Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    ఖుద్దానుఖుద్దకసిక్ఖాపదకథావణ్ణనా

    Khuddānukhuddakasikkhāpadakathāvaṇṇanā

    ౪౪౧. సమూహనేయ్యాతి ఆకఙ్ఖమానో సమూహనతు, యది ఇచ్ఛతి, సమూహనేయ్యాతి అత్థో. కస్మా పన ‘‘సమూహనథా’’తి ఏకంసేనేవ అవత్వా ‘‘ఆకఙ్ఖమానో సమూహనేయ్యా’’తి వికప్పవచనేనేవ భగవా ఠపేసీతి? మహాకస్సపస్స ఞాణబలస్స దిట్ఠత్తా. పస్సతి హి భగవా ‘‘సమూహనథాతి వుత్తేపి సఙ్గీతికాలే కస్సపో న సమూహనిస్సతీ’’తి, తస్మా వికప్పేనేవ ఠపేసి. యది అసమూహననం దిట్ఠం, తదేవ చ ఇచ్ఛితం, అథ కస్మా భగవా ‘‘ఆకఙ్ఖమానో సమూహనతూ’’తి అవోచాతి? తథారూపపుగ్గలజ్ఝాసయవసేన. సన్తి హి కేచి ఖుద్దానుఖుద్దకాని సిక్ఖాపదాని సమాదాయ వత్తితుం అనిచ్ఛన్తా, తేసం తథా అవుచ్చమానే భగవతి విఘాతో ఉప్పజ్జేయ్య, తం తేసం భవిస్సతి దీఘరత్తం అహితాయ దుక్ఖాయ. తథా పన వుత్తే తేసం విఘాతో న ఉప్పజ్జేయ్య, అమ్హాకమేవాయం దోసో, యతో అమ్హేసుయేవ కేచి సమూహననం న ఇచ్ఛన్తీతి . కేచి ‘‘సకలస్స పన సాసనస్స సఙ్ఘాయత్తభావకరణత్థం తథా వుత్త’’న్తి వదన్తి. యం కిఞ్చి సత్థారా సిక్ఖాపదం పఞ్ఞత్తం, తం సమణా సక్యపుత్తియా సిరసా సమ్పటిచ్ఛిత్వా జీవితం వియ రక్ఖన్తి. తథా హి తే ‘‘ఖుద్దానుఖుద్దకాని సిక్ఖాపదాని ఆకఙ్ఖమానో సఙ్ఘో సమూహనతూ’’తి వుత్తేపి న సమూహనింసు. అఞ్ఞదత్థు పురతో వియ తస్స అచ్చయేపి రక్ఖింసుయేవాతి సత్థు సాసనస్స సఙ్ఘస్స చ మహన్తభావదస్సనత్థమ్పి తథా వుత్తన్తి దట్ఠబ్బం. తథా హి ఆయస్మా ఆనన్దో అఞ్ఞేపి వా భిక్ఖూ ‘‘కతమం పన, భన్తే, ఖుద్దకం, కతమం అనుఖుద్దక’’న్తి న పుచ్ఛింసు సమూహనజ్ఝాసయస్సేవ అభావతో, తేనేవ ఏకసిక్ఖాపదమ్పి అపరిచ్చజిత్వా సబ్బేసం అనుగ్గహేతబ్బభావదస్సనత్థం ‘‘చత్తారి పారాజికాని ఠపేత్వా అవసేసాని ఖుద్దానుఖుద్దకానీ’’తిఆదిమాహంసు. ఏవఞ్హి వదన్తేహి ‘‘ఖుద్దానుఖుద్దకా ఇమే నామా’’తి అవినిచ్ఛితత్తా సబ్బేసం అనుగ్గహేతబ్బభావో దస్సితో హోతి.

    441.Samūhaneyyāti ākaṅkhamāno samūhanatu, yadi icchati, samūhaneyyāti attho. Kasmā pana ‘‘samūhanathā’’ti ekaṃseneva avatvā ‘‘ākaṅkhamāno samūhaneyyā’’ti vikappavacaneneva bhagavā ṭhapesīti? Mahākassapassa ñāṇabalassa diṭṭhattā. Passati hi bhagavā ‘‘samūhanathāti vuttepi saṅgītikāle kassapo na samūhanissatī’’ti, tasmā vikappeneva ṭhapesi. Yadi asamūhananaṃ diṭṭhaṃ, tadeva ca icchitaṃ, atha kasmā bhagavā ‘‘ākaṅkhamāno samūhanatū’’ti avocāti? Tathārūpapuggalajjhāsayavasena. Santi hi keci khuddānukhuddakāni sikkhāpadāni samādāya vattituṃ anicchantā, tesaṃ tathā avuccamāne bhagavati vighāto uppajjeyya, taṃ tesaṃ bhavissati dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya. Tathā pana vutte tesaṃ vighāto na uppajjeyya, amhākamevāyaṃ doso, yato amhesuyeva keci samūhananaṃ na icchantīti . Keci ‘‘sakalassa pana sāsanassa saṅghāyattabhāvakaraṇatthaṃ tathā vutta’’nti vadanti. Yaṃ kiñci satthārā sikkhāpadaṃ paññattaṃ, taṃ samaṇā sakyaputtiyā sirasā sampaṭicchitvā jīvitaṃ viya rakkhanti. Tathā hi te ‘‘khuddānukhuddakāni sikkhāpadāni ākaṅkhamāno saṅgho samūhanatū’’ti vuttepi na samūhaniṃsu. Aññadatthu purato viya tassa accayepi rakkhiṃsuyevāti satthu sāsanassa saṅghassa ca mahantabhāvadassanatthampi tathā vuttanti daṭṭhabbaṃ. Tathā hi āyasmā ānando aññepi vā bhikkhū ‘‘katamaṃ pana, bhante, khuddakaṃ, katamaṃ anukhuddaka’’nti na pucchiṃsu samūhanajjhāsayasseva abhāvato, teneva ekasikkhāpadampi apariccajitvā sabbesaṃ anuggahetabbabhāvadassanatthaṃ ‘‘cattāri pārājikāni ṭhapetvā avasesāni khuddānukhuddakānī’’tiādimāhaṃsu. Evañhi vadantehi ‘‘khuddānukhuddakā ime nāmā’’ti avinicchitattā sabbesaṃ anuggahetabbabhāvo dassito hoti.

    ౪౪౨. అథ ఖో ఆయస్మా మహాకస్సపో సఙ్ఘం ఞాపేసీతి ఏత్థ పన కేచి వదన్తి ‘‘భన్తే నాగసేన, కతమం ఖుద్దకం, కతమం అనుఖుద్దకన్తి మిలిన్దరఞ్ఞా పుచ్ఛితే ‘దుక్కటం మహారాజ, ఖుద్దకం, దుబ్భాసితం అనుఖుద్దక’న్తి (మి॰ ప॰ ౪.౨.౧) వుత్తత్తా నాగసేనత్థేరో ఖుద్దానుఖుద్దకం జాని, మహాకస్సపత్థేరో పన తం అజానన్తో ‘సుణాతు మే ఆవుసో’తిఆదినా కమ్మవాచం సావేసీ’’తి, న తం ఏవం గహేతబ్బం. నాగసేనత్థేరో హి పరేసం వాదపథోపచ్ఛేదనత్థం సఙ్గీతికాలే ధమ్మసఙ్గాహకమహాథేరేహి గహితకోట్ఠాసేసు అన్తిమకోట్ఠాసమేవ గహేత్వా మిలిన్దరాజానం సఞ్ఞాపేసి, మహాకస్సపత్థేరో పన ఏకసిక్ఖాపదమ్పి అసమూహనితుకామతాయ తథా కమ్మవాచం సావేసి.

    442.Athakho āyasmā mahākassapo saṅghaṃ ñāpesīti ettha pana keci vadanti ‘‘bhante nāgasena, katamaṃ khuddakaṃ, katamaṃ anukhuddakanti milindaraññā pucchite ‘dukkaṭaṃ mahārāja, khuddakaṃ, dubbhāsitaṃ anukhuddaka’nti (mi. pa. 4.2.1) vuttattā nāgasenatthero khuddānukhuddakaṃ jāni, mahākassapatthero pana taṃ ajānanto ‘suṇātu me āvuso’tiādinā kammavācaṃ sāvesī’’ti, na taṃ evaṃ gahetabbaṃ. Nāgasenatthero hi paresaṃ vādapathopacchedanatthaṃ saṅgītikāle dhammasaṅgāhakamahātherehi gahitakoṭṭhāsesu antimakoṭṭhāsameva gahetvā milindarājānaṃ saññāpesi, mahākassapatthero pana ekasikkhāpadampi asamūhanitukāmatāya tathā kammavācaṃ sāvesi.

    తత్థ గిహిగతానీతి గిహిపటిసంయుత్తానీతి వదన్తి. గిహీసు గతాని, తేహి ఞాతాని గిహిగతానీతి ఏవం పనేత్థ అత్థో దట్ఠబ్బో. ధూమకాలో ఏతస్సాతి ధూమకాలికం చితకధూమవూపసమతో పరం అప్పవత్తనతో. అప్పఞ్ఞత్తన్తిఆదీసు (దీ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౨.౧౩౬; అ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౩.౭.౨౩) నవం అధమ్మికం కతికవత్తం వా సిక్ఖాపదం వా బన్ధన్తా అప్పఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేన్తి నామ పురాణసన్థతవత్థుస్మిం సావత్థియం భిక్ఖూ వియ. ఉద్ధమ్మం ఉబ్బినయం సాసనం దీపేన్తా పఞ్ఞత్తం సముచ్ఛిన్దన్తి నామ వస్ససతపరినిబ్బుతే భగవతి వేసాలికా వజ్జిపుత్తకా వియ. ఖుద్దానుఖుద్దకా పన ఆపత్తియో సఞ్చిచ్చ వీతిక్కమన్తా యథాపఞ్ఞత్తేసు సిక్ఖాపదేసు సమాదాయ న వత్తన్తి నామ అస్సజిపునబ్బసుకా వియ. నవం పన కతికవత్తం వా సిక్ఖాపదం వా అబన్ధన్తా, ధమ్మతో వినయతో సాసనం దీపేన్తా, ఖుద్దానుఖుద్దకమ్పి చ సిక్ఖాపదం అసమూహనన్తా అప్పఞ్ఞత్తం న పఞ్ఞపేన్తి, పఞ్ఞత్తం న సముచ్ఛిన్దన్తి, యథాపఞ్ఞత్తేసు సిక్ఖాపదేసు సమాదాయ వత్తన్తి నామ ఆయస్మా ఉపసేనో వియ ఆయస్మా యసో కాకణ్డకపుత్తో వియ చ.

    Tattha gihigatānīti gihipaṭisaṃyuttānīti vadanti. Gihīsu gatāni, tehi ñātāni gihigatānīti evaṃ panettha attho daṭṭhabbo. Dhūmakālo etassāti dhūmakālikaṃ citakadhūmavūpasamato paraṃ appavattanato. Appaññattantiādīsu (dī. ni. aṭṭha. 2.136; a. ni. aṭṭha. 3.7.23) navaṃ adhammikaṃ katikavattaṃ vā sikkhāpadaṃ vā bandhantā appaññattaṃ paññapenti nāma purāṇasanthatavatthusmiṃ sāvatthiyaṃ bhikkhū viya. Uddhammaṃ ubbinayaṃ sāsanaṃ dīpentā paññattaṃ samucchindanti nāma vassasataparinibbute bhagavati vesālikā vajjiputtakā viya. Khuddānukhuddakā pana āpattiyo sañcicca vītikkamantā yathāpaññattesu sikkhāpadesu samādāya na vattanti nāma assajipunabbasukā viya. Navaṃ pana katikavattaṃ vā sikkhāpadaṃ vā abandhantā, dhammato vinayato sāsanaṃ dīpentā, khuddānukhuddakampi ca sikkhāpadaṃ asamūhanantā appaññattaṃ na paññapenti, paññattaṃ na samucchindanti, yathāpaññattesu sikkhāpadesu samādāya vattanti nāma āyasmā upaseno viya āyasmā yaso kākaṇḍakaputto viya ca.

    ౪౪౩. భగవతా ఓళారికే నిమిత్తే కయిరమానేతి వేసాలిం నిస్సాయ చాపాలే చేతియే విహరన్తేన భగవతా –

    443.Bhagavatā oḷārike nimitte kayiramāneti vesāliṃ nissāya cāpāle cetiye viharantena bhagavatā –

    ‘‘రమణీయా, ఆనన్ద, వేసాలీ, రమణీయం ఉదేనచేతియం, రమణీయం గోతమకచేతియం, రమణీయం సత్తమ్బచేతియం, రమణీయం బహుపుత్తచేతియం, రమణీయం సారన్దదచేతియం, రమణీయం చాపాలచేతియం. యస్స కస్సచి, ఆనన్ద, చత్తారో ఇద్ధిపాదా భావితా బహులీకతా యానీకతా వత్థుకతా అనుట్ఠితా పరిచితా సుసమారద్ధా, సో ఆకఙ్ఖమానో కప్పం వా తిట్ఠేయ్య కప్పావసేసం వా. తథాగతస్స ఖో పన, ఆనన్ద, చత్తారో ఇద్ధిపాదా భావితా బహులీకతా యానీకతా వత్థుకతా అనుట్ఠితా పరిచితా సుసమారద్ధా, సో ఆకఙ్ఖమానో, ఆనన్ద, తథాగతో కప్పం వా తిట్ఠేయ్య కప్పావసేసం వా’’తి (దీ॰ ని॰ ౨.౧౬౬) –

    ‘‘Ramaṇīyā, ānanda, vesālī, ramaṇīyaṃ udenacetiyaṃ, ramaṇīyaṃ gotamakacetiyaṃ, ramaṇīyaṃ sattambacetiyaṃ, ramaṇīyaṃ bahuputtacetiyaṃ, ramaṇīyaṃ sārandadacetiyaṃ, ramaṇīyaṃ cāpālacetiyaṃ. Yassa kassaci, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, so ākaṅkhamāno kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā. Tathāgatassa kho pana, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, so ākaṅkhamāno, ānanda, tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā’’ti (dī. ni. 2.166) –

    ఏవం ఓళారికే నిమిత్తే కయిరమానే.

    Evaṃ oḷārike nimitte kayiramāne.

    మారేన పరియుట్ఠితచిత్తోతి మారేన అజ్ఝోత్థటచిత్తో. మారో హి యస్స సబ్బేన సబ్బం ద్వాదస విపల్లాసా అప్పహీనా, తస్స చిత్తం పరియుట్ఠాతి. థేరస్స చ చత్తారో విపల్లాసా అప్పహీనా, తేనస్స మారో చిత్తం పరియుట్ఠాసి. సో పన చిత్తపరియుట్ఠానం కరోన్తో కిం కరోతీతి? భేరవం రూపారమ్మణం వా దస్సేతి, సద్దారమ్మణం వా సావేతి, తతో సత్తా తం దిస్వా వా సుత్వా వా సతిం విస్సజ్జేత్వా వివటముఖా హోన్తి, తేసం ముఖేన హత్థం పవేసేత్వా హదయం మద్దతి, తతో విసఞ్ఞావ హుత్వా తిట్ఠన్తి . థేరస్స పనేస ముఖేన హత్థం పవేసేతుం కిం సక్ఖిస్సతి, భేరవారమ్మణం పన దస్సేసి, తం దిస్వా థేరో నిమిత్తోభాసం న పటివిజ్ఝి.

    Mārena pariyuṭṭhitacittoti mārena ajjhotthaṭacitto. Māro hi yassa sabbena sabbaṃ dvādasa vipallāsā appahīnā, tassa cittaṃ pariyuṭṭhāti. Therassa ca cattāro vipallāsā appahīnā, tenassa māro cittaṃ pariyuṭṭhāsi. So pana cittapariyuṭṭhānaṃ karonto kiṃ karotīti? Bheravaṃ rūpārammaṇaṃ vā dasseti, saddārammaṇaṃ vā sāveti, tato sattā taṃ disvā vā sutvā vā satiṃ vissajjetvā vivaṭamukhā honti, tesaṃ mukhena hatthaṃ pavesetvā hadayaṃ maddati, tato visaññāva hutvā tiṭṭhanti . Therassa panesa mukhena hatthaṃ pavesetuṃ kiṃ sakkhissati, bheravārammaṇaṃ pana dassesi, taṃ disvā thero nimittobhāsaṃ na paṭivijjhi.

    ఖుద్దానుఖుద్దకసిక్ఖాపదకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Khuddānukhuddakasikkhāpadakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / చూళవగ్గపాళి • Cūḷavaggapāḷi / ౨. ఖుద్దానుఖుద్దకసిక్ఖాపదకథా • 2. Khuddānukhuddakasikkhāpadakathā

    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / చూళవగ్గ-అట్ఠకథా • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ఖుద్దానుఖుద్దకసిక్ఖాపదకథా • Khuddānukhuddakasikkhāpadakathā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ఖుద్దానుఖుద్దకకథావణ్ణనా • Khuddānukhuddakakathāvaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ఖుద్దానుఖుద్దకసిక్ఖాపదకథావణ్ణనా • Khuddānukhuddakasikkhāpadakathāvaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ౧. ఖుద్దానుఖుద్దకసిక్ఖాపదకథా • 1. Khuddānukhuddakasikkhāpadakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact