| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ખેત્તટ્ઠકથાવણ્ણના
Khettaṭṭhakathāvaṇṇanā
૧૦૪. ખેત્તટ્ઠકથાયં સત્ત ધઞ્ઞાનીતિ સાલિવીહિયવકઙ્ગુકુદ્રૂસવરકગોધુમાનં વસેન સત્ત ધઞ્ઞાનિ . નિરુમ્ભિત્વા વાતિઆદીસુ ‘‘ગણ્હન્તસ્સા’’તિ પચ્ચેકં યોજેતબ્બં. તત્થ નિરુમ્ભિત્વા ગહણં નામ વીહિસીસં અચ્છિન્દિત્વા યથાઠિતમેવ હત્થેન ગહેત્વા આકડ્ઢિત્વા બીજમત્તસ્સેવ ગહણં. એકમેકન્તિ એકમેકં વીહિસીસં. ઉપ્પાટેત્વા વાતિ મુગ્ગમાસાદીનિ ઉદ્ધરિત્વા વા. યસ્મિં બીજે વાતિઆદિ નિરુમ્ભિત્વા ગહણાદીસુ યથાક્કમં યોજેતબ્બં. સાલિસીસાદીનિ નિરુમ્ભિત્વા ગણ્હન્તસ્સ યસ્મિં બીજે વત્થુ પૂરતિ, એકમેકં હત્થેનેવ છિન્દિત્વા ગણ્હન્તસ્સ યસ્મિં સીસે વત્થુ પૂરતિ, અસિતેન લાયિત્વા ગણ્હન્તસ્સ યસ્સં મુટ્ઠિયં વત્થુ પૂરતિ, બહૂનિ એકતો ઉપ્પાટેત્વા ગણ્હન્તસ્સ યસ્મિં મુગ્ગમાસાદિફલે વત્થુ પૂરતીતિ એવમેત્થ યથાક્કમો વેદિતબ્બો. ‘‘તસ્મિં બન્ધના મોચિતમત્તે’’તિ વચનતો તસ્મિં બીજાદિમ્હિ બન્ધના મોચિતે સતિ તતો અનપનીતેપિ પારાજિકમેવાતિ દટ્ઠબ્બં. અચ્છિજ્જમાનોતિ અચ્છિન્નો હુત્વા ઠિતો. જટિતાનીતિ છિન્દિતાનિ અચ્છિન્નેહિ સદ્ધિં જટિતાનિ હોન્તીતિ અત્થો. સભુસન્તિ પલાલસહિતં. અભુસન્તિ પલાલરહિતં.
104. Khettaṭṭhakathāyaṃ satta dhaññānīti sālivīhiyavakaṅgukudrūsavarakagodhumānaṃ vasena satta dhaññāni . Nirumbhitvā vātiādīsu ‘‘gaṇhantassā’’ti paccekaṃ yojetabbaṃ. Tattha nirumbhitvā gahaṇaṃ nāma vīhisīsaṃ acchinditvā yathāṭhitameva hatthena gahetvā ākaḍḍhitvā bījamattasseva gahaṇaṃ. Ekamekanti ekamekaṃ vīhisīsaṃ. Uppāṭetvā vāti muggamāsādīni uddharitvā vā. Yasmiṃ bīje vātiādi nirumbhitvā gahaṇādīsu yathākkamaṃ yojetabbaṃ. Sālisīsādīni nirumbhitvā gaṇhantassa yasmiṃ bīje vatthu pūrati, ekamekaṃ hattheneva chinditvā gaṇhantassa yasmiṃ sīse vatthu pūrati, asitena lāyitvā gaṇhantassa yassaṃ muṭṭhiyaṃ vatthu pūrati, bahūni ekato uppāṭetvā gaṇhantassa yasmiṃ muggamāsādiphale vatthu pūratīti evamettha yathākkamo veditabbo. ‘‘Tasmiṃ bandhanā mocitamatte’’ti vacanato tasmiṃ bījādimhi bandhanā mocite sati tato anapanītepi pārājikamevāti daṭṭhabbaṃ. Acchijjamānoti acchinno hutvā ṭhito. Jaṭitānīti chinditāni acchinnehi saddhiṃ jaṭitāni hontīti attho. Sabhusanti palālasahitaṃ. Abhusanti palālarahitaṃ.
ખીલેનાતિ ખાણુકેન. એત્થ ચ ખીલસઙ્કમનાદીસુ ઉભયં સમ્ભવતિ સહપયોગો ધુરનિક્ખેપો ચ. યદા હિ પરસ્સ ખેત્તાદીસુ એકદેસં ખીલસઙ્કમનાદિવસેન અત્તનો સન્તકં કરોતિ, તદા સતિપિ પઠમતરં સામિકાનં ધુરનિક્ખેપે ખીલસઙ્કમનાદિસહપયોગં વિના ન હોતીતિ સહપયોગેનેવ પારાજિકં. તેનેવ માતિકાટ્ઠકથાયં (કઙ્ખા॰ અટ્ઠ॰ દુતિયપારાજિકવણ્ણના) વુત્તં ‘‘ઠાનાચાવનવસેન ખીલાદીનિ સઙ્કામેત્વા ખેત્તાદિગ્ગહણવસેન ચ સહપયોગો વેદિતબ્બો’’તિ. યદા પન અસતિ ધુરનિક્ખેપે ખીલસઙ્કમનાદિમત્તં કતં, તદા વિના ધુરનિક્ખેપેન ન હોતીતિ ધુરનિક્ખેપેનેવ પારાજિકં. તેનેવેત્થ ‘‘તઞ્ચ ખો સામિકાનં ધુરનિક્ખેપેના’’તિ વુત્તં. એવં સબ્બત્થાતિ યથાવુત્તમત્થં રજ્જુસઙ્કમનાદીસુપિ અતિદિસતિ.
Khīlenāti khāṇukena. Ettha ca khīlasaṅkamanādīsu ubhayaṃ sambhavati sahapayogo dhuranikkhepo ca. Yadā hi parassa khettādīsu ekadesaṃ khīlasaṅkamanādivasena attano santakaṃ karoti, tadā satipi paṭhamataraṃ sāmikānaṃ dhuranikkhepe khīlasaṅkamanādisahapayogaṃ vinā na hotīti sahapayogeneva pārājikaṃ. Teneva mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. dutiyapārājikavaṇṇanā) vuttaṃ ‘‘ṭhānācāvanavasena khīlādīni saṅkāmetvā khettādiggahaṇavasena ca sahapayogo veditabbo’’ti. Yadā pana asati dhuranikkhepe khīlasaṅkamanādimattaṃ kataṃ, tadā vinā dhuranikkhepena na hotīti dhuranikkhepeneva pārājikaṃ. Tenevettha ‘‘tañca kho sāmikānaṃ dhuranikkhepenā’’ti vuttaṃ. Evaṃ sabbatthāti yathāvuttamatthaṃ rajjusaṅkamanādīsupi atidisati.
યટ્ઠિન્તિ માનદણ્ડં. એકસ્મિં અનાગતે થુલ્લચ્ચયં, તસ્મિં આગતે પારાજિકન્તિ એત્થ સચે દારૂનિ નિખણિત્વા તત્તકેનેવ ગણ્હિતુકામો હોતિ, અવસાને દારુમ્હિ પારાજિકં. સચે તત્થ સાખાયોપિ કત્વા ગહેતુકામો હોતિ, અવસાનસાખાય પારાજિકન્તિ વેદિતબ્બં. તત્તકેન અસક્કોન્તોતિ દારૂનિ નિખણિત્વા વતિં કાતું અસક્કોન્તો. ખેત્તમરિયાદન્તિ વુત્તમેવત્થં વિભાવેતું ‘‘કેદારપાળિ’’ન્તિ વુત્તં. વિત્થતં કરોતીતિ પુબ્બે વિજ્જમાનમેવ મરિયાદં વિત્થિણ્ણં કરોતિ. અકતં વા પન પતિટ્ઠપેતીતિ પુબ્બે અકતં વા મરિયાદં ઠપેતિ.
Yaṭṭhinti mānadaṇḍaṃ. Ekasmiṃ anāgate thullaccayaṃ, tasmiṃ āgate pārājikanti ettha sace dārūni nikhaṇitvā tattakeneva gaṇhitukāmo hoti, avasāne dārumhi pārājikaṃ. Sace tattha sākhāyopi katvā gahetukāmo hoti, avasānasākhāya pārājikanti veditabbaṃ. Tattakena asakkontoti dārūni nikhaṇitvā vatiṃ kātuṃ asakkonto. Khettamariyādanti vuttamevatthaṃ vibhāvetuṃ ‘‘kedārapāḷi’’nti vuttaṃ. Vitthataṃ karotīti pubbe vijjamānameva mariyādaṃ vitthiṇṇaṃ karoti. Akataṃ vā pana patiṭṭhapetīti pubbe akataṃ vā mariyādaṃ ṭhapeti.
ખેત્તટ્ઠકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Khettaṭṭhakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / ૨. દુતિયપારાજિકં • 2. Dutiyapārājikaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૨. દુતિયપારાજિકં • 2. Dutiyapārājikaṃ
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / ભૂમટ્ઠકથાદિવણ્ણના • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ખેત્તટ્ઠકથાવણ્ણના • Khettaṭṭhakathāvaṇṇanā
