| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဓမ္မသင္ဂဏီ-မူလဋီကာ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
ကောဋ္ဌာသဝာရဝဏ္ဏနာ
Koṭṭhāsavāravaṇṇanā
၅၈-၁၂၀. နိဒ္ဒေသဝာရေ ပုစ္ဆာဒီနံ ပစ္စေကံ အနေကတ္တေပိ ပုစ္ဆာဒိဘာဝေန ဧကတ္တံ ဥပနေတ္ဝာ စတုပရိစ္ဆေဒတာ ဝုတ္တာ။ စတ္တာရော ဒ္ဝေတိ ဧဝမာဒိကံ သင္ခိပိတ္ဝာ သဟ ဝာ ဂဟဏံ သင္ဂဟော။ ဌပေတ္ဝာ ယေဝာပနကေတိ သင္ဂဟေတဗ္ဗေ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တေ ဟိ ဝိသုံ ဝိသုံ ဥဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ စ ဝိပ္ပကိဏ္ဏာတိ သင္ဂဟေတဗ္ဗာ ဟောန္တိ, န ယေဝာပနကာ သင္ဂဟဂမနေနေဝ တထာ အဝိပ္ပကိဏ္ဏတ္တာ။ ယသ္မာ ပန သင္ခာရက္ခန္ဓပရိယာပန္နာ ဟောန္တိ, တသ္မာ တံနိဒ္ဒေသေ အခန္ဓဘာဝနိဝာရဏတ္ထံ ယေဝာပနာတ္ဝေဝ ဝုတ္တာတိ န ယေဝာပနကာ ဌပေတဗ္ဗာတိ။ ပစ္စယသင္ခာတေနာတိ အာဟာရပစ္စယသင္ခာတေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အထ ဝာ ‘‘ဟေတု ပစ္စယော’’တိ ဧတေသု ဒ္ဝီသု ဇနကော ဟေတု ဥပတ္ထမ္ဘကော ပစ္စယောတိ ဧဝံ ဝိသေသဝန္တေသု ပစ္စယသင္ခာတေန။ ယထာ ဟိ ကဗဠီကာရာဟာရော ဩဇဋ္ဌမကရူပာဟရဏေန ရူပကာယံ ဥပတ္ထမ္ဘေတိ, ဧဝမိမေပိ ဝေဒနာဒိအာဟရဏေန နာမကာယန္တိ။ တထာ စ ဟောန္တီတိ သာဓာရဏေ သဟဇာတာဒိပစ္စယေ သန္ဓာယာဟ။ အညထာ စာတိ အညေန စ ဧကေနာကာရေန ပစ္စယာ ဟောန္တိယေဝာတိ အာဟာရာတိ ဝုစ္စန္တီတိ အတ္ထော။ တသ္မာ အာဟရဏကိစ္စရဟိတာနံ ဟေတုအဓိပတိအာဒီနံ နတ္ထိ အာဟာရဘာဝပ္ပသင္ဂော။ တိသ္သော စ ဝေဒနာ အာဟရတီတိအာဒိ ယထာသမ္ဘဝဝသေန ဝုတ္တံ, န ဣမသ္မိံယေဝ စိတ္တေ ဖသ္သာဒိဝသေန။ တယော စ ဘဝေတိ ကာမာဒိဘဝဘူတံ ဝိညာဏံ ဝိသေသေန, အဝိသေသေန စ ပဉ္စုပာဒာနက္ခန္ဓေ။
58-120. Niddesavāre pucchādīnaṃ paccekaṃ anekattepi pucchādibhāvena ekattaṃ upanetvā catuparicchedatā vuttā. Cattāro dveti evamādikaṃ saṅkhipitvā saha vā gahaṇaṃ saṅgaho. Ṭhapetvā yevāpanaketi saṅgahetabbe sandhāya vuttaṃ. Te hi visuṃ visuṃ uddiṭṭhattā niddiṭṭhattā ca vippakiṇṇāti saṅgahetabbā honti, na yevāpanakā saṅgahagamaneneva tathā avippakiṇṇattā. Yasmā pana saṅkhārakkhandhapariyāpannā honti, tasmā taṃniddese akhandhabhāvanivāraṇatthaṃ yevāpanātveva vuttāti na yevāpanakā ṭhapetabbāti. Paccayasaṅkhātenāti āhārapaccayasaṅkhātenāti vuttaṃ hoti. Atha vā ‘‘hetu paccayo’’ti etesu dvīsu janako hetu upatthambhako paccayoti evaṃ visesavantesu paccayasaṅkhātena. Yathā hi kabaḷīkārāhāro ojaṭṭhamakarūpāharaṇena rūpakāyaṃ upatthambheti, evamimepi vedanādiāharaṇena nāmakāyanti. Tathā ca hontīti sādhāraṇe sahajātādipaccaye sandhāyāha. Aññathā cāti aññena ca ekenākārena paccayā hontiyevāti āhārāti vuccantīti attho. Tasmā āharaṇakiccarahitānaṃ hetuadhipatiādīnaṃ natthi āhārabhāvappasaṅgo. Tisso ca vedanā āharatītiādi yathāsambhavavasena vuttaṃ, na imasmiṃyeva citte phassādivasena. Tayo ca bhaveti kāmādibhavabhūtaṃ viññāṇaṃ visesena, avisesena ca pañcupādānakkhandhe.
အာရမ္မဏံ ဥပဂန္တ္ဝာ နိဇ္ဈာယနံ စိန္တနံ ဥပနိဇ္ဈာယနံ။ ဟေတ္ဝဋ္ဌေနာတိ ဥပာယတ္ထေန, န မူလတ္ထေန။ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဂတော ပဋိပန္နော နာနာက္ခဏိကော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော လောကုတ္တရက္ခဏေဝ သဟ ပဝတ္တော ယထာဂတမဂ္ဂောတိ ဝုတ္တော။ ဝိပသ္သနာက္ခဏတော ပုဗ္ဗေဝ ကာယကမ္မာဒီနံ သုပရိသုဒ္ဓတာယ အဋ္ဌင္ဂိကမဂ္ဂုပနိသ္သယသ္သ ‘‘အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတီ’’တိ (မ. နိ. ၃.၄၃၁) ဧဝံ ဝုတ္တေန ပရိယာယေန ပုဗ္ဗဘာဂမဂ္ဂသ္သ အဋ္ဌင္ဂိကတာ ယထာဂတဝစနေန ဒီပိတာ, န ဧကက္ခဏေ အဋ္ဌန္နံ အင္ဂာနံ သဗ္ဘာဝာတိ ဧဝမသ္သပိ ပရိယာယဒေသနတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝိဇာနနမေဝ စိတ္တဝိစိတ္တတာတိ ‘‘စိတ္တဝိစိတ္တဋ္ဌေန ဧကောဝ ဓမ္မော ဝိညာဏက္ခန္ဓော’’တိ အာဟ။ စတ္တာရော ခန္ဓာ ဟောန္တီတိအာဒီသု ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒီနံ သင္ဂဟေ ကတေပိ ပုန ‘‘ဧကော ဝေဒနာက္ခန္ဓော ဟောတီ’’တိအာဒိဝစနံ န အနေကေ ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒယော ဇာတိနိဒ္ဒေသေန ဣဓ ဝုတ္တာတိ ဒသ္သနတ္ထံ။ ဣန္ဒ္ရိယေသု စ ဧကသ္သ ဇာတိနိဒ္ဒေသဘာဝေ ပဋိက္ခိတ္တေ အညေသံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ အာဟာရာဒီနဉ္စ တပ္ပဋိက္ခေပော ကတော ဟောတီတိ ပုဗ္ဗင္ဂမသ္သ မနိန္ဒ္ရိယသ္သေဝ ကတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
Ārammaṇaṃ upagantvā nijjhāyanaṃ cintanaṃ upanijjhāyanaṃ. Hetvaṭṭhenāti upāyatthena, na mūlatthena. Pubbabhāge gato paṭipanno nānākkhaṇiko aṭṭhaṅgiko maggo lokuttarakkhaṇeva saha pavatto yathāgatamaggoti vutto. Vipassanākkhaṇato pubbeva kāyakammādīnaṃ suparisuddhatāya aṭṭhaṅgikamaggupanissayassa ‘‘ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvanāpāripūriṃ gacchatī’’ti (ma. ni. 3.431) evaṃ vuttena pariyāyena pubbabhāgamaggassa aṭṭhaṅgikatā yathāgatavacanena dīpitā, na ekakkhaṇe aṭṭhannaṃ aṅgānaṃ sabbhāvāti evamassapi pariyāyadesanatā veditabbā. Vijānanameva cittavicittatāti ‘‘cittavicittaṭṭhena ekova dhammo viññāṇakkhandho’’ti āha. Cattāro khandhā hontītiādīsu vedanākkhandhādīnaṃ saṅgahe katepi puna ‘‘eko vedanākkhandho hotī’’tiādivacanaṃ na aneke vedanākkhandhādayo jātiniddesena idha vuttāti dassanatthaṃ. Indriyesu ca ekassa jātiniddesabhāve paṭikkhitte aññesaṃ indriyānaṃ āhārādīnañca tappaṭikkhepo kato hotīti pubbaṅgamassa manindriyasseva katoti daṭṭhabbo.
ကောဋ္ဌာသဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Koṭṭhāsavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / အဘိဓမ္မပိဋက • Abhidhammapiṭaka / ဓမ္မသင္ဂဏီပာဠိ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ကာမာဝစရကုသလံ • Kāmāvacarakusalaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / အဘိဓမ္မပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ဓမ္မသင္ဂဏိ-အဋ္ဌကထာ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / ကောဋ္ဌာသဝာရော • Koṭṭhāsavāro
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ဓမ္မသင္ဂဏီ-အနုဋီကာ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ကောဋ္ဌာသဝာရကထာဝဏ္ဏနာ • Koṭṭhāsavārakathāvaṇṇanā
