Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[੮੯] ੯. ਕੁਹਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[89] 9. Kuhakajātakavaṇṇanā
વਾਚਾવ ਕਿਰ ਤੇ ਆਸੀਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਕੁਹਕਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਕੁਹਕવਤ੍ਥੁ ਉਦ੍ਦਾਲਕਜਾਤਕੇ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
Vācāvakira te āsīti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ kuhakabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Kuhakavatthu uddālakajātake āvi bhavissati.
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਏਕਂ ਗਾਮਕਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਏਕੋ ਕੂਟਜਟਿਲੋ ਕੁਹਕਤਾਪਸੋ વਸਤਿ। ਏਕੋ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਤਸ੍ਸ ਅਰਞ੍ਞੇ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਂ વਾਸੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹੇ ਪਣੀਤਾਹਾਰੇਨ ਪਟਿਜਗ੍ਗਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਕੂਟਜਟਿਲਂ ‘‘ਸੀਲવਾ ਏਸੋ’’ਤਿ ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਚੋਰਭਯੇਨ ਸੁવਣ੍ਣਨਿਕ੍ਖਸਤਂ ਤਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਨੇਤ੍વਾ ਭੂਮਿਗਤਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਓਲੋਕੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਤਾਪਸੋ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਨਾਮ, ਆવੁਸੋ, ਏવਰੂਪਂ ਕਥੇਤੁਂ, ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਪਰਸਨ੍ਤਕੇ ਲੋਭੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਦੁਟ੍ਠਤਾਪਸੋ ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਜੀવਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਕਤਿਪਾਹਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਂ ਸੁવਣ੍ਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯਮੇવ વਸਿਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਤਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ ‘‘ਆવੁਸੋ, ਮਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਚਿਰਂ વਸਿਮ੍ਹ, ਅਤਿਚਿਰਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ વਸਨ੍ਤਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਗ੍ਗੋ ਹੋਤਿ, ਸਂਸਗ੍ਗੋ ਚ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਮਲਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਗਚ੍ਛਾਮਹ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਨ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਯਾਚਿਯਮਾਨੋਪਿ ਨਿવਤ੍ਤਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੋ ‘‘ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਗਚ੍ਛਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਯਾવ ਗਾਮਦ੍વਾਰਂ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿ। ਤਾਪਸੋਪਿ ਥੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾવ ‘‘ਇਮਂ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਂ ਮਯਾ વਞ੍ਚੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਜਟਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਤਿਣਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿ। ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ‘‘ਕਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਆવੁਸੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਗੇਹਚ੍ਛਦਨਤੋ ਮੇ ਜਟਾਸੁ ਏਕਤਿਣਂ ਲਗ੍ਗਂ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਞ੍ਚ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਤਂ ਆਦਾਯ ਆਗਤੋਮ੍ਹੀਤਿ। ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ‘‘ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਤਿਣਸਲਾਕਮ੍ਪਿ ਨਾਮ ਪਰਸਨ੍ਤਕਂ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਅਹੋ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਕੋ ਮੇ ਅਯ੍ਯੋ’’ਤਿ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ।
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente ekaṃ gāmakaṃ upanissāya eko kūṭajaṭilo kuhakatāpaso vasati. Eko kuṭumbiko tassa araññe paṇṇasālaṃ kāretvā tattha naṃ vāsento attano gehe paṇītāhārena paṭijaggati. So taṃ kūṭajaṭilaṃ ‘‘sīlavā eso’’ti saddahitvā corabhayena suvaṇṇanikkhasataṃ tassa paṇṇasālaṃ netvā bhūmigataṃ katvā ‘‘idaṃ olokeyyāsi, bhante’’ti āha. Atha naṃ tāpaso ‘‘pabbajitānaṃ nāma, āvuso, evarūpaṃ kathetuṃ, na vaṭṭati, amhākaṃ pana parasantake lobho nāma natthī’’ti āha. So ‘‘sādhu, bhante’’ti tassa vacanaṃ saddahitvā pakkāmi. Duṭṭhatāpaso ‘‘sakkā ettakena jīvitu’’nti katipāhaṃ atikkamitvā taṃ suvaṇṇaṃ gahetvā antarāmagge ekasmiṃ ṭhāne ṭhapetvā āgantvā paṇṇasālāyameva vasitvā punadivase tassa gehe bhattakiccaṃ katvā evamāha ‘‘āvuso, mayaṃ tumhe nissāya ciraṃ vasimha, aticiraṃ ekasmiṃ ṭhāne vasantānaṃ manussehi saddhiṃ saṃsaggo hoti, saṃsaggo ca nāma pabbajitānaṃ malaṃ, tasmā gacchāmaha’’nti vatvā tena punappunaṃ yāciyamānopi nivattituṃ na icchi. Atha naṃ so ‘‘evaṃ sante gacchatha, bhante’’ti yāva gāmadvāraṃ anugantvā nivatti. Tāpasopi thokaṃ gantvāva ‘‘imaṃ kuṭumbikaṃ mayā vañcetuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā jaṭānaṃ antare tiṇaṃ ṭhapetvā paṭinivatti. Kuṭumbiko ‘‘kiṃ, bhante, nivattitthā’’ti pucchi. Āvuso tumhākaṃ gehacchadanato me jaṭāsu ekatiṇaṃ laggaṃ, adinnādānañca nāma pabbajitānaṃ na vaṭṭati, taṃ ādāya āgatomhīti. Kuṭumbiko ‘‘chaḍḍetvā gacchatha, bhante’’ti vatvā ‘‘tiṇasalākampi nāma parasantakaṃ na gaṇhāti, aho kukkuccako me ayyo’’ti pasīditvā vanditvā uyyojesi.
ਤਦਾ ਪਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਨ ਭਣ੍ਡਤ੍ਥਾਯ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿવੇਸਨੇ ਨਿવਾਸੋ ਗਹਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਤਾਪਸਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾવ ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਇਮਿਨਾ ਦੁਟ੍ਠਤਾਪਸੇਨ ਇਮਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਗਹਿਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਂ ਪੁਚ੍ਛਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਤੇ, ਸਮ੍ਮ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਏਤਸ੍ਸ ਤਾਪਸਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਸਮ੍ਮ, ਸੁવਣ੍ਣਨਿਕ੍ਖਸਤ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਗਚ੍ਛ, ਤਂ ਉਪਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ । ਸੋ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਅਦਿਸ੍વਾ વੇਗੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ, ਸਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਨ ਤੇ ਸੁવਣ੍ਣਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਗਹਿਤਂ, ਤੇਨੇવ ਕੁਹਕਤਾਪਸੇਨ ਗਹਿਤਂ, ਏਹਿ, ਤਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਮਾ’’ਤਿ વੇਗੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕੂਟਤਾਪਸਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਚ ਪਾਦੇਹਿ ਚ ਪੋਥੇਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਂ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸੁવਣ੍ਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਨਿਕ੍ਖਸਤਂ ਹਰਮਾਨੋ ਅਸਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਿਣਮਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਤੋਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਂ ਗਰਹਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Tadā pana bodhisattena bhaṇḍatthāya paccantaṃ gacchantena tasmiṃ nivesane nivāso gahito hoti. So tāpasassa vacanaṃ sutvāva ‘‘addhā iminā duṭṭhatāpasena imassa kiñci gahitaṃ bhavissatī’’ti kuṭumbikaṃ pucchi ‘‘atthi pana te, samma, kiñci etassa tāpasassa santike nikkhitta’’nti? ‘‘Atthi, samma, suvaṇṇanikkhasata’’nti. ‘‘Tena hi gaccha, taṃ upadhārehī’’ti . So paṇṇasālaṃ gantvā taṃ adisvā vegenāgantvā ‘‘natthi, sammā’’ti āha. ‘‘Na te suvaṇṇaṃ aññena gahitaṃ, teneva kuhakatāpasena gahitaṃ, ehi, taṃ anubandhitvā gaṇhāmā’’ti vegena gantvā kūṭatāpasaṃ gaṇhitvā hatthehi ca pādehi ca pothetvā suvaṇṇaṃ āharāpetvā gaṇhiṃsu. Bodhisatto suvaṇṇaṃ disvā ‘‘nikkhasataṃ haramāno asajjitvā tiṇamatte sattosī’’ti vatvā taṃ garahanto imaṃ gāthamāha –
੮੯.
89.
‘‘વਾਚਾવ ਕਿਰ ਤੇ ਆਸਿ, ਸਣ੍ਹਾ ਸਖਿਲਭਾਣਿਨੋ।
‘‘Vācāva kira te āsi, saṇhā sakhilabhāṇino;
ਤਿਣਮਤ੍ਤੇ ਅਸਜ੍ਜਿਤ੍ਥੋ, ਨੋ ਚ ਨਿਕ੍ਖਸਤਂ ਹਰ’’ਨ੍ਤਿ॥
Tiṇamatte asajjittho, no ca nikkhasataṃ hara’’nti.
ਤਤ੍ਥ વਾਚਾવ ਕਿਰ ਤੇ ਆਸਿ, ਸਣ੍ਹਾ ਸਖਿਲਭਾਣਿਨੋਤਿ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਤਿਣਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਖਿਲਂ ਮੁਦੁવਚਨਂ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾਚਾ ਏવ ਕਿਰ ਤੇ ਸਣ੍ਹਾ ਆਸਿ, વਚਨਮਤ੍ਤਮੇવ ਮਟ੍ਠਂ ਅਹੋਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਿਣਮਤ੍ਤੇ ਅਸਜ੍ਜਿਤ੍ਥੋਤਿ ਕੂਟਜਟਿਲ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਤਿਣਸਲਾਕਾਯ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਕੁਰੁਮਾਨੋ ਤ੍વਂ ਸਤ੍ਤੋ ਆਸਤ੍ਤੋ ਲਗ੍ਗੋ ਅਹੋਸਿ। ਨੋ ਚ ਨਿਕ੍ਖਸਤਂ ਹਰਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਪਨ ਨਿਕ੍ਖਸਤਂ ਹਰਨ੍ਤੋ ਅਸਤ੍ਤੋ ਨਿਲ੍ਲਗ੍ਗੋવ ਜਾਤੋਸੀਤਿ।
Tattha vācāva kira te āsi, saṇhā sakhilabhāṇinoti ‘‘pabbajitānaṃ tiṇamattampi adinnaṃ ādātuṃ na vaṭṭatī’’ti evaṃ sakhilaṃ muduvacanaṃ vadantassa vācā eva kira te saṇhā āsi, vacanamattameva maṭṭhaṃ ahosīti attho. Tiṇamatte asajjitthoti kūṭajaṭila ekissā tiṇasalākāya kukkuccaṃ kurumāno tvaṃ satto āsatto laggo ahosi. No ca nikkhasataṃ haranti imaṃ pana nikkhasataṃ haranto asatto nillaggova jātosīti.
ਏવਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਂ ਗਰਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਾ ਪੁਨ, ਕੂਟਜਟਿਲ, ਏવਰੂਪਮਕਾਸੀ’’ਤਿ ਓવਾਦਂ ਦਤ੍વਾ ਯਥਾਕਮ੍ਮਂ ਗਤੋ।
Evaṃ bodhisatto taṃ garahitvā ‘‘mā puna, kūṭajaṭila, evarūpamakāsī’’ti ovādaṃ datvā yathākammaṃ gato.
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવੇਸ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਹਕੋ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਕੁਹਕੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਕੂਟਤਾਪਸੋ ਕੁਹਕਭਿਕ੍ਖੁ ਅਹੋਸਿ, ਪਣ੍ਡਿਤਪੁਰਿਸੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā ‘‘na, bhikkhave, idānevesa bhikkhu kuhako, pubbepi kuhakoyevā’’ti vatvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā kūṭatāpaso kuhakabhikkhu ahosi, paṇḍitapuriso pana ahameva ahosi’’nti.
ਕੁਹਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਨવਮਾ।
Kuhakajātakavaṇṇanā navamā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੮੯. ਕੁਹਕਜਾਤਕਂ • 89. Kuhakajātakaṃ