Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā)

    ૧૦. કીટાગિરિસુત્તવણ્ણના

    10. Kīṭāgirisuttavaṇṇanā

    ૧૭૪. પઞ્ચ આનિસંસેતિ અપ્પાબાધતાદિકે પઞ્ચ ગુણે. તત્થ અક્ખિરોગકુચ્છિરોગાદીનં અભાવો અપ્પાબાધતા. સરીરે તેસં કુપ્પનદુક્ખસ્સ અભાવો અપ્પાતઙ્કં. સરીરસ્સ ઉટ્ઠાનસુખતા લહુટ્ઠાનં. બલં નામ કાયબલં. ફાસુવિહારો ઇરિયાપથસુખતા. અનુપક્ખન્દાનીતિ દુચ્ચજનવસેન સત્તાનં અનુપવિટ્ઠાનિ. સઞ્જાનિસ્સથાતિ એત્થ ઇતિ-સદ્દો આદિઅત્થો, તસ્મા ઇતિ એવં આનિસંસન્તિ અત્થો.

    174.Pañcaānisaṃseti appābādhatādike pañca guṇe. Tattha akkhirogakucchirogādīnaṃ abhāvo appābādhatā. Sarīre tesaṃ kuppanadukkhassa abhāvo appātaṅkaṃ. Sarīrassa uṭṭhānasukhatā lahuṭṭhānaṃ. Balaṃ nāma kāyabalaṃ. Phāsuvihāro iriyāpathasukhatā. Anupakkhandānīti duccajanavasena sattānaṃ anupaviṭṭhāni. Sañjānissathāti ettha iti-saddo ādiattho, tasmā iti evaṃ ānisaṃsanti attho.

    ૧૭૫. આવાસે નિયુત્તાતિ આવાસિકા તસ્સ અનતિવત્તનતો. તેનાહ ‘‘નિબદ્ધવાસિનો’’તિ, નિયતવાસિનોતિ અત્થો. તન્નિબન્ધાતિ નિબન્ધં વુચ્ચતિ બ્યાપારો, તત્થ બન્ધા પસુતા ઉસ્સુકાતિ તન્નિબન્ધા. કથં તે તત્થ નિબન્ધાતિ આહ ‘‘અકતં સેનાસન’’ન્તિઆદિ. ઉપ્પજ્જનકેન કાલેન પત્તબ્બં કાલિકં સો પન કાલો અનાગતો એવ હોતીતિ આહ ‘‘અનાગતે કાલે પત્તબ્બ’’ન્તિ.

    175. Āvāse niyuttāti āvāsikā tassa anativattanato. Tenāha ‘‘nibaddhavāsino’’ti, niyatavāsinoti attho. Tannibandhāti nibandhaṃ vuccati byāpāro, tattha bandhā pasutā ussukāti tannibandhā. Kathaṃ te tattha nibandhāti āha ‘‘akataṃ senāsana’’ntiādi. Uppajjanakena kālena pattabbaṃ kālikaṃ so pana kālo anāgato eva hotīti āha ‘‘anāgate kāle pattabba’’nti.

    ૧૭૮. એત્તકા વેદના સેવિતબ્બાતિ અટ્ઠારસપિ નેક્ખમ્મનિસ્સિતા વેદના સેવિતબ્બા, ગેહસ્સિતા ન સેવિત્બ્બા.

    178.Ettakā vedanā sevitabbāti aṭṭhārasapi nekkhammanissitā vedanā sevitabbā, gehassitā na sevitbbā.

    ૧૮૧. તં કતં સોળસવિધસ્સપિ કિચ્ચસ્સ નિટ્ઠિતત્તા. અનુલોમિકાનીતિ ઉતુસુખભાવેન અનુરૂપાનિ. તેનાહ ‘‘કમ્મટ્ઠાનસપ્પાયાની’’તિ. સમાનં કુરુમાનાતિ ઓમત્તતં અધિમત્તતઞ્ચ પહાય સમકિચ્ચતં સમ્પાદેન્તા.

    181.Taṃ kataṃ soḷasavidhassapi kiccassa niṭṭhitattā. Anulomikānīti utusukhabhāvena anurūpāni. Tenāha ‘‘kammaṭṭhānasappāyānī’’ti. Samānaṃ kurumānāti omattataṃ adhimattatañca pahāya samakiccataṃ sampādentā.

    ૧૮૨. તે દ્વે હોન્તીતિ તે આદિતો વુત્તા દ્વે.

    182.Te dve hontīti te ādito vuttā dve.

    ઉભતો (અ॰ નિ॰ ટી॰ ૩.૭.૧૪) ઉભયથા ઉભોહિ ભાગેહિ વિમુત્તોતિ ઉભતોભાગવિમુત્તો એકદેસસરૂપેકસેસનયેન. તથા હિ વુત્તં અભિધમ્મટ્ઠકથાયં (પુ॰ પ॰ અટ્ઠ॰ ૨૪) ‘‘દ્વીહિ ભાગેહિ દ્વે વારે વિમુત્તોતિ ઉભતોભાગવિમુત્તો’’તિ. તત્થ કેચિ તાવ થેરા – ‘‘સમાપત્તિયા વિક્ખમ્ભનવિમોક્ખેન, મગ્ગેન સમુચ્છેદવિમોક્ખેન વિમુત્તોતિ ઉભતોભાગવિમુત્તો’’તિ વદન્તિ. અઞ્ઞે થેરા – ‘‘અયં ઉભતોભાગવિમુત્તો રૂપતો મુચ્ચિત્વા નામં નિસ્સાય ઠિતો પુન તતો મુચ્ચનતો નામનિસ્સિતકો’’તિ વત્વા તસ્સ ચ સાધકં –

    Ubhato (a. ni. ṭī. 3.7.14) ubhayathā ubhohi bhāgehi vimuttoti ubhatobhāgavimutto ekadesasarūpekasesanayena. Tathā hi vuttaṃ abhidhammaṭṭhakathāyaṃ (pu. pa. aṭṭha. 24) ‘‘dvīhi bhāgehi dve vāre vimuttoti ubhatobhāgavimutto’’ti. Tattha keci tāva therā – ‘‘samāpattiyā vikkhambhanavimokkhena, maggena samucchedavimokkhena vimuttoti ubhatobhāgavimutto’’ti vadanti. Aññe therā – ‘‘ayaṃ ubhatobhāgavimutto rūpato muccitvā nāmaṃ nissāya ṭhito puna tato muccanato nāmanissitako’’ti vatvā tassa ca sādhakaṃ –

    ‘‘અચ્ચિ યથા વાતવેગેન ખિત્તા, (ઉપસિવાતિ ભગવા,)

    ‘‘Acci yathā vātavegena khittā, (upasivāti bhagavā,)

    અત્થં પલેતિ ન ઉપેતિ સઙ્ખં;

    Atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ;

    એવં મુનિ નામકાયા વિમુત્તો,

    Evaṃ muni nāmakāyā vimutto,

    અત્થં પલેતિ ન ઉપેતિ સઙ્ખ’’ન્તિ. (સુ॰ નિ॰ ૧૦૮૦; ચૂળનિ॰ ઉપસીવમાણવપુચ્છા ૧૧; ઉપસીવમાણવપુચ્છાનિદ્દેસ ૪૩) –

    Atthaṃ paleti na upeti saṅkha’’nti. (su. ni. 1080; cūḷani. upasīvamāṇavapucchā 11; upasīvamāṇavapucchāniddesa 43) –

    ઇમં સુત્તપદં વત્વા ‘‘નામકાયતો ચ રૂપકાયતો ચ સુવિમુત્તત્તા ઉભતોભાગવિમુત્તો’’તિ વદન્તિ. સુત્તે હિ આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનલાભિનો ઉપસિવબ્રાહ્મણસ્સ ભગવતા નામકાયા વિમુત્તોતિ ઉભતોભાગવિમુત્તોતિ અક્ખાતોતિ. અપરે પન ‘‘સમાપત્તિયા વિક્ખમ્ભનવિમોક્ખેન એકવારં વિમુત્તો, મગ્ગેન સમુચ્છેદવિમોક્ખેન એકવારં વિમુત્તોતિ એવં ઉભતોભાગવિમુત્તો’’તિ વદન્તિ. એત્થ પઠમવાદે દ્વીહિ ભાગેહિ વિમુત્તોતિ ઉભતોભાગવિમુત્તો. દુતિયવાદે ઉભતોભાગતો વિમુત્તોતિ ઉભતોભાગવિમુત્તો. તતિયવાદે પન દ્વીહિ ભાગેહિ દ્વે વારે વિમુત્તોતિ અયમેતેસં વિસેસો. કિલેસેહિ વિમુત્તો કિલેસા વા વિક્ખમ્ભનસમુચ્છેદેહિ કાયદ્વયતો વિમુત્તા અસ્સાતિ અયમત્થો દટ્ઠબ્બો. તેનાહ ‘‘દ્વીહિ ભાગેહી’’તિઆદિ.

    Imaṃ suttapadaṃ vatvā ‘‘nāmakāyato ca rūpakāyato ca suvimuttattā ubhatobhāgavimutto’’ti vadanti. Sutte hi ākiñcaññāyatanalābhino upasivabrāhmaṇassa bhagavatā nāmakāyā vimuttoti ubhatobhāgavimuttoti akkhātoti. Apare pana ‘‘samāpattiyā vikkhambhanavimokkhena ekavāraṃ vimutto, maggena samucchedavimokkhena ekavāraṃ vimuttoti evaṃ ubhatobhāgavimutto’’ti vadanti. Ettha paṭhamavāde dvīhi bhāgehi vimuttoti ubhatobhāgavimutto. Dutiyavāde ubhatobhāgato vimuttoti ubhatobhāgavimutto. Tatiyavāde pana dvīhi bhāgehi dve vāre vimuttoti ayametesaṃ viseso. Kilesehi vimutto kilesā vā vikkhambhanasamucchedehi kāyadvayato vimuttā assāti ayamattho daṭṭhabbo. Tenāha ‘‘dvīhi bhāgehī’’tiādi.

    સોતિ ઉભતોભાગવિમુત્તો. કામઞ્ચેત્થ રૂપાવચરચતુત્થજ્ઝાનમ્પિ અરૂપાવચરજ્ઝાનં વિય દુવઙ્ગિકં આનેઞ્જપ્પત્તન્તિ વુચ્ચતિ. તં પન પદટ્ઠાનં કત્વા અરહત્તં પત્તો ઉભતોભાગવિમુત્તો નામ ન હોતિ રૂપકાયતો અવિમુત્તત્તા. તઞ્હિ કિલેસકાયતોવ વિમુત્તં, ન રૂપકાયતો, તસ્મા તતો વુટ્ઠાય અરહત્તં પત્તો ઉભતોભાગવિમુત્તો ન હોતીતિ આહ – ‘‘ચતુન્નં અરૂપ…પે॰… પઞ્ચવિધો હોતી’’તિ. ‘‘રૂપી રૂપાનિ પસ્સતી’’તિઆદિકે નિરોધસમાપત્તિઅન્તે અટ્ઠ વિમોક્ખે વત્વા – ‘‘યતો ચ ખો, આનન્દ, ભિક્ખુ ઇમે અટ્ઠ વિમોક્ખે કાયેન ફુસિત્વા વિહરતિ, પઞ્ઞાય ચસ્સ દિસ્વા આસવા પરિક્ખીણા હોન્તિ, અયં વુચ્ચતિ, આનન્દ, ભિક્ખુ ઉભતોભાગવિમુત્તો’’તિ યદિપિ મહાનિદાને (દી॰ નિ॰ ૨.૧૨૯-૧૩૦) વુત્તં, તં પન ઉભતોભાગવિમુત્તસેટ્ઠવસેન વુત્તન્તિ ઇધ સબ્બઉભતોભાગવિમુત્તસઙ્ગહણત્થં ‘‘પઞ્ચવિધો હોતી’’તિ વત્વા ‘‘પાળિ પનેત્થ…પે॰… અભિધમ્મે અટ્ઠવિમોક્ખલાભિનો વસેન આગતા’’તિ આહ. ઇધાપિ હિ કીટાગિરિસુત્તે ‘‘ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો પુગ્ગલો…પે॰… ઉભતોભાગવિમુત્તો’’તિ અરૂપસમાપત્તિવસેન ચત્તારો ઉભતોભાગવિમુત્તા, સેટ્ઠો ચ વુત્તો વુત્તલક્ખણૂપપત્તિતો. યથાવુત્તેસુ હિ પઞ્ચસુ પુરિમા ચત્તારો નિરોધં ન સમાપજ્જન્તીતિ પરિયાયેન ઉભતોભાગવિમુત્તા નામ. અટ્ઠસમાપત્તિલાભી અનાગામી તં સમાપજ્જિત્વા તતો વુટ્ઠાય વિપસ્સનં વડ્ઢેત્વા અરહત્તં પત્તોતિ નિપ્પરિયાયેન ઉભતોભાગવિમુત્તસેટ્ઠો નામ.

    Soti ubhatobhāgavimutto. Kāmañcettha rūpāvacaracatutthajjhānampi arūpāvacarajjhānaṃ viya duvaṅgikaṃ āneñjappattanti vuccati. Taṃ pana padaṭṭhānaṃ katvā arahattaṃ patto ubhatobhāgavimutto nāma na hoti rūpakāyato avimuttattā. Tañhi kilesakāyatova vimuttaṃ, na rūpakāyato, tasmā tato vuṭṭhāya arahattaṃ patto ubhatobhāgavimutto na hotīti āha – ‘‘catunnaṃ arūpa…pe… pañcavidho hotī’’ti. ‘‘Rūpī rūpāni passatī’’tiādike nirodhasamāpattiante aṭṭha vimokkhe vatvā – ‘‘yato ca kho, ānanda, bhikkhu ime aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharati, paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti, ayaṃ vuccati, ānanda, bhikkhu ubhatobhāgavimutto’’ti yadipi mahānidāne (dī. ni. 2.129-130) vuttaṃ, taṃ pana ubhatobhāgavimuttaseṭṭhavasena vuttanti idha sabbaubhatobhāgavimuttasaṅgahaṇatthaṃ ‘‘pañcavidho hotī’’ti vatvā ‘‘pāḷi panettha…pe… abhidhamme aṭṭhavimokkhalābhino vasena āgatā’’ti āha. Idhāpi hi kīṭāgirisutte ‘‘idha, bhikkhave, ekacco puggalo…pe… ubhatobhāgavimutto’’ti arūpasamāpattivasena cattāro ubhatobhāgavimuttā, seṭṭho ca vutto vuttalakkhaṇūpapattito. Yathāvuttesu hi pañcasu purimā cattāro nirodhaṃ na samāpajjantīti pariyāyena ubhatobhāgavimuttā nāma. Aṭṭhasamāpattilābhī anāgāmī taṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhāya vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pattoti nippariyāyena ubhatobhāgavimuttaseṭṭho nāma.

    કતમો ચ પુગ્ગલોતિઆદીસુ કતમોતિ પુચ્છાવચનં, પુગ્ગલોતિ અસાધારણતો પુચ્છિતબ્બવચનં. ઇધાતિ ઇમસ્મિં સાસને. એકચ્ચોતિ એકો . અટ્ઠ વિમોક્ખે કાયેન ફુસિત્વા વિહરતીતિ અટ્ઠ સમાપત્તિયો સહજાતનામકાયેન પટિલભિત્વા વિહરતિ. પઞ્ઞાય ચસ્સ દિસ્વા આસવા પરિક્ખીણા હોન્તીતિ વિપસ્સનાપઞ્ઞાય સઙ્ખારગતં, મગ્ગપઞ્ઞાય ચત્તારિ સચ્ચાનિ પસ્સિત્વા ચત્તારોપિ આસવા પરિક્ખીણા હોન્તીતિ એવમત્થો દટ્ઠબ્બો.

    Katamo ca puggalotiādīsu katamoti pucchāvacanaṃ, puggaloti asādhāraṇato pucchitabbavacanaṃ. Idhāti imasmiṃ sāsane. Ekaccoti eko . Aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharatīti aṭṭha samāpattiyo sahajātanāmakāyena paṭilabhitvā viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā hontīti vipassanāpaññāya saṅkhāragataṃ, maggapaññāya cattāri saccāni passitvā cattāropi āsavā parikkhīṇā hontīti evamattho daṭṭhabbo.

    પઞ્ઞાવિમુત્તોતિ વિસેસતો પઞ્ઞાય એવ વિમુત્તો, ન તસ્સા પતિટ્ઠાનભૂતેન અટ્ઠવિમોક્ખસઙ્ખાતેન સાતિસયેન સમાધિનાતિ પઞ્ઞાવિમુત્તો. યો અરિયો અનધિગતઅટ્ઠવિમોક્ખેન સબ્બસો આસવેહિ વિમુત્તો, તસ્સેતં અધિવચનં. અધિગતેપિ હિ રૂપજ્ઝાનવિમોક્ખે ન સો સાતિસયસમાધિનિસ્સિતોતિ ન તસ્સ વસેન ઉભતોભાગવિમુત્તો હોતીતિ વુત્તોવાયમત્થો. અરૂપજ્ઝાનેસુ પન એકસ્મિમ્પિ સતિ ઉભતોભાગવિમુત્તોયેવ નામ હોતિ. તેન હિ અટ્ઠવિમોક્ખેકદેસેન તંનામદાનસમત્થેન અટ્ઠવિમોક્ખલાભીત્વેવ વુચ્ચતિ. સમુદાયે હિ પવત્તો વોહારો અવયવેપિ દિસ્સતિ યથા ‘‘સત્તિસયો’’તિ. પાળીતિ અભિધમ્મપાળિ. એત્થાતિ એતિસ્સં પઞ્ઞાવિમુત્તિકથાયં. અટ્ઠવિમોક્ખપટિક્ખેપવસેનેવાતિ અવધારણેન ઇધાપિ પટિક્ખેપવસેનેવ આગતભાવં દસ્સેતિ. તેનાહ ‘‘કાયેન ફુસિત્વા વિહરતી’’તિ.

    Paññāvimuttoti visesato paññāya eva vimutto, na tassā patiṭṭhānabhūtena aṭṭhavimokkhasaṅkhātena sātisayena samādhināti paññāvimutto. Yo ariyo anadhigataaṭṭhavimokkhena sabbaso āsavehi vimutto, tassetaṃ adhivacanaṃ. Adhigatepi hi rūpajjhānavimokkhe na so sātisayasamādhinissitoti na tassa vasena ubhatobhāgavimutto hotīti vuttovāyamattho. Arūpajjhānesu pana ekasmimpi sati ubhatobhāgavimuttoyeva nāma hoti. Tena hi aṭṭhavimokkhekadesena taṃnāmadānasamatthena aṭṭhavimokkhalābhītveva vuccati. Samudāye hi pavatto vohāro avayavepi dissati yathā ‘‘sattisayo’’ti. Pāḷīti abhidhammapāḷi. Etthāti etissaṃ paññāvimuttikathāyaṃ. Aṭṭhavimokkhapaṭikkhepavasenevāti avadhāraṇena idhāpi paṭikkhepavaseneva āgatabhāvaṃ dasseti. Tenāha ‘‘kāyena phusitvā viharatī’’ti.

    ફુટ્ઠન્તં સચ્છિકરોતીતિ ફુટ્ઠાનં અન્તો ફુટ્ઠન્તો, ફુટ્ઠાનં અરૂપજ્ઝાનાનં અનન્તરો કાલોતિ અધિપ્પાયો. અચ્ચન્તસંયોગે ચેતં ઉપયોગવચનં, ફુટ્ઠાનન્તરકાલમેવ સચ્છિકરોતિ સચ્છિકાતબ્બોપાયેનાતિ વુત્તં હોતિ. ભાવનપુંસકં વા એતં ‘‘એકમન્તં નિસીદી’’તિઆદીસુ (પારા॰ ૨) વિય. યો હિ અરૂપજ્ઝાનેન રૂપકાયતો નામકાયેકદેસતો ચ વિક્ખમ્ભનવિમોક્ખેન વિમુત્તો, તેન નિરોધસઙ્ખાતો વિમોક્ખો આલોચિતો પકાસિતો વિય હોતિ, ન પન કાયેન સચ્છિકતો, નિરોધં પન આરમ્મણં કત્વા એકચ્ચેસુ આસવેસુ ખેપિતેસુ તેન સો સચ્છિકતો હોતિ, તસ્મા સો સચ્છિકાતબ્બં નિરોધં યથાઆલોચિતં નામકાયેન સચ્છિકરોતીતિ ‘‘કાયસક્ખી’’તિ વુચ્ચતિ, ન તુ ‘‘વિમુત્તો’’તિ એકચ્ચાનં આસવાનં અપરિક્ખીણત્તા. તેનાહ – ‘‘ઝાનફસ્સં પઠમં ફુસતિ, પચ્છા નિરોધં નિબ્બાનં સચ્છિકરોતી’’તિ. અયં ચતુન્નં અરૂપસમાપત્તીનં એકેકતો વુટ્ઠાય સઙ્ખારે સમ્મસિત્વા કાયસક્ખિભાવં પત્તાનં ચતુન્નં, નિરોધા વુટ્ઠાય અગ્ગમગ્ગપ્પત્તઅનાગામિનો ચ વસેન ઉભતોભાગવિમુત્તો વિય પઞ્ચવિધો નામ હોતિ. તેન વુત્તં અભિધમ્મટીકાયં ‘‘કાયસક્ખિમ્હિપિ એસેવ નયો’’તિ.

    Phuṭṭhantaṃ sacchikarotīti phuṭṭhānaṃ anto phuṭṭhanto, phuṭṭhānaṃ arūpajjhānānaṃ anantaro kāloti adhippāyo. Accantasaṃyoge cetaṃ upayogavacanaṃ, phuṭṭhānantarakālameva sacchikaroti sacchikātabbopāyenāti vuttaṃ hoti. Bhāvanapuṃsakaṃ vā etaṃ ‘‘ekamantaṃ nisīdī’’tiādīsu (pārā. 2) viya. Yo hi arūpajjhānena rūpakāyato nāmakāyekadesato ca vikkhambhanavimokkhena vimutto, tena nirodhasaṅkhāto vimokkho ālocito pakāsito viya hoti, na pana kāyena sacchikato, nirodhaṃ pana ārammaṇaṃ katvā ekaccesu āsavesu khepitesu tena so sacchikato hoti, tasmā so sacchikātabbaṃ nirodhaṃ yathāālocitaṃ nāmakāyena sacchikarotīti ‘‘kāyasakkhī’’ti vuccati, na tu ‘‘vimutto’’ti ekaccānaṃ āsavānaṃ aparikkhīṇattā. Tenāha – ‘‘jhānaphassaṃ paṭhamaṃ phusati, pacchā nirodhaṃ nibbānaṃ sacchikarotī’’ti. Ayaṃ catunnaṃ arūpasamāpattīnaṃ ekekato vuṭṭhāya saṅkhāre sammasitvā kāyasakkhibhāvaṃ pattānaṃ catunnaṃ, nirodhā vuṭṭhāya aggamaggappattaanāgāmino ca vasena ubhatobhāgavimutto viya pañcavidho nāma hoti. Tena vuttaṃ abhidhammaṭīkāyaṃ ‘‘kāyasakkhimhipi eseva nayo’’ti.

    દિટ્ઠન્તં પત્તોતિ દસ્સનસઙ્ખાતસ્સ સોતાપત્તિમગ્ગઞાણસ્સ અનન્તરં પત્તોતિ વુત્તં હોતિ. ‘‘દિટ્ઠત્તા પત્તો’’તિપિ પાઠો. એતેન ચતુસચ્ચદસ્સનસઙ્ખાતાય દિટ્ઠિયા નિરોધસ્સ પત્તતં દીપેતિ. તેનાહ ‘‘દુક્ખા સઙ્ખારા, સુખો નિરોધોતિ ઞાતં હોતી’’તિ. તત્થ પઞ્ઞાયાતિ મગ્ગપઞ્ઞાય. પઠમફલટ્ઠતો યાવ અગ્ગમગ્ગટ્ઠા, તાવ દિટ્ઠિપ્પત્તો. તેનાહ ‘‘સોપિ કાયસક્ખિ વિય છબ્બિધો હોતી’’તિ. યથા પન પઞ્ઞાવિમુત્તો પઞ્ચવિધો વુત્તો, એવં અયમ્પિ સુક્ખવિપસ્સકો, ચતૂહિ રૂપજ્ઝાનેહિ વુટ્ઠાય દિટ્ઠિપ્પત્તભાવપ્પત્તા ચત્તારો ચાતિ પઞ્ચવિધો હોતીતિ વેદિતબ્બો. સદ્ધાવિમુત્તેપિ એસેવ નયો. ઇદં દુક્ખન્તિ એત્તકં દુક્ખં, ન ઇતો ઉદ્ધં દુક્ખન્તિ. યથાભૂતં પજાનાતીતિ ઠપેત્વા તણ્હં ઉપાદાનક્ખન્ધપઞ્ચકં દુક્ખસચ્ચન્તિ યાથાવતો પજાનાતિ. યસ્મા પન તણ્હા દુક્ખં જનેતિ નિબ્બત્તેતિ, તતો તં દુક્ખં સમુદેતિ, તસ્મા નં ‘‘અયં દુક્ખસમુદયો’’તિ યથાભૂતં પજાનાતિ યસ્મા પન ઇદં દુક્ખં સમુદયો ચ નિબ્બાનં પત્વા નિરુજ્ઝતિ અપ્પવત્તિં ગચ્છતિ, તસ્મા ‘‘અયં દુક્ખનિરોધો’’તિ યથાભૂતં પજાનાતિ. અરિયો પન અટ્ઠઙ્ગિકો મગ્ગો તં દુક્ખનિરોધં ગચ્છતિ, તેન ‘‘અયં દુક્ખનિરોધગામિનિપટિપદા’’તિ યથાભૂતં પજાનાતિ. એત્તાવતા નાનક્ખણે સચ્ચવવત્થાનં દસ્સિતં. ઇદાનિ તં એકક્ખણે દસ્સેતું ‘‘તથાગતપ્પવેદિતા’’તિઆદિ વુત્તં, તસ્સત્થો આગમિસ્સતિ.

    Diṭṭhantaṃ pattoti dassanasaṅkhātassa sotāpattimaggañāṇassa anantaraṃ pattoti vuttaṃ hoti. ‘‘Diṭṭhattā patto’’tipi pāṭho. Etena catusaccadassanasaṅkhātāya diṭṭhiyā nirodhassa pattataṃ dīpeti. Tenāha ‘‘dukkhā saṅkhārā, sukho nirodhoti ñātaṃ hotī’’ti. Tattha paññāyāti maggapaññāya. Paṭhamaphalaṭṭhato yāva aggamaggaṭṭhā, tāva diṭṭhippatto. Tenāha ‘‘sopi kāyasakkhi viya chabbidho hotī’’ti. Yathā pana paññāvimutto pañcavidho vutto, evaṃ ayampi sukkhavipassako, catūhi rūpajjhānehi vuṭṭhāya diṭṭhippattabhāvappattā cattāro cāti pañcavidho hotīti veditabbo. Saddhāvimuttepi eseva nayo. Idaṃ dukkhanti ettakaṃ dukkhaṃ, na ito uddhaṃ dukkhanti. Yathābhūtaṃ pajānātīti ṭhapetvā taṇhaṃ upādānakkhandhapañcakaṃ dukkhasaccanti yāthāvato pajānāti. Yasmā pana taṇhā dukkhaṃ janeti nibbatteti, tato taṃ dukkhaṃ samudeti, tasmā naṃ ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti yasmā pana idaṃ dukkhaṃ samudayo ca nibbānaṃ patvā nirujjhati appavattiṃ gacchati, tasmā ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Ariyo pana aṭṭhaṅgiko maggo taṃ dukkhanirodhaṃ gacchati, tena ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminipaṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Ettāvatā nānakkhaṇe saccavavatthānaṃ dassitaṃ. Idāni taṃ ekakkhaṇe dassetuṃ ‘‘tathāgatappaveditā’’tiādi vuttaṃ, tassattho āgamissati.

    સદ્ધાય વિમુત્તોતિ એતેન સબ્બથા અવિમુત્તસ્સપિ સદ્ધામત્તેન વિમુત્તભાવો દીપિતો હોતિ. સદ્ધાવિમુત્તોતિ વા સદ્ધાય અધિમુત્તોતિ અત્થો. વુત્તનયેનેવાતિ ‘‘સોતાપત્તિફલ’’ન્તિઆદિના વુત્તનયેન. સદ્દહન્તસ્સાતિ ‘‘એકંસતો અયં પટિપદા કિલેસક્ખયં આવહતિ સમ્માસમ્બુદ્ધેન ભાસિતત્તા’’તિ એવં સદ્દહન્તસ્સ. યસ્મા પનસ્સ અનિચ્ચાનુપસ્સનાદીહિ નિચ્ચસઞ્ઞાપહાનવસેન ભાવનાય પુબ્બેનાપરં વિસેસં પસ્સતો તત્થ તત્થ પચ્ચક્ખતાપિ અત્થિ, તસ્મા વુત્તં ‘‘સદ્દહન્તસ્સ વિયા’’તિ. સેસપદદ્વયં તસ્સેવ વેવચનં. એત્થ ચ પુબ્બભાગમગ્ગભાવનાતિ વચનેન આગમનીયપટિપદાનાનત્તેન સદ્ધાવિમુત્તદિટ્ઠિપ્પત્તાનં પઞ્ઞાનાનત્તં હોતીતિ દસ્સિતં. અભિધમ્મટ્ઠકથાયમ્પિ (પુ॰ પ॰ અટ્ઠ॰ ૨૮) ‘‘નેસં કિલેસપ્પહાને નાનત્તં નત્થિ, પઞ્ઞાય નાનત્તં અત્થિયેવા’’તિ વત્વા – ‘‘આગમનીયનાનત્તેનેવ સદ્ધાવિમુત્તો દિટ્ઠિપ્પત્તં ન પાપુણાતીતિ સન્નિટ્ઠાનં કત’’ન્તિ વુત્તં.

    Saddhāya vimuttoti etena sabbathā avimuttassapi saddhāmattena vimuttabhāvo dīpito hoti. Saddhāvimuttoti vā saddhāya adhimuttoti attho. Vuttanayenevāti ‘‘sotāpattiphala’’ntiādinā vuttanayena. Saddahantassāti ‘‘ekaṃsato ayaṃ paṭipadā kilesakkhayaṃ āvahati sammāsambuddhena bhāsitattā’’ti evaṃ saddahantassa. Yasmā panassa aniccānupassanādīhi niccasaññāpahānavasena bhāvanāya pubbenāparaṃ visesaṃ passato tattha tattha paccakkhatāpi atthi, tasmā vuttaṃ ‘‘saddahantassa viyā’’ti. Sesapadadvayaṃ tasseva vevacanaṃ. Ettha ca pubbabhāgamaggabhāvanāti vacanena āgamanīyapaṭipadānānattena saddhāvimuttadiṭṭhippattānaṃ paññānānattaṃ hotīti dassitaṃ. Abhidhammaṭṭhakathāyampi (pu. pa. aṭṭha. 28) ‘‘nesaṃ kilesappahāne nānattaṃ natthi, paññāya nānattaṃ atthiyevā’’ti vatvā – ‘‘āgamanīyanānatteneva saddhāvimutto diṭṭhippattaṃ na pāpuṇātīti sanniṭṭhānaṃ kata’’nti vuttaṃ.

    પઞ્ઞાસઙ્ખાતં ધમ્મં અધિમત્તતાય પુબ્બઙ્ગમં હુત્વા પવત્તં અનુસ્સરતીતિ ધમ્માનુસારી. તેનાહ ‘‘ધમ્મો’’તિઆદિ. સદ્ધં અનુસ્સરતિ સદ્ધાપુબ્બઙ્ગમં મગ્ગં ભાવેતીતિ ઇમમત્થં ‘‘એસેવ નયો’’તિ અતિદિસતિ. પઞ્ઞં વાહેતીતિ પઞ્ઞાવાહી, પઞ્ઞં સાતિસયં પવત્તેતીતિ અત્થો. તેનાહ ‘‘પઞ્ઞાપુબ્બઙ્ગમં અરિયમગ્ગં ભાવેતી’’તિ. સદ્ધાવાહિન્તિ એત્થ વુત્તનયેન અત્થો વેદિતબ્બો. ઉભતોભાગવિમુત્તાદિકથાતિ ઉભતોભાગવિમુત્તાદીસુ આગમનતો પટ્ઠાય વત્તબ્બકથા. એતેસન્તિ યથાવુત્તાનં ઉભતોભાગવિમુત્તાદીનં. ઇધાતિ ઇમસ્મિં કીટાગિરિસુત્તે. નનુ ચ અટ્ઠસમાપત્તિલાભિવસેન ઉભતોભાગવિમુત્તો કાયસક્ખીઆદયો ચ અભિધમ્મે આગતા, કથમિધ અરૂપજ્ઝાનલાભીવસેનેવ ઉદ્ધટાતિ ચોદનં સન્ધાયાહ ‘‘યસ્મા’’તિઆદિ.

    Paññāsaṅkhātaṃ dhammaṃ adhimattatāya pubbaṅgamaṃ hutvā pavattaṃ anussaratīti dhammānusārī. Tenāha ‘‘dhammo’’tiādi. Saddhaṃ anussarati saddhāpubbaṅgamaṃ maggaṃ bhāvetīti imamatthaṃ ‘‘eseva nayo’’ti atidisati. Paññaṃ vāhetīti paññāvāhī, paññaṃ sātisayaṃ pavattetīti attho. Tenāha ‘‘paññāpubbaṅgamaṃ ariyamaggaṃ bhāvetī’’ti. Saddhāvāhinti ettha vuttanayena attho veditabbo. Ubhatobhāgavimuttādikathāti ubhatobhāgavimuttādīsu āgamanato paṭṭhāya vattabbakathā. Etesanti yathāvuttānaṃ ubhatobhāgavimuttādīnaṃ. Idhāti imasmiṃ kīṭāgirisutte. Nanu ca aṭṭhasamāpattilābhivasena ubhatobhāgavimutto kāyasakkhīādayo ca abhidhamme āgatā, kathamidha arūpajjhānalābhīvaseneva uddhaṭāti codanaṃ sandhāyāha ‘‘yasmā’’tiādi.

    ફુસિત્વા પત્વા. પઞ્ઞાય ચસ્સ દિસ્વા આસવા પરિક્ખીણા હોન્તીતિ ન આસવા પઞ્ઞાય પસ્સીયન્તિ, દસ્સનકારણા પઞ્ઞાય પરિક્ખીણા ‘‘દિસ્વા પઞ્ઞાય પરિક્ખીણા’’તિ વુત્તા. દસ્સનાયત્તપરિક્ખયત્તા એવ હિ દસ્સનં આસવાનં ખયસ્સ પુરિમકિરિયા હોતીતિ. તથાગતેન પવેદિતાતિ બોધિમણ્ડે નિસીદિત્વા તથાગતેન પટિવિદ્ધા વિદિતા પચ્છા પરેસં પાકટીકતા. ‘‘ચતુસચ્ચધમ્મા’’તિ વત્વા તદન્તોગધત્તા સીલાદીનં ‘‘ઇમસ્મિં ઠાને સીલં કથિત’’ન્તિઆદિ વુત્તં. અત્થેનાતિ અવિપ્પટિસારાદિપયોજનેન તસ્મિં તસ્મિં પીતિઆદિકેન અત્થેન. કારણેનાતિ સપ્પુરિસૂપનિસ્સયાદિના કારણેન તસ્મિં તસ્મિં સમાધિઆદિપદટ્ઠાનતાય સીલાદિ કારણે. ચિણ્ણચરિતત્તાતિ સદ્ધાચિણ્ણભાવેન સમ્બોધાવહભાવે. તત્થ તત્થ વિચરિતા વિસેસેન ચરિતા, તેસુ તેન પઞ્ઞા સુટ્ઠુ ચરાપિતાતિ અત્થો. પતિટ્ઠિતા હોતિ મગ્ગેન આગતત્તા. મત્તાય પરિત્તપ્પમાણેન. ઓલોકનં ખમન્તિ, પઞ્ઞાય ગહેતબ્બતં ઉપેન્તિ.

    Phusitvā patvā. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā hontīti na āsavā paññāya passīyanti, dassanakāraṇā paññāya parikkhīṇā ‘‘disvā paññāya parikkhīṇā’’ti vuttā. Dassanāyattaparikkhayattā eva hi dassanaṃ āsavānaṃ khayassa purimakiriyā hotīti. Tathāgatena paveditāti bodhimaṇḍe nisīditvā tathāgatena paṭividdhā viditā pacchā paresaṃ pākaṭīkatā. ‘‘Catusaccadhammā’’ti vatvā tadantogadhattā sīlādīnaṃ ‘‘imasmiṃ ṭhāne sīlaṃ kathita’’ntiādi vuttaṃ. Atthenāti avippaṭisārādipayojanena tasmiṃ tasmiṃ pītiādikena atthena. Kāraṇenāti sappurisūpanissayādinā kāraṇena tasmiṃ tasmiṃ samādhiādipadaṭṭhānatāya sīlādi kāraṇe. Ciṇṇacaritattāti saddhāciṇṇabhāvena sambodhāvahabhāve. Tattha tattha vicaritā visesena caritā, tesu tena paññā suṭṭhu carāpitāti attho. Patiṭṭhitā hoti maggena āgatattā. Mattāya parittappamāṇena. Olokanaṃ khamanti, paññāya gahetabbataṃ upenti.

    તયોતિ કાયસક્ખિદિટ્ઠિપ્પત્તસદ્ધાવિમુત્તા. યથાઠિતોવ પાળિઅત્થો, ન તત્થ કિઞ્ચિ નિદ્ધારેત્વા વત્તબ્બં અત્થીતિ સુત્તન્તપરિયાયેન અવુત્તં વદતિ. તસ્સ મગ્ગસ્સાતિ સોતાપત્તિમગ્ગસ્સ યં કાતબ્બં, તસ્સ અધિગતત્તા. ઉપરિ પન તિણ્ણં મગ્ગાનં અત્થાય સેવમાના અનુલોમસેનાસનં, ભજમાના કલ્યાણમિત્તે, સમન્નાનયમાના ઇન્દ્રિયાનિ અનુપુબ્બેન ભાવનામગ્ગપ્પટિપાટિયા અરહત્તં પાપુણિસ્સન્તિ મગ્ગસ્સ અનેકચિત્તક્ખણિકતાયાતિ અયમેત્થ સુત્તપદેસે પાળિયા અત્થો.

    Tayoti kāyasakkhidiṭṭhippattasaddhāvimuttā. Yathāṭhitova pāḷiattho, na tattha kiñci niddhāretvā vattabbaṃ atthīti suttantapariyāyena avuttaṃ vadati. Tassa maggassāti sotāpattimaggassa yaṃ kātabbaṃ, tassa adhigatattā. Upari pana tiṇṇaṃ maggānaṃ atthāya sevamānā anulomasenāsanaṃ, bhajamānā kalyāṇamitte, samannānayamānā indriyāni anupubbena bhāvanāmaggappaṭipāṭiyā arahattaṃ pāpuṇissanti maggassa anekacittakkhaṇikatāyāti ayamettha suttapadese pāḷiyā attho.

    ઇમમેવ પાળિં ગહેત્વાતિ ‘‘કતમો ચ પુગ્ગલો સદ્ધાનુસારી’’તિ મગ્ગટ્ઠે પુગ્ગલે વત્વા ‘‘ઇમસ્સ ખો અહં, ભિક્ખવે’’તિઆદિના તેસં વસેન અનુલોમસેનાસનસેવનાદીનં વુત્તત્તા ઇમમેવ યથાવુત્તં પાળિપદેસં ગહેત્વા ‘‘લોકુત્તરધમ્મો બહુચિત્તક્ખણિકો’’તિ વદતિ. સો વત્તબ્બોતિ સો વિતણ્ડવાદી એવં વત્તબ્બો. યદિ મગ્ગટ્ઠપુગ્ગલે વત્વા અનુલોમિકસેનાસનસેવનાદિ પાળિયં વુત્તન્તિ મગ્ગસમઙ્ગિનો એવ હુત્વા તે તથા પટિપજ્જન્તિ, એવં સન્તે સેનાસનપટિસંયુત્તરૂપાદિવિપસ્સનગ્ગહણસ્મિં તવ મતેન મગ્ગસમઙ્ગિનો એવ આપજ્જેય્યું, ન ચેતં એવં હોતિ, તસ્મા સુત્તં મે લદ્ધન્તિ યં કિઞ્ચિ મા કથેહીતિ વારેતબ્બો. તેનાહ ‘‘યદિ અઞ્ઞેન ચિત્તેના’’તિઆદિ. તત્થ એવં સન્તેતિ નાનાચિત્તેનેવ સેનાસનપટિસેવનાદિકે સતિ. તત્થ પાળિયં યદિ લોકુત્તરધમ્મસમઙ્ગિનો એવ પઞ્ચવિઞ્ઞાણસમઙ્ગિકાલેપિ લોકુત્તરસમઙ્ગિતં સચે સમ્પટિચ્છસિ, સત્થારા સદ્ધિં પટિવિરુજ્ઝસિ સુત્તવિરોધદીપનતો. તેનાહ ‘‘સત્થારા હી’’તિઆદિ. ધમ્મવિચારણા નામ તુય્હં અવિસયો, તસ્મા યાગું પિવાહીતિ ઉય્યોજેતબ્બો.

    Imamevapāḷiṃ gahetvāti ‘‘katamo ca puggalo saddhānusārī’’ti maggaṭṭhe puggale vatvā ‘‘imassa kho ahaṃ, bhikkhave’’tiādinā tesaṃ vasena anulomasenāsanasevanādīnaṃ vuttattā imameva yathāvuttaṃ pāḷipadesaṃ gahetvā ‘‘lokuttaradhammo bahucittakkhaṇiko’’ti vadati. So vattabboti so vitaṇḍavādī evaṃ vattabbo. Yadi maggaṭṭhapuggale vatvā anulomikasenāsanasevanādi pāḷiyaṃ vuttanti maggasamaṅgino eva hutvā te tathā paṭipajjanti, evaṃ sante senāsanapaṭisaṃyuttarūpādivipassanaggahaṇasmiṃ tava matena maggasamaṅgino eva āpajjeyyuṃ, na cetaṃ evaṃ hoti, tasmā suttaṃ me laddhanti yaṃ kiñci mā kathehīti vāretabbo. Tenāha ‘‘yadi aññena cittenā’’tiādi. Tattha evaṃ santeti nānācitteneva senāsanapaṭisevanādike sati. Tattha pāḷiyaṃ yadi lokuttaradhammasamaṅgino eva pañcaviññāṇasamaṅgikālepi lokuttarasamaṅgitaṃ sace sampaṭicchasi, satthārā saddhiṃ paṭivirujjhasi suttavirodhadīpanato. Tenāha ‘‘satthārā hī’’tiādi. Dhammavicāraṇā nāma tuyhaṃ avisayo, tasmā yāguṃ pivāhīti uyyojetabbo.

    ૧૮૩. આદિકેનેવાતિ પઠમેનેવ. અનુપુબ્બસિક્ખાતિ અનુપુબ્બેનેવ પવત્તસિક્ખાય. તેનાહ ‘‘કરણત્થે પચ્ચત્તવચન’’ન્તિ. સદ્ધા જાતા એતસ્સાતિ સદ્ધાજાતો, અગ્યાહિતાતિપક્ખેપેન જાત-સદ્દસ્સ પચ્છાવચનં . એવમેતન્તિ અધિમુચ્ચનં ઓકપ્પનિયસદ્ધા. સન્તિકે નિસીદતિ ઉપટ્ઠાનવસેન. સાધુકં કત્વા ધારેતીતિ યથાસુતં ધમ્મં વાચુગ્ગતકરણવસેન તં પગુણં કત્વા સારવસેન ધારેતિ. છન્દો જાયતીતિ ધમ્મેસુ નિજ્ઝાનક્ખમેસુ ઇમે ધમ્મે ભાવનાપઞ્ઞાય પચ્ચક્ખતો ઉસ્સામીતિ કત્તુકમ્યતાકુસલચ્છન્દો જાયતિ. ઉસ્સહતીતિ છન્દો ઉપ્પાદમત્તે અટ્ઠત્વા તતો ભાવનારમ્ભવસેન ઉસ્સહતિ. તુલયતિતિ સમ્મસનવસેન સઙ્ખારે. તીરણવિપસ્સનાય તુલયન્તોતિ તીરણપરિઞ્ઞાય જાનિત્વા ઉપરિ પહાનપરિઞ્ઞાય વસેન પરિતુલયન્તો પટિજાનન્તો. મગ્ગપધાનં પદહતીતિ મગ્ગલક્ખણં પધાનિકં મગ્ગં પદહતિ. પેસિતચિત્તોતિ નિબ્બાનં પતિ પેસિતચિત્તો. નામકાયેનાતિ મગ્ગપ્પટિપાટિયા તંતંમગ્ગસમ્પયુત્તનામકાયેન. ન પન કિઞ્ચિ આહાતિ દૂરતાય સમાનં ન કિઞ્ચિ વચનં ભગવા આહ તે દળ્હતરં નિગ્ગણ્હિતું.

    183.Ādikenevāti paṭhameneva. Anupubbasikkhāti anupubbeneva pavattasikkhāya. Tenāha ‘‘karaṇatthe paccattavacana’’nti. Saddhā jātā etassāti saddhājāto, agyāhitātipakkhepena jāta-saddassa pacchāvacanaṃ . Evametanti adhimuccanaṃ okappaniyasaddhā. Santike nisīdati upaṭṭhānavasena. Sādhukaṃ katvā dhāretīti yathāsutaṃ dhammaṃ vācuggatakaraṇavasena taṃ paguṇaṃ katvā sāravasena dhāreti. Chando jāyatīti dhammesu nijjhānakkhamesu ime dhamme bhāvanāpaññāya paccakkhato ussāmīti kattukamyatākusalacchando jāyati. Ussahatīti chando uppādamatte aṭṭhatvā tato bhāvanārambhavasena ussahati. Tulayatiti sammasanavasena saṅkhāre. Tīraṇavipassanāya tulayantoti tīraṇapariññāya jānitvā upari pahānapariññāya vasena paritulayanto paṭijānanto. Maggapadhānaṃ padahatīti maggalakkhaṇaṃ padhānikaṃ maggaṃ padahati. Pesitacittoti nibbānaṃ pati pesitacitto. Nāmakāyenāti maggappaṭipāṭiyā taṃtaṃmaggasampayuttanāmakāyena. Na pana kiñci āhāti dūratāya samānaṃ na kiñci vacanaṃ bhagavā āha te daḷhataraṃ niggaṇhituṃ.

    ૧૮૪. પણેન વોહારેન બ્યાકરણં પણવિયા, પણવિયા અભાવેન ઓપણવિયા, ન ઉપેતીતિ ન યુજ્જતિ. ન્તિ ઇદં ઇધ અધિપ્પેતં પણો પણવિયં દસ્સેતું. તયિદં સબ્બં ભગવા ‘‘મયં ખો, આવુસો, સાયઞ્ચેવ ભુઞ્જામા’’તિ અસ્સજિપુનબ્બસુકેહિ વુત્તં સિક્ખાય અવત્તનભાવદીપનવચનં સન્ધાય વદતિ.

    184. Paṇena vohārena byākaraṇaṃ paṇaviyā, paṇaviyā abhāvena opaṇaviyā, na upetīti na yujjati. Tanti idaṃ idha adhippetaṃ paṇo paṇaviyaṃ dassetuṃ. Tayidaṃ sabbaṃ bhagavā ‘‘mayaṃ kho, āvuso, sāyañceva bhuñjāmā’’ti assajipunabbasukehi vuttaṃ sikkhāya avattanabhāvadīpanavacanaṃ sandhāya vadati.

    ઉક્ખિપિત્વાતિ સીસેન ગહેત્વા વિય સમાદાય. અનુધમ્મોતિ અનુરૂપો સભાવો, સાવકભાવસ્સ અનુચ્છવિકા પટિપત્તિ. રોહનીયન્તિ વિરુળ્હિભાવં. સિનિય્હતિ એત્થ, એતેન વાતિ સિનેહો, કારણં. તં એત્થ અત્થીતિ સિનેહવન્તં, પાદકન્તિ અત્થો. તચો એકં અઙ્ગન્તિ તચો વીરપક્ખભાવે એકમઙ્ગં. પધાનં અનુયુઞ્જન્તસ્સ હિ તચે પલુજ્જમાનેપિ તંનિમિત્તં અવોસાનં અનાપજ્જનકસ્સેવ વીરિયસ્સ એકં અઙ્ગં એકં કારણં. એવં સેસેસુ વત્તબ્બં. તેનાહ – ‘‘અરહત્તં અપ્પત્વા ન વુટ્ઠહિસ્સામીતિ એવં પટિપજ્જતી’’તિ. સેસં સુવિઞ્ઞેય્યમેવ.

    Ukkhipitvāti sīsena gahetvā viya samādāya. Anudhammoti anurūpo sabhāvo, sāvakabhāvassa anucchavikā paṭipatti. Rohanīyanti viruḷhibhāvaṃ. Siniyhati ettha, etena vāti sineho, kāraṇaṃ. Taṃ ettha atthīti sinehavantaṃ, pādakanti attho. Taco ekaṃ aṅganti taco vīrapakkhabhāve ekamaṅgaṃ. Padhānaṃ anuyuñjantassa hi tace palujjamānepi taṃnimittaṃ avosānaṃ anāpajjanakasseva vīriyassa ekaṃ aṅgaṃ ekaṃ kāraṇaṃ. Evaṃ sesesu vattabbaṃ. Tenāha – ‘‘arahattaṃ appatvā na vuṭṭhahissāmīti evaṃ paṭipajjatī’’ti. Sesaṃ suviññeyyameva.

    કીટાગિરિસુત્તવણ્ણનાય લીનત્થપ્પકાસના સમત્તા.

    Kīṭāgirisuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.

    નિટ્ઠિતા ચ ભિક્ખુવગ્ગવણ્ણના.

    Niṭṭhitā ca bhikkhuvaggavaṇṇanā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya / ૧૦. કીટાગિરિસુત્તં • 10. Kīṭāgirisuttaṃ

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૧૦. કીટાગિરિસુત્તવણ્ણના • 10. Kīṭāgirisuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact