૫. કત્થીસુત્તં

5. Katthīsuttaṃ

૮૫. એકં સમયં આયસ્મા મહાચુન્દો ચેતીસુ વિહરતિ સહજાતિયં. તત્ર ખો આયસ્મા મહાચુન્દો ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘આવુસો ભિક્ખવે’’તિ. ‘‘આવુસો’’તિ ખો તે ભિક્ખૂ આયસ્મતો મહાચુન્દસ્સ પચ્ચસ્સોસું. આયસ્મા મહાચુન્દો એતદવોચ –

85. Ekaṃ samayaṃ āyasmā mahācundo cetīsu viharati sahajātiyaṃ. Tatra kho āyasmā mahācundo bhikkhū āmantesi – ‘‘āvuso bhikkhave’’ti. ‘‘Āvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato mahācundassa paccassosuṃ. Āyasmā mahācundo etadavoca –

‘‘ઇધાવુસો, ભિક્ખુ કત્થી હોતિ વિકત્થી અધિગમેસુ – ‘અહં પઠમં ઝાનં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપિ, અહં દુતિયં ઝાનં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપિ, અહં તતિયં ઝાનં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપિ, અહં ચતુત્થં ઝાનં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપિ, અહં આકાસાનઞ્ચાયતનં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપિ, અહં વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપિ, અહં આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપિ, અહં નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપિ, અહં સઞ્ઞાવેદયિતનિરોધં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપી’તિ.

‘‘Idhāvuso, bhikkhu katthī hoti vikatthī adhigamesu – ‘ahaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ dutiyaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ tatiyaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ catutthaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ ākāsānañcāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ viññāṇañcāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipī’ti.

‘‘તમેનં તથાગતો વા તથાગતસાવકો વા ઝાયી સમાપત્તિકુસલો પરચિત્તકુસલો પરચિત્તપરિયાયકુસલો સમનુયુઞ્જતિ સમનુગ્ગાહતિ સમનુભાસતિ. સો તથાગતેન વા તથાગતસાવકેન વા ઝાયિના સમાપત્તિકુસલેન પરચિત્તકુસલેન પરચિત્તપરિયાયકુસલેન સમનુયુઞ્જિયમાનો સમનુગ્ગાહિયમાનો સમનુભાસિયમાનો ઇરીણં આપજ્જતિ વિચિનં આપજ્જતિ અનયં આપજ્જતિ બ્યસનં આપજ્જતિ અનયબ્યસનં આપજ્જતિ.

‘‘Tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo samanuyuñjati samanuggāhati samanubhāsati. So tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā jhāyinā samāpattikusalena paracittakusalena paracittapariyāyakusalena samanuyuñjiyamāno samanuggāhiyamāno samanubhāsiyamāno irīṇaṃ āpajjati vicinaṃ āpajjati anayaṃ āpajjati byasanaṃ āpajjati anayabyasanaṃ āpajjati.

‘‘તમેનં તથાગતો વા તથાગતસાવકો વા ઝાયી સમાપત્તિકુસલો પરચિત્તકુસલો પરચિત્તપરિયાયકુસલો એવં ચેતસા ચેતો પરિચ્ચ મનસિ કરોતિ – ‘કિં નુ ખો અયમાયસ્મા કત્થી હોતિ વિકત્થી અધિગમેસુ – અહં પઠમં ઝાનં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપિ…પે॰… અહં સઞ્ઞાવેદયિતનિરોધં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપી’તિ.

‘‘Tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṃ cetasā ceto paricca manasi karoti – ‘kiṃ nu kho ayamāyasmā katthī hoti vikatthī adhigamesu – ahaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi…pe… ahaṃ saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipī’ti.

‘‘તમેનં તથાગતો વા તથાગતસાવકો વા ઝાયી સમાપત્તિકુસલો પરચિત્તકુસલો પરચિત્તપરિયાયકુસલો એવં ચેતસા ચેતો પરિચ્ચ પજાનાતિ –

‘‘Tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṃ cetasā ceto paricca pajānāti –

‘દીઘરત્તં ખો અયમાયસ્મા ખણ્ડકારી છિદ્દકારી સબલકારી કમ્માસકારી ન સન્તતકારી ન સન્તતવુત્તિ સીલેસુ. દુસ્સીલો ખો અયમાયસ્મા. દુસ્સિલ્યં ખો પન તથાગતપ્પવેદિતે ધમ્મવિનયે પરિહાનમેતં.

‘Dīgharattaṃ kho ayamāyasmā khaṇḍakārī chiddakārī sabalakārī kammāsakārī na santatakārī na santatavutti sīlesu. Dussīlo kho ayamāyasmā. Dussilyaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.

‘અસ્સદ્ધો ખો પન અયમાયસ્મા; અસ્સદ્ધિયં ખો પન તથાગતપ્પવેદિતે ધમ્મવિનયે પરિહાનમેતં.

‘Assaddho kho pana ayamāyasmā; assaddhiyaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.

‘અપ્પસ્સુતો ખો પન અયમાયસ્મા અનાચારો; અપ્પસચ્ચં ખો પન તથાગતપ્પવેદિતે ધમ્મવિનયે પરિહાનમેતં .

‘Appassuto kho pana ayamāyasmā anācāro; appasaccaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ .

‘દુબ્બચો ખો પન અયમાયસ્મા; દોવચસ્સતા ખો પન તથાગતપ્પવેદિતે ધમ્મવિનયે પરિહાનમેતં.

‘Dubbaco kho pana ayamāyasmā; dovacassatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.

‘પાપમિત્તો ખો પન અયમાયસ્મા; પાપમિત્તતા ખો પન તથાગતપ્પવેદિતે ધમ્મવિનયે પરિહાનમેતં.

‘Pāpamitto kho pana ayamāyasmā; pāpamittatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.

‘કુસીતો ખો પન અયમાયસ્મા; કોસજ્જં ખો પન તથાગતપ્પવેદિતે ધમ્મવિનયે પરિહાનમેતં.

‘Kusīto kho pana ayamāyasmā; kosajjaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.

‘મુટ્ઠસ્સતિ ખો પન અયમાયસ્મા; મુટ્ઠસ્સચ્ચં ખો પન તથાગતપ્પવેદિતે ધમ્મવિનયે પરિહાનમેતં.

‘Muṭṭhassati kho pana ayamāyasmā; muṭṭhassaccaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.

‘કુહકો ખો પન અયમાયસ્મા; કોહઞ્ઞં ખો પન તથાગતપ્પવેદિતે ધમ્મવિનયે પરિહાનમેતં.

‘Kuhako kho pana ayamāyasmā; kohaññaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.

‘દુબ્ભરો ખો પન અયમાયસ્મા; દુબ્ભરતા ખો પન તથાગતપ્પવેદિતે ધમ્મવિનયે પરિહાનમેતં.

‘Dubbharo kho pana ayamāyasmā; dubbharatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.

‘દુપ્પઞ્ઞો ખો પન અયમાયસ્મા; દુપ્પઞ્ઞતા ખો પન તથાગતપ્પવેદિતે ધમ્મવિનયે પરિહાનમેતં’.

‘Duppañño kho pana ayamāyasmā; duppaññatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ’.

‘‘સેય્યથાપિ, આવુસો, સહાયકો સહાયકં એવં વદેય્ય – ‘યદા તે, સમ્મ, ધનેન ¹ ધનકરણીયં અસ્સ, યાચેય્યાસિ મં ² ધનં. દસ્સામિ તે ધન’ન્તિ. સો કિઞ્ચિદેવ ધનકરણીયે સમુપ્પન્ને સહાયકો સહાયકં એવં વદેય્ય – ‘અત્થો મે, સમ્મ, ધનેન. દેહિ મે ધન’ન્તિ. સો એવં વદેય્ય – ‘તેન હિ, સમ્મ, ઇધ ખનાહી’તિ. સો તત્ર ખનન્તો નાધિગચ્છેય્ય. સો એવં વદેય્ય – ‘અલિકં મં, સમ્મ, અવચ; તુચ્છકં મં, સમ્મ, અવચ – ઇધ ખનાહી’તિ. સો એવં વદેય્ય – ‘નાહં તં, સમ્મ, અલિકં અવચં, તુચ્છકં અવચં. તેન હિ, સમ્મ, ઇધ ખનાહી’તિ. સો તત્રપિ ખનન્તો નાધિગચ્છેય્ય. સો એવં વદેય્ય – ‘અલિકં મં, સમ્મ, અવચ, તુચ્છકં મં, સમ્મ, અવચ – ઇધ ખનાહી’તિ. સો એવં વદેય્ય – ‘નાહં તં, સમ્મ, અલિકં અવચં, તુચ્છકં અવચં . તેન હિ, સમ્મ, ઇધ ખનાહી’તિ. સો તત્રપિ ખનન્તો નાધિગચ્છેય્ય. સો એવં વદેય્ય – ‘અલિકં મં, સમ્મ, અવચ, તુચ્છકં મં, સમ્મ, અવચ – ઇધ ખનાહી’તિ. સો એવં વદેય્ય – ‘નાહં તં, સમ્મ, અલિકં અવચં, તુચ્છકં અવચં. અપિ ચ અહમેવ ઉમ્માદં પાપુણિં ચેતસો વિપરિયાય’ન્તિ.

‘‘Seyyathāpi, āvuso, sahāyako sahāyakaṃ evaṃ vadeyya – ‘yadā te, samma, dhanena ³ dhanakaraṇīyaṃ assa, yāceyyāsi maṃ ⁴ dhanaṃ. Dassāmi te dhana’nti. So kiñcideva dhanakaraṇīye samuppanne sahāyako sahāyakaṃ evaṃ vadeyya – ‘attho me, samma, dhanena. Dehi me dhana’nti. So evaṃ vadeyya – ‘tena hi, samma, idha khanāhī’ti. So tatra khananto nādhigaccheyya. So evaṃ vadeyya – ‘alikaṃ maṃ, samma, avaca; tucchakaṃ maṃ, samma, avaca – idha khanāhī’ti. So evaṃ vadeyya – ‘nāhaṃ taṃ, samma, alikaṃ avacaṃ, tucchakaṃ avacaṃ. Tena hi, samma, idha khanāhī’ti. So tatrapi khananto nādhigaccheyya. So evaṃ vadeyya – ‘alikaṃ maṃ, samma, avaca, tucchakaṃ maṃ, samma, avaca – idha khanāhī’ti. So evaṃ vadeyya – ‘nāhaṃ taṃ, samma, alikaṃ avacaṃ, tucchakaṃ avacaṃ . Tena hi, samma, idha khanāhī’ti. So tatrapi khananto nādhigaccheyya. So evaṃ vadeyya – ‘alikaṃ maṃ, samma, avaca, tucchakaṃ maṃ, samma, avaca – idha khanāhī’ti. So evaṃ vadeyya – ‘nāhaṃ taṃ, samma, alikaṃ avacaṃ, tucchakaṃ avacaṃ. Api ca ahameva ummādaṃ pāpuṇiṃ cetaso vipariyāya’nti.

‘‘એવમેવં ખો, આવુસો, ભિક્ખુ કત્થી હોતિ વિકત્થી અધિગમેસુ – ‘અહં પઠમં ઝાનં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપિ, અહં દુતિયં ઝાનં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપિ, અહં તતિયં ઝાનં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપિ, અહં ચતુત્થં ઝાનં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપિ, અહં આકાસાનઞ્ચાયતનં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપિ, અહં વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપિ, અહં આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપિ, અહં નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપિ, અહં સઞ્ઞાવેદયિતનિરોધં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપી’તિ.

‘‘Evamevaṃ kho, āvuso, bhikkhu katthī hoti vikatthī adhigamesu – ‘ahaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ dutiyaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ tatiyaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ catutthaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ ākāsānañcāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ viññāṇañcāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipī’ti.

‘‘તમેનં તથાગતો વા તથાગતસાવકો વા ઝાયી સમાપત્તિકુસલો પરચિત્તકુસલો પરચિત્તપરિયાયકુસલો સમનુયુઞ્જતિ સમનુગ્ગાહતિ સમનુભાસતિ. સો તથાગતેન વા તથાગતસાવકેન વા ઝાયિના સમાપત્તિકુસલેન પરચિત્તકુસલેન પરચિત્તપરિયાયકુસલેન સમનુયુઞ્જિયમાનો સમનુગ્ગાહિયમાનો સમનુભાસિયમાનો ઇરીણં આપજ્જતિ વિચિનં આપજ્જતિ અનયં આપજ્જતિ બ્યસનં આપજ્જતિ અનયબ્યસનં આપજ્જતિ.

‘‘Tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo samanuyuñjati samanuggāhati samanubhāsati. So tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā jhāyinā samāpattikusalena paracittakusalena paracittapariyāyakusalena samanuyuñjiyamāno samanuggāhiyamāno samanubhāsiyamāno irīṇaṃ āpajjati vicinaṃ āpajjati anayaṃ āpajjati byasanaṃ āpajjati anayabyasanaṃ āpajjati.

‘‘તમેનં તથાગતો વા તથાગતસાવકો વા ઝાયી સમાપત્તિકુસલો પરચિત્તકુસલો પરચિત્તપરિયાયકુસલો એવં ચેતસા ચેતો પરિચ્ચ મનસિ કરોતિ – ‘કિં નુ ખો અયમાયસ્મા કત્થી હોતિ વિકત્થી અધિગમેસુ – અહં પઠમં ઝાનં સમાપજ્જામિપિ…પે॰… અહં સઞ્ઞાવેદયિતનિરોધં સમાપજ્જામિપિ વુટ્ઠહામિપી’તિ.

‘‘Tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṃ cetasā ceto paricca manasi karoti – ‘kiṃ nu kho ayamāyasmā katthī hoti vikatthī adhigamesu – ahaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi…pe… ahaṃ saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipī’ti.

‘‘તમેનં તથાગતો વા તથાગતસાવકો વા ઝાયી સમાપત્તિકુસલો પરચિત્તપરિયાયકુસલો ચેતસા ચેતો પરિચ્ચ પજાનાતિ –

‘‘Tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittapariyāyakusalo cetasā ceto paricca pajānāti –

‘દીઘરત્તં ખો અયમાયસ્મા ખણ્ડકારી છિદ્દકારી સબલકારી કમ્માસકારી, ન સન્તતકારી ન સન્તતવુત્તિ સીલેસુ. દુસ્સીલો ખો અયમાયસ્મા; દુસ્સિલ્યં ખો પન તથાગતપ્પવેદિતે ધમ્મવિનયે પરિહાનમેતં.

‘Dīgharattaṃ kho ayamāyasmā khaṇḍakārī chiddakārī sabalakārī kammāsakārī, na santatakārī na santatavutti sīlesu. Dussīlo kho ayamāyasmā; dussilyaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.

‘અસ્સદ્ધો ખો પન અયમાયસ્મા; અસ્સદ્ધિયં ખો પન તથાગતપ્પવેદિતે ધમ્મવિનયે પરિહાનમેતં .

‘Assaddho kho pana ayamāyasmā; assaddhiyaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ .

‘અપ્પસ્સુતો ખો પન અયમાયસ્મા અનાચારો; અપ્પસચ્ચં ખો પન તથાગતપ્પવેદિતે ધમ્મવિનયે પરિહાનમેતં.

‘Appassuto kho pana ayamāyasmā anācāro; appasaccaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.