Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā)

    ૩. કિન્તિસુત્તવણ્ણના

    3. Kintisuttavaṇṇanā

    ૩૪. ભવોતિ પરિત્તો. અભવોતિ મહન્તો. વુદ્ધિઅત્થો હિ અયં અ-કારો, ‘‘સંવરાસંવરો, ફલાફલ’’ન્તિઆદીસુ વિય, તસ્મા ભવાભવહેતૂતિ ખુદ્દકસ્સ મહન્તસ્સ વા ભવસ્સ હેતુ, તં પચ્ચાસીસમાનોતિ અત્થો. તેનાહ – ‘‘તસ્મિં તસ્મિં ભવે સુખં વેદિસ્સામી’’તિઆદિ.

    34.Bhavoti paritto. Abhavoti mahanto. Vuddhiattho hi ayaṃ a-kāro, ‘‘saṃvarāsaṃvaro, phalāphala’’ntiādīsu viya, tasmā bhavābhavahetūti khuddakassa mahantassa vā bhavassa hetu, taṃ paccāsīsamānoti attho. Tenāha – ‘‘tasmiṃ tasmiṃ bhave sukhaṃ vedissāmī’’tiādi.

    ૩૫. લોકુત્તરબોધિપક્ખિયધમ્મે ઉદ્દિસ્સ પુથુજ્જનાનં વિવાદો સમ્ભવતીતિ આહ – ‘‘લોકિયલોકુત્તરાવ કથિતા’’તિ. લોકિયાપિ હિ બોધિપક્ખિયધમ્મા લોકુત્તરધમ્માધિગમસ્સ આસન્નકારણત્તા વિસેસકારણન્તિ યાવ અઞ્ઞેહિ લોકિયધમ્મેહિ અભિવિસિટ્ઠોતિ કત્વા, ‘‘ઇમેસુ સત્તતિંસબોધિપક્ખિયધમ્મેસૂ’’તિ અવિસેસેન વુત્તં. અત્થતો નાનં હોતીતિ અત્થતો ભેદો હોતિ બોધિપક્ખિયધમ્માનં સમધિગતત્તા. ન હિ કાયાદયો ભાવેતબ્બા, સતિયેવ પન ભાવેતબ્બાતિ. બ્યઞ્જનતો નાનં ભેદં. ઇમિનાપિ કારણેનાતિ ઇમાયપિ યુત્તિયા. ઇદાનિ તં યુત્તિં દસ્સેન્તો – ‘‘અત્થઞ્ચ બ્યઞ્જનઞ્ચા’’તિઆદિમાહ . તત્થ સમાનેત્વાતિ સુત્તન્તરતો સમાનેત્વા, સુત્તન્તરપદેહિ ચ સમાનેત્વા. અઞ્ઞથાતિ અઞ્ઞતો, ભૂતતો અપગતં કત્વાતિ અત્થો. મિચ્છા રોપિતભાવોતિ અયાથાવતો ઠપિતભાવો. અત્થઞ્ચ બ્યઞ્જનઞ્ચ વિઞ્ઞાપનકારણમેવાતિ અવિપરીતત્થસ્સ સદ્દસ્સ ચ બુજ્ઝનહેતુતાય.

    35. Lokuttarabodhipakkhiyadhamme uddissa puthujjanānaṃ vivādo sambhavatīti āha – ‘‘lokiyalokuttarāva kathitā’’ti. Lokiyāpi hi bodhipakkhiyadhammā lokuttaradhammādhigamassa āsannakāraṇattā visesakāraṇanti yāva aññehi lokiyadhammehi abhivisiṭṭhoti katvā, ‘‘imesu sattatiṃsabodhipakkhiyadhammesū’’ti avisesena vuttaṃ. Atthato nānaṃ hotīti atthato bhedo hoti bodhipakkhiyadhammānaṃ samadhigatattā. Na hi kāyādayo bhāvetabbā, satiyeva pana bhāvetabbāti. Byañjanato nānaṃ bhedaṃ. Imināpi kāraṇenāti imāyapi yuttiyā. Idāni taṃ yuttiṃ dassento – ‘‘atthañca byañjanañcā’’tiādimāha . Tattha samānetvāti suttantarato samānetvā, suttantarapadehi ca samānetvā. Aññathāti aññato, bhūtato apagataṃ katvāti attho. Micchā ropitabhāvoti ayāthāvato ṭhapitabhāvo. Atthañca byañjanañca viññāpanakāraṇamevāti aviparītatthassa saddassa ca bujjhanahetutāya.

    ૩૭. ઇધ ધમ્મવિનયટ્ઠાને સતિયેવ સતિપટ્ઠાનન્તિ ગહિતા, અત્થતો સમેતિ નામ યાથાવતો અત્થસ્સ ગહિતત્તા. અસભાવનિરુત્તિભાવતો બ્યઞ્જનતો નાનત્તન્તિ તં લિઙ્ગભેદેન વચનભેદેન ચ દસ્સેન્તો, ‘‘સતિપટ્ઠાનોતિ વા સતિપટ્ઠાનાતિ વા મિચ્છા રોપેથા’’તિ આહ. અપ્પમત્તકન્તિ અણુમત્તં સલ્લહુકં, ન ગરુતરં અધનિતં કત્વા વત્તબ્બમ્પિ ધનિતં ઘોસવન્તં કત્વા રોપિતે વુત્તદોસાભાવતોતિ તેનાહ – ‘‘નિબ્બુતિં પત્તું સક્કા હોતી’’તિ.

    37. Idha dhammavinayaṭṭhāne satiyeva satipaṭṭhānanti gahitā, atthato sameti nāma yāthāvato atthassa gahitattā. Asabhāvaniruttibhāvato byañjanato nānattanti taṃ liṅgabhedena vacanabhedena ca dassento, ‘‘satipaṭṭhānoti vā satipaṭṭhānāti vā micchā ropethā’’ti āha. Appamattakanti aṇumattaṃ sallahukaṃ, na garutaraṃ adhanitaṃ katvā vattabbampi dhanitaṃ ghosavantaṃ katvā ropite vuttadosābhāvatoti tenāha – ‘‘nibbutiṃ pattuṃ sakkā hotī’’ti.

    બ્યઞ્જનસ્સ મિચ્છારોપનં ન વિસેસન્તરાયકરં હોતીતિ ઞાપનત્થં, ચતુસુ મગ્ગેસુ પઞ્હં કથેત્વાવ પરિનિબ્બુતો. સુત્તન્તબ્યઞ્જનં સન્ધાયેતં વુત્તં – ‘‘અપ્પમત્તકં ખો પના’’તિ.

    Byañjanassa micchāropanaṃ na visesantarāyakaraṃ hotīti ñāpanatthaṃ, catusu maggesu pañhaṃ kathetvāva parinibbuto. Suttantabyañjanaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ – ‘‘appamattakaṃ kho panā’’ti.

    ૩૮. અથ ચતુત્થવારે વિવાદો કસ્મા જાતો? યાવતા નેસં વચનં અત્થતો ચેવ સમેતિ બ્યઞ્જનતો ચાતિ અધિપ્પાયો. સઞ્ઞાય વિવાદોતિ કિઞ્ચાપિ સમેતિ અત્થતો ચેવ બ્યઞ્જનતો ચ, સઞ્ઞા પન નેસં અવિસુદ્ધા, તાય સઞ્ઞાય વસેન વિવાદો જાતોતિ દસ્સેન્તો ‘‘અહ’’ન્તિઆદિમાહ. અહં સતિપટ્ઠાનન્તિ વદામિ, અયં સતિપટ્ઠાનોતિ વદતીતિ એવં તેસં ઞાણં હોતીતિ ઇમમત્થં, ‘‘એસેવ નયો’’તિ ઇમિના અતિદિસતિ.

    38.Atha catutthavāre vivādo kasmā jāto? Yāvatā nesaṃ vacanaṃ atthato ceva sameti byañjanato cāti adhippāyo. Saññāya vivādoti kiñcāpi sameti atthato ceva byañjanato ca, saññā pana nesaṃ avisuddhā, tāya saññāya vasena vivādo jātoti dassento ‘‘aha’’ntiādimāha. Ahaṃ satipaṭṭhānanti vadāmi, ayaṃ satipaṭṭhānoti vadatīti evaṃ tesaṃ ñāṇaṃ hotīti imamatthaṃ, ‘‘eseva nayo’’ti iminā atidisati.

    ૩૯. ન ચોદનત્થાય વેગાયિતબ્બન્તિ સીઘં સીઘં ન ચોદના કાતબ્બાતિ અત્થો. તસ્માતિ યસ્મા એકચ્ચો કોધનભાવેન એવં પટિપ્ફરિ, તસ્મા. અનાદાનદિટ્ઠીતિ આદિયિત્વા અનભિનિવિસનતો અનાદાનદિટ્ઠી અદળ્હગ્ગાહી. પક્ખિપન્તો વિયાતિ ગિલિત્વા પક્ખિપન્તો વિય.

    39.Na codanatthāya vegāyitabbanti sīghaṃ sīghaṃ na codanā kātabbāti attho. Tasmāti yasmā ekacco kodhanabhāvena evaṃ paṭipphari, tasmā. Anādānadiṭṭhīti ādiyitvā anabhinivisanato anādānadiṭṭhī adaḷhaggāhī. Pakkhipanto viyāti gilitvā pakkhipanto viya.

    ઉપઘાતોતિ ચિત્તપ્પઘાતો ફરસુપઘાતો વિય. વણઘટ્ટિતસ્સ વિયાતિ વણે ઘટ્ટિતસ્સ વિય દુક્ખુપ્પત્તિ ચિત્તદુક્ખુપ્પત્તિ. દ્વે વારે વત્વાપિ વિસજ્જેતીતિ સુપ્પટિનિસ્સગ્ગી એવં પગેવ ચોદિતમત્તે વિસ્સજ્જેતિ ચેતિ અધિપ્પાયો . કથનવસેન ચ કાયચિત્તકિલમથો. એવરૂપોતિ સહસા અવિસ્સજ્જેન્તેન ચોદકસ્સ વિહેસાવાદો હુત્વાપિ અક્કોધનાદિસભાવો.

    Upaghātoti cittappaghāto pharasupaghāto viya. Vaṇaghaṭṭitassa viyāti vaṇe ghaṭṭitassa viya dukkhuppatti cittadukkhuppatti. Dve vāre vatvāpi visajjetīti suppaṭinissaggī evaṃ pageva coditamatte vissajjeti ceti adhippāyo . Kathanavasena ca kāyacittakilamatho. Evarūpoti sahasā avissajjentena codakassa vihesāvādo hutvāpi akkodhanādisabhāvo.

    ઉપેક્ખાતિ સકેન કમ્મેન પઞ્ઞાયિસ્સતીતિ તસ્મિં પુગ્ગલે અજ્ઝુપેક્ખણા. ઉપેક્ખં અતિમઞ્ઞતિ નામ તસ્સ અનાચારસ્સ અનજ્ઝુપેક્ખણતો.

    Upekkhāti sakena kammena paññāyissatīti tasmiṃ puggale ajjhupekkhaṇā. Upekkhaṃ atimaññati nāma tassa anācārassa anajjhupekkhaṇato.

    ૪૦. વચનસઞ્ચારોતિ પેસુઞ્ઞવસેન અઞ્ઞથાવચનુપસંહારો. દિટ્ઠિપળાસોતિ યુગગ્ગાહવસેન લદ્ધિ. સા પન ચિત્તસ્સ અનારાધનિયભાવો સત્થુચિત્તસ્સ અનારાધકભાવો. કલહોતિ અધિકરણુપ્પાદવસેન પવત્તો વિગ્ગહો ભણ્ડનસ્સ પુબ્બભાગો.

    40.Vacanasañcāroti pesuññavasena aññathāvacanupasaṃhāro. Diṭṭhipaḷāsoti yugaggāhavasena laddhi. Sā pana cittassa anārādhaniyabhāvo satthucittassa anārādhakabhāvo. Kalahoti adhikaraṇuppādavasena pavatto viggaho bhaṇḍanassa pubbabhāgo.

    યેન કારણેનાતિ યેન ધમ્મેન સત્થુસાસનેન. તમેવ હિ સન્ધાય વદતિ – ‘‘ધમ્મોતિ સારણીયધમ્મો અધિપ્પેતો’’તિ. એત્થાતિ ‘‘ધમ્મસ્સ ચાનુધમ્મ’’ન્તિ એત્થ. ધમ્મોતિ સમ્બુદ્ધસ્સ તસ્સ તથા પવત્તં બ્યાકરણં યથા વિવાદાપન્ના સઞ્ઞત્તિં ગચ્છન્તિ. તેનાહ – ‘‘તેસં ભિક્ખૂનં સઞ્ઞત્તિકરણ’’ન્તિ. તદેવ બ્યાકરણં અનુધમ્મોતિ ભિક્ખુના વુચ્ચમાનો અનુપવત્તો ધમ્મો. તેનાહ – ‘‘તદેવ બ્યાકરોતિ નામા’’તિ. કોચીતિ યો કોચિ. સહધમ્મિકો સકારણો. અઞ્ઞત્થો અયં કિં સદ્દોતિ આહ ‘‘અઞ્ઞો’’તિ. અસ્સાતિ વુત્તનયેન પટિપન્નભિક્ખુનો, તસ્સ પટિપત્તિ ન કેનચિ ગરહણીયા હોતીતિ અત્થો. સેસં સબ્બં સુવિઞ્ઞેય્યમેવ.

    Yena kāraṇenāti yena dhammena satthusāsanena. Tameva hi sandhāya vadati – ‘‘dhammoti sāraṇīyadhammo adhippeto’’ti. Etthāti ‘‘dhammassa cānudhamma’’nti ettha. Dhammoti sambuddhassa tassa tathā pavattaṃ byākaraṇaṃ yathā vivādāpannā saññattiṃ gacchanti. Tenāha – ‘‘tesaṃ bhikkhūnaṃ saññattikaraṇa’’nti. Tadeva byākaraṇaṃ anudhammoti bhikkhunā vuccamāno anupavatto dhammo. Tenāha – ‘‘tadeva byākaroti nāmā’’ti. Kocīti yo koci. Sahadhammiko sakāraṇo. Aññattho ayaṃ kiṃ saddoti āha ‘‘añño’’ti. Assāti vuttanayena paṭipannabhikkhuno, tassa paṭipatti na kenaci garahaṇīyā hotīti attho. Sesaṃ sabbaṃ suviññeyyameva.

    કિન્તિસુત્તવણ્ણનાય લીનત્થપ્પકાસના સમત્તા.

    Kintisuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya / ૩. કિન્તિસુત્તં • 3. Kintisuttaṃ

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૩. કિન્તિસુત્તવણ્ણના • 3. Kintisuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact