Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[੧੫] ੫. ਖਰਾਦਿਯਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[15] 5. Kharādiyajātakavaṇṇanā
ਅਟ੍ਠਕ੍ਖੁਰਂ ਖਰਾਦਿਯੇਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਦੁਬ੍ਬਚਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦੁਬ੍ਬਚੋ ਓવਾਦਂ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਪੁਚ੍ਛਿ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦੁਬ੍ਬਚੋ ਓવਾਦਂ ਨ ਗਣ੍ਹਾਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਭਗવਾ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਤ੍વਂ ਦੁਬ੍ਬਚਤਾਯ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਓવਾਦਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਾਸੇਨ ਬਦ੍ਧੋ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
Aṭṭhakkhuraṃkharādiyeti idaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ dubbacabhikkhuṃ ārabbha kathesi. So kira bhikkhu dubbaco ovādaṃ na gaṇhāti. Atha naṃ satthā pucchi ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu dubbaco ovādaṃ na gaṇhāsī’’ti? ‘‘Saccaṃ bhagavā’’ti. Satthā ‘‘pubbepi tvaṃ dubbacatāya paṇḍitānaṃ ovādaṃ aggahetvā pāsena baddho jīvitakkhayaṃ patto’’ti vatvā atītaṃ āhari.
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਿਗੋ ਹੁਤ੍વਾ ਮਿਗਗਣਪਰਿવੁਤੋ ਅਰਞ੍ਞੇ વਸਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਗਿਨਿਮਿਗੀ ਪੁਤ੍ਤਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਭਾਤਿਕ, ਅਯਂ ਤੇ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੋ, ਏਤਂ ਮਿਗਮਾਯਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਹੀ’’ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਤਂ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯਂ ‘‘ਅਸੁਕવੇਲਾਯ ਨਾਮ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ વੁਤ੍ਤવੇਲਾਯ ਨਾਗਚ੍ਛਤਿ। ਯਥਾ ਚ ਏਕਦਿવਸਂ, ਏવਂ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸੇ ਸਤ੍ਤੋવਾਦੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਸੋ ਮਿਗਮਾਯਂ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾવ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਪਾਸੇ ਬਜ੍ਝਿ। ਮਾਤਾਪਿਸ੍ਸ ਭਾਤਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਤੇ, ਭਾਤਿਕ, ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੋ ਮਿਗਮਾਯਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪਿਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਚ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਅਨੋવਾਦਕਸ੍ਸ ਮਾ ਚਿਨ੍ਤਯਿ, ਨ ਤੇ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਮਿਗਮਾਯਾ ਉਗ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿਪਿ ਤਂ ਅਨੋવਦਿਤੁਕਾਮੋવ ਹੁਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto migo hutvā migagaṇaparivuto araññe vasati. Athassa bhaginimigī puttakaṃ dassetvā ‘‘bhātika, ayaṃ te bhāgineyyo, etaṃ migamāyaṃ uggaṇhāpehī’’ti paṭicchāpesi. So taṃ bhāgineyyaṃ ‘‘asukavelāya nāma āgantvā uggaṇhāhī’’ti āha. So vuttavelāya nāgacchati. Yathā ca ekadivasaṃ, evaṃ satta divase sattovāde atikkanto so migamāyaṃ anuggaṇhitvāva vicaranto pāse bajjhi. Mātāpissa bhātaraṃ upasaṅkamitvā ‘‘kiṃ te, bhātika, bhāgineyyo migamāyaṃ uggaṇhāpito’’ti pucchi. Bodhisatto ca ‘‘tassa anovādakassa mā cintayi, na te puttena migamāyā uggahitā’’ti vatvā idānipi taṃ anovaditukāmova hutvā imaṃ gāthamāha –
੧੫.
15.
‘‘ਅਟ੍ਠਕ੍ਖੁਰਂ ਖਰਾਦਿਯੇ, ਮਿਗਂ વਙ੍ਕਾਤਿવਙ੍ਕਿਨਂ।
‘‘Aṭṭhakkhuraṃ kharādiye, migaṃ vaṅkātivaṅkinaṃ;
ਸਤ੍ਤਹਿ ਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਨ ਨਂ ਓવਦਿਤੁਸ੍ਸਹੇ’’ਤਿ॥
Sattahi kālātikkantaṃ, na naṃ ovaditussahe’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕ੍ਖੁਰਨ੍ਤਿ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਪਾਦੇ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ વਸੇਨ ਅਟ੍ਠਕ੍ਖੁਰਂ। ਖਰਾਦਿਯੇਤਿ ਤਂ ਨਾਮੇਨ ਆਲਪਤਿ। ਮਿਗਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕવਚਨਂ। વਙ੍ਕਾਤਿવਙ੍ਕਿਨਨ੍ਤਿ ਮੂਲੇ વਙ੍ਕਾਨਿ, ਅਗ੍ਗੇ ਅਤਿવਙ੍ਕਾਨੀਤਿ વਙ੍ਕਾਤਿવਙ੍ਕਾਨਿ, ਤਾਦਿਸਾਨਿ ਸਿਙ੍ਗਾਨਿ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ વਙ੍ਕਾਤਿવਙ੍ਕੀ, ਤਂ વਙ੍ਕਾਤਿવਙ੍ਕਿਨਂ। ਸਤ੍ਤਹਿ ਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਓવਾਦਕਾਲੇਹਿ ਓવਾਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਨ ਨਂ ਓવਦਿਤੁਸ੍ਸਹੇਤਿ ਏਤਂ ਦੁਬ੍ਬਚਮਿਗਂ ਅਹਂ ਓવਦਿਤੁਂ ਨ ਉਸ੍ਸਹਾਮਿ, ਏਤਸ੍ਸ ਮੇ ਓવਾਦਤ੍ਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਦੁਬ੍ਬਚਮਿਗਂ ਪਾਸੇ ਬਦ੍ਧਂ ਲੁਦ੍ਦੋ ਮਾਰੇਤ੍વਾ ਮਂਸਂ ਆਦਾਯ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
Tattha aṭṭhakkhuranti ekekasmiṃ pāde dvinnaṃ dvinnaṃ vasena aṭṭhakkhuraṃ. Kharādiyeti taṃ nāmena ālapati. Miganti sabbasaṅgāhikavacanaṃ. Vaṅkātivaṅkinanti mūle vaṅkāni, agge ativaṅkānīti vaṅkātivaṅkāni, tādisāni siṅgāni assa atthīti vaṅkātivaṅkī, taṃ vaṅkātivaṅkinaṃ. Sattahi kālātikkantanti sattahi ovādakālehi ovādaṃ atikkantaṃ. Na naṃ ovaditussaheti etaṃ dubbacamigaṃ ahaṃ ovadituṃ na ussahāmi, etassa me ovādatthāya cittampi na uppajjatīti dasseti. Atha naṃ dubbacamigaṃ pāse baddhaṃ luddo māretvā maṃsaṃ ādāya pakkāmi.
ਸਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਨ ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਦਾਨੇવ ਦੁਬ੍ਬਚੋ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਦੁਬ੍ਬਚੋਯੇવਾ’’ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਂ ਘਟੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ। ‘‘ਤਦਾ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੋ ਮਿਗੋ ਦੁਬ੍ਬਚਭਿਕ੍ਖੁ ਅਹੋਸਿ, ਭਗਿਨੀ ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾ, ਓવਾਦਮਿਗੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
Satthāpi ‘‘na tvaṃ bhikkhu idāneva dubbaco, pubbepi dubbacoyevā’’ti imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi. ‘‘Tadā bhāgineyyo migo dubbacabhikkhu ahosi, bhaginī uppalavaṇṇā, ovādamigo pana ahameva ahosi’’nti.
ਖਰਾਦਿਯਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਪਞ੍ਚਮਾ।
Kharādiyajātakavaṇṇanā pañcamā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੧੫. ਖਰਾਦਿਯਜਾਤਕਂ • 15. Kharādiyajātakaṃ