Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
౯. ఖిప్పనిసన్తిసుత్తవణ్ణనా
9. Khippanisantisuttavaṇṇanā
౧౬౯. నవమే ఖిప్పం నిసామయతి ఉపధారేతీతి ఖిప్పనిసన్తి. సుగ్గహితం కత్వా గణ్హాతీతి సుగ్గహితగ్గాహీ. అత్థకుసలోతి అట్ఠకథాయ ఛేకో. ధమ్మకుసలోతి పాళియం ఛేకో. నిరుత్తికుసలోతి నిరుత్తివచనేసు ఛేకో. బ్యఞ్జనకుసలోతి అక్ఖరప్పభేదే ఛేకో. పుబ్బాపరకుసలోతి అత్థపుబ్బాపరం, ధమ్మపుబ్బాపరం, అక్ఖరపుబ్బాపరం, బ్యఞ్జనపుబ్బాపరం, అనుసన్ధిపుబ్బాపరన్తి ఇమస్మిం పఞ్చవిధే పుబ్బాపరే ఛేకో. తత్థ అత్థపుబ్బాపరకుసలోతి హేట్ఠా అత్థేన ఉపరి అత్థం జానాతి, ఉపరి అత్థేన హేట్ఠా అత్థం జానాతి. కథం? సో హి హేట్ఠా అత్థం ఠపేత్వా ఉపరి అత్థే వుత్తే ‘‘హేట్ఠా అత్థో అత్థీ’’తి జానాతి. ఉపరి అత్థం ఠపేత్వా హేట్ఠా అత్థే వుత్తేపి ‘‘ఉపరి అత్థో అత్థీ’’తి జానాతి. ఉభతో ఠపేత్వా మజ్ఝే అత్థే వుత్తే ‘‘ఉభతో అత్థో అత్థీ’’తి జానాతి. మజ్ఝే అత్థం ఠపేత్వా ఉభతోభాగేసు అత్థే వుత్తే ‘‘మజ్ఝే అత్థో అత్థీ’’తి జానాతి. ధమ్మపుబ్బాపరాదీసుపి ఏసేవ నయో. అనుసన్ధిపుబ్బాపరే పన సీలం ఆదిం కత్వా ఆరద్ధే సుత్తన్తే మత్థకే ఛసు అభిఞ్ఞాసు ఆగతాసు ‘‘యథానుసన్ధిం యథానుపరిచ్ఛేదం సుత్తన్తో గతో’’తి జానాతి. దిట్ఠివసేన ఆరద్ధే ఉపరి సచ్చేసు ఆగతేసుపి ‘‘యథానుసన్ధినా గతో’’తి జానాతి. కలహభణ్డనవసేన ఆరద్ధే ఉపరి సారణీయధమ్మేసు ఆగతేసుపి, ద్వత్తింసతిరచ్ఛానకథావసేన ఆరద్ధే ఉపరి దసకథావత్థూసు (అ॰ ని॰ ౧౦.౬౯; ఉదా॰౩౧) ఆగతేసుపి ‘‘యథానుసన్ధినా గతో’’తి జానాతీతి.
169. Navame khippaṃ nisāmayati upadhāretīti khippanisanti. Suggahitaṃ katvā gaṇhātīti suggahitaggāhī. Atthakusaloti aṭṭhakathāya cheko. Dhammakusaloti pāḷiyaṃ cheko. Niruttikusaloti niruttivacanesu cheko. Byañjanakusaloti akkharappabhede cheko. Pubbāparakusaloti atthapubbāparaṃ, dhammapubbāparaṃ, akkharapubbāparaṃ, byañjanapubbāparaṃ, anusandhipubbāparanti imasmiṃ pañcavidhe pubbāpare cheko. Tattha atthapubbāparakusaloti heṭṭhā atthena upari atthaṃ jānāti, upari atthena heṭṭhā atthaṃ jānāti. Kathaṃ? So hi heṭṭhā atthaṃ ṭhapetvā upari atthe vutte ‘‘heṭṭhā attho atthī’’ti jānāti. Upari atthaṃ ṭhapetvā heṭṭhā atthe vuttepi ‘‘upari attho atthī’’ti jānāti. Ubhato ṭhapetvā majjhe atthe vutte ‘‘ubhato attho atthī’’ti jānāti. Majjhe atthaṃ ṭhapetvā ubhatobhāgesu atthe vutte ‘‘majjhe attho atthī’’ti jānāti. Dhammapubbāparādīsupi eseva nayo. Anusandhipubbāpare pana sīlaṃ ādiṃ katvā āraddhe suttante matthake chasu abhiññāsu āgatāsu ‘‘yathānusandhiṃ yathānuparicchedaṃ suttanto gato’’ti jānāti. Diṭṭhivasena āraddhe upari saccesu āgatesupi ‘‘yathānusandhinā gato’’ti jānāti. Kalahabhaṇḍanavasena āraddhe upari sāraṇīyadhammesu āgatesupi, dvattiṃsatiracchānakathāvasena āraddhe upari dasakathāvatthūsu (a. ni. 10.69; udā.31) āgatesupi ‘‘yathānusandhinā gato’’ti jānātīti.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya / ౯. ఖిప్పనిసన్తిసుత్తం • 9. Khippanisantisuttaṃ
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ౭-౯. చోదనాసుత్తాదివణ్ణనా • 7-9. Codanāsuttādivaṇṇanā