Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / बुद्धवंसपाळि • Buddhavaṃsapāḷi

    ४. कोण्डञ्‍ञबुद्धवंसो

    4. Koṇḍaññabuddhavaṃso

    .

    1.

    दीपङ्करस्स अपरेन, कोण्डञ्‍ञो नाम नायको।

    Dīpaṅkarassa aparena, koṇḍañño nāma nāyako;

    अनन्ततेजो अमितयसो, अप्पमेय्यो दुरासदो॥

    Anantatejo amitayaso, appameyyo durāsado.

    .

    2.

    धरणूपमो खमनेन, सीलेन सागरूपमो।

    Dharaṇūpamo khamanena, sīlena sāgarūpamo;

    समाधिना मेरूपमो, ञाणेन गगनूपमो॥

    Samādhinā merūpamo, ñāṇena gaganūpamo.

    .

    3.

    इन्द्रियबलबोज्झङ्ग-मग्गसच्‍चप्पकासनं।

    Indriyabalabojjhaṅga-maggasaccappakāsanaṃ;

    पकासेसि सदा बुद्धो, हिताय सब्बपाणिनं॥

    Pakāsesi sadā buddho, hitāya sabbapāṇinaṃ.

    .

    4.

    धम्मचक्‍कं पवत्तेन्ते, कोण्डञ्‍ञे लोकनायके।

    Dhammacakkaṃ pavattente, koṇḍaññe lokanāyake;

    कोटिसतसहस्सानं, पठमाभिसमयो अहु॥

    Koṭisatasahassānaṃ, paṭhamābhisamayo ahu.

    .

    5.

    ततो परम्पि देसेन्ते, नरमरूनं समागमे।

    Tato parampi desente, naramarūnaṃ samāgame;

    नवुतिकोटिसहस्सानं, दुतियाभिसमयो अहु॥

    Navutikoṭisahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahu.

    .

    6.

    तित्थिये अभिमद्दन्तो, यदा धम्ममदेसयि।

    Titthiye abhimaddanto, yadā dhammamadesayi;

    असीतिकोटिसहस्सानं, ततियाभिसमयो अहु॥

    Asītikoṭisahassānaṃ, tatiyābhisamayo ahu.

    .

    7.

    सन्‍निपाता तयो आसुं, कोण्डञ्‍ञस्स महेसिनो।

    Sannipātā tayo āsuṃ, koṇḍaññassa mahesino;

    खीणासवानं विमलानं, सन्तचित्तान तादिनं॥

    Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.

    .

    8.

    कोटिसतसहस्सानं, पठमो आसि समागमो।

    Koṭisatasahassānaṃ, paṭhamo āsi samāgamo;

    दुतियो कोटिसहस्सानं, ततियो नवुतिकोटिनं॥

    Dutiyo koṭisahassānaṃ, tatiyo navutikoṭinaṃ.

    .

    9.

    अहं तेन समयेन, विजितावी नाम खत्तियो।

    Ahaṃ tena samayena, vijitāvī nāma khattiyo;

    समुद्दं अन्तमन्तेन, इस्सरियं वत्तयामहं॥

    Samuddaṃ antamantena, issariyaṃ vattayāmahaṃ.

    १०.

    10.

    कोटिसतसहस्सानं , विमलानं महेसिनं।

    Koṭisatasahassānaṃ , vimalānaṃ mahesinaṃ;

    सह लोकग्गनाथेन, परमन्‍नेन तप्पयिं॥

    Saha lokagganāthena, paramannena tappayiṃ.

    ११.

    11.

    सोपि मं बुद्धो ब्याकासि, कोण्डञ्‍ञो लोकनायको।

    Sopi maṃ buddho byākāsi, koṇḍañño lokanāyako;

    ‘‘अपरिमेय्यितो कप्पे, बुद्धो लोके भविस्सति॥

    ‘‘Aparimeyyito kappe, buddho loke bhavissati.

    १२.

    12.

    ‘‘पधानं पदहित्वान, कत्वा दुक्‍करकारिकं।

    ‘‘Padhānaṃ padahitvāna, katvā dukkarakārikaṃ;

    अस्सत्थमूले सम्बुद्धो, बुज्झिस्सति महायसो॥

    Assatthamūle sambuddho, bujjhissati mahāyaso.

    १३.

    13.

    ‘‘इमस्स जनिका माता, माया नाम भविस्सति।

    ‘‘Imassa janikā mātā, māyā nāma bhavissati;

    पिता सुद्धोदनो नाम, अयं हेस्सति गोतमो॥

    Pitā suddhodano nāma, ayaṃ hessati gotamo.

    १४.

    14.

    ‘‘कोलितो उपतिस्सो च, अग्गा हेस्सन्ति सावका।

    ‘‘Kolito upatisso ca, aggā hessanti sāvakā;

    आनन्दो नामुपट्ठाको, उपट्ठिस्सतिमं जिनं॥

    Ānando nāmupaṭṭhāko, upaṭṭhissatimaṃ jinaṃ.

    १५.

    15.

    ‘‘खेमा उप्पलवण्णा च, अग्गा हेस्सन्ति साविका।

    ‘‘Khemā uppalavaṇṇā ca, aggā hessanti sāvikā;

    बोधि तस्स भगवतो, अस्सत्थोति पवुच्‍चति॥

    Bodhi tassa bhagavato, assatthoti pavuccati.

    १६.

    16.

    ‘‘चित्तो च हत्थाळवको, अग्गा हेस्सन्तुपट्ठका।

    ‘‘Citto ca hatthāḷavako, aggā hessantupaṭṭhakā;

    नन्दमाता च उत्तरा, अग्गा हेस्सन्तुपट्ठिका।

    Nandamātā ca uttarā, aggā hessantupaṭṭhikā;

    आयु वस्ससतं तस्स, गोतमस्स यसस्सिनो’’॥

    Āyu vassasataṃ tassa, gotamassa yasassino’’.

    १७.

    17.

    इदं सुत्वान वचनं, असमस्स महेसिनो।

    Idaṃ sutvāna vacanaṃ, asamassa mahesino;

    आमोदिता नरमरू, बुद्धबीजं किर अयं॥

    Āmoditā naramarū, buddhabījaṃ kira ayaṃ.

    १८.

    18.

    उक्‍कुट्ठिसद्दा वत्तन्ति, अप्फोटेन्ति हसन्ति च।

    Ukkuṭṭhisaddā vattanti, apphoṭenti hasanti ca;

    कतञ्‍जली नमस्सन्ति, दससहस्सिदेवता॥

    Katañjalī namassanti, dasasahassidevatā.

    १९.

    19.

    ‘‘यदिमस्स लोकनाथस्स, विरज्झिस्साम सासनं।

    ‘‘Yadimassa lokanāthassa, virajjhissāma sāsanaṃ;

    अनागतम्हि अद्धाने, हेस्साम सम्मुखा इमं॥

    Anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ.

    २०.

    20.

    ‘‘यथा मनुस्सा नदिं तरन्ता, पटितित्थं विरज्झिय।

    ‘‘Yathā manussā nadiṃ tarantā, paṭititthaṃ virajjhiya;

    हेट्ठातित्थे गहेत्वान, उत्तरन्ति महानदिं॥

    Heṭṭhātitthe gahetvāna, uttaranti mahānadiṃ.

    २१.

    21.

    ‘‘एवमेव मयं सब्बे, यदि मुञ्‍चामिमं जिनं।

    ‘‘Evameva mayaṃ sabbe, yadi muñcāmimaṃ jinaṃ;

    अनागतम्हि अद्धाने, हेस्साम सम्मुखा इमं’’॥

    Anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ’’.

    २२.

    22.

    तस्साहं वचनं सुत्वा, भिय्यो चित्तं पसादयिं।

    Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;

    तमेव अत्थं साधेन्तो, महारज्‍जं जिने अदं।

    Tameva atthaṃ sādhento, mahārajjaṃ jine adaṃ;

    महारज्‍जं ददित्वान 1, पब्बजिं तस्स सन्तिके॥

    Mahārajjaṃ daditvāna 2, pabbajiṃ tassa santike.

    २३.

    23.

    सुत्तन्तं विनयञ्‍चापि, नवङ्गं सत्थुसासनं।

    Suttantaṃ vinayañcāpi, navaṅgaṃ satthusāsanaṃ;

    सब्बं परियापुणित्वान, सोभयिं जिनसासनं॥

    Sabbaṃ pariyāpuṇitvāna, sobhayiṃ jinasāsanaṃ.

    २४.

    24.

    तत्थप्पमत्तो विहरन्तो, निसज्‍जट्ठानचङ्कमे।

    Tatthappamatto viharanto, nisajjaṭṭhānacaṅkame;

    अभिञ्‍ञापारमिं गन्त्वा, ब्रह्मलोकमगञ्छहं॥

    Abhiññāpāramiṃ gantvā, brahmalokamagañchahaṃ.

    २५.

    25.

    नगरं रम्मवती नाम, सुनन्दो नाम खत्तियो।

    Nagaraṃ rammavatī nāma, sunando nāma khattiyo;

    सुजाता नाम जनिका, कोण्डञ्‍ञस्स महेसिनो॥

    Sujātā nāma janikā, koṇḍaññassa mahesino.

    २६.

    26.

    दसवस्ससहस्सानि, अगारं अज्झ सो वसि 3

    Dasavassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi 4;

    सुचि सुरुचि सुभो च, तयो पासादमुत्तमा॥

    Suci suruci subho ca, tayo pāsādamuttamā.

    २७.

    27.

    तीणिसतसहस्सानि, नारियो समलङ्कता।

    Tīṇisatasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;

    रुचिदेवी नाम नारी, विजितसेनो अत्रजो॥

    Rucidevī nāma nārī, vijitaseno atrajo.

    २८.

    28.

    निमित्ते चतुरो दिस्वा, रथयानेन निक्खमि।

    Nimitte caturo disvā, rathayānena nikkhami;

    अनूनदसमासानि, पधानं पदही जिनो॥

    Anūnadasamāsāni, padhānaṃ padahī jino.

    २९.

    29.

    ब्रह्मुना याचितो सन्तो, कोण्डञ्‍ञो द्विपदुत्तमो।

    Brahmunā yācito santo, koṇḍañño dvipaduttamo;

    वत्ति चक्‍कं महावीरो, देवानं नगरुत्तमे॥

    Vatti cakkaṃ mahāvīro, devānaṃ nagaruttame.

    ३०.

    30.

    भद्दो चेव सुभद्दो च, अहेसुं अग्गसावका।

    Bhaddo ceva subhaddo ca, ahesuṃ aggasāvakā;

    अनुरुद्धो नामुपट्ठाको, कोण्डञ्‍ञस्स महेसिनो॥

    Anuruddho nāmupaṭṭhāko, koṇḍaññassa mahesino.

    ३१.

    31.

    तिस्सा च उपतिस्सा च, अहेसुं अग्गसाविका।

    Tissā ca upatissā ca, ahesuṃ aggasāvikā;

    सालकल्याणिको बोधि, कोण्डञ्‍ञस्स महेसिनो॥

    Sālakalyāṇiko bodhi, koṇḍaññassa mahesino.

    ३२.

    32.

    सोणो च उपसोणो च, अहेसुं अग्गुपट्ठका।

    Soṇo ca upasoṇo ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;

    नन्दा चेव सिरीमा च, अहेसुं अग्गुपट्ठिका॥

    Nandā ceva sirīmā ca, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.

    ३३.

    33.

    सो अट्ठासीति हत्थानि, अच्‍चुग्गतो महामुनि।

    So aṭṭhāsīti hatthāni, accuggato mahāmuni;

    सोभते उळुराजाव सूरियो मज्झन्हिके यथा॥

    Sobhate uḷurājāva sūriyo majjhanhike yathā.

    ३४.

    34.

    वस्ससतसहस्सानि , आयु विज्‍जति तावदे।

    Vassasatasahassāni , āyu vijjati tāvade;

    तावता तिट्ठमानो सो, तारेसि जनतं बहुं॥

    Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.

    ३५.

    35.

    खीणासवेहि विमलेहि, विचित्ता आसि मेदनी।

    Khīṇāsavehi vimalehi, vicittā āsi medanī;

    यथा गगनमुळूहि, एवं सो उपसोभथ॥

    Yathā gaganamuḷūhi, evaṃ so upasobhatha.

    ३६.

    36.

    तेपि नागा अप्पमेय्या, असङ्खोभा दुरासदा।

    Tepi nāgā appameyyā, asaṅkhobhā durāsadā;

    विज्‍जुपातंव दस्सेत्वा, निब्बुता ते महायसा॥

    Vijjupātaṃva dassetvā, nibbutā te mahāyasā.

    ३७.

    37.

    सा च अतुलिया जिनस्स इद्धि, ञाणपरिभावितो च समाधि।

    Sā ca atuliyā jinassa iddhi, ñāṇaparibhāvito ca samādhi;

    सब्बं तमन्तरहितं, ननु रित्ता सब्बसङ्खारा॥

    Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.

    ३८.

    38.

    कोण्डञ्‍ञो पवरो बुद्धो, चन्दारामम्हि निब्बुतो।

    Koṇḍañño pavaro buddho, candārāmamhi nibbuto;

    तत्थेव चेतियो चित्तो, सत्त योजनमुस्सितोति॥

    Tattheva cetiyo citto, satta yojanamussitoti.

    कोण्डञ्‍ञस्स भगवतो वंसो दुतियो।

    Koṇḍaññassa bhagavato vaṃso dutiyo.







    Footnotes:
    1. चजित्वा (सी॰)
    2. cajitvā (sī.)
    3. अगारमज्झे च सो वसि (स्या॰)
    4. agāramajjhe ca so vasi (syā.)



    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / बुद्धवंस-अट्ठकथा • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā / ४. कोण्डञ्‍ञबुद्धवंसवण्णना • 4. Koṇḍaññabuddhavaṃsavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact