤਤਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਦ੍ਧਾ, ਕਾਲੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਨਾਮ ਕਾਲੋਪਿ વਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ। ਧਮ੍ਮਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਤਾਯ ਹਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨੋਪਿ ਕਾਲੋ ਤਸ੍ਸੇવ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿਅવਤ੍ਥਾવਿਸੇਸਂ ਉਪਾਦਾਯ ਤੇਨੇવ વੋਹਾਰੇਨ ਅਤੀਤੋਤਿਆਦਿਨਾ વੋਹਰੀਯਤਿ, ਅਤੀਤਾਦਿਭੇਦੋ ਚ ਨਾਮਾਯਂ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂਯੇવ ਹੋਤਿ, ਨ ਕਾਲਸ੍ਸਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਖਨ੍ਧਾਪਿ વਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਇਤਰੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਅਤਿਦਿਸਤਿ ‘‘ਅਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ’’ਤਿ। ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਚ ਦ੍વੇ ਪਰਿਯਾਯਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੋ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੋ ਚ। ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤੋ ਅਦ੍ਧਾ ਨਾਮ, ਚੁਤਿਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਅਨਾਗਤੋ ਅਦ੍ਧਾ ਨਾਮ, ਸਹ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਤਦਨ੍ਤਰਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਦ੍ਧਾ ਨਾਮ। ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤੀਸੁ ਖਣੇਸੁ ਉਪ੍ਪਾਦਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤੋ ਅਦ੍ਧਾ ਨਾਮ, ਉਪ੍ਪਾਦਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਅਨਾਗਤੋ ਅਦ੍ਧਾ ਨਾਮ, ਖਣਤ੍ਤਯਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਦ੍ਧਾ ਨਾਮ। ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨੇવ ਅਤੀਤਾਦਿવਿਸਯਂ ਕਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਤੀਤੇ ਕਸ੍ਸਪੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
68. Sattame kathāvatthūnīti kathāya pavattiṭṭhānāni. Yasmā tehi vinā kathā na pavattati, tasmā ‘‘kathākāraṇānī’’ti vuttaṃ. Atati satati satataṃ gacchati pavattatīti addhā, kāloti āha ‘‘atītamaddhānaṃ nāma kālopi vattatī’’ti. Dhammappavattimattatāya hi paramatthato avijjamānopi kālo tasseva dhammassa pavattiavatthāvisesaṃ upādāya teneva vohārena atītotiādinā voharīyati, atītādibhedo ca nāmāyaṃ nippariyāyato dhammānaṃyeva hoti, na kālassāti āha ‘‘khandhāpi vattantī’’ti. Yathāvuttamatthaṃ itaresu dvīsu atidisati ‘‘anāgatapaccuppannesupi eseva nayo’’ti. Atītamaddhānantiādīsu ca dve pariyāyā suttantapariyāyo, abhidhammapariyāyo ca. Suttantapariyāyena paṭisandhito pubbe atīto addhā nāma, cutito pacchā anāgato addhā nāma, saha cutipaṭisandhīti tadantaraṃ paccuppanno addhā nāma. Abhidhammapariyāyena tīsu khaṇesu uppādato pubbe atīto addhā nāma, uppādato uddhaṃ anāgato addhā nāma, khaṇattayaṃ paccuppanno addhā nāma. Tatthāyaṃ suttantadesanāti suttantapariyāyeneva atītādivisayaṃ kathaṃ dassento ‘‘atīte kassapo nāmā’’tiādimāha.
ਏਕਂਸੇਨੇવ ਬ੍ਯਾਕਾਤਬ੍ਬੋ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਏਕਂਸਬ੍ਯਾਕਰਣੀਯੋ। ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਹੇ ਉਤ੍ਤਰਪਦਾવਧਾਰਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਏਕਂਸੇਨੇવ ਬ੍ਯਾਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਨਿਚ੍ਚਤਾਯ ਲੇਸਸ੍ਸਪਿ ਤਤ੍ਥ ਅਭਾવਤੋ, ਪੁਰਿਮਪਦਾવਧਾਰਣੇ ਪਨ વਿਭਜ੍ਜਬ੍ਯਾਕਰਣੀਯਤਾਯ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮ ਚਕ੍ਖੂਤਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਚਕ੍ਖੁਸੋਤੇ વਿਸੇਸਤ੍ਥਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਥਾਨਂ ਅਸਾਧਾਰਣਭਾવਤੋ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਤੇਸਂ ਸਦਿਸਚੋਦਨਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਮੁਖੇਨੇવ ਬ੍ਯਾਕਰਣੀਯਾ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪવਸੇਨ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤવਸੇਨ ਚ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਥਾ ਚਕ੍ਖੁ, ਤਥਾ ਸੋਤਂ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਾਬ੍ਯਾਕਰਣੀਯੋ ਪਞ੍ਹੋ’’ਤਿ। ਤਂ ਜੀવਂ ਤਂ ਸਰੀਰਨ੍ਤਿ ਜੀવਸਰੀਰਾਨਂ ਅਨਞ੍ਞਤਾਪਞ੍ਹੇ ਯਸ੍ਸ ਯੇਨ ਅਨਞ੍ਞਤਾ ਚੋਦਿਤਾ, ਸੋ ਏવ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਨੁਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਚ ਝਾਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯਤਾਕਿਤ੍ਤਨਸਦਿਸੋਤਿ ਅਬ੍ਯਾਕਾਤਬ੍ਬਤਾਯ ਠਪਨੀਯੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਏવਰੂਪੋ ਹਿ ਪਞ੍ਹੋ ਤਿਧਾ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੀਯਤ੍ਤਾ ਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਅਕਤ੍વਾ ਠਪੇਤਬ੍ਬੋ।
Ekaṃseneva byākātabbo vissajjetabboti ekaṃsabyākaraṇīyo. ‘‘Cakkhu anicca’’nti pañhe uttarapadāvadhāraṇaṃ sandhāya ‘‘ekaṃseneva byākātabba’’nti vuttaṃ niccatāya lesassapi tattha abhāvato, purimapadāvadhāraṇe pana vibhajjabyākaraṇīyatāya. Tenāha ‘‘aniccaṃ nāma cakkhūti puṭṭhena panā’’tiādi. Cakkhusote visesatthasāmaññatthānaṃ asādhāraṇabhāvato dvinnaṃ tesaṃ sadisacodanā paṭicchannamukheneva byākaraṇīyā paṭikkhepavasena anuññātavasena ca vissajjitabbatoti āha ‘‘yathā cakkhu, tathā sotaṃ…pe… ayaṃ paṭipucchābyākaraṇīyo pañho’’ti. Taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti jīvasarīrānaṃ anaññatāpañhe yassa yena anaññatā coditā, so eva paramatthato nupalabbhatīti ca jhānattayassa metteyyatākittanasadisoti abyākātabbatāya ṭhapanīyo vutto. Evarūpo hi pañho tidhā avissajjanīyattā byākaraṇaṃ akatvā ṭhapetabbo.
ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਏਤ੍ਥ ਫਲਂ ਤਦਾਯਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਿਤਾਯਾਤਿ ਠਾਨਂ, ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਰਣਾਕਾਰਣੇ’’ਤਿ। ਯੁਤ੍ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਅਨੁਰੂਪੇਨ ਕਾਰਣੇਨ। ਪਹੋਤੀਤਿ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ। ਸਸ੍ਸਤવਾਦਿਭਾવਮੇવ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਹਿਤੇ ਉਚ੍ਛੇਦવਾਦੇ ਦੋਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋਪਿ ਸਸ੍ਸਤવਾਦਿਭਾવਮੇવ ਦੀਪੇਤਿ। ਪੁਗ੍ਗਲવਾਦਿਮ੍ਹੀਤਿ ਇਮਿਨਾ વਚ੍ਛਕੁਤ੍ਤਿਯવਾਦਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੇਹਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ ਪਟਿਪਦਾ ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਨਕਾਨਂ વਤ੍ਤਂ।
Tiṭṭhati ettha phalaṃ tadāyattavuttitāyāti ṭhānaṃ, kāraṇanti āha ‘‘kāraṇākāraṇe’’ti. Yuttena kāraṇenāti anurūpena kāraṇena. Pahotīti niggaṇhituṃ samattho hoti. Sassatavādibhāvameva dīpetīti attanā gahite ucchedavāde dosaṃ disvā attanopi sassatavādibhāvameva dīpeti. Puggalavādimhīti iminā vacchakuttiyavādiṃ dasseti. Pañhaṃ pucchantehi paṭipajjitabbā paṭipadā pañhapucchanakānaṃ vattaṃ.
ਪਟਿਚਰਤੀਤਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨવਸੇਨ ਚਰਤਿ ਪવਤ੍ਤਤਿ। ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤ੍ਥੋ ਏવ વਾ ਚਰਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਧਾਤੂਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤੀ’’ਤਿ। ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਪਨ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਞ੍ਞੇਨ વਚਨੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞੇਨ વਚਨੇਨਾਤਿ ਯਂ ਚੋਦਕੇਨ ਚੁਦਿਤਕਸ੍ਸ ਦੋਸવਿਭਾવਨਂ વਚਨਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ વਚਨੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤਿ। ਯੋ ਹਿ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕੋ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਕਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਕਂ ਭਣਥ, ਕਿਂ ਭਣਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ। ‘‘ਏવਰੂਪਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਤਯਾ ਦਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ ਸੁਣਾਮੀ’’ਤਿ ਸੋਤਂ વਾ ਉਪਨੇਤਿ, ਅਯਂ ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਤਿ ਨਾਮ। ‘‘ਕੋ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਚੋਦਨਂ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾવ વਿਕ੍ਖੇਪਾਪਜ੍ਜਨਂ ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਣਂ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਥਾਪਨਾਮਨਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ વਿਸੇਸੋ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਆਗਨ੍ਤੁਕਕਥਂ ਓਤਾਰੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਪਨਾਮੇਤੀਤਿ વਿਕ੍ਖੇਪੇਤਿ। ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾਕਥਾਯ ਅਪਨਾਮਨੇ।
Paṭicaratīti paṭicchādanavasena carati pavattati. Paṭicchādanattho eva vā caratisaddo anekatthattā dhātūnanti āha ‘‘paṭicchādetī’’ti. Aññenaññanti pana paṭicchādanākāradassananti āha ‘‘aññena vacanenā’’tiādi. Tattha aññena vacanenāti yaṃ codakena cuditakassa dosavibhāvanaṃ vacanaṃ vuttaṃ, taṃ tato aññena vacanena paṭicchādeti. Yo hi ‘‘āpattiṃ āpannosī’’ti vutte ‘‘ko āpanno, kiṃ āpanno, kismiṃ āpanno, kaṃ bhaṇatha, kiṃ bhaṇathā’’ti vadati. ‘‘Evarūpaṃ kiñci tayā diṭṭha’’nti vutte ‘‘na suṇāmī’’ti sotaṃ vā upaneti, ayaṃ aññenaññaṃ paṭicarati nāma. ‘‘Ko āpanno’’tiādinā hi codanaṃ avissajjetvāva vikkhepāpajjanaṃ aññenaññaṃ paṭicaraṇaṃ, bahiddhā kathāpanāmanaṃ vissajjetvāti ayametesaṃ viseso. Tenevāha ‘‘āgantukakathaṃ otārento’’tiādi. Tattha apanāmetīti vikkhepeti. Tatrāti tasmiṃ bahiddhākathāya apanāmane.
ਉਪਨਿਸੀਦਤਿ ਫਲਂ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਕਾਰਣਂ ਉਪਨਿਸਾ, ਉਪੇਚ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਯਤੀਤਿ વਾ ਉਪਨਿਸਾ, ਸਹ ਉਪਨਿਸਾਯਾਤਿ ਸਉਪਨਿਸੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਸਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ।
Upanisīdati phalaṃ etthāti kāraṇaṃ upanisā, upecca nissayatīti vā upanisā, saha upanisāyāti saupanisoti āha ‘‘saupanissayo sapaccayo’’ti.
ਓਹਿਤਸੋਤੋਤਿ ਅਨਞ੍ਞવਿਹਿਤਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਾਯ ਅਪਨਾਮਿਤਸੋਤੋ। ਤਤੋ ਏવ ਤਦਤ੍ਥਂ ਠਪਿਤਸੋਤੋ। ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਰਿਯਮਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ।
Ohitasototi anaññavihitattā dhammassavanāya apanāmitasoto. Tato eva tadatthaṃ ṭhapitasoto. Kusaladhammanti ariyamaggo adhippetoti āha ‘‘ariyamagga’’nti.
ਕਥਾવਤ੍ਥੁਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Kathāvatthusuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੭. ਕਥਾવਤ੍ਥੁਸੁਤ੍ਤਂ • 7. Kathāvatthusuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੭. ਕਥਾવਤ੍ਥੁਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Kathāvatthusuttavaṇṇanā