Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ధమ్మసఙ్గణీ-అనుటీకా • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
కామావచరకుసలం
Kāmāvacarakusalaṃ
కాయకమ్మద్వారకథావణ్ణనా
Kāyakammadvārakathāvaṇṇanā
కమ్మద్వారానన్తిఆదినా పకాసేతబ్బస్స సరూపం పకాసనుపాయఞ్చ దస్సేతి. నియతరూపరూపవసేనాతి ధమ్మసఙ్గహే నిద్దిట్ఠనియతరూపరూపవసేన. అఞ్ఞథా కమ్మసముట్ఠానికకాయే హదయవత్థుపి గహేతబ్బం సియా. ఏకసన్తతిపరియాపన్నో ఉపాదిన్నకకాయో ఇధ గహితోతి చక్ఖాయతనాదీతి వుత్తేసు ఏకో భావో హదయవత్థు చ గహితన్తి న సక్కా వత్తుం ‘‘చక్ఖాయతనాదీని జీవితపరియన్తానీ’’తి సన్నివేసస్స విభావితత్తా.
Kammadvārānantiādinā pakāsetabbassa sarūpaṃ pakāsanupāyañca dasseti. Niyatarūparūpavasenāti dhammasaṅgahe niddiṭṭhaniyatarūparūpavasena. Aññathā kammasamuṭṭhānikakāye hadayavatthupi gahetabbaṃ siyā. Ekasantatipariyāpanno upādinnakakāyo idha gahitoti cakkhāyatanādīti vuttesu eko bhāvo hadayavatthu ca gahitanti na sakkā vattuṃ ‘‘cakkhāyatanādīni jīvitapariyantānī’’ti sannivesassa vibhāvitattā.
విప్ఫన్దమానవణ్ణగ్గహణానన్తరం విఞ్ఞత్తిగ్గహణస్స ఇచ్ఛితత్తా చలనాకారావ వాయోధాతు విఞ్ఞత్తివికారసహితాతి కదాచి ఆసఙ్కేయ్యాతి తన్నివత్తనత్థం ‘‘పఠమజవనసముట్ఠితా’’తి ఆహ. దేసన్తరుప్పత్తిహేతుభావేన చాలేతున్తి ఏతేన దేసన్తరుప్పత్తి చలనం, తంనిమిత్తే చ కత్తుభావో ఉపచరితోతి దస్సేతి, అఞ్ఞథా ఖణికతా అబ్యాపారతా చ ధమ్మానం న సమ్భవేయ్యాతి. తదభిముఖభావవికారవతీతి తందిసమభిముఖో తదభిముఖో, తస్స భావో తదభిముఖభావో, సో ఏవ వికారో, తంసమఙ్గినీ వాయోధాతు తదభిముఖభావవికారవతీ. ఇదాని తదభిముఖభావవికా రస్స విఞ్ఞత్తిభావం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘అధిప్పాయసహభావీ’’తిఆది. ఏవఞ్చ కత్వాతిఆదినా ఇమిస్సా అత్థవణ్ణనాయ లద్ధగుణం దస్సేతి. తత్థ ఆవజ్జనస్సాతి మనోద్వారావజ్జనస్స. యతో బాత్తింసాతిఆదినా తస్స విఞ్ఞత్తిసముట్ఠాపకతా న సక్కా పటిసేధేతున్తి దస్సేతి.
Vipphandamānavaṇṇaggahaṇānantaraṃ viññattiggahaṇassa icchitattā calanākārāva vāyodhātu viññattivikārasahitāti kadāci āsaṅkeyyāti tannivattanatthaṃ ‘‘paṭhamajavanasamuṭṭhitā’’ti āha. Desantaruppattihetubhāvena cāletunti etena desantaruppatti calanaṃ, taṃnimitte ca kattubhāvo upacaritoti dasseti, aññathā khaṇikatā abyāpāratā ca dhammānaṃ na sambhaveyyāti. Tadabhimukhabhāvavikāravatīti taṃdisamabhimukho tadabhimukho, tassa bhāvo tadabhimukhabhāvo, so eva vikāro, taṃsamaṅginī vāyodhātu tadabhimukhabhāvavikāravatī. Idāni tadabhimukhabhāvavikā rassa viññattibhāvaṃ dassento āha ‘‘adhippāyasahabhāvī’’tiādi. Evañca katvātiādinā imissā atthavaṇṇanāya laddhaguṇaṃ dasseti. Tattha āvajjanassāti manodvārāvajjanassa. Yato bāttiṃsātiādinā tassa viññattisamuṭṭhāpakatā na sakkā paṭisedhetunti dasseti.
పచ్చయో భవితుం సమత్థోతి ఏతేన యథావుత్తవాయోధాతుయా థమ్భనచలనసఙ్ఖాతకిచ్చనిప్ఫాదనే తస్స ఆకారవిసేసస్స సహకారీకారణభావమాహ. అనిదస్సనసప్పటిఘతాదయో వియ మహాభూతానం అవత్థావిసేసమత్తం సో ఆకారవిసేసోతి పరమత్థతో న కిఞ్చి హోతీతి ‘‘పరమత్థతో అభావం దస్సేతీ’’తి ఆహ. పరమత్థతో చిత్తసముట్ఠానభావో పటిసేధితో. కమ్మసముట్ఠానాదిభావస్స పన సమ్భవోయేవ నత్థీతి యథావుత్తవికారస్స పరమత్థతో సబ్భావే నకుతోచిసముట్ఠితత్తా అప్పచ్చయత్తం ఆపన్నం. న హి రూపం అప్పచ్చయం అత్థి, అప్పచ్చయత్తే చ సతి నిచ్చభావో ఆపజ్జతి, న చ నిబ్బానవజ్జో అత్థో సభావధమ్మో నిచ్చో అత్థి. చిత్తసముట్ఠానభావో వియాతి విఞ్ఞత్తియా చిత్తసముట్ఠానఉపాదారూపభావో ఉపచారసిద్ధోతి దస్సేతి.
Paccayo bhavituṃ samatthoti etena yathāvuttavāyodhātuyā thambhanacalanasaṅkhātakiccanipphādane tassa ākāravisesassa sahakārīkāraṇabhāvamāha. Anidassanasappaṭighatādayo viya mahābhūtānaṃ avatthāvisesamattaṃ so ākāravisesoti paramatthato na kiñci hotīti ‘‘paramatthato abhāvaṃ dassetī’’ti āha. Paramatthato cittasamuṭṭhānabhāvo paṭisedhito. Kammasamuṭṭhānādibhāvassa pana sambhavoyeva natthīti yathāvuttavikārassa paramatthato sabbhāve nakutocisamuṭṭhitattā appaccayattaṃ āpannaṃ. Na hi rūpaṃ appaccayaṃ atthi, appaccayatte ca sati niccabhāvo āpajjati, na ca nibbānavajjo attho sabhāvadhammo nicco atthi. Cittasamuṭṭhānabhāvo viyāti viññattiyā cittasamuṭṭhānaupādārūpabhāvo upacārasiddhoti dasseti.
విఞ్ఞత్తియా కరణభూతాయ. యం కరణన్తి యం చిత్తకిరియం చిత్తబ్యాపారం. విఞ్ఞత్తియా విఞ్ఞాతత్తన్తి ఇదమేస కారేతీతి యదేతం అధిప్పాయవిభావనం, ఏతం విఞ్ఞత్తివికారరహితేసు రుక్ఖచలనాదీసు న దిట్ఠం, హత్థచలనాదీసు పన దిట్ఠం, తస్మా విప్ఫన్దమానవణ్ణవినిముత్తో కోచి వికారో అత్థి కాయికకరణసఙ్ఖాతస్స అధిప్పాయస్స ఞాపకోతి విఞ్ఞాయతి. ఞాపకో చ హేతు ఞాపేతబ్బమత్థం సయం ఞాతోయేవ ఞాపేతి, న సబ్భావమత్తేనాతి వణ్ణగ్గహణానన్తరం వికారగ్గహణమ్పి విఞ్ఞాయతి. తథా హి విసయభావమాపన్నో ఏవ సద్దో అత్థం పకాసేతి, నేతరో. తేనేవాహ ‘‘న హి విఞ్ఞత్తీ’’తిఆది. యది పన చిత్తజరూపానం చలనాకారో విఞ్ఞత్తి, చక్ఖువిఞ్ఞాణస్స విప్ఫన్దమానవణ్ణారమ్మణత్తా తేనపి సా గహితా సియాతి ఆసఙ్కాయ నివత్తనత్థం ఆహ ‘‘చక్ఖువిఞ్ఞాణస్సా’’తిఆది.
Viññattiyā karaṇabhūtāya. Yaṃ karaṇanti yaṃ cittakiriyaṃ cittabyāpāraṃ. Viññattiyā viññātattanti idamesa kāretīti yadetaṃ adhippāyavibhāvanaṃ, etaṃ viññattivikārarahitesu rukkhacalanādīsu na diṭṭhaṃ, hatthacalanādīsu pana diṭṭhaṃ, tasmā vipphandamānavaṇṇavinimutto koci vikāro atthi kāyikakaraṇasaṅkhātassa adhippāyassa ñāpakoti viññāyati. Ñāpako ca hetu ñāpetabbamatthaṃ sayaṃ ñātoyeva ñāpeti, na sabbhāvamattenāti vaṇṇaggahaṇānantaraṃ vikāraggahaṇampi viññāyati. Tathā hi visayabhāvamāpanno eva saddo atthaṃ pakāseti, netaro. Tenevāha ‘‘na hi viññattī’’tiādi. Yadi pana cittajarūpānaṃ calanākāro viññatti, cakkhuviññāṇassa vipphandamānavaṇṇārammaṇattā tenapi sā gahitā siyāti āsaṅkāya nivattanatthaṃ āha ‘‘cakkhuviññāṇassā’’tiādi.
తాలపణ్ణాదిరూపానీతిఆదినాపి విఞ్ఞత్తియా విఞ్ఞాతబ్బతం మనోవిఞ్ఞాణేనేవ చ విఞ్ఞాతబ్బతం దస్సేతి. సఞ్జానాతి ఏతేనాతి సఞ్ఞాణం, తస్స ఉదకాదినో సఞ్ఞాణం తంసఞ్ఞాణం, తస్స ఆకారో తంసఞ్ఞాణాకారో, ఉదకాదిసహచారిప్పకారో చ సో తంసఞ్ఞాణాకారో చాతి ఉదకా…పే॰… కారో, తం గహేత్వా జానిత్వా. తదాకారస్సాతి ఉదకాదిఞాపనాకారస్స. యది యథావుత్తవికారగ్గహణంయేవ కారణం అధిప్పాయగ్గహణస్స, అథ కస్మా అగ్గహితసఙ్కేతస్స అధిప్పాయగ్గహణం న హోతీతి? న కేవలం వికారగ్గహణమేవ అధిప్పాయగ్గహణస్స కారణం, కిఞ్చరహీతి ఆహ ‘‘ఏతస్స పనా’’తిఆది.
Tālapaṇṇādirūpānītiādināpi viññattiyā viññātabbataṃ manoviññāṇeneva ca viññātabbataṃ dasseti. Sañjānāti etenāti saññāṇaṃ, tassa udakādino saññāṇaṃ taṃsaññāṇaṃ, tassa ākāro taṃsaññāṇākāro, udakādisahacārippakāro ca so taṃsaññāṇākāro cāti udakā…pe… kāro, taṃ gahetvā jānitvā. Tadākārassāti udakādiñāpanākārassa. Yadi yathāvuttavikāraggahaṇaṃyeva kāraṇaṃ adhippāyaggahaṇassa, atha kasmā aggahitasaṅketassa adhippāyaggahaṇaṃ na hotīti? Na kevalaṃ vikāraggahaṇameva adhippāyaggahaṇassa kāraṇaṃ, kiñcarahīti āha ‘‘etassa panā’’tiādi.
అథ పనాతిఆదినా విఞ్ఞత్తియా అనుమానేన గహేతబ్బతం దస్సేతి. సాధిప్పాయ…పే॰… నన్తరన్తి అధిప్పాయసహితవికారేన సహజాతవణ్ణాయతనగ్గహణసఙ్ఖాతస్స చక్ఖుద్వారికవిఞ్ఞాణసన్తానస్స అనన్తరం. అధిప్పాయగ్గహణస్సాతి అధిప్పాయవవత్థాపకస్స తతియవారే జవనస్స. అధిప్పాయసహభూ వికారాభావే అభావతోతి ఏతేన యథావుత్తవికారం అధిప్పాయగ్గహణేన అనుమినోతి. ఏవం సతీతిఆదినా యథానుమితమత్థం నిగమనవసేన దస్సేతి. తత్థ ఉదకాదిగ్గహణేనేవాతి తాలపణ్ణాదీనం వణ్ణగ్గహణానన్తరేన పురిమసిద్ధసమ్బన్ధానుగ్గహితేన ఉదకాదీనం తత్థ అత్థిభావవిజాననేనేవ. యథా తాలపణ్ణాదీనం ఉదకాదిసహచారిప్పకారతం సఞ్ఞాణాకారో విఞ్ఞాతోయేవ హోతి నానన్తరియకత్తా, ఏవం విప్ఫన్దమానవణ్ణగ్గహణానన్తరేన పురిమసిద్ధసమ్బన్ధానుగ్గహితేన గన్తుకామతాదిఅధిప్పాయవిజాననేనేవ విఞ్ఞత్తి విఞ్ఞాతా హోతి తదభావే అభావతోతి ఉపమాయోజనా.
Atha panātiādinā viññattiyā anumānena gahetabbataṃ dasseti. Sādhippāya…pe… nantaranti adhippāyasahitavikārena sahajātavaṇṇāyatanaggahaṇasaṅkhātassa cakkhudvārikaviññāṇasantānassa anantaraṃ. Adhippāyaggahaṇassāti adhippāyavavatthāpakassa tatiyavāre javanassa. Adhippāyasahabhū vikārābhāve abhāvatoti etena yathāvuttavikāraṃ adhippāyaggahaṇena anuminoti. Evaṃ satītiādinā yathānumitamatthaṃ nigamanavasena dasseti. Tattha udakādiggahaṇenevāti tālapaṇṇādīnaṃ vaṇṇaggahaṇānantarena purimasiddhasambandhānuggahitena udakādīnaṃ tattha atthibhāvavijānaneneva. Yathā tālapaṇṇādīnaṃ udakādisahacārippakārataṃ saññāṇākāro viññātoyeva hoti nānantariyakattā, evaṃ vipphandamānavaṇṇaggahaṇānantarena purimasiddhasambandhānuggahitena gantukāmatādiadhippāyavijānaneneva viññatti viññātā hoti tadabhāve abhāvatoti upamāyojanā.
సభావభూతన్తి అన్వత్థభూతం. ద్విధాతి విఞ్ఞాపనతో విఞ్ఞేయ్యతో చ. కాయవిఞ్ఞత్తియా తథాపవత్తమానాయ చేతనాసఙ్ఖాతస్స కమ్మస్స కాయకమ్మభావో నిప్ఫజ్జతి తాయ ఉపలక్ఖితబ్బత్తా, న పన చతువీసతియా పచ్చయేసు కేనచి పచ్చయభావతోతి దస్సేన్తో ‘‘తస్మిం ద్వారే సిద్ధా’’తిఆదిమాహ. తేన వచీద్వారుప్పన్నాపి పాణాతిపాతాదయో సఙ్గహితాతి తేసం సఙ్గహితభావం దస్సేతి. అథ వా కాయద్వారుప్పన్నాయ కాయకమ్మభూతాయ చేతనాయ వసేన ‘‘తేన ద్వారేన విఞ్ఞాతబ్బభావతో’’తి వుత్తం, తస్సాయేవ ద్వారన్తరుప్పన్నాయ వసేన ‘‘తేన ద్వారేన నామలాభతో’’తి. మనోద్వారావజ్జనస్సపి విఞ్ఞత్తిసముట్ఠాపకభావో నిచ్ఛితోతి ‘‘ఏకాదసన్నం కిరియచిత్తాన’’న్తి ఆహ.
Sabhāvabhūtanti anvatthabhūtaṃ. Dvidhāti viññāpanato viññeyyato ca. Kāyaviññattiyā tathāpavattamānāya cetanāsaṅkhātassa kammassa kāyakammabhāvo nipphajjati tāya upalakkhitabbattā, na pana catuvīsatiyā paccayesu kenaci paccayabhāvatoti dassento ‘‘tasmiṃ dvāre siddhā’’tiādimāha. Tena vacīdvāruppannāpi pāṇātipātādayo saṅgahitāti tesaṃ saṅgahitabhāvaṃ dasseti. Atha vā kāyadvāruppannāya kāyakammabhūtāya cetanāya vasena ‘‘tena dvārena viññātabbabhāvato’’ti vuttaṃ, tassāyeva dvārantaruppannāya vasena ‘‘tena dvārena nāmalābhato’’ti. Manodvārāvajjanassapi viññattisamuṭṭhāpakabhāvo nicchitoti ‘‘ekādasannaṃ kiriyacittāna’’nti āha.
ద్వారన్తరచారినోతి ద్వారన్తరభావేన పవత్తనకా. ద్వారసమ్భేదాతి ద్వారానం సఙ్కరణతో. ద్వారానఞ్హి ద్వారన్తరభావప్పత్తియా సతి కాయద్వారస్స వచీద్వారాదిభావో, వచీద్వారస్స చ కాయద్వారాదిభావో ఆపజ్జతీతి తంతంద్వారుప్పన్నకమ్మానమ్పి సఙ్కరో సియా. తేనాహ ‘‘కమ్మసమ్భేదోపీ’’తి. ఏవం సతి కాయకమ్మం…పే॰… వవత్థానం న సియా. యది కమ్మాని కమ్మన్తరచారీని హోన్తి, కాయకమ్మాదికస్స వచీకమ్మాదికభావాపత్తితో ‘‘కమ్మసమ్భేదా ద్వారసమ్భేదోపీ’’తి కాయకమ్మం కాయకమ్మద్వారన్తి అఞ్ఞమఞ్ఞవవత్థానం న సియాతి ఇమమత్థమాహ ‘‘కమ్మానమ్పి కమ్మన్తరచరణే ఏసేవ నయో’’తి. కమ్మన్తరచరణం కమ్మన్తరూపలక్ఖణతా. తేనేవాహ ‘‘ద్వారభావేనా’’తి. ద్వారన్తరచరణం ద్వారన్తరుప్పత్తి. ద్వారేతి అత్తనో ద్వారే. అఞ్ఞస్మిన్తి ద్వారన్తరే. కమ్మానీతి తంతంద్వారికకమ్మాని. అఞ్ఞానీతి అఞ్ఞద్వారికకమ్మాని. ద్వారే ద్వారాని న చరన్తీతి ద్వారన్తరభావేన నప్పవత్తన్తి, ద్వారన్తరం వా న సఙ్కమన్తి. కిఞ్చాపి విఞ్ఞత్తియా చతువీసతియా పచ్చయేసు యేన కేనచి పచ్చయేన చేతనాయ పచ్చయభావో నత్థి, తథా పన విఞ్ఞత్తియా పవత్తమానాయ ఏవ పాణాతిపాతాది హోతి, నాఞ్ఞథాతి సియా విఞ్ఞత్తియా హేతుభావో చేతనాయాతి వుత్తం ‘‘ద్వారేహి కారణభూతేహీ’’తి. కాయకమ్మం వచీకమ్మన్తి కమ్మవవత్థానస్సేవ వా కారణభావం సన్ధాయ ‘‘ద్వారేహి కారణభూతేహీ’’తి వుత్తం. యదిపి ‘‘ద్వారేహి కమ్మానీ’’తి వుత్తం, ‘‘అఞ్ఞమఞ్ఞం వవత్థితా’’తి పన వుత్తత్తా కమ్మేహిపి ద్వారాని వవత్థితానీతి అయమత్థోపి సిద్ధోయేవాతి దస్సేతుం ‘‘న కేవల’’న్తిఆది వుత్తం. అద్వారచారీహీతి ద్వారానం సయం వవత్థితభావమాహ, న పన అవవత్థానం, వవత్థానమేవాతి అధిప్పాయో. ఇదాని తం వవత్థానం విభావేతి కమ్మానపేక్ఖాతిఆదినా. తత్థ సమయనియమితేన చిత్తేన సమయో వియ ద్వారనియమితేహి కమ్మేహి ద్వారాని నియమితానీతి అయం సఙ్ఖేపత్థో.
Dvārantaracārinoti dvārantarabhāvena pavattanakā. Dvārasambhedāti dvārānaṃ saṅkaraṇato. Dvārānañhi dvārantarabhāvappattiyā sati kāyadvārassa vacīdvārādibhāvo, vacīdvārassa ca kāyadvārādibhāvo āpajjatīti taṃtaṃdvāruppannakammānampi saṅkaro siyā. Tenāha ‘‘kammasambhedopī’’ti. Evaṃ sati kāyakammaṃ…pe… vavatthānaṃ na siyā. Yadi kammāni kammantaracārīni honti, kāyakammādikassa vacīkammādikabhāvāpattito ‘‘kammasambhedā dvārasambhedopī’’ti kāyakammaṃ kāyakammadvāranti aññamaññavavatthānaṃ na siyāti imamatthamāha ‘‘kammānampi kammantaracaraṇe eseva nayo’’ti. Kammantaracaraṇaṃ kammantarūpalakkhaṇatā. Tenevāha ‘‘dvārabhāvenā’’ti. Dvārantaracaraṇaṃ dvārantaruppatti. Dvāreti attano dvāre. Aññasminti dvārantare. Kammānīti taṃtaṃdvārikakammāni. Aññānīti aññadvārikakammāni. Dvāre dvārāni na carantīti dvārantarabhāvena nappavattanti, dvārantaraṃ vā na saṅkamanti. Kiñcāpi viññattiyā catuvīsatiyā paccayesu yena kenaci paccayena cetanāya paccayabhāvo natthi, tathā pana viññattiyā pavattamānāya eva pāṇātipātādi hoti, nāññathāti siyā viññattiyā hetubhāvo cetanāyāti vuttaṃ ‘‘dvārehi kāraṇabhūtehī’’ti. Kāyakammaṃ vacīkammanti kammavavatthānasseva vā kāraṇabhāvaṃ sandhāya ‘‘dvārehi kāraṇabhūtehī’’ti vuttaṃ. Yadipi ‘‘dvārehi kammānī’’ti vuttaṃ, ‘‘aññamaññaṃ vavatthitā’’ti pana vuttattā kammehipi dvārāni vavatthitānīti ayamatthopi siddhoyevāti dassetuṃ ‘‘na kevala’’ntiādi vuttaṃ. Advāracārīhīti dvārānaṃ sayaṃ vavatthitabhāvamāha, na pana avavatthānaṃ, vavatthānamevāti adhippāyo. Idāni taṃ vavatthānaṃ vibhāveti kammānapekkhātiādinā. Tattha samayaniyamitena cittena samayo viya dvāraniyamitehi kammehi dvārāni niyamitānīti ayaṃ saṅkhepattho.
ఏవంసభావత్తాతి ద్వారభూతేహి కాయాదీహి ఉపలక్ఖణీయసభావత్తా. ఆణత్తి…పే॰… మానస్సాతి కాయవచీకమ్మానం వచీకాయవిఞ్ఞత్తీహి పకాసేతబ్బతం ఆహ. కాయాదీహీతి కాయవచీవిఞ్ఞత్తీహి. తస్మాతి యస్మా ద్వారన్తరే చరన్తానిపి కమ్మాని సకేన ద్వారేన ఉపలక్ఖితానేవ చరన్తి, తస్మా. నాపి కమ్మం ద్వారస్సాతి యస్మిం ద్వారన్తరే కమ్మం చరతి, తస్స ద్వారస్స అనత్తనియస్స. తంతంద్వారమేవాతి సకద్వారమేవ. కమ్మస్సాతి సకసకకమ్మస్స. యది కమ్మేహి ద్వారాని వవత్థితాని, ‘‘కమ్మస్స అనిబద్ధత్తా’’తి ఇదం కథం నీయతీతి ఆహ ‘‘పుబ్బే పనా’’తిఆది.
Evaṃsabhāvattāti dvārabhūtehi kāyādīhi upalakkhaṇīyasabhāvattā. Āṇatti…pe… mānassāti kāyavacīkammānaṃ vacīkāyaviññattīhi pakāsetabbataṃ āha. Kāyādīhīti kāyavacīviññattīhi. Tasmāti yasmā dvārantare carantānipi kammāni sakena dvārena upalakkhitāneva caranti, tasmā. Nāpi kammaṃ dvārassāti yasmiṃ dvārantare kammaṃ carati, tassa dvārassa anattaniyassa. Taṃtaṃdvāramevāti sakadvārameva. Kammassāti sakasakakammassa. Yadi kammehi dvārāni vavatthitāni, ‘‘kammassa anibaddhattā’’ti idaṃ kathaṃ nīyatīti āha ‘‘pubbe panā’’tiādi.
సాతి విఞ్ఞత్తి. తస్సాతి కమ్మస్స. కేనచి పకారేనాతి చతువీసతియా పచ్చయప్పకారేసు కేనచి పకారేన. తంసహజాతాతి ఏతేన కాయవిఞ్ఞత్తియా సబ్భావేయేవ కాయకమ్మస్స సబ్భావో, నాఞ్ఞథాతి పరియాయేన విఞ్ఞత్తియా కమ్మస్స కారణభావం విభావేతి. తేనేవాహ ‘‘ఉప్పత్తిట్ఠానభావేన వుత్తా’’తి. యథావుత్తనియమేనాతిఆదినా కమ్మస్స ఉప్పత్తిట్ఠానభావే బ్యభిచారాభావమాహ. తత్థ యథావుత్తనియమేనాతి అట్ఠకథాయం వుత్తప్పకారేన వవత్థానయుత్తిసఙ్ఖాతేన నియమేన. ద్వారచరణేతి అఞ్ఞద్వారచరణే.
Sāti viññatti. Tassāti kammassa. Kenaci pakārenāti catuvīsatiyā paccayappakāresu kenaci pakārena. Taṃsahajātāti etena kāyaviññattiyā sabbhāveyeva kāyakammassa sabbhāvo, nāññathāti pariyāyena viññattiyā kammassa kāraṇabhāvaṃ vibhāveti. Tenevāha ‘‘uppattiṭṭhānabhāvena vuttā’’ti. Yathāvuttaniyamenātiādinā kammassa uppattiṭṭhānabhāve byabhicārābhāvamāha. Tattha yathāvuttaniyamenāti aṭṭhakathāyaṃ vuttappakārena vavatthānayuttisaṅkhātena niyamena. Dvāracaraṇeti aññadvāracaraṇe.
కాయకమ్మద్వారకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Kāyakammadvārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ధమ్మసఙ్గణీ-మూలటీకా • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / కాయకమ్మద్వారకథావణ్ణనా • Kāyakammadvārakathāvaṇṇanā