Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೧೨. ಕೋಸಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
12. Kosiyattheragāthāvaṇṇanā
ಯೋ ಏವ ಗರೂನನ್ತಿಆದಿಕಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಕೋಸಿಯತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕುಸಲಂ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಸತ್ಥಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಉಚ್ಛುಖಣ್ಡಿಕಂ ಅದಾಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಮಗಧರಟ್ಠೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಕೋಸಿಯೋತಿಸ್ಸ ಗೋತ್ತವಸೇನ ನಾಮಂ ಅಕಾಸಿ। ಸೋ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಂ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ, ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಾತಿ। ಸೋ ತೇನ ಸಾಸನೇ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅನುಯುಞ್ಜನ್ತೋ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೨.೪೪.೪೪-೪೯) –
Yoeva garūnantiādikā āyasmato kosiyattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinanto vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthāraṃ disvā pasannacitto ucchukhaṇḍikaṃ adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe brāhmaṇakule nibbatti, kosiyotissa gottavasena nāmaṃ akāsi. So viññutaṃ patto āyasmantaṃ dhammasenāpatiṃ abhiṇhaṃ upasaṅkamati, tassa santike dhammaṃ suṇāti. So tena sāsane paṭiladdhasaddho pabbajitvā kammaṭṭhānaṃ anuyuñjanto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.44.44-49) –
‘‘ನಗರೇ ಬನ್ಧುಮತಿಯಾ, ದ್ವಾರಪಾಲೋ ಅಹೋಸಹಂ।
‘‘Nagare bandhumatiyā, dvārapālo ahosahaṃ;
ಅದ್ದಸಂ ವಿರಜಂ ಬುದ್ಧಂ, ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನ ಪಾರಗುಂ॥
Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, sabbadhammāna pāraguṃ.
‘‘ಉಚ್ಛುಖಣ್ಡಿಕಮಾದಾಯ ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸದಾಸಹಂ।
‘‘Ucchukhaṇḍikamādāya buddhaseṭṭhassadāsahaṃ;
ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಸುಮನೋ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಮಹೇಸಿನೋ॥
Pasannacitto sumano, vipassissa mahesino.
‘‘ಏಕನವುತಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಉಚ್ಛುಮದದಿಂ ತದಾ।
‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ ucchumadadiṃ tadā;
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಉಚ್ಛುಖಣ್ಡಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, ucchukhaṇḍassidaṃ phalaṃ.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಗರುವಾಸಂ ಸಪ್ಪುರಿಸೂಪನಿಸ್ಸಯಞ್ಚ ಪಸಂಸನ್ತೋ –
Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā garuvāsaṃ sappurisūpanissayañca pasaṃsanto –
೩೭೦.
370.
‘‘ಯೋ ವೇ ಗರೂನಂ ವಚನಞ್ಞು ಧೀರೋ, ವಸೇ ಚ ತಮ್ಹಿ ಜನಯೇಥ ಪೇಮಂ।
‘‘Yo ve garūnaṃ vacanaññu dhīro, vase ca tamhi janayetha pemaṃ;
ಸೋ ಭತ್ತಿಮಾ ನಾಮ ಚ ಹೋತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಞತ್ವಾ ಚ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇಸಿ ಅಸ್ಸ॥
So bhattimā nāma ca hoti paṇḍito, ñatvā ca dhammesu visesi assa.
೩೭೧.
371.
‘‘ಯಂ ಆಪದಾ ಉಪ್ಪತಿತಾ ಉಳಾರಾ, ನಕ್ಖಮ್ಭಯನ್ತೇ ಪಟಿಸಙ್ಖಯನ್ತಂ।
‘‘Yaṃ āpadā uppatitā uḷārā, nakkhambhayante paṭisaṅkhayantaṃ;
ಸೋ ಥಾಮವಾ ನಾಮ ಚ ಹೋತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಞತ್ವಾ ಚ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇಸಿ ಅಸ್ಸ॥
So thāmavā nāma ca hoti paṇḍito, ñatvā ca dhammesu visesi assa.
೩೭೨.
372.
‘‘ಯೋ ವೇ ಸಮುದ್ದೋವ ಠಿತೋ ಅನೇಜೋ, ಗಮ್ಭೀರಪಞ್ಞೋ ನಿಪುಣತ್ಥದಸ್ಸೀ।
‘‘Yo ve samuddova ṭhito anejo, gambhīrapañño nipuṇatthadassī;
ಅಸಂಹಾರಿಯೋ ನಾಮ ಚ ಹೋತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಞತ್ವಾ ಚ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇಸಿ ಅಸ್ಸ॥
Asaṃhāriyo nāma ca hoti paṇḍito, ñatvā ca dhammesu visesi assa.
೩೭೩.
373.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಧಮ್ಮಧರೋ ಚ ಹೋತಿ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಹೋತಿ ಅನುಧಮ್ಮಚಾರೀ।
‘‘Bahussuto dhammadharo ca hoti, dhammassa hoti anudhammacārī;
ಸೋ ತಾದಿಸೋ ನಾಮ ಚ ಹೋತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಞತ್ವಾ ಚ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇಸಿ ಅಸ್ಸ॥
So tādiso nāma ca hoti paṇḍito, ñatvā ca dhammesu visesi assa.
೩೭೪.
374.
‘‘ಅತ್ಥಞ್ಚ ಯೋ ಜಾನಾತಿ ಭಾಸಿತಸ್ಸ,
‘‘Atthañca yo jānāti bhāsitassa,
ಅತ್ಥಞ್ಚ ಞತ್ವಾನ ತಥಾ ಕರೋತಿ।
Atthañca ñatvāna tathā karoti;
ಅತ್ಥನ್ತರೋ ನಾಮ ಸ ಹೋತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ,
Atthantaro nāma sa hoti paṇḍito,
ಞತ್ವಾ ಚ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇಸಿ ಅಸ್ಸಾ’’ತಿ॥ –
Ñatvā ca dhammesu visesi assā’’ti. –
ಇಮಾ ಪಞ್ಚ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।
Imā pañca gāthā abhāsi.
ತತ್ಥ ಯೋತಿ ಖತ್ತಿಯಾದೀಸು ಚತೂಸು ಪರಿಸಾಸು ಯೋ ಕೋಚಿ। ವೇತಿ ಬ್ಯತ್ತಂ। ಗರೂನನ್ತಿ ಸೀಲಾದಿಗರುಗುಣಯುತ್ತಾನಂ ಪಣ್ಡಿತಾನಂ। ವಚನಞ್ಞೂತಿ ತೇಸಂ ಅನುಸಾಸನೀವಚನಂ ಜಾನನ್ತೋ, ಯಥಾನುಸಿಟ್ಠಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೋ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಚ ತಸ್ಸ ಫಲಂ ಜಾನನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಧೀರೋತಿ ಧಿತಿಸಮ್ಪನ್ನೋ। ವಸೇ ಚ ತಮ್ಹಿ ಜನಯೇಥ ಪೇಮನ್ತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಗರೂನಂ ವಚನೇ ಓವಾದೇ ವಸೇಯ್ಯ ಯಥಾನುಸಿಟ್ಠಂ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಪಟಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ‘‘ಇಮಿನಾ ವತಾಹಂ ಓವಾದೇನ ಇಮಂ ಜಾತಿಆದಿದುಕ್ಖಂ ವೀತಿವತ್ತೋ’’ತಿ ತತ್ಥ ಜನಯೇಥ ಪೇಮಂ ಗಾರವಂ ಉಪ್ಪಾದೇಯ್ಯ। ಇದಞ್ಹಿ ದ್ವಯಂ ‘‘ಗರೂನಂ ವಚನಞ್ಞು ಧೀರೋ’’ತಿ ಪದದ್ವಯೇನ ವುತ್ತಸ್ಸೇವತ್ಥಸ್ಸ ಪಾಕಟಕರಣಂ। ಸೋತಿ ಯೋ ಗರೂನಂ ವಚನಞ್ಞೂ ಧೀರೋ, ಸೋ ಯಥಾನುಸಿಟ್ಠಂ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ತತ್ಥ ಭತ್ತಿಮಾ ಚ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಜೀವಿತಹೇತುಪಿ ತಸ್ಸ ಅನತಿಕ್ಕಮನತೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಚ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಞತ್ವಾ ಚ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇಸಿ ಅಸ್ಸಾತಿ ತಥಾ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತೋ ಚ ತಾಯ ಏವ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಚತುನ್ನಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಂ ಜಾನನಹೇತು ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೇಸು ವಿಜ್ಜಾತ್ತಯಾದಿವಸೇನ ‘‘ತೇವಿಜ್ಜೋ, ಛಳಭಿಞ್ಞೋ, ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಪತ್ತೋ’’ತಿ ವಿಸೇಸಿ ವಿಸೇಸವಾ ಸಿಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tattha yoti khattiyādīsu catūsu parisāsu yo koci. Veti byattaṃ. Garūnanti sīlādigaruguṇayuttānaṃ paṇḍitānaṃ. Vacanaññūti tesaṃ anusāsanīvacanaṃ jānanto, yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāno paṭipajjitvā ca tassa phalaṃ jānantoti attho. Dhīroti dhitisampanno. Vase ca tamhi janayetha pemanti tasmiṃ garūnaṃ vacane ovāde vaseyya yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjeyya, paṭipajjitvā ‘‘iminā vatāhaṃ ovādena imaṃ jātiādidukkhaṃ vītivatto’’ti tattha janayetha pemaṃ gāravaṃ uppādeyya. Idañhi dvayaṃ ‘‘garūnaṃ vacanaññu dhīro’’ti padadvayena vuttassevatthassa pākaṭakaraṇaṃ. Soti yo garūnaṃ vacanaññū dhīro, so yathānusiṭṭhaṃ paṭipattiyā tattha bhattimā ca nāma hoti, jīvitahetupi tassa anatikkamanato paṇḍito ca nāma hoti. Ñatvā ca dhammesu visesi assāti tathā paṭipajjanto ca tāya eva paṭipattiyā catunnaṃ ariyasaccānaṃ jānanahetu lokiyalokuttaradhammesu vijjāttayādivasena ‘‘tevijjo, chaḷabhiñño, paṭisambhidāpatto’’ti visesi visesavā siyāti attho.
ಯನ್ತಿ ಯಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಅನ್ತರಾಯಕರಣತೋ ‘‘ಆಪದಾ’’ತಿ ಲದ್ಧವೋಹಾರಾ ಸೋತುಣ್ಹಖುಪ್ಪಿಪಾಸಾದಿಪಾಕಟಪರಿಸ್ಸಯಾ ಚೇವ ರಾಗಾದಿಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿಸ್ಸಯಾ ಚ ಉಪ್ಪತಿತಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ, ಉಳಾರಾ ಬಲವನ್ತೋಪಿ ನಕ್ಖಮ್ಭಯನ್ತೇ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಚಾಲೇನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಪಟಿಸಙ್ಖಯನ್ತನ್ತಿ ಪಟಿಸಙ್ಖಾಯಮಾನಂ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನಬಲೇ ಠಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋತಿ ಯೋ ದಳ್ಹತರಾಹಿ ಆಪದಾಹಿಪಿ ಅಕ್ಖಮ್ಭನೀಯೋ, ಸೋ ಥಾಮವಾ ಧಿತಿಮಾ ದಳ್ಹಪರಕ್ಕಮೋ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಅನವಸೇಸಸಂಕಿಲೇಸಪಕ್ಖಸ್ಸ ಅಭಿಭವನಕಪಞ್ಞಾಬಲಸಮಙ್ಗಿತಾಯ ಪಣ್ಡಿತೋ ಚ ನಾಮ ಹೋತಿ। ತಥಾಭೂತೋ ಚ ಞತ್ವಾ ಚ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇಸಿ ಅಸ್ಸಾತಿ ತಂ ವುತ್ತತ್ಥಮೇವ।
Yanti yaṃ puggalaṃ paṭipattiyā antarāyakaraṇato ‘‘āpadā’’ti laddhavohārā sotuṇhakhuppipāsādipākaṭaparissayā ceva rāgādipaṭicchannaparissayā ca uppatitā uppannā, uḷārā balavantopi nakkhambhayante na kiñci cālenti. Kasmā? Paṭisaṅkhayantanti paṭisaṅkhāyamānaṃ paṭisaṅkhānabale ṭhitanti attho. Soti yo daḷhatarāhi āpadāhipi akkhambhanīyo, so thāmavā dhitimā daḷhaparakkamo nāma hoti. Anavasesasaṃkilesapakkhassa abhibhavanakapaññābalasamaṅgitāya paṇḍito ca nāma hoti. Tathābhūto ca ñatvā ca dhammesu visesi assāti taṃ vuttatthameva.
ಸಮುದ್ದೋವ ಠಿತೋತಿ ಸಮುದ್ದೋ ವಿಯ ಠಿತಸಭಾವೋ। ಯಥಾ ಹಿ ಚತುರಾಸೀತಿಯೋಜನಸಹಸ್ಸಗಮ್ಭೀರೇ ಸಿನೇರುಪಾದಸಮೀಪೇ ಮಹಾಸಮುದ್ದೋ ಅಟ್ಠಹಿಪಿ ದಿಸಾಹಿ ಉಟ್ಠಿತೇಹಿ ಪಕತಿವಾತೇಹಿ ಅನಿಞ್ಜನತೋ ಠಿತೋ ಅನೇಜೋ ಗಮ್ಭೀರೋ ಚ, ಏವಂ ಕಿಲೇಸವಾತೇಹಿ ತಿತ್ಥಿಯವಾದವಾತೇಹಿ ಚ ಅಕಮ್ಪನೀಯತೋ ಠಿತೋ ಅನೇಜೋ। ಗಮ್ಭೀರಸ್ಸ ಅನುಪಚಿತಞಾಣಸಮ್ಭಾರೇಹಿ ಅಲದ್ಧಗಾಧಸ್ಸ ನಿಪುಣಸ್ಸ ಸುಖುಮಸ್ಸ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಾದಿಅತ್ಥಸ್ಸ ಪಟಿವಿಜ್ಝನೇನ ಗಮ್ಭೀರಪಞ್ಞೋ ನಿಪುಣತ್ಥದಸ್ಸೀ। ಅಸಂಹಾರಿಯೋ ನಾಮ ಚ ಹೋತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಸೋ ತಾದಿಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ದೇವಪುತ್ತಮಾರಾದೀಸು ವಾ ಕೇನಚಿ ಅಸಂಹಾರಿಯತಾಯ ಅಸಂಹಾರಿಯೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಯಥಾವುತ್ತೇನ ಅತ್ಥೇನ ಪಣ್ಡಿತೋ ಚ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
Samuddovaṭhitoti samuddo viya ṭhitasabhāvo. Yathā hi caturāsītiyojanasahassagambhīre sinerupādasamīpe mahāsamuddo aṭṭhahipi disāhi uṭṭhitehi pakativātehi aniñjanato ṭhito anejo gambhīro ca, evaṃ kilesavātehi titthiyavādavātehi ca akampanīyato ṭhito anejo. Gambhīrassa anupacitañāṇasambhārehi aladdhagādhassa nipuṇassa sukhumassa paṭiccasamuppādādiatthassa paṭivijjhanena gambhīrapañño nipuṇatthadassī. Asaṃhāriyo nāma ca hoti paṇḍito so tādiso puggalo kilesehi devaputtamārādīsu vā kenaci asaṃhāriyatāya asaṃhāriyo nāma hoti, yathāvuttena atthena paṇḍito ca nāma hoti. Sesaṃ vuttanayameva.
ಬಹುಸ್ಸುತೋತಿ ಪರಿಯತ್ತಿಬಾಹುಸಚ್ಚವಸೇನ ಬಹುಸ್ಸುತೋ, ಸುತ್ತಗೇಯ್ಯಾದಿ ಬಹುಂ ಸುತಂ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಬಹುಸ್ಸುತೋ। ತಮೇವ ಧಮ್ಮಂ ಸುವಣ್ಣಭಾಜನೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತಸೀಹವಸಂ ವಿಯ ಅವಿನಸ್ಸನ್ತಮೇವ ಧಾರೇತೀತಿ ಧಮ್ಮಧರೋ ಚ ಹೋತಿ। ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಹೋತಿ ಅನುಧಮ್ಮಚಾರೀತಿ ಯಥಾಸುತಸ್ಸ ಯಥಾಪರಿಯತ್ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅತ್ಥಮಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯ ನವಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅನುರೂಪಂ ಧಮ್ಮಂ ಪುಬ್ಬಭಾಗಪಟಿಪದಾಸಙ್ಖಾತಂ ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲಧುತಙ್ಗಅಸುಭಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾದಿಭೇದಂ ಚರತಿ ಪಟಿಪಜ್ಜತೀತಿ ಅನುಧಮ್ಮಚಾರೀ ಹೋತಿ, ‘‘ಅಜ್ಜ ಅಜ್ಜೇವಾ’’ತಿ ಪಟಿವೇಧಂ ಆಕಙ್ಖನ್ತೋ ವಿಚರತಿ। ಸೋ ತಾದಿಸೋ ನಾಮ ಚ ಹೋತಿ ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಯಂ ಗರುಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಧಮ್ಮಧರೋ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚ ಅನುಧಮ್ಮಚಾರೀ ಹೋತಿ। ಸೋ ಚ ತಾದಿಸೋ ತೇನ ಗರುನಾ ಸದಿಸೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ನಾಮ ಹೋತಿ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಸದಿಸಭಾವತೋ। ತಥಾಭೂತೋ ಪನ ಸೋ ಞತ್ವಾ ಚ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸೇಸಿ ಅಸ್ಸ, ತಂ ವುತ್ತತ್ಥಂವ।
Bahussutoti pariyattibāhusaccavasena bahussuto, suttageyyādi bahuṃ sutaṃ etassāti bahussuto. Tameva dhammaṃ suvaṇṇabhājane pakkhittasīhavasaṃ viya avinassantameva dhāretīti dhammadharo ca hoti. Dhammassa hoti anudhammacārīti yathāsutassa yathāpariyattassa dhammassa atthamaññāya dhammamaññāya navalokuttaradhammassa anurūpaṃ dhammaṃ pubbabhāgapaṭipadāsaṅkhātaṃ catupārisuddhisīladhutaṅgaasubhakammaṭṭhānādibhedaṃ carati paṭipajjatīti anudhammacārī hoti, ‘‘ajja ajjevā’’ti paṭivedhaṃ ākaṅkhanto vicarati. So tādiso nāma ca hoti paṇḍitoti yo puggalo yaṃ garuṃ nissāya bahussuto dhammadharo dhammassa ca anudhammacārī hoti. So ca tādiso tena garunā sadiso paṇḍito nāma hoti paṭipattiyā sadisabhāvato. Tathābhūto pana so ñatvā ca dhammesu visesi assa, taṃ vuttatthaṃva.
ಅತ್ಥಞ್ಚ ಯೋ ಜಾನಾತಿ ಭಾಸಿತಸ್ಸಾತಿ ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಪರಿಯತ್ತಿಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಜಾನಾತಿ। ಜಾನನ್ತೋ ಪನ ‘‘ಇಧ ಸೀಲಂ ವುತ್ತಂ, ಇಧ ಸಮಾಧಿ, ಇಧ ಪಞ್ಞಾ’’ತಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಅತ್ಥಞ್ಚ ಞತ್ವಾನ ತಥಾ ಕರೋತಿ ಯಥಾ ಸತ್ಥಾರಾ ಅನುಸಿಟ್ಠಂ, ತಥಾ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ। ಅತ್ಥನ್ತರೋ ನಾಮ ಸ ಹೋತಿ ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ಸೋ ಏವರೂಪೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅತ್ಥನ್ತರೋ ಅತ್ಥಕಾರಣಾ ಸೀಲಾದಿಅತ್ಥಜಾನನಮತ್ತಮೇವ ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕತ್ವಾ ಪಣ್ಡಿತೋ ಹೋತಿ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
Atthañca yo jānāti bhāsitassāti yo puggalo sammāsambuddhena bhāsitassa pariyattidhammassa atthaṃ jānāti. Jānanto pana ‘‘idha sīlaṃ vuttaṃ, idha samādhi, idha paññā’’ti tattha tattha yathāvuttaṃ atthañca ñatvāna tathā karoti yathā satthārā anusiṭṭhaṃ, tathā paṭipajjati. Atthantaro nāma sa hoti paṇḍitoti so evarūpo puggalo atthantaro atthakāraṇā sīlādiatthajānanamattameva upanissayaṃ katvā paṇḍito hoti. Sesaṃ vuttanayameva.
ಏತ್ಥ ಚ ಪಠಮಗಾಥಾಯ ‘‘ಯೋ ವೇ ಗರೂನ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಸದ್ಧೂಪನಿಸ್ಸಯೋ ವಿಸೇಸಭಾವೋ ವುತ್ತೋ, ದುತಿಯಗಾಥಾಯ ‘‘ಯಂ ಆಪದಾ’’ತಿ ಆದಿನಾ ವೀರಿಯೂಪನಿಸ್ಸಯೋ, ತತಿಯಗಾಥಾಯ ‘‘ಯೋ ವೇ ಸಮುದ್ದೋವ ಠಿತೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಸಮಾಧೂಪನಿಸ್ಸಯೋ, ಚತುತ್ಥಗಾಥಾಯ ‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಸತೂಪನಿಸ್ಸಯೋ, ಪಞ್ಚಮಗಾಥಾಯ ‘‘ಅತ್ಥಞ್ಚ ಯೋ ಜಾನಾತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಪಞ್ಞೂಪನಿಸ್ಸಯೋ ವಿಸೇಸಭಾವೋ ವುತ್ತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Ettha ca paṭhamagāthāya ‘‘yo ve garūna’’ntiādinā saddhūpanissayo visesabhāvo vutto, dutiyagāthāya ‘‘yaṃ āpadā’’ti ādinā vīriyūpanissayo, tatiyagāthāya ‘‘yo ve samuddova ṭhito’’tiādinā samādhūpanissayo, catutthagāthāya ‘‘bahussuto’’tiādinā satūpanissayo, pañcamagāthāya ‘‘atthañca yo jānātī’’tiādinā paññūpanissayo visesabhāvo vuttoti veditabbo.
ಕೋಸಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kosiyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ಪಞ್ಚಕನಿಪಾತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pañcakanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೧೨. ಕೋಸಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 12. Kosiyattheragāthā