Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi |
૩. ખમ્ભકતવગ્ગ-અત્થયોજના
3. Khambhakatavagga-atthayojanā
૫૯૬. ખમ્ભો કતો યેનાતિ ખમ્ભકતો. ખમ્ભોતિ ચ પટિબદ્ધો. કત્થ પટિબદ્ધોતિ આહ ‘‘કટિયં હત્થં ઠપેત્વા’’તિ. સસીસં અવગુણ્ઠયતિ પરિવેઠતીતિ ઓગુણ્ઠિતોતિ આહ ‘‘સસીસં પારુતો’’તિ.
596. Khambho kato yenāti khambhakato. Khambhoti ca paṭibaddho. Kattha paṭibaddhoti āha ‘‘kaṭiyaṃ hatthaṃ ṭhapetvā’’ti. Sasīsaṃ avaguṇṭhayati pariveṭhatīti oguṇṭhitoti āha ‘‘sasīsaṃ pāruto’’ti.
૬૦૦. ઉદ્ધં એકા કોટિ ઇમિસ્સા ગમનાયાતિ ઉક્કુટિકાતિ દસ્સેન્તો આહ ‘‘ઉક્કુટિકા વુચ્ચતી’’તિઆદિ. એત્થાતિ ‘‘ઉક્કુટિકાયા’’તિપદે.
600. Uddhaṃ ekā koṭi imissā gamanāyāti ukkuṭikāti dassento āha ‘‘ukkuṭikā vuccatī’’tiādi. Etthāti ‘‘ukkuṭikāyā’’tipade.
૬૦૧. હત્થપલ્લત્થીકદુસ્સપલ્લત્થીકેસુ દ્વીસુ દુસ્સપલ્લત્થિકે આયોગપલ્લત્થીકાપિ સઙ્ગહં ગચ્છતીતિ આહ ‘‘આયોગપલ્લત્થિકાપિ દુસ્સપલ્લત્થિકા એવા’’તિ.
601. Hatthapallatthīkadussapallatthīkesu dvīsu dussapallatthike āyogapallatthīkāpi saṅgahaṃ gacchatīti āha ‘‘āyogapallatthikāpi dussapallatthikā evā’’ti.
૬૦૨. સતિયા ઉપટ્ઠાનં સક્કચ્ચન્તિ આહ ‘‘સતિંઉપટ્ઠપેત્વા’’તિ.
602. Satiyā upaṭṭhānaṃ sakkaccanti āha ‘‘satiṃupaṭṭhapetvā’’ti.
૬૦૩. પિણ્ડપાતં દેન્તેપીતિ પિણ્ડપાતં પત્તે પક્ખિપન્તેપિ. પત્તે સઞ્ઞા પત્તસઞ્ઞા, સા અસ્સત્થીતિ પત્તસઞ્ઞી. ‘‘કત્વા’’ તિઇમિના કિરિયાવિસેસનભાવં દસ્સેતિ.
603.Piṇḍapātaṃ dentepīti piṇḍapātaṃ patte pakkhipantepi. Patte saññā pattasaññā, sā assatthīti pattasaññī. ‘‘Katvā’’ tiiminā kiriyāvisesanabhāvaṃ dasseti.
૬૦૪. સમસૂપકં પિણ્ડપાતન્તિ એત્થ સૂપપિણ્ડપાતાનં સમઉપડ્ઢભાવં આસઙ્કા ભવેય્યાતિ આહ ‘‘સમસૂપકો નામા’’તિઆદિ. યત્થાતિ પિણ્ડપાતે. ભત્તસ્સ ચતુત્થભાગપમાણો સૂપો હોતિ, સો પિણ્ડપાતો સમસૂપકો નામાતિ યોજના. ઓલોણી ચ સાકસૂપેય્યઞ્ચ મચ્છરસો ચ મંસરસો ચાતિ દ્વન્દો. તત્થ ઓલોણીતિ એકા બ્યઞ્જનવિકતિ. સાકસૂપેય્યન્તિ સૂપસ્સ હિતં સૂપેય્યં, સાકમેવ સૂપેય્યં સાકસૂપેય્યં. ઇમિના સબ્બાપિ સાકસૂપેય્યબ્યઞ્જનવિકતિ ગહિતા. મચ્છરસમંસરસાદીનીતિ એત્થ આદિસદ્દેન અવસેસા સબ્બાપિ બ્યઞ્જનવિકતિ સઙ્ગહિતા. તં સબ્બં રસાનં રસો રસરસોતિ કત્વા ‘‘રસરસો’’તિ વુચ્ચતિ.
604.Samasūpakaṃ piṇḍapātanti ettha sūpapiṇḍapātānaṃ samaupaḍḍhabhāvaṃ āsaṅkā bhaveyyāti āha ‘‘samasūpako nāmā’’tiādi. Yatthāti piṇḍapāte. Bhattassa catutthabhāgapamāṇo sūpo hoti, so piṇḍapāto samasūpako nāmāti yojanā. Oloṇī ca sākasūpeyyañca maccharaso ca maṃsaraso cāti dvando. Tattha oloṇīti ekā byañjanavikati. Sākasūpeyyanti sūpassa hitaṃ sūpeyyaṃ, sākameva sūpeyyaṃ sākasūpeyyaṃ. Iminā sabbāpi sākasūpeyyabyañjanavikati gahitā. Maccharasamaṃsarasādīnīti ettha ādisaddena avasesā sabbāpi byañjanavikati saṅgahitā. Taṃ sabbaṃ rasānaṃ raso rasarasoti katvā ‘‘rasaraso’’ti vuccati.
૬૦૫. સમપુણ્ણં સમભરિતન્તિ વેવચનમેવ. થૂપં કતો થૂપીકતોતિ અત્થં દસ્સેન્તો આહ ‘‘થૂપીકતો નામા’’તિઆદિ.
605. Samapuṇṇaṃ samabharitanti vevacanameva. Thūpaṃ kato thūpīkatoti atthaṃ dassento āha ‘‘thūpīkato nāmā’’tiādi.
તત્થાતિ ‘‘થૂપીકત’’ન્તિઆદિવચને. તેસન્તિ અભયત્થેરતિપિટકચૂળનાગત્થેરાનં. ઇતિ પુચ્છિંસુ, તેસઞ્ચ થેરાનં વાદં આરોચેસુન્તિ યોજના. થેરોતિ ચૂળસુમનત્થેરો. એતસ્સાતિ તિપિટકચૂળનાગત્થેરસ્સ . સત્તક્ખત્તુન્તિ સત્ત વારે. કુતોતિ કસ્સાચરિયસ્સ સન્તિકા. તસ્માતિ યસ્મા યાવકાલિકેન પરિચ્છિન્નો, તસ્મા. આમિસજાતિકં યાગુભત્તં વા ફલાફલં વાતિ યોજના. તઞ્ચ ખોતિ તઞ્ચ સમતિત્થિકં. ઇતરેન પનાતિ નાધિટ્ઠાનુપગેન પત્તેન પન. યં પૂવઉચ્છુખણ્ડફલાફલાદિ હેટ્ઠા ઓરોહતિ, તં પૂવઉચ્છુખણ્ડફલાફલાદીતિ યોજના. પૂવવટંસકોતિ એત્થ વટંસકોતિ ઉત્તંસો. સો હિ ઉદ્ધં તસીયતે અલઙ્કરીયતેતિ વટંસોતિ વુચ્ચતિ ઉકારસ્સ વકારં, તકારસ્સ ચ ટકારં કત્વા, સોયેવ વટંસકો, મુદ્ધનિ પિલન્ધિતો એકો અલઙ્કારવિસેસો. પૂવમેવ તંસદિસત્તા પૂવવટંસકો, તં. પુપ્ફવટંસકો ચ તક્કોલકટુકફલાદિવટંસકો ચાતિ દ્વન્દો, તે.
Tatthāti ‘‘thūpīkata’’ntiādivacane. Tesanti abhayattheratipiṭakacūḷanāgattherānaṃ. Iti pucchiṃsu, tesañca therānaṃ vādaṃ ārocesunti yojanā. Theroti cūḷasumanatthero. Etassāti tipiṭakacūḷanāgattherassa . Sattakkhattunti satta vāre. Kutoti kassācariyassa santikā. Tasmāti yasmā yāvakālikena paricchinno, tasmā. Āmisajātikaṃ yāgubhattaṃ vā phalāphalaṃ vāti yojanā. Tañca khoti tañca samatitthikaṃ. Itarena panāti nādhiṭṭhānupagena pattena pana. Yaṃ pūvaucchukhaṇḍaphalāphalādi heṭṭhā orohati, taṃ pūvaucchukhaṇḍaphalāphalādīti yojanā. Pūvavaṭaṃsakoti ettha vaṭaṃsakoti uttaṃso. So hi uddhaṃ tasīyate alaṅkarīyateti vaṭaṃsoti vuccati ukārassa vakāraṃ, takārassa ca ṭakāraṃ katvā, soyeva vaṭaṃsako, muddhani pilandhito eko alaṅkāraviseso. Pūvameva taṃsadisattā pūvavaṭaṃsako, taṃ. Pupphavaṭaṃsako ca takkolakaṭukaphalādivaṭaṃsako cāti dvando, te.
ઇધાતિ ઇમસ્મિં સિક્ખાપદે. નનુ સબ્બથૂપીકતેસુ પટિગ્ગહણસ્સ અકપ્પિયત્તા પરિભુઞ્જનમ્પિ ન વટ્ટતીતિ આહ ‘‘સબ્બત્થ પના’’તિઆદિ. તત્થ સબ્બત્થાતિ સબ્બેસુ થૂપીકતેસૂતિ. તતિયો વગ્ગો.
Idhāti imasmiṃ sikkhāpade. Nanu sabbathūpīkatesu paṭiggahaṇassa akappiyattā paribhuñjanampi na vaṭṭatīti āha ‘‘sabbattha panā’’tiādi. Tattha sabbatthāti sabbesu thūpīkatesūti. Tatiyo vaggo.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / ૩. ખમ્ભકતવગ્ગો • 3. Khambhakatavaggo
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૩. ખમ્ભકતવગ્ગવણ્ણના • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ૩. ખમ્ભકતવગ્ગવણ્ણના • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / ૩. ખમ્ભકતવગ્ગવણ્ણના • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ૩. ખમ્ભકતવગ્ગવણ્ણના • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā