| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೯. ಕೋಸಲವಿಹಾರಿತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
9. Kosalavihārittheragāthāvaṇṇanā
ಸದ್ಧಾಯಾಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಕೋಸಲವಿಹಾರಿತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಕಿರ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಸಲಬೀಜಂ ರೋಪೇತ್ವಾ ತಂ ತಂ ಪುಞ್ಞಂ ಅಕಾಸಿ। ಸೇಸಂ ಅಞ್ಜನವನಿಯತ್ಥೇರವತ್ಥುಸದಿಸಮೇವ। ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ಅಯಂ ಕಿರ ವುತ್ತನಯೇನ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಕತಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚೋ ಕೋಸಲರಟ್ಠೇ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಗಾಮೇ ಏಕಂ ಉಪಾಸಕಕುಲಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹರತಿ, ತಂ ಸೋ ಉಪಾಸಕೋ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ವಸನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಕುಟಿಕಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಅದಾಸಿ। ಥೇರೋ ಕುಟಿಕಾಯಂ ವಿಹರನ್ತೋ ಆವಾಸಸಪ್ಪಾಯೇನ ಸಮಾಧಾನಂ ಲಭಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಾಪೇತ್ವಾ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧೧.೫೩-೬೧) –
Saddhāyāhaṃpabbajitoti āyasmato kosalavihārittherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi kira padumuttarassa bhagavato kāle kusalabījaṃ ropetvā taṃ taṃ puññaṃ akāsi. Sesaṃ añjanavaniyattheravatthusadisameva. Ayaṃ pana viseso – ayaṃ kira vuttanayena pabbajitvā katapubbakicco kosalaraṭṭhe aññatarasmiṃ gāme ekaṃ upāsakakulaṃ nissāya araññe viharati, taṃ so upāsako rukkhamūle vasantaṃ disvā kuṭikaṃ kāretvā adāsi. Thero kuṭikāyaṃ viharanto āvāsasappāyena samādhānaṃ labhitvā vipassanaṃ ussukkāpetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.11.53-61) –
‘‘ಹಿಮವನ್ತಸ್ಸಾವಿದೂರೇ, ವಸಾಮಿ ಪಣ್ಣಸನ್ಥರೇ।
‘‘Himavantassāvidūre, vasāmi paṇṇasanthare;
ಘಾಸೇಸು ಗೇಧಮಾಪನ್ನೋ, ಸೇಯ್ಯಸೀಲೋ ಚಹಂ ತದಾ॥
Ghāsesu gedhamāpanno, seyyasīlo cahaṃ tadā.
‘‘ಖಣನ್ತಾಲುಕಲಮ್ಬಾನಿ , ಬಿಳಾಲಿತಕ್ಕಲಾನಿ ಚ।
‘‘Khaṇantālukalambāni , biḷālitakkalāni ca;
ಕೋಲಂ ಭಲ್ಲಾತಕಂ ಬಿಲ್ಲಂ, ಆಹತ್ವಾ ಪಟಿಯಾದಿತಂ॥
Kolaṃ bhallātakaṃ billaṃ, āhatvā paṭiyāditaṃ.
‘‘ಪದುಮುತ್ತರೋ ಲೋಕವಿದೂ, ಆಹುತೀನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೋ।
‘‘Padumuttaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;
ಮಮ ಸಙ್ಕಪ್ಪಮಞ್ಞಾಯ, ಆಗಚ್ಛಿ ಮಮ ಸನ್ತಿಕಂ॥
Mama saṅkappamaññāya, āgacchi mama santikaṃ.
‘‘ಉಪಾಗತಂ ಮಹಾನಾಗಂ, ದೇವದೇವಂ ನರಾಸಭಂ।
‘‘Upāgataṃ mahānāgaṃ, devadevaṃ narāsabhaṃ;
ಬಿಳಾಲಿಂ ಪಗ್ಗಹೇತ್ವಾನ, ಪತ್ತಮ್ಹಿ ಓಕಿರಿಂ ಅಹಂ॥
Biḷāliṃ paggahetvāna, pattamhi okiriṃ ahaṃ.
‘‘ಪರಿಭುಞ್ಜಿ ಮಹಾವೀರೋ, ತೋಸಯನ್ತೋ ಮಮಂ ತದಾ।
‘‘Paribhuñji mahāvīro, tosayanto mamaṃ tadā;
ಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾನ ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ, ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಥ॥
Paribhuñjitvāna sabbaññū, imaṃ gāthaṃ abhāsatha.
‘‘ಸಕಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇತ್ವಾ, ಬಿಳಾಲಿಂ ಮೇ ಅದಾ ತುವಂ।
‘‘Sakaṃ cittaṃ pasādetvā, biḷāliṃ me adā tuvaṃ;
ಕಪ್ಪಾನಂ ಸತಸಹಸ್ಸಂ, ದುಗ್ಗತಿಂ ನುಪಪಜ್ಜಸಿ॥
Kappānaṃ satasahassaṃ, duggatiṃ nupapajjasi.
‘‘ಚರಿಮಂ ವತ್ತತೇ ಮಯ್ಹಂ, ಭವಾ ಸಬ್ಬೇ ಸಮೂಹತಾ।
‘‘Carimaṃ vattate mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;
ಧಾರೇಮಿ ಅನ್ತಿಮಂ ದೇಹಂ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ॥
Dhāremi antimaṃ dehaṃ, sammāsambuddhasāsane.
‘‘ಚತುಪಞ್ಞಾಸಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಸುಮೇಖಲಿಯ ಸವ್ಹಯೋ।
‘‘Catupaññāsito kappe, sumekhaliya savhayo;
ಸತ್ತರತನಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಮಹಬ್ಬಲೋ॥
Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ವಿಮುತ್ತಿಸುಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದನೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಪೀತಿವೇಗೇನ ಉದಾನೇನ್ತೋ ‘‘ಸದ್ಧಾಯಾಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ’’ತಿ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।
Arahattaṃ pana patvā vimuttisukhappaṭisaṃvedanena uppannapītivegena udānento ‘‘saddhāyāhaṃ pabbajito’’ti gāthaṃ abhāsi.
೫೯. ತತ್ಥ ಸದ್ಧಾಯಾತಿ ಭಗವತೋ ವೇಸಾಲಿಂ ಉಪಗಮನೇ ಆನುಭಾವಂ ದಿಸ್ವಾ, ‘‘ಏಕನ್ತನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಇದಂ ಸಾಸನಂ, ತಸ್ಮಾ ಅದ್ಧಾ ಇಮಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಜರಾಮರಣತೋ ಮುಚ್ಚಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಸದ್ಧಾವಸೇನ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಉಪಗತೋ। ಅರಞ್ಞೇ ಮೇ ಕುಟಿಕಾ ಕತಾತಿ ತಸ್ಸಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಅನುರೂಪವಸೇನ ಅರಞ್ಞೇ ವಸತೋ ಮೇ ಕುಟಿಕಾ ಕತಾ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಾನುರೂಪಂ ಆರಞ್ಞಕೋ ಹುತ್ವಾ ವೂಪಕಟ್ಠೋ ವಿಹರಾಮೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಚ ಆತಾಪೀ, ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪತಿಸ್ಸತೋ’’ತಿ। ಅರಞ್ಞವಾಸಲದ್ಧೇನ ಕಾಯವಿವೇಕೇನ ಜಾಗರಿಯಂ ಅನುಯುಞ್ಜನ್ತೋ ತತ್ಥ ಸತಿಯಾ ಅವಿಪ್ಪವಾಸೇನ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ, ಆರದ್ಧವೀರಿಯತಾಯ ಆತಾಪೀ, ಪುಬ್ಬಭಾಗಿಯಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಾಧಿಗಮೇನ ಪಞ್ಞಾಸತಿವೇಪುಲ್ಲಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅಚ್ಚನ್ತಮೇವ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪತಿಸ್ಸತೋ ವಿಹರಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಪ್ಪಮತ್ತಭಾವಾದಿಕಿತ್ತನೇ ಚಸ್ಸ ಇದಮೇವ ಅಞ್ಞಾಬ್ಯಾಕರಣಂ ಅಹೋಸಿ ಕೋಸಲರಟ್ಠೇ ಚಿರನಿವಾಸಿಭಾವೇನ ಪನ ಕೋಸಲವಿಹಾರೀತಿ ಸಮಞ್ಞಾ ಜಾತಾತಿ।
59. Tattha saddhāyāti bhagavato vesāliṃ upagamane ānubhāvaṃ disvā, ‘‘ekantaniyyānikaṃ idaṃ sāsanaṃ, tasmā addhā imāya paṭipattiyā jarāmaraṇato muccissāmī’’ti uppannasaddhāvasena pabbajito pabbajjaṃ upagato. Araññe me kuṭikā katāti tassā pabbajjāya anurūpavasena araññe vasato me kuṭikā katā, pabbajjānurūpaṃ āraññako hutvā vūpakaṭṭho viharāmīti dasseti. Tenāha ‘‘appamatto ca ātāpī, sampajāno patissato’’ti. Araññavāsaladdhena kāyavivekena jāgariyaṃ anuyuñjanto tattha satiyā avippavāsena appamatto, āraddhavīriyatāya ātāpī, pubbabhāgiyasatisampajaññapāripūriyā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattādhigamena paññāsativepullappattiyā accantameva sampajāno patissato viharāmīti attho. Appamattabhāvādikittane cassa idameva aññābyākaraṇaṃ ahosi kosalaraṭṭhe ciranivāsibhāvena pana kosalavihārīti samaññā jātāti.
ಕೋಸಲವಿಹಾರಿತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kosalavihārittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೯. ಕೋಸಲವಿಹಾರಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 9. Kosalavihārittheragāthā
