Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातकपाळि • Jātakapāḷi

    १६. तिंसनिपातो

    16. Tiṃsanipāto

    ५११. किंछन्दजातकं (१)

    511. Kiṃchandajātakaṃ (1)

    .

    1.

    किंछन्दो किमधिप्पायो, एको सम्मसि घम्मनि।

    Kiṃchando kimadhippāyo, eko sammasi ghammani;

    किं पत्थयानो किं एसं, केन अत्थेन ब्राह्मण॥

    Kiṃ patthayāno kiṃ esaṃ, kena atthena brāhmaṇa.

    .

    2.

    यथा महा वारिधरो, कुम्भो सुपरिणाहवा 1

    Yathā mahā vāridharo, kumbho supariṇāhavā 2;

    तथूपमं अम्बपक्‍कं, वण्णगन्धरसुत्तमं॥

    Tathūpamaṃ ambapakkaṃ, vaṇṇagandharasuttamaṃ.

    .

    3.

    तं वुय्हमानं सोतेन, दिस्वानामलमज्झिमे।

    Taṃ vuyhamānaṃ sotena, disvānāmalamajjhime;

    पाणीहि नं गहेत्वान, अग्यायतनमाहरिं॥

    Pāṇīhi naṃ gahetvāna, agyāyatanamāhariṃ.

    .

    4.

    ततो कदलिपत्तेसु, निक्खिपित्वा सयं अहं।

    Tato kadalipattesu, nikkhipitvā sayaṃ ahaṃ;

    सत्थेन नं विकप्पेत्वा, खुप्पिपासं अहासि मे॥

    Satthena naṃ vikappetvā, khuppipāsaṃ ahāsi me.

    .

    5.

    सोहं अपेतदरथो, ब्यन्तीभूतो 3 दुखक्खमो।

    Sohaṃ apetadaratho, byantībhūto 4 dukhakkhamo;

    अस्सादं नाधिगच्छामि, फलेस्वञ्‍ञेसु केसुचि 5

    Assādaṃ nādhigacchāmi, phalesvaññesu kesuci 6.

    .

    6.

    सोसेत्वा नून मरणं, तं ममं आवहिस्सति।

    Sosetvā nūna maraṇaṃ, taṃ mamaṃ āvahissati;

    अम्बं यस्स फलं सादु, मधुरग्गं मनोरमं।

    Ambaṃ yassa phalaṃ sādu, madhuraggaṃ manoramaṃ;

    यमुद्धरिं वुय्हमानं, उदधिस्मा महण्णवे॥

    Yamuddhariṃ vuyhamānaṃ, udadhismā mahaṇṇave.

    .

    7.

    अक्खातं ते मया सब्बं, यस्मा उपवसामहं।

    Akkhātaṃ te mayā sabbaṃ, yasmā upavasāmahaṃ;

    रम्मं पति निसिन्‍नोस्मि, पुथुलोमायुता पुथु॥

    Rammaṃ pati nisinnosmi, puthulomāyutā puthu.

    .

    8.

    त्वञ्‍च खो मेव 7 अक्खाहि, अत्तानमपलायिनि।

    Tvañca kho meva 8 akkhāhi, attānamapalāyini;

    का वा त्वमसि कल्याणि, किस्स वा त्वं सुमज्झिमे॥

    Kā vā tvamasi kalyāṇi, kissa vā tvaṃ sumajjhime.

    .

    9.

    रुप्पपट्टपलिमट्ठीव 9, ब्यग्घीव गिरिसानुजा।

    Ruppapaṭṭapalimaṭṭhīva 10, byagghīva girisānujā;

    या सन्ति नारियो देवेसु, देवानं परिचारिका॥

    Yā santi nāriyo devesu, devānaṃ paricārikā.

    १०.

    10.

    या च मनुस्सलोकस्मिं, रूपेनान्वागतित्थियो।

    Yā ca manussalokasmiṃ, rūpenānvāgatitthiyo;

    रूपेन ते सदिसी नत्थि, देवेसु गन्धब्बमनुस्सलोके 11

    Rūpena te sadisī natthi, devesu gandhabbamanussaloke 12;

    पुट्ठासि मे चारुपुब्बङ्गि, ब्रूहि नामञ्‍च बन्धवे॥

    Puṭṭhāsi me cārupubbaṅgi, brūhi nāmañca bandhave.

    ११.

    11.

    यं त्वं पति निसिन्‍नोसि, रम्मं ब्राह्मण कोसिकिं।

    Yaṃ tvaṃ pati nisinnosi, rammaṃ brāhmaṇa kosikiṃ;

    साहं भुसालया वुत्था, वरवारिवहोघसा॥

    Sāhaṃ bhusālayā vutthā, varavārivahoghasā.

    १२.

    12.

    नानादुमगणाकिण्णा, बहुका गिरिकन्दरा।

    Nānādumagaṇākiṇṇā, bahukā girikandarā;

    ममेव पमुखा होन्ति, अभिसन्दन्ति पावुसे॥

    Mameva pamukhā honti, abhisandanti pāvuse.

    १३.

    13.

    अथो बहू वनतोदा, नीलवारिवहिन्धरा।

    Atho bahū vanatodā, nīlavārivahindharā;

    बहुका नागवित्तोदा, अभिसन्दन्ति वारिना॥

    Bahukā nāgavittodā, abhisandanti vārinā.

    १४.

    14.

    ता अम्बजम्बुलबुजा, नीपा ताला चुदुम्बरा 13

    Tā ambajambulabujā, nīpā tālā cudumbarā 14;

    बहूनि फलजातानि, आवहन्ति अभिण्हसो॥

    Bahūni phalajātāni, āvahanti abhiṇhaso.

    १५.

    15.

    यं किञ्‍चि उभतो तीरे, फलं पतति अम्बुनि।

    Yaṃ kiñci ubhato tīre, phalaṃ patati ambuni;

    असंसयं तं सोतस्स, फलं होति वसानुगं॥

    Asaṃsayaṃ taṃ sotassa, phalaṃ hoti vasānugaṃ.

    १६.

    16.

    एतदञ्‍ञाय मेधावि, पुथुपञ्‍ञ सुणोहि मे।

    Etadaññāya medhāvi, puthupañña suṇohi me;

    मा रोचय मभिसङ्गं, पटिसेध जनाधिप॥

    Mā rocaya mabhisaṅgaṃ, paṭisedha janādhipa.

    १७.

    17.

    न वाहं वड्ढवं 15 मञ्‍ञे, यं त्वं रट्ठाभिवड्ढन।

    Na vāhaṃ vaḍḍhavaṃ 16 maññe, yaṃ tvaṃ raṭṭhābhivaḍḍhana;

    आचेय्यमानो राजिसि, मरणं अभिकङ्खसि॥

    Āceyyamāno rājisi, maraṇaṃ abhikaṅkhasi.

    १८.

    18.

    तस्स जानन्ति पितरो, गन्धब्बा च सदेवका।

    Tassa jānanti pitaro, gandhabbā ca sadevakā;

    ये चापि इसयो लोके, सञ्‍ञतत्ता तपस्सिनो।

    Ye cāpi isayo loke, saññatattā tapassino;

    असंसयं तेपि 17 जानन्ति, पट्ठभूता 18 यसस्सिनो॥

    Asaṃsayaṃ tepi 19 jānanti, paṭṭhabhūtā 20 yasassino.

    १९.

    19.

    एवं विदित्वा विदू सब्बधम्मं, विद्धंसनं चवनं जीवितस्स।

    Evaṃ viditvā vidū sabbadhammaṃ, viddhaṃsanaṃ cavanaṃ jīvitassa;

    न चीयती तस्स नरस्स पापं, सचे न चेतेति वधाय तस्स॥

    Na cīyatī tassa narassa pāpaṃ, sace na ceteti vadhāya tassa.

    २०.

    20.

    इसिपूगसमञ्‍ञाते, एवं लोक्या विदिता सति 21

    Isipūgasamaññāte, evaṃ lokyā viditā sati 22;

    अनरियपरिसम्भासे, पापकम्मं जिगीससि 23

    Anariyaparisambhāse, pāpakammaṃ jigīsasi 24.

    २१.

    21.

    सचे अहं मरिस्सामि, तीरे ते पुथुसुस्सोणि।

    Sace ahaṃ marissāmi, tīre te puthusussoṇi;

    असंसयं तं असिलोको, मयि पेते आगमिस्सति॥

    Asaṃsayaṃ taṃ asiloko, mayi pete āgamissati.

    २२.

    22.

    तस्मा हि पापकं कम्मं, रक्खस्सेव 25 सुमज्झिमे।

    Tasmā hi pāpakaṃ kammaṃ, rakkhasseva 26 sumajjhime;

    मा तं सब्बो जनो पच्छा, पकुट्ठायि 27 मयि मते॥

    Mā taṃ sabbo jano pacchā, pakuṭṭhāyi 28 mayi mate.

    २३.

    23.

    अञ्‍ञातमेतं अविसय्हसाहि, अत्तानमम्बञ्‍च ददामि ते तं।

    Aññātametaṃ avisayhasāhi, attānamambañca dadāmi te taṃ;

    सो दुच्‍चजे कामगुणे पहाय, सन्तिञ्‍च धम्मञ्‍च अधिट्ठितोसि॥

    So duccaje kāmaguṇe pahāya, santiñca dhammañca adhiṭṭhitosi.

    २४.

    24.

    यो हित्वा पुब्बसञ्‍ञोगं, पच्छा संयोजने ठितो।

    Yo hitvā pubbasaññogaṃ, pacchā saṃyojane ṭhito;

    अधम्मञ्‍चेव चरति, पापञ्‍चस्स पवड्ढति॥

    Adhammañceva carati, pāpañcassa pavaḍḍhati.

    २५.

    25.

    एहि तं पापयिस्सामि, कामं अप्पोस्सुको भव।

    Ehi taṃ pāpayissāmi, kāmaṃ appossuko bhava;

    उपानयामि सीतस्मिं, विहराहि अनुस्सुको॥

    Upānayāmi sītasmiṃ, viharāhi anussuko.

    २६.

    26.

    तं पुप्फरसमत्तेभि, वक्‍कङ्गेहि अरिन्दम।

    Taṃ puppharasamattebhi, vakkaṅgehi arindama;

    कोञ्‍चा मयूरा दिविया, कोलट्ठिमधुसाळिका।

    Koñcā mayūrā diviyā, kolaṭṭhimadhusāḷikā;

    कूजिता हंसपूगेहि, कोकिलेत्थ पबोधरे॥

    Kūjitā haṃsapūgehi, kokilettha pabodhare.

    २७.

    27.

    अम्बेत्थ विप्पसाखग्गा 29, पलालखलसन्‍निभा।

    Ambettha vippasākhaggā 30, palālakhalasannibhā;

    कोसम्बसळला 31 नीपा, पक्‍कतालविलम्बिनो॥

    Kosambasaḷalā 32 nīpā, pakkatālavilambino.

    २८.

    28.

    माली तिरिटी कायूरी, अङ्गदी चन्दनुस्सदो 33

    Mālī tiriṭī kāyūrī, aṅgadī candanussado 34;

    रत्तिं त्वं परिचारेसि, दिवा वेदेसि वेदनं॥

    Rattiṃ tvaṃ paricāresi, divā vedesi vedanaṃ.

    २९.

    29.

    सोळसित्थिसहस्सानि, या तेमा परिचारिका।

    Soḷasitthisahassāni, yā temā paricārikā;

    एवं महानुभावोसि, अब्भुतो लोमहंसनो॥

    Evaṃ mahānubhāvosi, abbhuto lomahaṃsano.

    ३०.

    30.

    किं कम्ममकरी पुब्बे, पापं अत्तदुखावहं।

    Kiṃ kammamakarī pubbe, pāpaṃ attadukhāvahaṃ;

    यं करित्वा मनुस्सेसु, पिट्ठिमंसानि खादसि॥

    Yaṃ karitvā manussesu, piṭṭhimaṃsāni khādasi.

    ३१.

    31.

    अज्झेनानि पटिग्गय्ह, कामेसु गधितो 35 अहं।

    Ajjhenāni paṭiggayha, kāmesu gadhito 36 ahaṃ;

    अचरिं दीघमद्धानं, परेसं अहितायहं॥

    Acariṃ dīghamaddhānaṃ, paresaṃ ahitāyahaṃ.

    ३२.

    32.

    यो पिट्ठिमंसिको होति, एवं उक्‍कच्‍च खादति।

    Yo piṭṭhimaṃsiko hoti, evaṃ ukkacca khādati;

    यथाहं अज्‍ज खादामि, पिट्ठिमंसानि अत्तनोति॥

    Yathāhaṃ ajja khādāmi, piṭṭhimaṃsāni attanoti.

    किंछन्दजातकं पठमं।

    Kiṃchandajātakaṃ paṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. सुपरिणामवा (क॰)
    2. supariṇāmavā (ka.)
    3. ब्यन्तिभूतो (सी॰ पी॰ क॰)
    4. byantibhūto (sī. pī. ka.)
    5. केसुपि (क॰ सी॰)
    6. kesupi (ka. sī.)
    7. मे (सी॰), मम (?)
    8. me (sī.), mama (?)
    9. रुप्पपट्टप्‍लमट्ठीव (स्या॰), रूपपट्टपमट्ठीव (क॰)
    10. ruppapaṭṭaplamaṭṭhīva (syā.), rūpapaṭṭapamaṭṭhīva (ka.)
    11. देवगन्धब्बमानुसे (स्या॰)
    12. devagandhabbamānuse (syā.)
    13. तालमुदुम्बरा (स्या॰ क॰)
    14. tālamudumbarā (syā. ka.)
    15. वद्धवं (सी॰ पी॰)
    16. vaddhavaṃ (sī. pī.)
    17. ते (सी॰ पी॰)
    18. वद्धभूता (सी॰ पी॰)
    19. te (sī. pī.)
    20. vaddhabhūtā (sī. pī.)
    21. पति (क॰ स्या॰ क॰)
    22. pati (ka. syā. ka.)
    23. जिगिंससि (सी॰ स्या॰ पी॰)
    24. jigiṃsasi (sī. syā. pī.)
    25. रक्खस्सु च (स्या॰)
    26. rakkhassu ca (syā.)
    27. पकत्थासि (सी॰ पी॰), पत्वक्खासि (स्या॰)
    28. pakatthāsi (sī. pī.), patvakkhāsi (syā.)
    29. विप्पसूनग्गा (सी॰ स्या॰ पी॰), विप्पओनग्गा (क॰)
    30. vippasūnaggā (sī. syā. pī.), vippaonaggā (ka.)
    31. कोसुम्भसलला (सी॰ स्या॰ पी॰)
    32. kosumbhasalalā (sī. syā. pī.)
    33. चन्दनस्सदो (सी॰)
    34. candanassado (sī.)
    35. गथितो (सी॰ पी॰), गिद्धितो (स्या॰ क॰), गिद्धिको (क॰ अट्ठ॰)
    36. gathito (sī. pī.), giddhito (syā. ka.), giddhiko (ka. aṭṭha.)



    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā / [१५१] १. किंछन्दजातकवण्णना • [151] 1. Kiṃchandajātakavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact