Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મિલિન્દપઞ્હપાળિ • Milindapañhapāḷi |
૩. કોટિપઞ્ઞાયનપઞ્હો
3. Koṭipaññāyanapañho
૩. રાજા આહ ‘‘ભન્તે નાગસેન, યં પનેતં બ્રૂસિ ‘પુરિમા કોટિ ન પઞ્ઞાયતી’તિ, કતમા ચ સા પુરિમા કોટી’’તિ? ‘‘યો ખો, મહારાજ, અતીતો અદ્ધા, એસા પુરિમા કોટી’’તિ. ‘‘ભન્તે નાગસેન, યં પનેતં બ્રૂસિ ‘પુરિમા કોટિ ન પઞ્ઞાયતી’તિ, કિં પન, ભન્તે , સબ્બાપિ પુરિમા કોટિ ન પઞ્ઞાયતી’’તિ? ‘‘કાચિ, મહારાજ, પઞ્ઞાયતિ, કાચિ ન પઞ્ઞાયતી’’તિ. ‘‘કતમા, ભન્તે, પઞ્ઞાયતિ, કતમા ન પઞ્ઞાયતી’’તિ? ‘‘ઇતો પુબ્બે, મહારાજ, સબ્બેન સબ્બં સબ્બથા સબ્બં અવિજ્જા નાહોસીતિ એસા પુરિમા કોટિ ન પઞ્ઞાયતિ, યં અહુત્વા સમ્ભોતિ, હુત્વા પટિવિગચ્છતિ, એસપ પુરિમા કોટિ પઞ્ઞાયતી’’તિ .
3. Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, yaṃ panetaṃ brūsi ‘purimā koṭi na paññāyatī’ti, katamā ca sā purimā koṭī’’ti? ‘‘Yo kho, mahārāja, atīto addhā, esā purimā koṭī’’ti. ‘‘Bhante nāgasena, yaṃ panetaṃ brūsi ‘purimā koṭi na paññāyatī’ti, kiṃ pana, bhante , sabbāpi purimā koṭi na paññāyatī’’ti? ‘‘Kāci, mahārāja, paññāyati, kāci na paññāyatī’’ti. ‘‘Katamā, bhante, paññāyati, katamā na paññāyatī’’ti? ‘‘Ito pubbe, mahārāja, sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ avijjā nāhosīti esā purimā koṭi na paññāyati, yaṃ ahutvā sambhoti, hutvā paṭivigacchati, esapa purimā koṭi paññāyatī’’ti .
‘‘ભન્તે નાગસેન, યં અહુત્વા સમ્ભોતિ, હુત્વા પટિવિગચ્છતિ, નનુ તં ઉભતો છિન્નં અત્થં ગચ્છતી’’તિ? ‘‘યદિ, મહારાજ, ઉભતો છિન્નં અત્થં ગચ્છતિ, ઉભતો છિન્ના સક્કા વડ્ઢેતુ’’ન્તિ? ‘‘આમ, સાપિ સક્કા વડ્ઢેતુ’’ન્તિ.’’નાહં, ભન્તે, એતં પુચ્છામિ કોટિતો સક્કા વડ્ઢેતુ’’ન્તિ? ‘‘આમ સક્કા વડ્ઢેતુ’’ન્તિ.
‘‘Bhante nāgasena, yaṃ ahutvā sambhoti, hutvā paṭivigacchati, nanu taṃ ubhato chinnaṃ atthaṃ gacchatī’’ti? ‘‘Yadi, mahārāja, ubhato chinnaṃ atthaṃ gacchati, ubhato chinnā sakkā vaḍḍhetu’’nti? ‘‘Āma, sāpi sakkā vaḍḍhetu’’nti.’’Nāhaṃ, bhante, etaṃ pucchāmi koṭito sakkā vaḍḍhetu’’nti? ‘‘Āma sakkā vaḍḍhetu’’nti.
‘‘ઓપમ્મં કરોહી’’તિ. થેરો તસ્સ રુક્ખૂપમં અકાસિ, ખન્ધા ચ કેવલસ્સ દુક્ખક્ખન્ધસ્સ બીજાની’’તિ.
‘‘Opammaṃ karohī’’ti. Thero tassa rukkhūpamaṃ akāsi, khandhā ca kevalassa dukkhakkhandhassa bījānī’’ti.
‘‘કલ્લોસિ, ભન્તે નાગસેના’’તિ.
‘‘Kallosi, bhante nāgasenā’’ti.
કોટિપઞ્ઞાયનપઞ્હો તતિયો.
Koṭipaññāyanapañho tatiyo.