Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi

    ૧૦. કોસમ્બકક્ખન્ધકં

    10. Kosambakakkhandhakaṃ

    ૨૭૧. કોસમ્બકવિવાદકથા

    271. Kosambakavivādakathā

    ૪૫૧. કોસમ્બકક્ખન્ધકે અયમનુપુબ્બિકથા એવં વેદિતબ્બાતિ યોજના. વિનયં પાળિતો ચ, તદત્થતો ચ ધારેતીતિ વિનયધરો, તથા સુત્તન્તં ધારેતીતિ સુત્તન્તિકો. તેસૂતિ દ્વીસુ ભિક્ખૂસુ. સુત્તન્તિકો ભિક્ખુ નિક્ખમીતિ સમ્બન્ધો. આચમનઉદકાવસેસન્તિ આચમેતિ ધોવતિ અનેનાતિ આચમનં, તમેવ ઉદકં આચમનઉદકં, તમેવ અવસેસં આચમનઉદકાવસેસં, અવસેસઆચમનઉદકન્તિ અત્થો. તં ભિક્ખુન્તિ સુત્તન્તિકં ભિક્ખું. એત્થાતિ આચમનઉદકાવસેસટ્ઠપને. ‘‘સચે હોતિ, દેસેસ્સામી’’તિ ઇમિના અત્તનો સુબ્બચભાવઞ્ચ સિક્ખાકામતઞ્ચ દસ્સેતિ. તેતિ તયા, કથન્તિ સમ્બન્ધો. અથ વા તેતિ તુય્હં, નત્થીતિ સમ્બન્ધો. અસઞ્ચિચ્ચ અસતિયા કતત્તા અનાપત્તિપક્ખોપિ ભવેય્યાતિ આહ ‘‘નત્થિ આપત્તી’’તિ. એત્થ પન આપત્તિયેવ. સોતિ સુત્તન્તિકો.

    451. Kosambakakkhandhake ayamanupubbikathā evaṃ veditabbāti yojanā. Vinayaṃ pāḷito ca, tadatthato ca dhāretīti vinayadharo, tathā suttantaṃ dhāretīti suttantiko. Tesūti dvīsu bhikkhūsu. Suttantiko bhikkhu nikkhamīti sambandho. Ācamanaudakāvasesanti ācameti dhovati anenāti ācamanaṃ, tameva udakaṃ ācamanaudakaṃ, tameva avasesaṃ ācamanaudakāvasesaṃ, avasesaācamanaudakanti attho. Taṃ bhikkhunti suttantikaṃ bhikkhuṃ. Etthāti ācamanaudakāvasesaṭṭhapane. ‘‘Sace hoti, desessāmī’’ti iminā attano subbacabhāvañca sikkhākāmatañca dasseti. Teti tayā, kathanti sambandho. Atha vā teti tuyhaṃ, natthīti sambandho. Asañcicca asatiyā katattā anāpattipakkhopi bhaveyyāti āha ‘‘natthi āpattī’’ti. Ettha pana āpattiyeva. Soti suttantiko.

    વિનયધરોપીતિ વિનયધરો પન, આરોચેસીતિ સમ્બન્ધો. આપજ્જમાનોપીતિ પિસદ્દો ગરહત્થો. તેતિ વિનયધરસ્સ નિસ્સિતકા, આહંસૂતિ સમ્બન્ધો. તસ્સાતિ સુત્તન્તિકસ્સ. તેતિ સુત્તન્તિકસ્સ નિસ્સિતકા, આરોચેસુન્તિ સમ્બન્ધો. સોતિ સુત્તન્તિકો. મુસાવાદીતિ અભૂતતો, અભૂતં વા વચનં વદનસીલો. એસોતિ વિનયધરો. તેતિ સુત્તન્તિકસ્સ નિસ્સિતકા, આહંસૂતિ સમ્બન્ધો. તતોતિ કલહવડ્ઢનકારણા. વિનયધરો અકાસીતિ સમ્બન્ધો.

    Vinayadharopīti vinayadharo pana, ārocesīti sambandho. Āpajjamānopīti pisaddo garahattho. Teti vinayadharassa nissitakā, āhaṃsūti sambandho. Tassāti suttantikassa. Teti suttantikassa nissitakā, ārocesunti sambandho. Soti suttantiko. Musāvādīti abhūtato, abhūtaṃ vā vacanaṃ vadanasīlo. Esoti vinayadharo. Teti suttantikassa nissitakā, āhaṃsūti sambandho. Tatoti kalahavaḍḍhanakāraṇā. Vinayadharo akāsīti sambandho.

    ૪૫૩. ‘‘ન તાવ ભિન્નો’’તિ ઇમિના ભિન્નોતિ એત્થ તપચ્ચયસ્સ અવસ્સમ્ભાવિયત્થે અનાગતકાલિકતં દસ્સેતિ. તમેવત્થં સહ ઉપમાય દસ્સેન્તો આહ ‘‘અપિચા’’તિઆદિ. ન્તિ સસ્સં. ‘‘ભિજ્જિસ્સતી’’તિ ઇમિના ભિજ્જિસ્સતીતિ ભિન્નોતિ વચનત્થં દસ્સેતિ. સો ચ ખોતિ સઙ્ઘો. કલહવસેન ભિજ્જિસ્સતીતિ સમ્બન્ધો. સમ્ભમઅત્થવસેનાતિ સંવેગઅત્થવસેન. સમ્ભમસદ્દો હિ તીસુ અત્થેસુ વત્તતિ ગારવે, ભીતિયં, સંવેગે ચાતિ. ઇધ પન સંવેગે વત્તતિ. ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ભિન્ને સંવેગઅત્થવસેનાતિ અધિપ્પાયો. ઇદં હેટ્ઠા કથિતાય ‘‘ભયે કોધે પસંસાય’’ન્તિ ગાથાય (પારા॰ અટ્ઠ॰ ૧.૧૫) ચસદ્દેન સમ્પિણ્ડિતં સમ્ભમઅત્થં સન્ધાય વુત્તન્તિ દટ્ઠબ્બં. એત્થાતિ ‘‘ભિન્નો ભિક્ખુસઙ્ઘો ભિન્નો ભિક્ખુસઙ્ઘો’’તિ પાઠે. આમેડિતન્તિ આ પુનપ્પુનં ભયાદિપીળિતત્તા મેડેન ઉમ્માદેન ઇતં કથિતં આમેડિતં.

    453. ‘‘Na tāva bhinno’’ti iminā bhinnoti ettha tapaccayassa avassambhāviyatthe anāgatakālikataṃ dasseti. Tamevatthaṃ saha upamāya dassento āha ‘‘apicā’’tiādi. Tanti sassaṃ. ‘‘Bhijjissatī’’ti iminā bhijjissatīti bhinnoti vacanatthaṃ dasseti. So ca khoti saṅgho. Kalahavasena bhijjissatīti sambandho. Sambhamaatthavasenāti saṃvegaatthavasena. Sambhamasaddo hi tīsu atthesu vattati gārave, bhītiyaṃ, saṃvege cāti. Idha pana saṃvege vattati. Bhikkhusaṅghassa bhinne saṃvegaatthavasenāti adhippāyo. Idaṃ heṭṭhā kathitāya ‘‘bhaye kodhe pasaṃsāya’’nti gāthāya (pārā. aṭṭha. 1.15) casaddena sampiṇḍitaṃ sambhamaatthaṃ sandhāya vuttanti daṭṭhabbaṃ. Etthāti ‘‘bhinno bhikkhusaṅgho bhinno bhikkhusaṅgho’’ti pāṭhe. Āmeḍitanti ā punappunaṃ bhayādipīḷitattā meḍena ummādena itaṃ kathitaṃ āmeḍitaṃ.

    ૪૫૪. હીતિ વિત્થારો. ભગવા વદેય્યાતિ સમ્બન્ધો. ઉક્ખિપન્તિ અપનેન્તીતિ ઉક્ખેપકા. ઉક્ખિત્તમનુવત્તન્તીતિ ઉક્ખિત્તાનુવત્તકા. એતેસન્તિ ઉક્ખિત્તાનુવત્તકાનં. પુન એતેસન્તિ ઉક્ખેપકાનં. પક્ખોતિ સખા. તન્તિમેવાતિ પાળિમેવ, બ્યાપારમેવ વા.

    454.ti vitthāro. Bhagavā vadeyyāti sambandho. Ukkhipanti apanentīti ukkhepakā. Ukkhittamanuvattantīti ukkhittānuvattakā. Etesanti ukkhittānuvattakānaṃ. Puna etesanti ukkhepakānaṃ. Pakkhoti sakhā. Tantimevāti pāḷimeva, byāpārameva vā.

    ૪૫૫. યોતિ ભિક્ખુ. ચિત્તં ઉપ્પાદેતીતિ સમ્બન્ધો. તુમ્હેતિ ધમ્મવાદિનો સન્ધાય વુત્તં. કિં ભણથાતિ કિં વચનં ભણથ. ઇતિ પુચ્છિત્વાતિ સમ્બન્ધો. તેસઞ્ચાતિ ધમ્મવાદીનઞ્ચ. ઇતરેસઞ્ચાતિ અધમ્મવાદીનઞ્ચ. ઇમેતિ અત્તનો પક્ખે ઇમે ભિક્ખૂ. તેસન્તિ અધમ્મવાદીનં. ‘‘કમ્મં કોપેતી’’તિ ‘‘નાનાસંવાસકચતુત્થો ચે ભિક્ખવે કમ્મં કરેય્ય, અકમ્મં, ન ચ કરણીય’’ન્તિ વચનતો (મહાવ॰ ૩૮૯) કમ્મં કોપેતિ. ઇતરેસમ્પીતિ ધમ્મવાદીનમ્પિ. ધમ્મવાદીનં પક્ખે નિસીદિત્વા અધમ્મવાદીનં લદ્ધિં ગણ્હન્તોપિ ધમ્મવાદીનં નાનાસંવાસકો હોતિયેવ, અયં નયો વુત્તનયસ્સ અત્થતો સિદ્ધોતિ કત્વા ઇધ ન વુત્તો. એવન્તિઆદિ નિગમનં. યોતિ ભિક્ખુ, પવિસતિ ગણ્હાતીતિ સમ્બન્ધો. નિસિન્નો હુત્વાતિ યોજના. ઇમેતિ અત્તનો પક્ખે ઇમે ભિક્ખૂ. ઇતરેતિ પરપક્ખે ઇતરે ભિક્ખૂ. તેસન્તિ ધમ્મવાદીનં. યત્થ તત્થ વા પન પક્ખેતિ યસ્મિં કસ્મિંચિ વા ધમ્મવાદીનં પક્ખે. ઇમે ધમ્મવાદિનોતિ ગણ્હાતીતિ તંતંપક્ખગતે ભિક્ખૂ યાથાવતો વા અયાથાવતો વા ‘‘ઇમે ધમ્મવાદિનો’’તિ ગણ્હાતિ.

    455.Yoti bhikkhu. Cittaṃ uppādetīti sambandho. Tumheti dhammavādino sandhāya vuttaṃ. Kiṃ bhaṇathāti kiṃ vacanaṃ bhaṇatha. Iti pucchitvāti sambandho. Tesañcāti dhammavādīnañca. Itaresañcāti adhammavādīnañca. Imeti attano pakkhe ime bhikkhū. Tesanti adhammavādīnaṃ. ‘‘Kammaṃ kopetī’’ti ‘‘nānāsaṃvāsakacatuttho ce bhikkhave kammaṃ kareyya, akammaṃ, na ca karaṇīya’’nti vacanato (mahāva. 389) kammaṃ kopeti. Itaresampīti dhammavādīnampi. Dhammavādīnaṃ pakkhe nisīditvā adhammavādīnaṃ laddhiṃ gaṇhantopi dhammavādīnaṃ nānāsaṃvāsako hotiyeva, ayaṃ nayo vuttanayassa atthato siddhoti katvā idha na vutto. Evantiādi nigamanaṃ. Yoti bhikkhu, pavisati gaṇhātīti sambandho. Nisinno hutvāti yojanā. Imeti attano pakkhe ime bhikkhū. Itareti parapakkhe itare bhikkhū. Tesanti dhammavādīnaṃ. Yattha tattha vā pana pakkheti yasmiṃ kasmiṃci vā dhammavādīnaṃ pakkhe. Ime dhammavādinoti gaṇhātīti taṃtaṃpakkhagate bhikkhū yāthāvato vā ayāthāvato vā ‘‘ime dhammavādino’’ti gaṇhāti.

    ૪૫૬. કાયેન કતં કમ્મં કાયકમ્મં, વચિયા કતં કમ્મં વચીકમ્મં. તત્થ કાયકમ્મં ઉપદંસેન્તા ભિક્ખૂ પહરન્તા ઉપદંસેન્તિ. વચીકમ્મં ઉપદંસેન્તા ભિક્ખૂ ફરુસં વદન્તા ઉપદંસેન્તિ. તેન વુત્તં ‘‘કાયેન પહરન્તા’’તિઆદિ. ઉપદંસેન્તીતિ પવત્તેન્તિ. ‘‘કોધવસેના’’તિ ઇમિના પેમવસેનાતિ અત્થં નિવત્તેતિ. અધમ્મિયાનીતિ અધમ્મેન કત્તબ્બાનિ. ‘‘કિચ્ચાની’’તિ ઇમિના ઇયપચ્ચયસ્સ સરૂપં દસ્સેતિ. અસમ્મોદિકાતિ એત્થ યકારલોપોતિ આહ ‘‘અસમ્મોદિકાયા’’તિ. ‘‘કથાયા’’તિ ઇમિના અસમ્મોદં જનેતીતિ અસમ્મોદિકાતિ કત્વા ણિકપચ્ચયસ્સ સરૂપં દસ્સેતિ. ઉપચારં મુઞ્ચિત્વાતિ એત્થ ઉપચારો નામ અઞ્ઞમઞ્ઞં પહરન્તાનં હત્થસ્સ પાપુણનટ્ઠાનં, તં મુઞ્ચિત્વાતિ અત્થો. આસનન્તરિકાયાતિ એત્થ એકં આસનં અન્તરં બ્યવહિતં ઇમિસ્સા નિસિન્નકિરિયાયાતિ આસનન્તરિકાતિ દસ્સેન્તો આહ ‘‘એકેકં આસનં અન્તર’’ન્તિ. ‘‘કત્વા’’તિ ઇમિના કિરિયાવિસેસનભાવં દસ્સેતિ.

    456. Kāyena kataṃ kammaṃ kāyakammaṃ, vaciyā kataṃ kammaṃ vacīkammaṃ. Tattha kāyakammaṃ upadaṃsentā bhikkhū paharantā upadaṃsenti. Vacīkammaṃ upadaṃsentā bhikkhū pharusaṃ vadantā upadaṃsenti. Tena vuttaṃ ‘‘kāyena paharantā’’tiādi. Upadaṃsentīti pavattenti. ‘‘Kodhavasenā’’ti iminā pemavasenāti atthaṃ nivatteti. Adhammiyānīti adhammena kattabbāni. ‘‘Kiccānī’’ti iminā iyapaccayassa sarūpaṃ dasseti. Asammodikāti ettha yakāralopoti āha ‘‘asammodikāyā’’ti. ‘‘Kathāyā’’ti iminā asammodaṃ janetīti asammodikāti katvā ṇikapaccayassa sarūpaṃ dasseti. Upacāraṃ muñcitvāti ettha upacāro nāma aññamaññaṃ paharantānaṃ hatthassa pāpuṇanaṭṭhānaṃ, taṃ muñcitvāti attho. Āsanantarikāyāti ettha ekaṃ āsanaṃ antaraṃ byavahitaṃ imissā nisinnakiriyāyāti āsanantarikāti dassento āha ‘‘ekekaṃ āsanaṃ antara’’nti. ‘‘Katvā’’ti iminā kiriyāvisesanabhāvaṃ dasseti.

    ૪૫૭-૮. અયં અસ્સ ભિક્ખુનો અધિપ્પાયો કિરાતિ યોજના. એતેતિ કોધાભિભૂતે ભિક્ખૂ. ભગવા પન કથેસીતિ સમ્બન્ધો. ‘‘અનત્થો અતો’’તિ ઇમિના અનત્થતોતિ પદસ્સ ઓકારલોપસન્ધિં દસ્સેતિ. તેસં પદાનમત્થં દસ્સેન્તો આહ ‘‘એતસ્મા’’તિઆદિ. ‘‘અથ વા’’તિઆદિના ‘‘અનત્થદો’’તિ વત્તબ્બે ‘‘સુગતો’’તિઆદીસુ વિય દ-કારસ્સ ત-કારં કત્વા અનત્થતોતિ વુત્તન્તિ દસ્સેતિ. અનત્થદોતિ અનત્થં દદાતીતિ અનત્થદો.

    457-8. Ayaṃ assa bhikkhuno adhippāyo kirāti yojanā. Eteti kodhābhibhūte bhikkhū. Bhagavā pana kathesīti sambandho. ‘‘Anattho ato’’ti iminā anatthatoti padassa okāralopasandhiṃ dasseti. Tesaṃ padānamatthaṃ dassento āha ‘‘etasmā’’tiādi. ‘‘Atha vā’’tiādinā ‘‘anatthado’’ti vattabbe ‘‘sugato’’tiādīsu viya da-kārassa ta-kāraṃ katvā anatthatoti vuttanti dasseti. Anatthadoti anatthaṃ dadātīti anatthado.

    ૪૬૪. પુથુસદ્દોતિ એત્થ પુથુસદ્દો મહન્તપરિયાયોતિ આહ ‘‘મહા’’તિ. અસ્સાતિ ભણ્ડનકારકસ્સ જનસ્સ. સમજનોતિ એત્થ સમસદ્દો સદિસપરિયાયોતિ આહ ‘‘એકસદિસો’’તિ, તુલ્યાધિકરણસમાસોયં. ભણ્ડનકારકો અયં જનોતિ યોજના. તત્થાતિ ભણ્ડનકારકેસુ જનેસુ. અઞ્ઞમ્પિ એકં ઇદં કારણન્તિ સમ્બન્ધો. ન મઞ્ઞિત્થાતિ કોચિ એકોપિ ન મઞ્ઞિત્થાતિ યોજના. ઇમિના અમઞ્ઞરુન્તિ એત્થ આવિભત્તિયા ‘‘રુ’’ન્તિ આદેસો દસ્સિતો.

    464.Puthusaddoti ettha puthusaddo mahantapariyāyoti āha ‘‘mahā’’ti. Assāti bhaṇḍanakārakassa janassa. Samajanoti ettha samasaddo sadisapariyāyoti āha ‘‘ekasadiso’’ti, tulyādhikaraṇasamāsoyaṃ. Bhaṇḍanakārako ayaṃ janoti yojanā. Tatthāti bhaṇḍanakārakesu janesu. Aññampi ekaṃ idaṃ kāraṇanti sambandho. Na maññitthāti koci ekopi na maññitthāti yojanā. Iminā amaññarunti ettha āvibhattiyā ‘‘ru’’nti ādeso dassito.

    પરિમુટ્ઠાતિ પરિમુટ્ઠા સતિ એતેસન્તિ પરિમુટ્ઠાતિ દસ્સેન્તો આહ ‘‘પરિમુટ્ઠસતિનો’’તિ. અટ્ઠક્ખરગાથાયં ‘‘પઞ્ચમં લઘુ સબ્બત્થા’’તિ વુત્તત્તા પઞ્ચમસ્સ રાકારસ્સ રસ્સો હોતિ. તેન વુત્તં ‘‘રાકારસ્સ રસ્સાદેસો કતો’’તિ. કથં ભાણિનોતિ વાચં ભાણિનો. મુખાયામન્તિ એત્થ આયામસદ્દો વિત્થારપરિયાયો, વિત્થારો ચ નામ પસારણન્તિ આહ ‘‘પસારેતુ’’ન્તિ. સમ્પદાનત્થજોતકેન તુંપચ્ચયેન સમ્પદાનત્થે ઉપયોગવચનન્તિ દસ્સેતિ. નીતાતિ કમ્મવાચકસ્સ કિતસ્સ અપ્પધાનકમ્મં દસ્સેન્તો આહ ‘‘ઇમં નિલ્લજ્જભાવ’’ન્તિ. દ્વિકમ્મકધાતુભાવતો ‘‘અત્તનો’’તિ પધાનકમ્મમ્પિ અજ્ઝાહરિતબ્બં. ન્તિ કલહં. ‘‘જાન’’ન્તિ પદેન ‘‘વિદૂ’’તિ પદસ્સ અત્થઞ્ચ વાક્યઞ્ચ દસ્સેતિ. વિદન્તિ જાનન્તીતિ વિદૂતિ વચનત્થો કાતબ્બોતિ અધિપ્પાયો. સાદીનવોતિઆદીનવેન દોસેન સહ પવત્તો. અયન્તિ કલહો.

    Parimuṭṭhāti parimuṭṭhā sati etesanti parimuṭṭhāti dassento āha ‘‘parimuṭṭhasatino’’ti. Aṭṭhakkharagāthāyaṃ ‘‘pañcamaṃ laghu sabbatthā’’ti vuttattā pañcamassa rākārassa rasso hoti. Tena vuttaṃ ‘‘rākārassa rassādeso kato’’ti. Kathaṃ bhāṇinoti vācaṃ bhāṇino. Mukhāyāmanti ettha āyāmasaddo vitthārapariyāyo, vitthāro ca nāma pasāraṇanti āha ‘‘pasāretu’’nti. Sampadānatthajotakena tuṃpaccayena sampadānatthe upayogavacananti dasseti. Nītāti kammavācakassa kitassa appadhānakammaṃ dassento āha ‘‘imaṃ nillajjabhāva’’nti. Dvikammakadhātubhāvato ‘‘attano’’ti padhānakammampi ajjhāharitabbaṃ. Tanti kalahaṃ. ‘‘Jāna’’nti padena ‘‘vidū’’ti padassa atthañca vākyañca dasseti. Vidanti jānantīti vidūti vacanattho kātabboti adhippāyo. Sādīnavotiādīnavena dosena saha pavatto. Ayanti kalaho.

    યે ચ તં ઉપનય્હન્તીતિ એત્થ તસદ્દસ્સ વિસયં દસ્સેતું વુત્તં ‘‘આઘાત’’ન્તિ. યેતિ જના. ઉપનય્હન્તિ ઉપનહન્તિ બન્ધન્તિ. સનન્તનોતિ એત્થ સનન્તનસદ્દો પુરાણપરિયાયોતિ આહ ‘‘પોરાણો’’તિ.

    Yeca taṃ upanayhantīti ettha tasaddassa visayaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘āghāta’’nti. Yeti janā. Upanayhanti upanahanti bandhanti. Sanantanoti ettha sanantanasaddo purāṇapariyāyoti āha ‘‘porāṇo’’ti.

    ‘‘અઞ્ઞે’’તિ ઇમિના પરેતિ એત્થ પરસદ્દસ્સ પચ્છાભાગત્થાદયો નિવારેતિ. મયમેત્થ યમામસેતિ એત્થ એતસદ્દસ્સ વિસયં દસ્સેન્તો આહ ‘‘સઙ્ઘમજ્ઝે’’તિ. યમુધાતુ ઉપયમનત્થો સેકારો નિપાતમત્તોતિ આહ ‘‘ઉપયમામા’’તિ. ‘‘સતતં સમિતં મચ્ચુસન્તિકં ગચ્છામા’’તિ ઇમિના ‘‘ન જાનન્તી’’તિ પદસ્સ આકારં દસ્સેતિ. તત્થાતિ મહાજનકાયે યે પણ્ડિતાતિ યોજના. એવં હીતિ એવમેવ. જાનન્તા તે પણ્ડિતા પટિપજ્જન્તીતિ યોજના. મેધન્તા હિંસન્તા ગચ્છન્તિ પવત્તન્તીતિ મેધગા કલહા. કેચિ મેધધાતુતો ણ્વુપચ્ચયં વદન્તિ, તેસં મતેન મેધકાતિ પઠમક્ખરેન પાઠો ભવેય્ય.

    ‘‘Aññe’’ti iminā pareti ettha parasaddassa pacchābhāgatthādayo nivāreti. Mayamettha yamāmaseti ettha etasaddassa visayaṃ dassento āha ‘‘saṅghamajjhe’’ti. Yamudhātu upayamanattho sekāro nipātamattoti āha ‘‘upayamāmā’’ti. ‘‘Satataṃ samitaṃ maccusantikaṃ gacchāmā’’ti iminā ‘‘na jānantī’’ti padassa ākāraṃ dasseti. Tatthāti mahājanakāye ye paṇḍitāti yojanā. Evaṃ hīti evameva. Jānantā te paṇḍitā paṭipajjantīti yojanā. Medhantā hiṃsantā gacchanti pavattantīti medhagā kalahā. Keci medhadhātuto ṇvupaccayaṃ vadanti, tesaṃ matena medhakāti paṭhamakkharena pāṭho bhaveyya.

    તેસમ્પીતિ બ્રહ્મદત્તદીઘાવુકુમારાનમ્પિ. સઙ્ગતીતિ સમાગમો. વોતિ તુમ્હાકં. યેસં તુમ્હાકં નેવ માતાપિતૂનં અટ્ઠીનિ છિન્નાનિ, ન પાણા હતા, ન ગવસ્સધનાનિ હટાનિ. તેસં તુમ્હાકં કસ્મા સઙ્ગતિ ન હોતીતિ યોજના.

    Tesampīti brahmadattadīghāvukumārānampi. Saṅgatīti samāgamo. Voti tumhākaṃ. Yesaṃ tumhākaṃ neva mātāpitūnaṃ aṭṭhīni chinnāni, na pāṇā hatā, na gavassadhanāni haṭāni. Tesaṃ tumhākaṃ kasmā saṅgati na hotīti yojanā.

    સબ્બાનિ પરિસ્સયાનીતિ એત્થ સબ્બાનીતિ વુત્તકારણઞ્ચ લિઙ્ગવિપલ્લાસઞ્ચ દસ્સેન્તો આહ ‘‘પાકટપરિસ્સયે ચ પટિચ્છન્નપરિસ્સયે ચા’’તિ. ‘‘અભિભવિત્વા’’તિ ઇમિના અભિભુય્યાતિ પદસ્સ ત્વાપચ્ચયન્તભાવં દસ્સેતિ. તેનાતિ નિપકેન સહાયેન.

    Sabbāni parissayānīti ettha sabbānīti vuttakāraṇañca liṅgavipallāsañca dassento āha ‘‘pākaṭaparissaye ca paṭicchannaparissaye cā’’ti. ‘‘Abhibhavitvā’’ti iminā abhibhuyyāti padassa tvāpaccayantabhāvaṃ dasseti. Tenāti nipakena sahāyena.

    રાજાવાતિ એત્થ રાજા ઇવાતિ પદવિભાગં કત્વા રાજસદ્દસ્સ ઉપલક્ખણવસેન મહાજનક, અરિન્દમરાજાનો ચ ઇવસદ્દસ્સ ઓપમ્મત્થજોતકઞ્ચ દસ્સેન્તો આહ ‘‘યથા’’તિઆદિ. રટ્ઠવિજિતસદ્દા અઞ્ઞમઞ્ઞપરિયાયા. વિસેસનવિસેસ્યાનં કામાચારતો ગમ્યમાનત્તા વુત્તં ‘‘વિજિતં રટ્ઠ’’ન્તિ. ‘‘માતઙ્ગો અરઞ્ઞે નાગો ઇવા’’તિ ઇમિના પદવિભાગં દસ્સેતિ. તેસં પદાનં અત્થં દસ્સેન્તો આહ ‘‘માતઙ્ગોતિ હત્થી વુચ્ચતી’’તિઆદિ. ‘‘હત્થી વુચ્ચતી’’તિ ઇમિના મહન્તો અઙ્ગો સરીરમેતસ્સાતિ માતઙ્ગોતિ વચનત્થેન હત્થી માતઙ્ગો નામાતિ દસ્સેતિ. મહન્તસદ્દસ્સ માતાદેસો. નાગસદ્દો ઉરગે ચ હત્થિમ્હિ ચ નાગરુક્ખે ચ ઉત્તમે ચ નામપઞ્ઞત્તિયઞ્ચાતિ પઞ્ચસુ અત્થેસુ વત્તતિ, ઇધ ઉત્તમત્થેતિ દસ્સેન્તો આહ ‘‘નાગોતિ મહન્તાધિવચનમેત’’ન્તિ. માતઙ્ગરઞ્ઞેવાતિ એત્થ ઇવસદ્દસ્સ ઓપમ્મત્થજોતકભાવં દસ્સેત્વા અત્થયોજનં દસ્સેન્તો આહ ‘‘યથા હી’’તિઆદિ. ‘‘યથા ચ પાલિલેય્યકો’’તિ ઇમિના માતઙ્ગનાગસ્સ સરૂપં ઉપલક્ખણેન દસ્સેતિ.

    Rājāvāti ettha rājā ivāti padavibhāgaṃ katvā rājasaddassa upalakkhaṇavasena mahājanaka, arindamarājāno ca ivasaddassa opammatthajotakañca dassento āha ‘‘yathā’’tiādi. Raṭṭhavijitasaddā aññamaññapariyāyā. Visesanavisesyānaṃ kāmācārato gamyamānattā vuttaṃ ‘‘vijitaṃ raṭṭha’’nti. ‘‘Mātaṅgo araññe nāgo ivā’’ti iminā padavibhāgaṃ dasseti. Tesaṃ padānaṃ atthaṃ dassento āha ‘‘mātaṅgoti hatthī vuccatī’’tiādi. ‘‘Hatthī vuccatī’’ti iminā mahanto aṅgo sarīrametassāti mātaṅgoti vacanatthena hatthī mātaṅgo nāmāti dasseti. Mahantasaddassa mātādeso. Nāgasaddo urage ca hatthimhi ca nāgarukkhe ca uttame ca nāmapaññattiyañcāti pañcasu atthesu vattati, idha uttamattheti dassento āha ‘‘nāgoti mahantādhivacanameta’’nti. Mātaṅgaraññevāti ettha ivasaddassa opammatthajotakabhāvaṃ dassetvā atthayojanaṃ dassento āha ‘‘yathā hī’’tiādi. ‘‘Yathā ca pālileyyako’’ti iminā mātaṅganāgassa sarūpaṃ upalakkhaṇena dasseti.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi
    ૨૭૧. કોસમ્બકવિવાદકથા • 271. Kosambakavivādakathā
    ૨૭૨. દીઘાવુવત્થુ • 272. Dīghāvuvatthu

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / કોસમ્બકવિવાદકથા • Kosambakavivādakathā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā
    કોસમ્બકવિવાદકથાવણ્ણના • Kosambakavivādakathāvaṇṇanā
    દીઘાવુવત્થુકથાવણ્ણના • Dīghāvuvatthukathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā
    કોસમ્બકવિવાદકથાવણ્ણના • Kosambakavivādakathāvaṇṇanā
    દીઘાવુવત્થુકથાવણ્ણના • Dīghāvuvatthukathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / કોસમ્બકવિવાદકથાવણ્ણના • Kosambakavivādakathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact