| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[੭੯] ੯. ਖਰਸ੍ਸਰਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[79] 9. Kharassarajātakavaṇṇanā
ਯਤੋ વਿਲੁਤ੍ਤਾ ਚ ਹਤਾ ਚ ਗਾવੋਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਅਮਚ੍ਚਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਕੋਸਲਰਞ੍ਞੋ ਕਿਰ ਏਕੋ ਅਮਚ੍ਚੋ ਰਾਜਾਨਂ ਆਰਾਧੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਗਾਮੇ ਰਾਜਬਲਿਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਚੋਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਆਦਾਯ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਗਾਮਂ વਿਲੁਮ੍ਪਿਤ੍વਾ ਉਪਡ੍ਢਂ ਮਯ੍ਹਂ ਦਦੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਗੇવ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚੋਰੇਸੁ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਾવਿਯੋ ਘਾਤੇਤ੍વਾ ਮਂਸਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਗਾਮਂ વਿਲੁਮ੍ਪਿਤ੍વਾ ਗਤੇਸੁ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਮਹਾਜਨਪਰਿવੁਤੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਪਾਕਟਂ ਜਾਤਂ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਰਾਜਾ ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਦੋਸਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਗਾਮਭੋਜਕਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਜੇਤવਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਭਗવਾ ‘‘ਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਇਦਾਨੇવ ਏਸ ਏવਂਸੀਲੋ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਏવਂਸੀਲੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਨ ਯਾਚਿਤੋ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
Yato viluttā ca hatā ca gāvoti idaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ amaccaṃ ārabbha kathesi. Kosalarañño kira eko amacco rājānaṃ ārādhetvā paccantagāme rājabaliṃ labhitvā corehi saddhiṃ ekato hutvā ‘‘ahaṃ manusse ādāya araññaṃ pavisissāmi, tumhe gāmaṃ vilumpitvā upaḍḍhaṃ mayhaṃ dadeyyāthā’’ti vatvā pageva manusse sannipātetvā araññaṃ gantvā coresu āgantvā gāviyo ghātetvā maṃsaṃ khāditvā gāmaṃ vilumpitvā gatesu sāyanhasamaye mahājanaparivuto āgacchati. Tassa na cirasseva taṃ kammaṃ pākaṭaṃ jātaṃ. Manussā rañño ārocesuṃ. Rājā taṃ pakkosāpetvā dosaṃ patiṭṭhāpetvā suniggahitaṃ niggahetvā aññaṃ gāmabhojakaṃ pesetvā jetavanaṃ gantvā bhagavato etamatthaṃ ārocesi. Bhagavā ‘‘na, mahārāja, idāneva esa evaṃsīlo, pubbepi evaṃsīloyevā’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਅਮਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਗਾਮਂ ਅਦਾਸਿ। ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਮੇવ। ਤਦਾ ਪਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ વਣਿਜ੍ਜਾਯ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤੇ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਕੇ ਨਿવਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਭੋਜਕੇ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਮਹਾਜਨਪਰਿવਾਰੇਨ ਭੇਰਿਯਾ વਜ੍ਜਮਾਨਾਯ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ‘‘ਅਯਂ ਦੁਟ੍ਠਗਾਮਭੋਜਕੋ ਚੋਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਗਾਮਂ વਿਲੁਮ੍ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਚੋਰੇਸੁ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਅਟવਿਂ ਪવਿਟ੍ਠੇਸੁ ਇਦਾਨਿ ਉਪਸਨ੍ਤੂਪਸਨ੍ਤੋ વਿਯ ਭੇਰਿਯਾ વਜ੍ਜਮਾਨਾਯ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente ekassa amaccassa paccantagāmaṃ adāsi. Sabbaṃ purimasadisameva. Tadā pana bodhisatto vaṇijjāya paccante vicaranto tasmiṃ gāmake nivāsaṃ kappesi. So tasmiṃ gāmabhojake sāyanhasamaye mahājanaparivārena bheriyā vajjamānāya āgacchante ‘‘ayaṃ duṭṭhagāmabhojako corehi saddhiṃ ekato hutvā gāmaṃ vilumpāpetvā coresu palāyitvā aṭaviṃ paviṭṭhesu idāni upasantūpasanto viya bheriyā vajjamānāya āgacchatī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –
੭੯.
79.
‘‘ਯਤੋ વਿਲੁਤ੍ਤਾ ਚ ਹਤਾ ਚ ਗਾવੋ, ਦਡ੍ਢਾਨਿ ਗੇਹਾਨਿ ਜਨੋ ਚ ਨੀਤੋ।
‘‘Yato viluttā ca hatā ca gāvo, daḍḍhāni gehāni jano ca nīto;
ਅਥਾਗਮਾ ਪੁਤ੍ਤਹਤਾਯ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਖਰਸ੍ਸਰਂ ਡਿਣ੍ਡਿਮਂ વਾਦਯਨ੍ਤੋ’’ਤਿ॥
Athāgamā puttahatāya putto, kharassaraṃ ḍiṇḍimaṃ vādayanto’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਯਤੋਤਿ ਯਦਾ। વਿਲੁਤ੍ਤਾ ਚ ਹਤਾ ਚਾਤਿ વਿਲੁਮ੍ਪਿਤ੍વਾ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਚ ਨੀਤਾ, ਮਂਸਂ ਖਾਦਨਤ੍ਥਾਯ ਚ ਹਤਾ। ਗਾવੋਤਿ ਗੋਰੂਪਾਨਿ। ਦਡ੍ਢਾਨੀਤਿ ਅਗ੍ਗਿਂ ਦਤ੍વਾ ਝਾਪਿਤਾਨਿ। ਜਨੋ ਚ ਨੀਤੋਤਿ ਕਰਮਰਗ੍ਗਾਹਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨੀਤੋ। ਪੁਤ੍ਤਹਤਾਯ ਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਹਤਪੁਤ੍ਤਾਯ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਨਿਲ੍ਲਜ੍ਜੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਛਿਨ੍ਨਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਸ੍ਸ ਹਿ ਮਾਤਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਇਤਿ ਸੋ ਤਸ੍ਸਾ ਜੀવਨ੍ਤੋਪਿ ਹਤਪੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਹਤਪੁਤ੍ਤਾਯ ਪੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਖਰਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ ਥਦ੍ਧਸਦ੍ਦਂ। ਡਿਣ੍ਡਿਮਨ੍ਤਿ ਪਟਹਭੇਰਿਂ।
Tattha yatoti yadā. Viluttā ca hatā cāti vilumpitvā bandhitvā ca nītā, maṃsaṃ khādanatthāya ca hatā. Gāvoti gorūpāni. Daḍḍhānīti aggiṃ datvā jhāpitāni. Jano ca nītoti karamaraggāhaṃ gahetvā nīto. Puttahatāya puttoti hataputtāya putto, nillajjoti attho. Chinnahirottappassa hi mātā nāma natthi, iti so tassā jīvantopi hataputtaṭṭhāne tiṭṭhatīti hataputtāya putto nāma hoti. Kharassaranti thaddhasaddaṃ. Ḍiṇḍimanti paṭahabheriṃ.
ਏવਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਤਂ ਪਰਿਭਾਸਿ। ਨ ਚਿਰੇਨੇવ ਚ ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਪਾਕਟਂ ਜਾਤਂ, ਅਥਸ੍ਸ ਰਾਜਾ ਦੋਸਾਨੁਰੂਪਂ ਨਿਗ੍ਗਹਂ ਅਕਾਸਿ।
Evaṃ bodhisatto imāya gāthāya taṃ paribhāsi. Na cireneva ca tassa taṃ kammaṃ pākaṭaṃ jātaṃ, athassa rājā dosānurūpaṃ niggahaṃ akāsi.
ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਇਦਾਨੇવੇਸ ਏવਂਸੀਲੋ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਏવਂਸੀਲੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਂ ਘਟੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਅਮਚ੍ਚੋ ਇਦਾਨਿ ਅਮਚ੍ਚੋਯੇવ, ਗਾਥਾਯ ਉਦਾਹਾਰਕਪਣ੍ਡਿਤਮਨੁਸ੍ਸੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
Satthā ‘‘na, mahārāja, idānevesa evaṃsīlo, pubbepi evaṃsīloyevā’’ti vatvā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā amacco idāni amaccoyeva, gāthāya udāhārakapaṇḍitamanusso pana ahameva ahosi’’nti.
ਖਰਸ੍ਸਰਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਨવਮਾ।
Kharassarajātakavaṇṇanā navamā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੭੯. ਖਰਸ੍ਸਰਜਾਤਕਂ • 79. Kharassarajātakaṃ
