Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਭਙ੍ਗ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā

    ੧੭. ਖੁਦ੍ਦਕવਤ੍ਥੁવਿਭਙ੍ਗੋ

    17. Khuddakavatthuvibhaṅgo

    ੧. ਏਕਕਮਾਤਿਕਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ

    1. Ekakamātikādivaṇṇanā

    ੮੩੨. ‘‘ਤੇਤ੍ਤਿਂਸਤਿ ਤਿਕਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤੇ ਪਨ ਪਞ੍ਚਤਿਂਸ। ਤਥਾ ‘‘ਪੁਰਿਸਮਲਾਦਯੋ ਅਟ੍ਠ ਨવਕਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤੇ ਪਨ ਆਘਾਤવਤ੍ਥੁਆਦਯੋ ਨવ। ਯੇ ‘‘ਦ੍વੇ ਅਟ੍ਠਾਰਸਕਾ’’ਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ વੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਏવ ‘‘ਇਤਿ ਅਤੀਤਾਨਿ ਛਤ੍ਤਿਂਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਯੋ ਛਤ੍ਤਿਂਸਕਾ ਕਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਛ ਅਟ੍ਠਾਰਸਕਾ’’ਤਿ, ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਭਾવੇਨੇવ ਇਧ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਨ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ।

    832. ‘‘Tettiṃsati tikā’’ti vuttaṃ, te pana pañcatiṃsa. Tathā ‘‘purisamalādayo aṭṭha navakā’’ti vuttaṃ, te pana āghātavatthuādayo nava. Ye ‘‘dve aṭṭhārasakā’’tiādimhi vuttā, te eva ‘‘iti atītāni chattiṃsā’’tiādinā tayo chattiṃsakā katāti āha ‘‘cha aṭṭhārasakā’’ti, dvāsaṭṭhi pana diṭṭhigatāni aññattha vuttabhāveneva idha nikkhittānīti na gahitānīti daṭṭhabbāni.

    ਏਕਕਮਾਤਿਕਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Ekakamātikādivaṇṇanā niṭṭhitā.

    (੧.) ਏਕਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ

    (1.) Ekakaniddesavaṇṇanā

    ੮੪੩-੮੪੪. ਅਤ੍ਥਿ ਪਟਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮਾਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭਾવੇਨ ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਤਥਾ ਇਧ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਿਜਾਤੀਨਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਾવਾ। ਯੇਸੁ ਪਨ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਸਨ੍ਤੇਸੁ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਿਸਮ੍ਮੁਤਿ ਹੋਤਿ, ਤੇਸਂ ਅਬ੍ਬੋਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਾવ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਿਜਾਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥਿਤਾ, ਸਾ ਇਧ ਪਟਿਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ વਿਭਾવਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਸੇਣਿਯਾਤਿ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    843-844. Atthi paṭiccaṃ nāmāti yathā ‘‘cakkhuñca paṭiccā’’tiādīsu nissayādipaccayabhāvena paṭiccāti vuttaṃ, na tathā idha khattiyādijātīnaṃ paramatthato avijjamānānaṃ nissayādipaccayattassa abhāvā. Yesu pana khandhesu santesu khattiyādisammuti hoti, tesaṃ abbocchinnatāva khattiyādijātiyā atthitā, sā idha paṭicca-saddena vibhāvitāti attho. Ekissā seṇiyāti asambhinnāyāti attho.

    ਪਞ੍ਹવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾਸੁ ਪੁਰਤੋ ਕਰਣਂ ਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰੋ। ਨਿਕ੍ਖੇਪਰਾਸੀਤਿ ਨਿਧਾਨਰਾਸਿ। ਪਤ੍ਥਟਾਕਿਤ੍ਤਿਨੋਤਿ વਿਤ੍ਥਿਣ੍ਣਾਕਿਤ੍ਤਿਨੋ। ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੁਮਦੋਤਿ ਪੁਰਾਣਞ੍ਞੁਤਾਮਦੋਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਚਿਰਰਤ੍ਤਿਜਾਤੇਨ, ਚਿਰਰਤ੍ਤਿਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ વਾ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸ, ਰਤ੍ਤੀਨਮੇવ વਾ ਜਾਨਨਮਦੋ। ਉਪਟ੍ਠਾਪਕਮਾਨੋਤਿ ਆਣਾਕਰਣਮਾਨੋ। ਆਣਾਕਰਣਞ੍ਹਿ વਿਚਾਰਣਂ ਇਧ ‘‘ਯਸੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਤ੍ਤਭਾવਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਮਾਨੋ ਪਰਿਣਾਹਮਦੋ। ਸਰੀਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਮਦੋ ਪਾਰਿਪੂਰਿਮਦੋ

    Pañhavissajjanādikiriyāsu purato karaṇaṃ purekkhāro. Nikkheparāsīti nidhānarāsi. Patthaṭākittinoti vitthiṇṇākittino. Rattaññumadoti purāṇaññutāmadoti vadanti. Cirarattijātena, cirarattipabbajitena vā jānitabbassa, rattīnameva vā jānanamado. Upaṭṭhāpakamānoti āṇākaraṇamāno. Āṇākaraṇañhi vicāraṇaṃ idha ‘‘yaso’’ti vuttanti. Parimaṇḍalattabhāvanissito māno pariṇāhamado. Sarīrasampattipāripūriyā mado pāripūrimado.

    ੮੪੫. વਤ੍ਥੁਨਾ વਿਨਾਪਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ ਅવਤ੍ਥੁਕਂ, ਨ વਤ੍ਥੁਨੋ ਅਭਾવਾ।

    845. Vatthunā vināpi vattabbatāya avatthukaṃ, na vatthuno abhāvā.

    ੮੪੬. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વੋਸ੍ਸਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿਤੋ ਮੁਚ੍ਚਨਂ, ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਸੁ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਂ વਾ વੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋ। ਪਤਿਟ੍ਠਾਭਾવੋਤਿ ਕੁਸਲਕਰਣੇ ਅਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਨੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਮਾਦਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੇ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਂ ਕੋਧੇ ਉਪਨਾਹੇਤਿ ਏવਮਾਦਿਕੋ ਪਰਿਯਾਯੋ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਤਦਤ੍ਥਤਪ੍ਪਰਿਯਾਯਪ੍ਪਕਾਸਕੋ વੋਸ੍ਸਗ੍ਗਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਦਿਕੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਰਿਯਾਯੋ ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਏવਰੂਪੋਤਿ ਇਦਂ ਆਕਾਰਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਸਬ੍ਬਪਰਿਯਾਯਸ੍ਸ વਤ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਪਰਿਯਨ੍ਤਾਭਾવਤੋ’’ਤਿ। વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਾਕਾਰੋਤਿ ਸਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਨੀਕਭੂਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧੇ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।

    846. Cittassa vossajjananti cittassa satito muccanaṃ, kāyaduccaritādīsu pakkhandanaṃ vā vossaggo. Patiṭṭhābhāvoti kusalakaraṇe aṭṭhānaṃ, anuṭṭhānanti attho. Pamādasaṅkhātassa atthassa kāyaduccarite cittassa vossaggo pāṇātipāte micchādiṭṭhiyaṃ kodhe upanāheti evamādiko pariyāyo apariyanto, tadatthatappariyāyappakāsako vossagganissaggādiko byañjanapariyāyo cāti sabbaṃ taṃ saṅkhipitvā evarūpoti idaṃ ākāranidassanaṃ sabbapariyāyassa vattuṃ asakkuṇeyyattā katanti dassento āha ‘‘pariyantābhāvato’’ti. Vissaṭṭhākāroti satiyā paccanīkabhūte cattāro khandhe dasseti.

    ੮੪੭. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਥਦ੍ਧਤਾ ਤਥਾਪવਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਮਾਨવਿਸੇਸੋ વਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਉਪਸਙ੍ਕਮਨੇ વਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤੀਤਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨੇવ ਚਰਤਿ

    847. Cittassa thaddhatā tathāpavattacittamevāti vadanti, mānaviseso vā daṭṭhabbo. Upasaṅkamane vanditabbaṃ hotīti pariyanteneva carati.

    ੮੪੮. ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਆવੁਸੋ, ਤ੍વਂ ਆਪਨ੍ਨੋਸੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਸੇવ ਉਪਰਿ ਖਿਪਨવਸੇਨ ‘‘ਪਟਿਪ੍ਫਰਿਤ੍વਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਦਲਿਦ੍ਦੇ, ਅਕੁਸਲੇ વਾ ਇਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਅਹਂ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਇਧ ਪਟਿਪ੍ਫਰਣਂ ਯੁਤ੍ਤਂ। ਕਰਣਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਕਿਰਿਯਾ ਕਰਣੁਤ੍ਤਰਿਯਂ। ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਏਸਾਤਿ ਸਾਰਮ੍ਭੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    848. ‘‘Āpattiṃ āpannosī’’ti vutte ‘‘āvuso, tvaṃ āpannosī’’tiādinā tena vuttaṃ tasseva upari khipanavasena ‘‘paṭippharitvā’’ti vadanti. ‘‘Tasmiṃ nāma dalidde, akusale vā idaṃ karonte ahaṃ kasmā na karomī’’ti evaṃ idha paṭippharaṇaṃ yuttaṃ. Karaṇassa uttarakiriyā karaṇuttariyaṃ. Akusalapakkho esāti sārambhoti adhippāyo.

    ੮੪੯. ਅਤਿਚ੍ਚ ਇਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤਿਚ੍ਚਿਚ੍ਛੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਅਤਿਚ੍ਚਿਚ੍ਛਤਾਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਚ੍ਚਿ-ਕਾਰਲੋਪਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਅਤਿਚ੍ਛਤਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛਤਾਤਿ ਚ ਸਾ ਏવ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ। ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕવਿਧਾਨੇਨ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਯਥਾਲਦ੍ਧਂ વਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਰ ਅਤ੍ਰ ਇਚ੍ਛਨਂ ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛਤਾ, ਸਾ ਏવ ਰ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਤ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਅਤਿਚ੍ਛਤਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ।

    849. Aticca icchatīti aticciccho, tassa bhāvo aticcicchatāti vattabbe cci-kāralopaṃ katvā ‘‘aticchatā’’ti vuttaṃ. Atricchatāti ca sā eva vuccatīti. Tatrāpi neruttikavidhānena padasiddhi veditabbā. Yathāladdhaṃ vā atikkamitvā atra atra icchanaṃ atricchatā, sā eva ra-kārassa ta-kāraṃ katvā ‘‘aticchatā’’ti vuttā.

    ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਤਿਚ੍ਛਂ, ਅਤ੍ਰ વਾ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੋ। ਕੇਨ? ਅਤਿਲੋਭੇਨ ਅਤਿਲੋਭਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਅਤਿਲੋਭਮਦੇਨ ਚ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਿਤਂ ਅਤ੍ਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਹਾਯਤਿ ਜੀਰਤਿ, ਆਦਿਣ੍ਣੋ વਾ ਅਤ੍ਤਾ, ਪਤ੍ਤੋ વਾ ਅਤ੍ਤਾ, ਨਂ ਜੀਰਤਿ ਚਨ੍ਦਕਿਨ੍ਨਰਿਂ ਪਤ੍ਥਯਿਤ੍વਾ ਅਸਿਤਾਭੂਦੇવਿਯਾ વਿਹੀਨੋ વਿਯ।

    Atricchanti aticchaṃ, atra vā icchanto. Kena? Atilobhena atilobhamicchāsaṅkhātena atilobhamadena ca. Attano hitaṃ attāti vuttaṃ. Hāyati jīrati, ādiṇṇo vā attā, patto vā attā, naṃ jīrati candakinnariṃ patthayitvā asitābhūdeviyā vihīno viya.

    ਇਚ੍ਛਾਹਤਸ੍ਸਾਤਿ ਇਚ੍ਛਾਯ ਉਪਦ੍ਦੁਤਸ੍ਸ, ਮੁਦ੍ਦਿਤਸ੍ਸ વਾ।

    Icchāhatassāti icchāya upaddutassa, mudditassa vā.

    ਅਤਿਹੀਲ਼ਯਾਨੋਤਿ ਅવਮਞ੍ਞਮਾਨੋ। ਮਲਕਨ੍ਤਿ ਏવਂਨਾਮਕਂ ਜਨਪਦਂ, ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ વਾ। ਕੋਦਣ੍ਡਕੇਨਾਤਿ ਕੁਦਣ੍ਡਕੇਨ ਰਸ੍ਸਦਣ੍ਡਕੇਨ। ਗਦ੍ਦੁਲੇਨਾਤਿ ਚ વਦਨ੍ਤਿ। ਰੁਹਿਰਮਕ੍ਖਿਤਙ੍ਗੋਤਿ ਰੁਹਿਰਸਿਨ੍ਨਗਤ੍ਤੋ।

    Atihīḷayānoti avamaññamāno. Malakanti evaṃnāmakaṃ janapadaṃ, abbhokāsaṃ vā. Kodaṇḍakenāti kudaṇḍakena rassadaṇḍakena. Gaddulenāti ca vadanti. Ruhiramakkhitaṅgoti ruhirasinnagatto.

    ੮੫੦. ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਭਿਯ੍ਯੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਚੋਦੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਸਮ੍ਭਾવੇਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ। ਪਚ੍ਚਯੇਤਿ ਉਪਾਦਾਨਾਦਿਪਚ੍ਚਯੇ।

    850. Jānantasseva bhiyyo bhiyyo codento viya sambhāvetukāmo hoti. Paccayeti upādānādipaccaye.

    ੮੫੧. ਯੇ ਪਤਿਰੂਪੇਨ વਞ੍ਚੇਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਗਣ੍ਠਿਕਾ, ਦੁਰਾਚਾਰੇਨ વਾ ਗਣ੍ਠਿਭੂਤਾ। ਗਣ੍ਠਿਕਪੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਗਣ੍ਠਿਕਾ ਏવ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾ ਗਣ੍ਠਿਕਭਾવੇਨ ‘‘ਥੇਰੋ…ਪੇ॰… ਦੀਘਚਙ੍ਕਮੇ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।

    851. Ye patirūpena vañcenti, te gaṇṭhikā, durācārena vā gaṇṭhibhūtā. Gaṇṭhikaputtā nāma gaṇṭhikā eva honti, tena saddhivihārikā gaṇṭhikabhāvena ‘‘thero…pe… dīghacaṅkame viharatī’’ti vadanti.

    વਟ੍ਟਤਿ ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਏਕੋ ਪਕਾਰੋ, ਲਾਭਿਨਾ ਏવ ਪਨ ਸਕ੍ਕਾ ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭਿਤਂ ਸੂਚੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਞ੍ਚਤ੍ਤਯਂ ਨਾਮ ਉਪਰਿਪਣ੍ਣਾਸਕੇ ਦੁਤਿਯਸੁਤ੍ਤਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੨੧ ਆਦਯੋ)। ਤਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ વਦਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਤ੍ਤਯਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ।

    Vaṭṭati bhanteti ayampi eko pakāro, lābhinā eva pana sakkā ñātunti attano samāpattilābhitaṃ sūcetīti attho. Pañcattayaṃ nāma uparipaṇṇāsake dutiyasuttaṃ (ma. ni. 3.21 ādayo). Tassa gambhīrattā vadati ‘‘pañcattayaṃ olokentassā’’ti.

    ੮੫੨. ਸਿਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਸਿਙ੍ਗਾਰਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਕੁਸਲਸ੍ਸ વਿਜ੍ਝਨਤੋ ਸਮਾਸੇવਿਤਤਾਯ ਸੀਸੇ ਪਰਿਕ੍ਖਤਂ ਸੁਨਿਖਤਂ વਿਸਾਣਂ વਿਯ, ਥਿਰਤ੍ਤਾ ਚ ਸਿਙ੍ਗਂ વਿਯਾਤਿ ਸਿਙ੍ਗਂ, ਤਂ ਪਨਤ੍ਥਤੋ ਰਾਗੋ।

    852. Siṅganti siṅgāraṃ. Tañhi kusalassa vijjhanato samāsevitatāya sīse parikkhataṃ sunikhataṃ visāṇaṃ viya, thirattā ca siṅgaṃ viyāti siṅgaṃ, taṃ panatthato rāgo.

    ੮੫੩. ਤੇਮਨਕਰਣਤ੍ਥੇ ਤਿਨ੍ਤਿਣ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਖੀਯਨਨ੍ਤਿ ਚ ਯੇਨ ਲੋਭੇਨ ਪਰਂ ਮਮਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਂ ਖੀਯਤਿ, ਸੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਖੀਯਨਂ ਭਣ੍ਡਨਨ੍ਤਿ ਚ વਦਨ੍ਤਿ। ਤਿਨ੍ਤਿਣਨ੍ਤਿ વਾ ਲੋਲੁਪ੍ਪਮਿਚ੍ਚੇવ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਞ੍ਞਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਏਸੋ ਲੋਲੁਪ੍ਪવਾਚਕੋਤਿ।

    853. Temanakaraṇatthe tintiṇa-saddo daṭṭhabbo. Khīyananti ca yena lobhena paraṃ mamanti vadantaṃ khīyati, so vutto. Khīyanaṃ bhaṇḍananti ca vadanti. Tintiṇanti vā loluppamicceva vuttaṃ hoti. Saññā-saddo hi eso loluppavācakoti.

    ੮੫੪. ਊਰੁਪ੍ਪਮਾਣਾਪੀਤਿ ਏਤੇਨ ਮਹਨ੍ਤਘਨਭਾવੇਨ ਅਪੂਤਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਥવਾਤਿਆਦਿਨਾ ਚੀવਰਮਣ੍ਡਨਾਦੀਨਂ વਿਸੇਸਨਾਨਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ વਾ ਪੂਤਿਕਾਯਸ੍ਸ ਬਾਹਿਰਾਨਂ વਾ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨਂ ਮਣ੍ਡਨਾ’’ਤਿਆਦੀਨੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਚੀવਰੇਨ ਹਿ ਮਣ੍ਡਨਾ ਚੀવਰਮਣ੍ਡਨਾ, ਚੀવਰਸ੍ਸ વਾ ਮਣ੍ਡਨਾ ਚੀવਰਮਣ੍ਡਨਾ, ਏવਂ ਪਤ੍ਤਮਣ੍ਡਨਾ ਸੇਨਾਸਨਮਣ੍ਡਨਾ ਚਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਊਨਟ੍ਠਾਨਪੂਰਣਂ ਛવਿਰਾਗਸੁਸਣ੍ਠਾਨਾਦਿਕਰਣਞ੍ਚ ਚੀવਰਾਦੀਸੁ ਕਾਯੇ ਚ ਯਥਾਯੋਗਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਤਦਹੁਜਾਤਦਾਰਕੋ વਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਦਾਰਕਚਾਪਲ੍ਯਂ ਨ ਮੁਞ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    854. Ūruppamāṇāpīti etena mahantaghanabhāvena apūtitaṃ dasseti. Athavātiādinā cīvaramaṇḍanādīnaṃ visesanāni ‘‘imassa vā pūtikāyassa bāhirānaṃ vā parikkhārānaṃ maṇḍanā’’tiādīnīti dasseti. Cīvarena hi maṇḍanā cīvaramaṇḍanā, cīvarassa vā maṇḍanā cīvaramaṇḍanā, evaṃ pattamaṇḍanā senāsanamaṇḍanā cāti adhippāyo. Ūnaṭṭhānapūraṇaṃ chavirāgasusaṇṭhānādikaraṇañca cīvarādīsu kāye ca yathāyogaṃ yojetabbaṃ. Tadahujātadārako viya hotīti dārakacāpalyaṃ na muñcatīti attho.

    ੮੫੫. ਸਦਿਸਾ ਅਨੁਰੂਪਾ ਭਤ੍ਤਿ ਸਭਾਗੋ, ਨ ਸਭਾਗੋ ਅਸਭਾਗੋ, ਮਾਨਥਦ੍ਧਤਾ, વਿਰੋਧੋ વਾ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਮਾਤਾਦੀਸੁ વਤ੍ਤਨਂ ਅਸਭਾਗવੁਤ੍ਤਿਤਾ। ਏવਂવਿਧਾਨਂ ਮਾਨਾਧਿਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਮਿਦਂ ਨਾਮਂ।

    855. Sadisā anurūpā bhatti sabhāgo, na sabhāgo asabhāgo, mānathaddhatā, virodho vā. Tenassa mātādīsu vattanaṃ asabhāgavuttitā. Evaṃvidhānaṃ mānādhikānaṃ akusalānamidaṃ nāmaṃ.

    ੮੫੬. ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਸਙ੍ਕਮ੍ਪਨਾ, ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਸ੍ਸ વਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਯਨਾ।

    856. Paritassitāti saṅkampanā, ukkaṇṭhitassa vā tassa tassa taṇhāyanā.

    ੮੫੭. ਕੁਸਲਕਰਣੇ ਕਾਯਸ੍ਸ ਅવਿਪ੍ਫਾਰਿਕਤਾ ਲੀਨਤਾ ਜਾਤਿਆਲਸ੍ਯਂ, ਨ ਰੋਗਉਤੁਭੋਜਨਾਦੀਹਿ ਕਾਯਗੇਲਞ੍ਞਂ ਤਨ੍ਦੀ ਨਾਮ, ਅਥ ਖੋ ਪਕਤਿਆਲਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਾਯਾਲਸਿਯਨ੍ਤਿ ਨਾਮਕਾਯਸ੍ਸ ਆਲਸਿਯਂ, ਤਦੇવ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸਾਪੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।

    857. Kusalakaraṇe kāyassa avipphārikatā līnatā jātiālasyaṃ, na rogautubhojanādīhi kāyagelaññaṃ tandī nāma, atha kho pakatiālasyanti attho. Kāyālasiyanti nāmakāyassa ālasiyaṃ, tadeva rūpakāyassāpīti daṭṭhabbaṃ.

    ੮੫੮. ਅਚ੍ਚਸਨਾਦੀਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਲਸਿਯਂ વਿਜਮ੍ਭਿਤਾ

    858. Accasanādīhi uppannadhātukkhobhanimittaṃ ālasiyaṃ vijambhitā.

    ੮੫੯. ਭਤ੍ਤਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਆਲਸ੍ਯਂ ਭਤ੍ਤਸਮ੍ਮਦੋ

    859. Bhattanimittena uppannaṃ ālasyaṃ bhattasammado.

    ੮੬੦. ਇਮੇਹਿ ਪਨਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਕਲ੍ਯਤਾਦੀਹਿ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਕਿਲੇਸવਸੇਨਾਤਿ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਕਾਰਣਾਨਂ ਰਾਗਾਦੀਨਂ વਸੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।

    860. Imehi panāti cittassa akalyatādīhi. Sabbattha kilesavasenāti thinamiddhakāraṇānaṃ rāgādīnaṃ vasenāti daṭṭhabbaṃ.

    ੮੬੧. ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવਤੋ ਅਪੇਤੋ ਕਤੋਤਿ ਅਪਕਤੋ। ਸੋ ਆਜੀવੁਪਦ੍ਦવੇਨ ਉਪਦ੍ਦੁਤੋਤਿ ਕਤ੍વਾ ਆਹ ‘‘ਉਪਦ੍ਦੁਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ।

    861. Sammāājīvato apeto katoti apakato. So ājīvupaddavena upaddutoti katvā āha ‘‘upaddutassāti attho’’ti.

    ਤਿવਿਧਮ੍ਪਿ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਂ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾਯ ਇਮਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।

    Tividhampi taṃ tattha āgataṃ tassa nissayabhūtāya imāya pāḷiyā dassetunti evamattho daṭṭhabbo.

    ਪਾਪਣਿਕਾਨੀਤਿ ਆਪਣਤੋ ਛਡ੍ਡਿਤਾਨਿ। ਨਨ੍ਤਕਾਨੀਤਿ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾਨਿ, ਚੀਰਾਨਿ વਾ। ਗਿਲਾਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਭੇਸਜ੍ਜਸਙ੍ਖਾਤਾ ਜੀવਿਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਪੂਤਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਰਾਣਸ੍ਸ ਅਪੁਰਾਣਸ੍ਸ ਚ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਗੋਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ। ਪੂਤਿਭਾવੇਨ ਛਡ੍ਡਿਤੋਸਧਨ੍ਤਿਪਿ ਕੇਚਿ।

    Pāpaṇikānīti āpaṇato chaḍḍitāni. Nantakānīti antarahitāni, cīrāni vā. Gilānassa paccayabhūtā bhesajjasaṅkhātā jīvitaparikkhārā gilānapaccayabhesajjaparikkhārā. Pūtimuttanti purāṇassa apurāṇassa ca sabbassa gomuttassetaṃ nāmaṃ. Pūtibhāvena chaḍḍitosadhantipi keci.

    ਅਗਬ੍ਭਿਕਾ ਏਕਦ੍વਾਰਾ ਦੀਘਸਾਲਾ ਕਿਰ ਉਦ੍ਦਣ੍ਡੋ। ਕੁਚ੍ਛਿਤਰਜਭੂਤਾਯ ਪਾਪਿਚ੍ਛਤਾਯ ਨਿਰਤ੍ਥਕਕਾਯવਚੀવਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਿਗ੍ਗਹਣਂ ਕੋਰਜਂ, ਤਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਕੋਰਜਿਕੋ, ਅਤਿવਿਯ ਕੋਰਜਿਕੋ ਕੋਰਜਿਕਕੋਰਜਿਕੋ। ਅਤਿਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤੋਤਿ ਕੇਚਿ। ਮੁਖਸਮ੍ਭਾવਿਤੋਤਿ ਕੋਰਜਿਕਕੋਰਜਿਕਾਦਿਭਾવੇਨ ਪવਤ੍ਤવਚਨੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੁਖਮਤ੍ਤੇਨ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਸਮ੍ਭਾવਿਤੋ। ਸੋ ਏવਰੂਪੋ ਏવਰੂਪਤਾਯ ਏવ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਂ વਿਯ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਸਮਣੋ’’ਤਿਆਦਿਂ ਕਥੇਤਿ।

    Agabbhikā ekadvārā dīghasālā kira uddaṇḍo. Kucchitarajabhūtāya pāpicchatāya niratthakakāyavacīvipphandaniggahaṇaṃ korajaṃ, taṃ etassa atthīti korajiko, ativiya korajiko korajikakorajiko. Atiparisaṅkitoti keci. Mukhasambhāvitoti korajikakorajikādibhāvena pavattavacanehi attano mukhamattena aññehi sambhāvito. So evarūpo evarūpatāya eva attānaṃ paraṃ viya katvā ‘‘ayaṃ samaṇo’’tiādiṃ katheti.

    ਪਣਿਧਾਯਾਤਿ ‘‘ਅਰਹਾਤਿ ਮਂ ਜਾਨਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤ੍વਾ, ਪਤ੍ਥੇਤ੍વਾ વਾ। ਆਪਾਥਕਜ੍ਝਾਯੀਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਆਪਾਥਟ੍ਠਾਨੇ ਸਮਾਧਿਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ વਿਯ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੋ ਆਪਾਥਕੇ ਜਨਸ੍ਸ ਪਾਕਟਟ੍ਠਾਨੇ ਝਾਯੀ।

    Paṇidhāyāti ‘‘arahāti maṃ jānantū’’ti cittaṃ ṭhapetvā, patthetvā vā. Āpāthakajjhāyīti manussānaṃ āpāthaṭṭhāne samādhiṃ samāpanno viya nisīdanto āpāthake janassa pākaṭaṭṭhāne jhāyī.

    ਅਞ੍ਞਂ વਿਯ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮੀਪੇ ਭਣਨਂ ਸਾਮਨ੍ਤਜਪ੍ਪਿਤਂ। ਆਕਾਰਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਅਠਪਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕੁਹਨਂ ਕੁਹੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਯਨਾ ਪવਤ੍ਤਿ ਕੁਹਾਯਨਾ, ਕੁਹਸ੍ਸ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਯਨਾ ਗਤਿਕਿਰਿਯਾ ਕੁਹਾਯਨਾ

    Aññaṃ viya katvā attano samīpe bhaṇanaṃ sāmantajappitaṃ. Ākārassa rassattaṃ katvā ‘‘aṭhapanā’’ti vuttaṃ. Kuhanaṃ kuho, tassa ayanā pavatti kuhāyanā, kuhassa vā puggalassa ayanā gatikiriyā kuhāyanā.

    ੮੬੨. ਪੁਟ੍ਠਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਕੋ ਤਿਸ੍ਸੋ, ਕੋ ਰਾਜਪੂਜਿਤੋ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠਸ੍ਸ। ਨਹਨਾਤਿ ਬਨ੍ਧਨਾ ਪਰਿવੇਠਨਾ।

    862. Puṭṭhassāti ‘‘ko tisso, ko rājapūjito’’ti puṭṭhassa. Nahanāti bandhanā pariveṭhanā.

    ੮੬੩. ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਚਰਨ੍ਤੋ ਜੀવਨ੍ਤੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਾਰਕੋ ਨੇਮਿਤ੍ਤਿਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਨੇਮਿਤ੍ਤਿਕਤਾ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਚ੍ਛਾਯ ਪਕਾਸਨਂ ਓਭਾਸੋ। ਕੋ ਪਨ ਸੋਤਿ? ‘‘ਅਜ੍ਜ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਜਾਤਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਕਥਾ। ਇਚ੍ਛਿਤવਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇ ਕਥਨਂ ਸਾਮਨ੍ਤਜਪ੍ਪਾ

    863. Nimittena caranto jīvanto nimittakārako nemittiko, tassa bhāvo nemittikatā. Attano icchāya pakāsanaṃ obhāso. Ko pana soti? ‘‘Ajja bhikkhūnaṃ paccayā dullabhā jātā’’tiādikā paccayapaṭisaṃyuttakathā. Icchitavatthussa samīpe kathanaṃ sāmantajappā.

    ੮੬੪. ਬਹਿ ਛਡ੍ਡਨਂ ਉਕ੍ਖੇਪਨਾ। ਪਰਪਿਟ੍ਠਿਮਂਸਖਾਦਨਸੀਲੋ ਪਰਪਿਟ੍ਠਿਮਂਸਿਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਪਰਪਿਟ੍ਠਿਮਂਸਿਕਤਾ

    864. Bahi chaḍḍanaṃ ukkhepanā. Parapiṭṭhimaṃsakhādanasīlo parapiṭṭhimaṃsiko, tassa bhāvo parapiṭṭhimaṃsikatā.

    ੮੬੫. ਨਿਕਤ੍ਤੁਂ ਅਪ੍ਪੇਨ ਲਾਭੇਨ ਬਹੁਕਂ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਗਹੇਤੁਂ ਇਚ੍ਛਨਂ ਨਿਜਿਗੀਸਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਨਿਜਿਗੀਸਨਤਾ। ਤਸ੍ਸੇવ ਇਚ੍ਛਨਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿਆਕਾਰੋ, ਤਂਸਹਜਾਤਂ વਾ ਗવੇਸਨਕਮ੍ਮਂ।

    865. Nikattuṃ appena lābhena bahukaṃ vañcetvā gahetuṃ icchanaṃ nijigīsanaṃ, tassa bhāvo nijigīsanatā. Tasseva icchanassa pavattiākāro, taṃsahajātaṃ vā gavesanakammaṃ.

    ੮੬੬. વਣ੍ਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪੋਕ੍ਖਰਂ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੋ ਪੁਬ੍ਬਪਦਸ੍ਸ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, વਣ੍ਣਪਾਰਿਪੂਰੀ વਾ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾ। ‘‘ਅਤ੍ਥਜਾਪਿਕਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ વਿਯ ਜਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿવਾਚਕੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪવਤ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ।

    866. Vaṇṇasampannaṃ pokkharaṃ vaṇṇapokkharanti uttarapadalopo pubbapadassa daṭṭhabbo, vaṇṇapāripūrī vā vaṇṇapokkharatā. ‘‘Atthajāpikā’’ti ettha viya japa-saddo uppattivācakoti āha ‘‘pavattetī’’ti.

    ੮੬੭. ਸੇਯ੍ਯਸਦਿਸਮਾਨਾ ਉਨ੍ਨਤਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਾਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਮਾਨਂ ਜਪ੍ਪੇਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    867. Seyyasadisamānā unnativasena pavattāti ubhayatthāpi ‘‘mānaṃ jappetī’’ti vuttaṃ.

    ੮੬੮. ਹੀਨਮਾਨੋ ਪਨ ਓਨਤਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਤੋ ਕੇવਲੇਨ ਮਾਨਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸਂ ਨਾਰਹਤੀਤਿ ਤਂਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਓਮਾਨਂ ਜਪ੍ਪੇਤੀ’’ਤਿ (વਿਭ॰ ੮੭੪) વੁਤ੍ਤਂ।

    868. Hīnamāno pana onativasena pavattito kevalena mānasaddena niddesaṃ nārahatīti taṃniddese ‘‘omānaṃ jappetī’’ti (vibha. 874) vuttaṃ.

    ੮੭੨. ਰਾਜਭੋਗੇਨ ਰਟ੍ਠਭੁਞ੍ਜਨਕੋ ਰਾਜਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਰਟ੍ਠਿਯੋ

    872. Rājabhogena raṭṭhabhuñjanako rājanissito raṭṭhiyo.

    ੮੭੯. ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍વਾਤਿ ਯਥਾ ਸੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਸੇਯ੍ਯਮਾਨਾਦਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ‘‘ਪਰੇਹਿ ਸੇਯ੍ਯਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਹਤੀ’’ਤਿ ਸੇਯ੍ਯਾਦਿਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਾਨੁਪ੍ਪਾਦਕੋ ਆਮਟ੍ਠੋ, ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਸੇਯ੍ਯਮਾਨਭਾવੇਪਿ ਮਾਨੁਪ੍ਪਾਦਕਪੁਗ੍ਗਲવਿਸੇਸਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਪਰੇ ਅਤਿਮਞ੍ਞਤਿ’’ਚ੍ਚੇવ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਮਞ੍ਞਨਞ੍ਹਿ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਤਿਮਾਨੋਤਿ।

    879. Puggalaṃ anāmasitvāti yathā seyyassa seyyamānādiniddesesu ‘‘parehi seyyaṃ attānaṃ dahatī’’ti seyyādipuggalo mānuppādako āmaṭṭho, evametassa seyyamānabhāvepi mānuppādakapuggalavisesaṃ anāmasitvā ‘‘pare atimaññati’’cceva vuttanti attho. Pare atikkamitvā maññanañhi yassa kassaci atimānoti.

    ੮੮੦. ਪੁਰਿਮਮਾਨਸ੍ਸ ਉਪਰਿਮਾਨੋ ਮਾਨਾਤਿਮਾਨੋ, ਅਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪਰਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ વਦਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਪੁਰਿਮਮਾਨਂ વਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਮਾਨੋ ਮਾਨਾਤਿਮਾਨੋ

    880. Purimamānassa uparimāno mānātimāno, ati-saddo upari-saddassa atthaṃ vadatīti daṭṭhabbo. Purimamānaṃ vā atikkanto māno mānātimāno.

    ੮੮੧. ਪਕ੍ਖਿਜਾਤੀਸੁ વਾਯਸੋ ਅਨ੍ਤੋ ਲਾਮਕੋਤਿ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਕਜਾਤਿ વਿਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    881. Pakkhijātīsu vāyaso anto lāmakoti katvā ‘‘kākajāti viyā’’ti vuttaṃ.

    ੮੮੨. ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਦੋਸਚਰਿਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਦਿਤੋવ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਖੀਣਾਸવਾ’’ਤਿ ਅવਤ੍વਾ ਉਪਾਯੇਨ ਕਥੇਸੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਦੋਸਚਰਿਤਤ੍ਤਾ વਾ ਖਿਪ੍ਪਂ ਤਤਿਯਪਦવਾਰੇ વਿਰਾਗਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    882. Thero kira dosacarito ahosi, tasmā āditova ‘‘tumhe akhīṇāsavā’’ti avatvā upāyena kathesīti vadanti, dosacaritattā vā khippaṃ tatiyapadavāre virāgaṃ uppādesīti adhippāyo.

    ੮੮੩. ਮਾਨਂ ਅਨੁਗਤਚ੍ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਮਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਛਨ੍ਦੋ, ਮਾਨਸਭਾવਂ ਅਨੁਗਤੋ ਮਾਨਚ੍ਛਨ੍ਦੋ વਾ।

    883. Mānaṃanugatacchandoti mānasampayuttachando, mānasabhāvaṃ anugato mānacchando vā.

    ੮੮੪. ‘‘વਿਲਮ੍ਬਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਸਮ੍ਮਾਨਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾਦਿવਿਲਮ੍ਬਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਮੁਤ੍ਤਸਿਲਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਭਾਨਂ વਿਲਮ੍ਬਨਪਟਿਭਾਨਂ

    884. ‘‘Vilambana’’nti ca itthipurisasammānanādikiriyādivilambanapaṭisaṃyuttaṃ kattabbaṃ daṭṭhabbaṃ. Tattha yuttamuttasiliṭṭhaṃ paṭibhānaṃ vilambanapaṭibhānaṃ.

    ੮੮੭. ਅਮਰવਾਦਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ વਿਤਕ੍ਕੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਮਰਣਤ੍ਥਾਯ ਦੇવਭਾવਤ੍ਥਾਯ વਾ વਿਤਕ੍ਕੋ ਅਮਰવਿਤਕ੍ਕੋ

    887. Amaravādapaṭisaṃyutto vitakko, attano amaraṇatthāya devabhāvatthāya vā vitakko amaravitakko.

    ੮੮੮. ਪਰੇਸੁ ਅਨੁਦ੍ਦਯਾ ਰਾਗવਸੇਨ ਅਨੁਦ੍ਦਯਕਰਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯਤਾ, ਪਰੇਸੁ વਾ ਅਨੁਦ੍ਦਯਸ੍ਸੇવ ਸਹਨਨ੍ਦਿਤਾਦਿਕਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯਤਾ, ਤਾਦਿਸੋ ਰਾਗੋ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯਤਾਯ ਸਂਸਟ੍ਠવਿਹਾਰੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ।

    888. Paresu anuddayā rāgavasena anuddayakaraṇaṃ etassāti parānuddayo, tassa bhāvo parānuddayatā, paresu vā anuddayasseva sahananditādikassa bhāvo parānuddayatā, tādiso rāgo. Tatthāti parānuddayatāya saṃsaṭṭhavihārena dassitāyāti attho yujjati.

    ੮੯੦. ਅਨવਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੋ ਅਨવਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇવ ਕਾਮਗੁਣੇ ਚ ਪਤ੍ਥੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਞ੍ਚਕਾਮ…ਪੇ॰… ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ’’ਤਿ।

    890. Anavaññattiṃ patthento anavaññattatthameva kāmaguṇe ca patthetīti āha ‘‘pañcakāma…pe… nissito hutvā’’ti.

    ਏਕਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Ekakaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.

    (੨.) ਦੁਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ

    (2.) Dukaniddesavaṇṇanā

    ੮੯੧. ਉਪਨਯ੍ਹਤੀਤਿ ਬਨ੍ਧਤਿ। ਅ-ਕਾਰੋ ਅਨਨ੍ਤਰਤ੍ਥવਾਚਕੋ, ਮਰਿਯਾਦવਾਚਕਸ੍ਸ વਾ ਆਕਾਰਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਅਟ੍ਠਪਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਨਨ੍ਤਰਟ੍ਠਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਾਕਾਰੋ ਮਰਿਯਾਦਾ, ਤਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸੇવ ਦਲ਼੍ਹੀਕਰਣવਸੇਨ ਠਪਨਾ ਮਰਿਯਾਦਟ੍ਠਪਨਾ। ਪਕਤਿਟ੍ਠਪਨਾਮਤ੍ਤਮੇવ, વਿਸੇਸਨਰਹਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    891. Upanayhatīti bandhati. A-kāro anantaratthavācako, mariyādavācakassa vā ākārassa rassattaṃ katvā ‘‘aṭṭhapanā’’ti vuttanti ‘‘anantaraṭṭhapanā’’tiādimāha. Tattha paṭhamuppannassa pavattākāro mariyādā, taṃ anatikkamitvā tasseva daḷhīkaraṇavasena ṭhapanā mariyādaṭṭhapanā. Pakatiṭṭhapanāmattameva, visesanarahitāti attho.

    ੮੯੨. ਨਿਟ੍ਠੁਰਿਯਂ ਖੇਲ਼ਪਾਤਨਂ, ਨਿਟ੍ਠੁਰਿਯਂ વਿਯ ਨਿਟ੍ਠੁਰਿਯਂ। ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾਤਿ ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਤੇਨ ਪਨ ਦਸ੍ਸਨਂ ਪਲ਼ਾਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਲ਼ਾਸਸ੍ਸ ਆਯਨਾਤਿ ਯੁਗਗ੍ਗਾਹਪ੍ਪવਤ੍ਤਿ। ਸਮਭਾવਦਹਨਂ ਜਯੋ, ਤਸ੍ਸ ਆਹਰਣਤੋ ਆਹਾਰੋ। ਧੁਰਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ ਪਾਮੋਕ੍ਖਂ ਨ ਦੇਤਿ।

    892. Niṭṭhuriyaṃ kheḷapātanaṃ, niṭṭhuriyaṃ viya niṭṭhuriyaṃ. Dassetvāti dantehi chinditvā. Tena pana dassanaṃ paḷāsoti dasseti. Paḷāsassa āyanāti yugaggāhappavatti. Samabhāvadahanaṃ jayo, tassa āharaṇato āhāro. Dhuraṃ na detīti pāmokkhaṃ na deti.

    ੮੯੪. ਕਾਯੇਨ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਾਦਿવਤ੍ਤਂ ਕਰੋਤਿ ‘‘ਏવਂ વਤ੍ਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਦ੍ਧੋ ਕਥਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਿ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪਰੇਸਂ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ। ਅਤਿਚ੍ਚਾਤਿ ਅਚ੍ਚਯਂ ਕਤ੍વਾ। ਆਸਰਨ੍ਤੀਤਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪੁਨ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨੇ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੋਨਾਮੇવਂ ਕਰੋਤੀਤਿ વੋਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਚ੍ਛਾਦਨਾ વਾ વੋਚ੍ਛਾਦਨਾ

    894. Kāyena cetiyaṅgaṇādivattaṃ karoti ‘‘evaṃ vattasampanno saddho kathaṃ kāyaduccaritādīni karissatī’’ti paresaṃ ñāpanatthaṃ. Aticcāti accayaṃ katvā. Āsarantīti āgacchanti, puna paṭicchādane pavattantīti attho. Konāmevaṃ karotīti vocchindanacchādanā vā vocchādanā.

    ਨ ਸਮ੍ਮਾ ਭਾਸਿਤਾਤਿ ਯੋ ਨ ਸਮ੍ਮਾ ਭਾਸਤਿ, ਸੋ ਸਠੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਕੁਚ੍ਛਿ વਾ ਪਿਟ੍ਠਿ વਾ ਜਾਨਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਅਸਨ੍ਤਗੁਣਸਮ੍ਭਾવਨੇਨੇવ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਰੂਪਕਿਰਿਯਾવਿਰਹਤੋ ‘‘ਏવਂਚਿਤ੍ਤੋ ਏવਂਕਿਰਿਯੋ’’ਤਿ ਜਾਨਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Na sammā bhāsitāti yo na sammā bhāsati, so saṭhoti dasseti. Kucchi vā piṭṭhi vā jānituṃ na sakkāti asantaguṇasambhāvaneneva cittānurūpakiriyāvirahato ‘‘evaṃcitto evaṃkiriyo’’ti jānituṃ na sakkāti attho.

    ਅਜੋ ਏવ ਅਜਾਮਿਗੋ। ਨੇਲਕੋਤਿ ਤਰੁਣવਚ੍ਛੋ। ਯਥਾ ਸੋ ਯਕ੍ਖੋ ਤਾਦਿਸਂ ਰੂਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਜਾ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਆਗਤਾਗਤੇ ਖਾਦਤਿ, ਏવਮਯਮ੍ਪਿ ਤਂਤਂਸਦਿਸਗੁਣਸਮ੍ਭਾવਨੇਨ ਤੇ ਤੇ વਞ੍ਚੇਤਿ। ਤੇਨੇਤਂ ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ ਮਾਯਾਤੋ ਬਲવਤਰਾ વਞ੍ਚਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਤੇਨੇવ ‘‘ਪਰਿਕ੍ਖਤ੍ਤਤਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    Ajo eva ajāmigo. Nelakoti taruṇavaccho. Yathā so yakkho tādisaṃ rūpaṃ dassetvā ‘‘ajā’’ti saññāya āgatāgate khādati, evamayampi taṃtaṃsadisaguṇasambhāvanena te te vañceti. Tenetaṃ sāṭheyyaṃ māyāto balavatarā vañcanāti daṭṭhabbaṃ. Teneva ‘‘parikkhattatā’’ti vuttaṃ.

    ੯੦੮. ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਅਭਾવੇਪਿ ਯਂ ਸਂਯੋਜਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਸਂਯੋਜਨਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾਸਂਯੋਜਨਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਿਸੇਸਨਭੂਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾਸਂਯੋਜਨਂ ਨਾਮ

    908. Sakkāyadiṭṭhādīnaṃ abhāvepi yaṃ saṃyojanaṃ hoti, taṃ bahiddhā saṃyojanato bahiddhāsaṃyojanassa puggalassa visesanabhūtaṃ bahiddhāsaṃyojanaṃ nāma.

    ਦੁਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Dukaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.

    (੩.) ਤਿਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ

    (3.) Tikaniddesavaṇṇanā

    ੯੦੯. ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨੇવ વਟ੍ਟਮੂਲਾਨੀਤਿ ਤੇਹਿ ਕਥਿਤੇਹਿ વਟ੍ਟਮੂਲਸਮੁਦਾਚਾਰੋ ਕਥਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੀਹਿ…ਪੇ॰… ਕਥਿਤੋ’’ਤਿ।

    909. Akusalamūlāneva vaṭṭamūlānīti tehi kathitehi vaṭṭamūlasamudācāro kathito hotīti āha ‘‘tīhi…pe… kathito’’ti.

    ੯੧੯. ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋਤਿਆਦਿਦਸ੍ਸਨਮੇવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਮੋਕ੍ਖਸਮ੍ਪਾਪਕਂ ਉਤ੍ਤਮਚਰਿਯਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਸਮ੍ਮਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਰੂਪਾਰੂਪਾવਚਰવਿਪਾਕੇਸੁ ਸਾਤਿਸਯੋ ਭવਰਾਗੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ।

    919. Sassatolokotiādidassanameva brahmacariyaṃ mokkhasampāpakaṃ uttamacariyanti diṭṭhigatikehi sammatanti āha ‘‘diṭṭhigatikasammatassā’’ti. Rūpārūpāvacaravipākesu sātisayo bhavarāgoti adhippāyena vuttaṃ ‘‘mahābrahmāna’’nti.

    ੯੨੦. ਕਥਂવਿਧਨ੍ਤਿ ਕੇਨਾਕਾਰੇਨ ਸਣ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਕਤ੍વਾ ਆਹ ‘‘ਆਕਾਰਸਣ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਮਾਨਠਪਨਾਤਿ ਸੇਯ੍ਯਾਦਿવਸੇਨ ਮਾਨੇਨ ਠਪਨਾ, ਮਾਨਸਙ੍ਖਾਤਾ વਾ ਠਪਨਾ।

    920. Kathaṃvidhanti kenākārena saṇṭhitanti atthoti katvā āha ‘‘ākārasaṇṭhāna’’nti. Mānaṭhapanāti seyyādivasena mānena ṭhapanā, mānasaṅkhātā vā ṭhapanā.

    ੯੨੧. ਚੇਤਸੋ ਉਤ੍ਰਾਸੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਦੋਸੋ વਾ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ વਾ ਚੇਤਨਾਦਯੋ।

    921. Cetaso utrāso domanassaṃ, doso vā, taṃsampayuttā vā cetanādayo.

    ੯੨੨. ਦੇਸਨਾਸੁਖਤਾਯਾਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ વਸੇਨ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਦੇਸਨਾ ਸੁਖਾ ‘‘ਕਙ੍ਖਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ, ਨ ਪਨ ਤਥਾ ਮੋਹੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। વਣ੍ਣਾਦਿਭੇਦਂ ਸੁਤ੍વਾਤਿ ਕੇਚਿ ਕਿਰ વਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਖਤ੍ਤਿਯਜੀવੋ ਪਣ੍ਡੁવਣ੍ਣੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸੋ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹੇ ਰਮਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹੇ ਚ ਛਾਯਾ ਪਣ੍ਡੁવਣ੍ਣਾ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવੇਸ੍ਸਸੁਦ੍ਦਜੀવਾ ਓਦਾਤਪੀਤਕਾਲ਼વਣ੍ਣਾ। ਤੇ ਹਿ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਸਾਯਨ੍ਹਰਤ੍ਤੀਸੁ ਓਦਾਤਪੀਤਕਾਲ਼ਛਾਯਾ ਕਾਲ਼ਤਮਕਾਲੇਸੁ ਰਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਤੇਸਂ વਣ੍ਣਭੇਦਂ, ‘‘ਬ੍ਯਾਪੀ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਂ ਸਣ੍ਠਾਨਭੇਦਞ੍ਚ ਸੁਤ੍વਾ।

    922. Desanāsukhatāyāti tiṇṇaṃ addhānaṃ vasena vicikicchāya desanā sukhā ‘‘kaṅkhati vicikicchatī’’ti, na pana tathā mohenāti adhippāyo. Vaṇṇādibhedaṃ sutvāti keci kira vadanti ‘‘khattiyajīvo paṇḍuvaṇṇo. Kasmā? So hi pubbaṇhe ramati, pubbaṇhe ca chāyā paṇḍuvaṇṇā. Brāhmaṇavessasuddajīvā odātapītakāḷavaṇṇā. Te hi majjhanhasāyanharattīsu odātapītakāḷachāyā kāḷatamakālesu ramantī’’ti tesaṃ vaṇṇabhedaṃ, ‘‘byāpī parimaṇḍalo’’tiādinā kathentānaṃ saṇṭhānabhedañca sutvā.

    ੯੨੩. ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋਤਿ ਪਦਦ੍વਯਂ ਏਕਪਦਂ ਕਤ੍વਾ ਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ વਸੇਨਾਯਂ ਸਮ੍ਮੁਤਿਕਥਾ ਪવਤ੍ਤਾ, ਪਦਨ੍ਤਰਮੇવ વਾ ਇਦਂ ਪੁਗ੍ਗਲવਾਚਕਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਅਥ વਾ ਪੁਰਿਸੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਏવ, ਨ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਯੁਤ੍ਤੋવਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ‘‘ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਟ੍ਠਸੁ ਆਬਾਧੇਸੂਤਿ ਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹવਾਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਉਤੁવਿਪਰਿਣਾਮਜਓਪਕ੍ਕਮਿਕવਿਸਮਪਰਿਹਾਰਜਸਨ੍ਨਿਪਾਤਜਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਸੁ। ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਨ੍ਤਿ ਪੁਰਾਣਤਰਕਮ੍ਮਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜવੇਦਨੀਯਞ੍ਚ ਕਿਰ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ। ਆਣਤ੍ਤਿਮੂਲਕੇਨ વਾਤਿ ਯੋਪਿ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ વਧਬਨ੍ਧਾਦਿਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਤਂਮੂਲਕਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਇਸ੍ਸਰਨਿਮ੍ਮਾਨਮੂਲਮੇવਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    923. Purisapuggaloti padadvayaṃ ekapadaṃ katvā jānantānaṃ vasenāyaṃ sammutikathā pavattā, padantarameva vā idaṃ puggalavācakanti dassento ‘‘ayaṃ panā’’tiādimāha. Atha vā purisoti vutto ca puggalo eva, na purisindriyayuttovāti dassanatthampi ‘‘purisapuggalo’’ti vuttanti veditabbaṃ. Aṭṭhasu ābādhesūti pittasemhavātasamuṭṭhānautuvipariṇāmajaopakkamikavisamaparihārajasannipātajakammasamuṭṭhānesu. Pubbe katanti purāṇatarakammaṃ icchantīti upapajjavedanīyañca kira paṭikkhipanti. Āṇattimūlakena vāti yopi āṇāpetvā vadhabandhādidukkhaṃ uppādeti, tampi taṃmūlakaṃ na hoti, issaranimmānamūlamevāti adhippāyo.

    ੯੨੪. ਮੋਹਸ੍ਸ ਅਨੁਦਹਨਂ ਦਾਹਕਾਰਣਤਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਸਭਾવਤੋਪਿ ਪਨ ਅਸਮ੍ਪਟਿવੇਧੋ ਸਮ੍ਪਟਿવੇਧਸੁਖਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨੀਕਭੂਤੋ ਦੁਕ੍ਖੋ ਏવਾਤਿ ਅਨੁਦਹਨਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਏવਞ੍ਚ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ ਞਾਣਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਾਣਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੪੬੫) વੁਤ੍ਤਾ।

    924. Mohassaanudahanaṃ dāhakāraṇatāya vuttaṃ, sabhāvatopi pana asampaṭivedho sampaṭivedhasukhassa paccanīkabhūto dukkho evāti anudahanatā veditabbā. Evañca katvā ‘‘upekkhā vedanā ñāṇasukhā aññāṇadukkhā’’ti (ma. ni. 1.465) vuttā.

    ੯੨੬. ਪੁਥੁਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੇਸੂਤਿ ਸੁਭਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿવਸੇਨ ਪੁਥੁਨਿਮਿਤ੍ਤਸਭਾવੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ, ਪੁਥੁਸਭਾવੇਸੁ વਾ ਸੁਭਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ। ਕੋਸਜ੍ਜਪਮਾਦਨਿਦ੍ਦੇਸਾਨਂ ਸਮਾਨਤ੍ਤੇਪਿ ਅવਿਪ੍ਫਾਰਿਕਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਲੀਨવੁਤ੍ਤਿਤਾ ਕੋਸਜ੍ਜਂ, ਸਤਿવੋਸ੍ਸਗ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਮਜ੍ਜਨਂ ਪਮਾਦੋਤਿ ਅਯਂ વਿਸੇਸੋਤਿ।

    926. Puthunimittārammaṇesūti subhanimittādivasena puthunimittasabhāvesu ārammaṇesu, puthusabhāvesu vā subhanimittādiārammaṇesu. Kosajjapamādaniddesānaṃ samānattepi avipphārikatāsaṅkhātā līnavuttitā kosajjaṃ, sativossaggasaṅkhātaṃ pamajjanaṃ pamādoti ayaṃ visesoti.

    ੯੩੧. ਸਗਰੁવਾਸਨ੍ਤਿ ਸਓਤ੍ਤਪ੍ਪવਾਸਮਾਹ, ਸਜੇਟ੍ਠਕવਾਸਨ੍ਤਿ ਸਹਿਰਿવਾਸਂ। ਅਨਾਦਿਯਨਾ ਅਨਦ੍ਦਾ ਓવਾਦਅਗ੍ਗਹਣਂ, ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਕ੍ਖਕਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਯ ਅਨਲ੍ਲਤਾ, ਅਮੁਦੁਤਾ વਾ ਅਨਦ੍ਦਾ। ਅਸੀਲ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਖਸੀਲਤਾ ਅਮੁਦੁਤਾ ਏવ।

    931. Sagaruvāsanti saottappavāsamāha, sajeṭṭhakavāsanti sahirivāsaṃ. Anādiyanā anaddā ovādaaggahaṇaṃ, acittīkāroti attho. Sukkhakaṭṭhassa viya anallatā, amudutā vā anaddā. Asīlyanti asukhasīlatā amudutā eva.

    ੯੩੪. ਉਪਾਰਮ੍ਭੋ ਦੋਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਸਿਯਾ।

    934. Upārambho dosasampayuttacittuppādo siyā.

    ੯੩੬. ‘‘ਇਧ ਪਾਸਾਣਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਠਪਨਤ੍ਥੇਪਿ ਕਰੋਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਰੋਤੀਤਿ ਠਪੇਤੀ’’ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚਾਯਂ ਆવਜ੍ਜਨਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਖੁਦ੍ਦਕવਤ੍ਥੂਸੁ વੁਤ੍ਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਦਨੁਕੂਲਕਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ વਾ।

    936. ‘‘Idha pāsāṇaṃ karotī’’tiādinā ṭhapanatthepi karoti-saddo yujjatīti āha ‘‘karotīti ṭhapetī’’ti. Ettha cāyaṃ āvajjanā akusalānaṃ āsannakāraṇattā khuddakavatthūsu vuttāti veditabbā, tadanukūlakiccattā vā.

    ਤਿਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Tikaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.

    (੪.) ਚਤੁਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ

    (4.) Catukkaniddesavaṇṇanā

    ੯੩੯. ਇਤੀਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇ ਨਿਪਾਤੋਤਿ ਏવਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮਾਨਤ੍ਥੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਭવਾਭવਹੇਤੂਤਿਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭવਨ੍ਤਿ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਭવੋ, ਸਪ੍ਪਿਆਦਿਭੇਸਜ੍ਜਂ। ਭવੋ ਏવ ਪਣੀਤਤਰੋ ਅਭਿવੁਦ੍ਧੋ ਅਭવੋ। ਭਾવਨਾਰਾਮਤਾਅਰਿਯવਂਸਪ੍ਪਹੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ વਾ ਪੁਰਿਮਤਣ੍ਹਾਤ੍ਤਯવਜ੍ਜਾ ਸਬ੍ਬਾ ਤਣ੍ਹਾ ‘‘ਭવਾਭવਹੇਤੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

    939. Itīti nidassane nipātoti evaṃ-saddena samānatthoti dasseti. Bhavābhavahetūtipīti ettha bhavanti jāyanti etenāti bhavo, sappiādibhesajjaṃ. Bhavo eva paṇītataro abhivuddho abhavo. Bhāvanārāmatāariyavaṃsappaheyyattā vā purimataṇhāttayavajjā sabbā taṇhā ‘‘bhavābhavahetu uppajjatī’’ti vuttāti veditabbā.

    ਏਤਾਯਾਤਿ ਛਨ੍ਦਾਦਿਅਗਤਿਯਾ। ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਕਿਰਿਯਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਮਿਨਾਤਿ ਛਨ੍ਦਾਦਿਨਾ ਅਗਤਿਗਮਨੇਨ। ਛਨ੍ਦਾਦੀਸੁ ਯੇਨ ਨਿਨ੍ਨੋ, ਤੇਨ ਗਮਨਂ ਯਥਾਨਿਨ੍ਨਗਮਨਂ

    Etāyāti chandādiagatiyā. Na gacchantīti na pavattanti, taṃ taṃ kiriyaṃ na karontīti attho. Imināti chandādinā agatigamanena. Chandādīsu yena ninno, tena gamanaṃ yathāninnagamanaṃ.

    ‘‘ਰਾਜਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਰਾਜਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤੋ વਿਯ ਊਮਿਆਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਤ੍ਰਾਸੋ ਊਮਿਆਦਿਭਯਂ, ‘‘ਊਮਿਭਯਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕੋਧੁਪਾਯਾਸਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿવਚਨਤੋ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੬੨; ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੧੨੨; ਇਤਿવੁ॰ ੧੦੯) ਕੋਧੁਪਾਯਾਸਓਦਰਿਕਤ੍ਤਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਮਾਤੁਗਾਮਾ વਾ। ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਮਾਤੁਗਾਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਛਨ੍ਦਰਾਗਗ੍ਗਹਣਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਓਦਰਿਕਤ੍ਤਞ੍ਚ ਲੋਭੋવ। ਉਕ੍ਖੇਪਨੀਯਾਦਿਕਮ੍ਮਂ વਿਨਯਦਣ੍ਡਂ

    ‘‘Rājā’’tiādinā rājādinimitto viya ūmiādinimitto cittutrāso ūmiādibhayaṃ, ‘‘ūmibhayanti kho, bhikkhave, kodhupāyāsassetaṃ adhivacana’’ntiādivacanato (ma. ni. 2.162; a. ni. 4.122; itivu. 109) kodhupāyāsaodarikattapañcakāmaguṇamātugāmā vā. Tattha pañcakāmaguṇamātugāmaggahaṇena tannissitachandarāgaggahaṇaṃ veditabbaṃ, odarikattañca lobhova. Ukkhepanīyādikammaṃ vinayadaṇḍaṃ.

    ‘‘ਅਥ ਖੋ ਤਿਮ੍ਬਰੁਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ…ਪੇ॰… ਏਤਦવੋਚ ‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਯਂਕਤਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ? ਮਾ ਹੇવਂ ਤਿਮ੍ਬਰੁਕਾਤਿ ਭਗવਾ ਅવੋਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦਾਨવਗ੍ਗੇ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੮) ਆਗਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਿਮ੍ਬਰੁਕਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ।

    ‘‘Atha kho timbaruko paribbājako yena bhagavā…pe… etadavoca ‘kiṃ nu kho, bho gotama, sayaṃkataṃ sukhadukkha’nti? Mā hevaṃ timbarukāti bhagavā avocā’’tiādinā nidānavagge (saṃ. ni. 2.18) āgatattā ‘‘timbarukadiṭṭhī’’ti vuttā.

    ਚਤੁਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Catukkaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.

    (੫.) ਪਞ੍ਚਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ

    (5.) Pañcakaniddesavaṇṇanā

    ੯੪੦. ਆਗਨ੍ਤੁਂ ਪਨ ਨ ਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਆਗਮਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।

    940. Āgantuṃ pana na dentīti āgamanassa paccayā na hontīti attho daṭṭhabbo.

    ੯੪੧. ਅવਦੇਹਨਤੋਤਿ ਪੂਰਣੇਨ ਮਂਸੂਪਚਯਹੇਤੁਤਾਯ ਚ ਉਪਚਯਨਤੋ। ਗਿਮ੍ਹਕਾਲੇ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਖਂ ਹੋਤੀਤਿ ਤਂ ਉਤੁਸੁਖਂ ‘‘ਸੇਯ੍ਯਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਸਯਨਿਰਿਯਾਪਥਸੁਖਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਤਨ੍ਤਿ ਧੁਤਙ੍ਗਾਨਿ। ਤਪੋਤਿ ਖਨ੍ਧਕવਤ੍ਤਾਨਿ, વੀਰਿਯਂ વਾ। ਸੀਲਗ੍ਗਹਣੇਨ ਖਨ੍ਧਕવਤ੍ਤਮੇਥੁਨવਿਰਤੀਨਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਤਪਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ਅਞ੍ਞਸੀਲਤੋ વਿਸੇਸੇਤ੍વਾ ਤਪਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨਂ ਦੇવਤ੍ਤਕਾਰਣਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਬਾਹਿਰਾਨਞ੍ਚਸ੍ਸ વਿਨਿਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤੋ વਾ। ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਅવਿਹਿਂਸਾਦਿਗੋવਤਾਦਿਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਾਮੇਥੁਨવਿਰਤਿਯੋ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਸੀਲਾਦੀਨਿ, ਤਾਨਿ ਚ ਤੇ ਦੇવਨਿਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਚਰਨ੍ਤੀਤਿ। ਅਞ੍ਞਥਾ ਚ ਸਦ੍ਧਾਰੁਚਿਆਦੀਹਿ ‘‘ਯਤੋ ਖੋ ਭੋ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਰੂਪੀ ਚਾਤੁਮਹਾਭੂਤਿਕੋ ਮਾਤਾਪੇਤ੍ਤਿਕਸਮ੍ਭવੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੮੫) વਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ।

    941. Avadehanatoti pūraṇena maṃsūpacayahetutāya ca upacayanato. Gimhakāle bhuñjitvā sayantassa sukhaṃ hotīti taṃ utusukhaṃ ‘‘seyyasukha’’nti vuttaṃ, sayaniriyāpathasukhanti attho. Vatanti dhutaṅgāni. Tapoti khandhakavattāni, vīriyaṃ vā. Sīlaggahaṇena khandhakavattamethunaviratīnaṃ gahitattā tapabrahmacariyaggahaṇaṃ na kattabbanti ce? Na, aññasīlato visesetvā tapabrahmacariyānaṃ devattakāraṇattaggahaṇassa dassanato, bāhirānañcassa vinibandhassa pavattidassanato vā. Tesañhi avihiṃsādigovatādidukkarakārikāmethunaviratiyo yathākkamaṃ sīlādīni, tāni ca te devanikāyaṃ paṇidhāya carantīti. Aññathā ca saddhāruciādīhi ‘‘yato kho bho ayaṃ attā rūpī cātumahābhūtiko mātāpettikasambhavo kāyassa bhedā ucchijjatī’’tiādinā (dī. ni. 1.85) vikappetvā.

    ੯੪੨. ਬ੍ਯਸਨੇਸੁ ਞਾਤਿਭੋਗਰੋਗਬ੍ਯਸਨਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਸੋਕਾਦਯੋ ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ਦਸ੍ਸਨਸવਨੇਸੁ ਪਟਿਕੂਲਤਾ ਦਸ੍ਸਨਸવਨਪਟਿਕੂਲਤਾ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਆਦੀਨવੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਤੇਸਂ ਕਾਰਣਭੂਤਾ ਅਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯੇવ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਥਿਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਕ੍ਖਨ੍ਤਿਮੂਲਕਾ વਾ ਅਪ੍ਪਿਯਤਾਦਿਹੇਤੁਭੂਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਤਾਦਿਦੋਸਾ।

    942. Byasanesu ñātibhogarogabyasanaggahaṇena taṃnimittā sokādayo gahitāti daṭṭhabbā. Dassanasavanesu paṭikūlatā dassanasavanapaṭikūlatā. Ettha ca ādīnavehi pañcahi tesaṃ kāraṇabhūtā akkhantiyeva bhinditvā kathitāti veditabbā, akkhantimūlakā vā appiyatādihetubhūtā dukkaṭadubbhāsitatādidosā.

    ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਰਣਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਯਂ ‘‘ਆਜੀવਕਭਯ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਆਜੀવਿਕਾਭਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਨ ਪਾਠੇ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਆਜੀવਿਕਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਤ੍ਰਾਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਸਿਲੋਕਨ੍ਤਿ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਅਸਿਲੋਕਂ ਅਕਿਤ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਗਰਹਭਯ’’ਨ੍ਤਿ।

    Micchājīvanimittaṃ maraṇakāle uppannabhayaṃ ‘‘ājīvakabhaya’’nti vuttaṃ. ‘‘Ājīvikābhaya’’nti pana pāṭhe paccayānuppattiṃ passato ājīvikanimitto cittutrāsoti attho daṭṭhabbo. Kittisaddo silokanti tappaṭipakkhā asilokaṃ akitti. Tenāha ‘‘garahabhaya’’nti.

    ੯੪੩. ਉਪ੍ਪਿਲਾવਿਤਨ੍ਤਿ ਉਦਗ੍ਗਤਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅવੂਪਸਮਭਾવੋ, ਅવੂਪਸਮਹੇਤੁਭੂਤੋ વਾ ਪੀਤਿਯਾ ਆਕਾਰੋ।

    943. Uppilāvitanti udaggatāsaṅkhāto avūpasamabhāvo, avūpasamahetubhūto vā pītiyā ākāro.

    ਪਞ੍ਚਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Pañcakaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.

    (੬.) ਛਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ

    (6.) Chakkaniddesavaṇṇanā

    ੯੪੪. ‘‘ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਨਾਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕੋਧਾਦਿਹੇਤੁਕਾ ਉਪਨਾਹਾਦਯੋ ਕੋਧਾਦੀਨਂ ਸਹਾਯਕਾਰਣਭਾવੇਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਕੋਧਾਦਯੋ ਏવ વਿવਾਦਮੂਲਾਨਿ, ਤੇਨੇਤ੍ਥ ਤੇ ਏવ વੁਤ੍ਤਾ। ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਸਿਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯਂ ਅਭਿਨਿવਿਟ੍ਠਤਾ।

    944. ‘‘Kodhano hoti upanāhī’’tiādinā kodhādihetukā upanāhādayo kodhādīnaṃ sahāyakāraṇabhāvena suttante vuttāti kodhādayo eva vivādamūlāni, tenettha te eva vuttā. Sandiṭṭhiparāmasitā attano diṭṭhiyaṃ abhiniviṭṭhatā.

    ੯੪੫. ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਪਤਿਸ੍ਸਯਭੂਤੇਹਿ ਗਰੂਹਿ વਿਰਹਿਤੋ। ਅਪ੍ਪਮਾਦਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਸਤਿਅવਿਪ੍ਪવਾਸਂ ਕੁਸਲਾਨੁਯੋਗਸਾਤਚ੍ਚਂ વਾ।

    945. Appatissayoti patissayabhūtehi garūhi virahito. Appamādalakkhaṇanti satiavippavāsaṃ kusalānuyogasātaccaṃ vā.

    ਯੁਤ੍ਤਪਯੁਤ੍ਤਤਾਤਿ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਤਾવਸੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਯੁਤ੍ਤਤਾ। ਗਣਸਙ੍ਗਣਿਕਾ ਕਿਲੇਸવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗਣਿਕਾ। ਇਤ੍ਥਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਕਥਾਸવਨੇ ਇਤ੍ਥਿਸਦ੍ਦਸવਨੇ ਚ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਸવਨਸਂਸਗ੍ਗੋ। ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦਾਨਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸਾਦੋ ਪਰਿਭੋਗਸਂਸਗ੍ਗੋ

    Yuttapayuttatāti tanninnatāvasena suṭṭhu yuttatā. Gaṇasaṅgaṇikā kilesavasena pavattā saṅgaṇikā. Itthipaṭisaṃyuttakathāsavane itthisaddasavane ca assādo savanasaṃsaggo. Itthiyā kassaci dānaggahaṇassādo paribhogasaṃsaggo.

    ੯੪੬. ਸੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪવਿਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸੁਪવਿਚਾਰਾਤਿ ਅਕੁਸਲਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾ ਰੂਪવਿਚਾਰਾਦਯੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਥਾ ਉਪੇਕ੍ਖੁਪવਿਚਾਰਾ ਚ। ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ વਾਤਿ ਏਤੇਨ વਿਚਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨ વਿਤਕ੍ਕੋਪਿ ਗਹਿਤੋਤਿ વਿਤਕ੍ਕਪ੍ਪવਤ੍ਤਨੇਨ ‘‘ਉਪવਿਤਕ੍ਕੇਤੀ’’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।

    946. Somanassena saddhiṃ upavicarantīti somanassupavicārāti akusalasomanassasahagatā rūpavicārādayo idhādhippetāti veditabbā, tathā upekkhupavicārā ca. Taṃsampayutto vāti etena vicāraggahaṇena vitakkopi gahitoti vitakkappavattanena ‘‘upavitakketī’’ti idampi vuttaṃ hotīti dasseti.

    ੯੪੭. ਅਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛੁਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਮੋਹੋਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਲੋਭਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਪਿ ਪਨ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਾ ਨ ਨ ਹੋਤਿ।

    947. Aññāṇasampayuttāti vicikicchuddhaccasahagatacittesu upekkhā mohoti vadanti, lobhasampayuttupekkhāpi pana gehassitā na na hoti.

    ੯੪੮. ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕੋ ‘‘ਅਧਿਚ੍ਚ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ વਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਸ੍ਸੇવਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਨ ਸੋ ਜਾਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਜਾਤੂ’’ਤਿ ਅਯਂ ਨਿਪਾਤੋ ਉ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਓ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਜਾਤੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਤੇਨ વਾ ਸਮਾਨਤ੍ਥਂ ਨਿਪਾਤਨ੍ਤਰਂ ਏਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਸਬ੍ਬਾਸવਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਸਬ੍ਬਾਸવਪਰਿਯਾਯੇਨ ਆਗਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ।

    948. Adhiccasamuppanniko ‘‘adhicca samuppanno attā uppanno bhavissatī’’ti gaṇhanto sassatadiṭṭhiko hotīti evarūpassa diṭṭhi viyāti dassento ‘‘adhiccasamuppannikassevā’’ti āha. Na so jātoti ettha ‘‘jātū’’ti ayaṃ nipāto u-kārassa o-kāraṃ katvā jātoti vutto, tena vā samānatthaṃ nipātantaraṃ etaṃ daṭṭhabbaṃ. Sabbāsavadiṭṭhīti sabbāsavapariyāyena āgatā diṭṭhi.

    ਛਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Chakkaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.

    (੭.) ਸਤ੍ਤਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ

    (7.) Sattakaniddesavaṇṇanā

    ੯੫੧. ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਸਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਭਾવਾ ਸਤ੍ਤ ਉਚ੍ਛੇਦવਾਦਾ ਏવ ਇਧ ਤਥਾ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਸਤ੍ਤ ਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ।

    951. Dvāsaṭṭhiyā diṭṭhīsu sattakassa aññassa abhāvā satta ucchedavādā eva idha tathā avatvā ‘‘satta diṭṭhī’’ti vuttā.

    ਸਤ੍ਤਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Sattakaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.

    (੮.) ਅਟ੍ਠਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ

    (8.) Aṭṭhakaniddesavaṇṇanā

    ੯੫੨. ‘‘ਕਮ੍ਮਂ ਖੋ ਮੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਓਸੀਦਨਾਕਾਰੇਨ ਪવਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ ਕੋਸਜ੍ਜਕਾਰਣਾਨਿ, ਕੋਸਜ੍ਜਮੇવ વਾ ਕੋਸਜ੍ਜਨ੍ਤਰਕਾਰਣਤਾਯ ਕੋਸਜ੍ਜਕਾਰਣਾਨੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ। ਮਾਸਾਚਿਤਂ ਮਞ੍ਞੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਚਿਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਿਨ੍ਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਮਞ੍ਞੇ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ વਿਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ વਦਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਤਿਨ੍ਤਮਾਸੋ વਿਯਾ’’ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ વਿਭਾવਿਤੋ, ਮਾਸਚਯੋ વਿਯਾਤਿ વਾ ਅਤ੍ਥੋ।

    952. ‘‘Kammaṃ kho me kattabbaṃ bhavissatī’’tiādinā osīdanākārena pavattacittuppādā kosajjakāraṇāni, kosajjameva vā kosajjantarakāraṇatāya kosajjakāraṇānīti daṭṭhabbāni. Māsācitaṃ maññeti ettha ācita-saddo tinta-saddassa, maññe-saddo ca viya-saddassa atthaṃ vadatīti adhippāyena ‘‘tintamāso viyā’’ti ayamattho vibhāvito, māsacayo viyāti vā attho.

    ੯੫੭. ਫਰਤੀਤਿ ਫੁਸਤਿ, ਘਟ੍ਟੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਤਯਾ વਿਕਾਲੇ ਭੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਤ੍વਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਹਿਯ੍ਯੋ ਮਯਾ ਕਾਲੇ ਭੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨਾਹਂ ਅਨਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਅਯੁਤ੍ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਯੁਤ੍ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪੁਚ੍ਛਿਤਤ੍ਥਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਯਥਾ ਤਂ ਨ ਅਲ੍ਲੀਯਤਿ, ਤਥਾ ਕਥਾਯ ਅਪਨਯਨਂ વਿਕ੍ਖਿਪਨਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਅਪਨਾਮਨਾ

    957. Pharatīti phusati, ghaṭṭetīti attho. Aññena kāraṇenāti ‘‘ajja tayā vikāle bhuttaṃ, tena tvaṃ āpattiṃ āpannosī’’ti vutto ‘‘hiyyo mayā kāle bhuttaṃ, tenāhaṃ anāpanno’’tiādinā aññena ayuttena kāraṇena aññaṃ yuttaṃ kāraṇaṃ paṭicchādetīti attho. Pucchitatthato bahiddhā yathā taṃ na allīyati, tathā kathāya apanayanaṃ vikkhipanaṃ bahiddhā apanāmanā.

    ੯੫੮. ਅਸਞ੍ਞੀવਾਦਾਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੇਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਯੇਹਿ વਾ ਅਭਿਨਿવੇਸੇਹਿ ਅਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾਨਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਅਸਞ੍ਞੀવਾਦਾ। ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਕਾਸਾਦਿਂ।

    958. Asaññīvādāti puggalehi diṭṭhiyo dasseti. Yehi vā abhinivesehi asaññī attānaṃ vadanti, te asaññīvādā. Arūpasamāpattinimittanti ākāsādiṃ.

    ਅਟ੍ਠਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Aṭṭhakaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.

    (੯.) ਨવਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ

    (9.) Navakaniddesavaṇṇanā

    ੯੬੦. ਦਸਮਸ੍ਸ ਅવੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿવਸੇਨੇવ ਕਥਿਤਾਨੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    960. Dasamassa avuttattā ‘‘sattesu uppattivaseneva kathitānī’’ti vuttaṃ.

    ੯੬੩. ਸੁਖવਿਨਿਚ੍ਛਯਨ੍ਤਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾਸੇવਿਤਬ੍ਬਸੁਖਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸੁਖਂ। વਿਨਿਚ੍ਛਯਾਤਿ ਦ੍વੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯਾਤਿ ਇਦਂ –

    963. Sukhavinicchayanti sevitabbāsevitabbasukhasanniṭṭhānanti attho. Ajjhattaṃ sukhanti sevitabbaṃ nekkhammasukhaṃ. Vinicchayāti dve vinicchayāti idaṃ –

    ‘‘ਸਾਤਂ ਅਸਾਤਨ੍ਤਿ ਯਮਾਹੁ ਲੋਕੇ,

    ‘‘Sātaṃ asātanti yamāhu loke,

    ਤਮੂਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਹੋਤਿ ਛਨ੍ਦੋ।

    Tamūpanissāya pahoti chando;

    ਰੂਪੇਸੁ ਦਿਸ੍વਾ વਿਭવਂ ਭવਞ੍ਚ,

    Rūpesu disvā vibhavaṃ bhavañca,

    વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਕੁਬ੍ਬਤਿ ਜਨ੍ਤੁ ਲੋਕੇ’’ਤਿ॥ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੮੭੩; ਮਹਾਨਿ॰ ੧੦੨) –

    Vinicchayaṃ kubbati jantu loke’’ti. (su. ni. 873; mahāni. 102) –

    ਏਤਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ વੁਤ੍ਤਂ।

    Etassa niddese vuttaṃ.

    ਇਧ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ વਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿਯਾ ਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਸਭਾવੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯ-ਸਦ੍ਦੇਨ વੁਤ੍ਤੋ, ਸਕ੍ਕਪਞ੍ਹੇਪਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੫੭) ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਭਾવੇਨ વਿਤਕ੍ਕ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸੋ ਏવ ਆਗਤੋਤਿ ਏવਂ વਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ વਿਨਿਚ੍ਛਯਭਾવਂ ਤਸ੍ਸੇવ ਇਧ ਗਹਿਤਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਬਲવਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਬਲવਤਿਯਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨਿਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਹਣਂ।

    Idha vinicchayoti vuttoti imissā vibhaṅgapāḷiyā yo chandarāgassa paccayasabhāvena vinicchaya-saddena vutto, sakkapañhepi (dī. ni. 2.357) chandassa nidānabhāvena vitakka-saddena so eva āgatoti evaṃ vitakkassa vinicchayabhāvaṃ tasseva idha gahitatañca dasseti. Balavasanniṭṭhānanti balavatiyā taṇhāya ārammaṇassa niṭṭhapetvā gahaṇaṃ.

    ੯੬੪. ਸਤਿਪਿ ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਸਙ੍ਖਤਭਾવੇ ਅਹਨ੍ਤਿ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਚ ਸਾਤਿਸਯਾ ਮਾਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਤਤਾਤਿ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਸਙ੍ਖਤ’’ਨ੍ਤਿ ਮਾਨੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਸੇਯ੍ਯਾਦਿવਸੇਨ ‘‘ਅਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਙ੍ਖਰਣਂ વਾ ਸਙ੍ਖਤਂ। ਏਤ੍ਥ ‘‘ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਪવਤ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਨਂ વਿਸੇਸવਤੀਤਿ ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਇਞ੍ਜਿਤਾਦਿਭਾવੋ વੁਤ੍ਤੋ।

    964. Satipi aññesañca saṅkhatabhāve ahanti asmīti ca sātisayā mānassa saṅkhatatāti katvā ‘‘saṅkhata’’nti māno vutto. Seyyādivasena ‘‘ahamasmī’’ti attano saṅkharaṇaṃ vā saṅkhataṃ. Ettha ‘‘bhavissantī’’tiādikā pavatti taṇhādiṭṭhīnaṃ visesavatīti tāsampi iñjitādibhāvo vutto.

    ਨવਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Navakaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.

    (੧੦.) ਦਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ

    (10.) Dasakaniddesavaṇṇanā

    ੯੭੦. ਜਾਲਕ੍ਖਿਪਸਂવਿਧਾਨਾਦਿਕੁਸਲਤਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨਂ ਉਪਾਯਚਿਨ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਮਿਚ੍ਛਾਭਾવਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਭਾવੇਨ ਪવਤ੍ਤੋ ਤਦਾਕਾਰੋ ਮੋਹੋ ਉਪਾਯਚਿਨ੍ਤਾવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਯਥਾਕਤੇ ਪਨ ਪਾਪੇ ਅਨਾਦੀਨવਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞਾ, ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ વਾ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਮਿਚ੍ਛਾਭਾવਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਂ ਤਦਾਕਾਰਂ, ਅਨਾਦੀਨવਦਸ੍ਸਨਂ વਾ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾਕਾਰੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਮੋਹੋਤਿ। વਿਮੁਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਤਾਤਿ ਅਧਿਮਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ વਿਮੁਤ੍ਤਤਾਸਞ੍ਜਾਨਨਂ। ‘‘વਿਮੁਤ੍ਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਮਿਚ੍ਛਾવਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਕੇਚਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਫਲਂ વਿਯ વਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਹਿਤੇ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣਂ, ਸਮਾਧਿ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾવਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ।

    970. Jālakkhipasaṃvidhānādikusalatāsaṅkappanaṃ upāyacintā, tassā micchābhāvapaṭicchādanabhāvena pavatto tadākāro moho upāyacintāvasena uppannoti daṭṭhabbo. Yathākate pana pāpe anādīnavadassanavasena pavattā saññā, saṅkappo vā paccavekkhaṇā, tassāpi micchābhāvapaṭicchādakaṃ tadākāraṃ, anādīnavadassanaṃ vā paccavekkhaṇākārena uppanno mohoti. Vimuttasaññitāti adhimānasampayuttaṃ, titthiyānaṃ vā attano diṭṭhiyā vimuttatāsañjānanaṃ. ‘‘Vimuttomhī’’ti evaṃ pavatto akusalacittuppādo micchāvimuttīti keci vadanti. Phalaṃ viya vimuttanti gahite pana diṭṭhisampayuttacitte diṭṭhi micchāñāṇaṃ, samādhi ca micchāvimuttīti yuttaṃ siyā.

    ਦਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Dasakaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਤਣ੍ਹਾવਿਚਰਿਤਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ

    Taṇhāvicaritaniddesavaṇṇanā

    ੯੭੩. ਸਮੂਹਗਾਹਤੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਸਾਧਾਰਣਗ੍ਗਹਣਤੋਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ‘‘ਇਤ੍ਥਂ ਏવਂ ਅਞ੍ਞਥਾ’’ਤਿ ਪਨ વਿਸੇਸਂ ਅਕਤ੍વਾ ਗਹਣਂ ਸਮੂਹਗਾਹੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਅਞ੍ਞਂ ਆਕਾਰਨ੍ਤਿ ਪਰਸਨ੍ਤਾਨਗਤਂ ਆਕਾਰਂ। ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਦਾ ਸਂવਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੀਦਤੀਤਿ વਿਨਸ੍ਸਤਿ। ਸਂਸਯਪਰਿવਿਤਕ੍ਕવਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਸਿਯਂ, ਨ ਸਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕવਸੇਨ। ਪਤ੍ਥਨਾਕਪ੍ਪਨવਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਪਿ ਨਾਮ ਸਾਧੁ ਪਨਾਹਂ ਸਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਪਤ੍ਥਨਾਯ ਕਪ੍ਪਨવਸੇਨ।

    973. Samūhagāhatoti taṇhāmānadiṭṭhīnaṃ sādhāraṇaggahaṇatoti vadanti. ‘‘Itthaṃ evaṃ aññathā’’ti pana visesaṃ akatvā gahaṇaṃ samūhagāhoti daṭṭhabbo. Aññaṃ ākāranti parasantānagataṃ ākāraṃ. Atthīti sadā saṃvijjatīti attho. Sīdatīti vinassati. Saṃsayaparivitakkavasenāti ‘‘kiṃ nu kho ahaṃ siyaṃ, na siya’’nti evaṃ parivitakkavasena. Patthanākappanavasenāti ‘‘api nāma sādhu panāhaṃ siya’’nti evaṃ patthanāya kappanavasena.

    ਸੁਦ੍ਧਸੀਸਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਸਾਧਾਰਣਸੀਸਾ વਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੁਦ੍ਧਸੀਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਸੇਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਤਣ੍ਹਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਸੀਸਸੀਸਮੂਲਕੇਹਿ ਮਾਨਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਸਯਮੇવ ਚਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏવਮੇਤੇ…ਪੇ॰… ਤਣ੍ਹਾ વਿਚਰਿਤਧਮ੍ਮਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ। ਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨੇਸੁਪਿ ‘‘ਤਣ੍ਹਾવਿਚਰਿਤਾਨੀ’’ਤਿ વਚਨਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ વਿਪ੍ਪਯੋਗੀਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅવਿਪ੍ਪਯੋਗੀਨਂ ਤਂਮੂਲਕਤ੍ਤਾવ ਤਪ੍ਪਧਾਨਤਾਯ ਕਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Suddhasīsāti taṇhāmānadiṭṭhīnaṃ sādhāraṇasīsā visesassa anissitattā ‘‘suddhasīsā’’ti vuttā. Tattha diṭṭhisīsehi diṭṭhiyā taṇhā dassitā, sīsasīsamūlakehi mānadiṭṭhīhi sayameva cāti āha ‘‘evamete…pe… taṇhā vicaritadhammā veditabbā’’ti. Diṭṭhimānesupi ‘‘taṇhāvicaritānī’’ti vacanañca aññamaññaṃ vippayogīnaṃ diṭṭhimānānaṃ taṇhāya avippayogīnaṃ taṃmūlakattāva tappadhānatāya katanti veditabbaṃ.

    ੯੭੪. ਅવਕ੍ਕਰੀਤਿ ਨਿਪਾਤੋ ਨਾਨਾਭਾવੇ વਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਨਾਨਾਕਰਣਂ ਅਨવਕ੍ਕਰਿ, ਤਂ ਕਤ੍વਾ, ਅવਕ੍ਕਰਿ વਾ ਅਕਤ੍વਾ ਅਨવਕ੍ਕਰਿ ਕਤ੍વਾਤਿ ਏવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅવਿਨਿਬ੍ਭੋਗਂ ਕਤ੍વਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਨવਕਾਰਿਂ ਕਰਿਤ੍વਾ’’ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ, ਤਤ੍ਥ ਅવਕਿਰਣਂ વਿਕ੍ਖੇਪਨਂ ਸਮੂਹਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਾਨਂ વਿਨਿਬ੍ਭੁਜ੍ਜਨਂ ਅવਕਾਰਿ, ਤਂ ਅવਕਾਰਿਂ વਿਨਿਬ੍ਭੋਗਂ ਅਕਤ੍વਾ, ਪਞ੍ਚਪਿ ਖਨ੍ਧੇ ਸਮੂਹਤੋ ਏਕਤ੍ਤੇਨੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਤੋ ਅવਿਨਿਬ੍ਭੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਛਨ੍ਦਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਪਟਿਲਭਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਸਿਤਬ੍ਯਾਭਙ੍ਗਿਤਾਯਾਤਿ ਦਾਤ੍ਤੇਨ ਕਾਜੇਨ ਚਾਤਿ ਏਤੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਨ, ਅਸਿਤਬ੍ਯਾਭਙ੍ਗੀਹਿ ਲવਨવਹਨਕਿਰਿਯਾ વਾ ‘‘ਅਸਿਤਬ੍ਯਾਭਙ੍ਗੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ।

    974. Avakkarīti nipāto nānābhāve vattatīti anānākaraṇaṃ anavakkari, taṃ katvā, avakkari vā akatvā anavakkari katvāti evaṃ dassento āha ‘‘avinibbhogaṃ katvā’’ti. ‘‘Anavakāriṃ karitvā’’ti vā pāṭho, tattha avakiraṇaṃ vikkhepanaṃ samūhassa ekadesānaṃ vinibbhujjanaṃ avakāri, taṃ avakāriṃ vinibbhogaṃ akatvā, pañcapi khandhe samūhato ekatteneva gahetvā attato avinibbhujjitvā asmīti chandamānadiṭṭhiyo paṭilabhatīti attho. Asitabyābhaṅgitāyāti dāttena kājena cāti etena parikkhārena, asitabyābhaṅgīhi lavanavahanakiriyā vā ‘‘asitabyābhaṅgī’’ti vuttā.

    ੯੭੬. ਅવਕਾਰਿਂ ਕਰਿਤ੍વਾਤਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਅਤ੍ਤਤੋ વਿਨਿਬ੍ਭੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਇਮਿਨਾ ਰੂਪੇਨ…ਪੇ॰… ਇਮਿਨਾ વਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਛਨ੍ਦਂ ਪਟਿਲਭਤੀਤਿ ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਇਮਿਨਾਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਤੋ ਅવਿਨਿਬ੍ਭੁਤ੍ਤੇਨ ਰੂਪਾਦਿਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਅਤ੍ਤਤੋ ਹਿ ਅવਿਨਿਬ੍ਭੁਤ੍ਤਾਨਿ ਅਬਹਿਕਤਾਨਿ ਅਹਮਿਚ੍ਚੇવ ਗਹਿਤਾਨਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਉਪਾਦਾਯ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਤੋ ਚ વਿਨਿਬ੍ਭੁਤ੍ਤਾਨਿ ਬਹਿਕਤਾਨਿ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਾ ‘‘ਬਾਹਿਰਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ। ਖਗ੍ਗੇਨ વਾ ਛਤ੍ਤੇਨ વਾ ਅਹਂ ਨਿਚ੍ਚੋਤਿ ਅਭਿਮਙ੍ਗਲਸਮ੍ਮਤੇਨ ਖਗ੍ਗਾਦਿਨਾ ਮਮ વਿਨਾਸੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਮਞ੍ਞਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਕੇਕਸ੍ਸਾਤਿ ਇਦਂ ਅਨਾਦਿਮ੍ਹਿ ਅਨਨ੍ਤੇ ਚ ਸਂਸਾਰੇ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੇਸੁ ਛਤ੍ਤਿਂਸਾਯਪਿ ਸਮ੍ਭવਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਏਕੇਕਸ੍ਸ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਯਥਾਲਾਭવਸੇਨਾਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਮ੍ਭવਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ।

    976. Avakāriṃ karitvāti rūpādīni attato vinibbhujjitvā iminā rūpena…pe… iminā viññāṇena asmīti chandaṃ paṭilabhatīti evaṃ sabbattha imināti etassa attato avinibbhuttena rūpādināti attho daṭṭhabbo. Attato hi avinibbhuttāni abahikatāni ahamicceva gahitāni rūpādīni upādāya upagantvā pavattā taṇhā ‘‘ajjhattikassa upādāyā’’ti vuttā, attato ca vinibbhuttāni bahikatāni upagantvā pavattā ‘‘bāhirassa upādāyā’’ti. Khaggena vā chattena vā ahaṃ niccoti abhimaṅgalasammatena khaggādinā mama vināso natthīti maññatīti attho. Ekekassāti idaṃ anādimhi anante ca saṃsāre ekekassa atītānāgatesu chattiṃsāyapi sambhavadassanatthaṃ vuttaṃ, ekekassa vā puggalassa yathālābhavasenāti idampi anissitataṇhāmānadiṭṭhiṃ katvā puthujjanassa addhāpaccuppanne kassaci sambhavadassanatthaṃ.

    ਤਣ੍ਹਾવਿਚਰਿਤਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Taṇhāvicaritaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਖੁਦ੍ਦਕવਤ੍ਥੁવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Khuddakavatthuvibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / વਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Vibhaṅgapāḷi / ੧੭. ਖੁਦ੍ਦਕવਤ੍ਥੁવਿਭਙ੍ਗੋ • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વਿਭਙ੍ਗ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ੧੭. ਖੁਦ੍ਦਕવਤ੍ਥੁવਿਭਙ੍ਗੋ • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact