| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
੯. ਕੁਹਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
9. Kuhasuttavaṇṇanā
੧੦੮. ਨવਮੇ ਕੁਹਾਤਿ ਸਾਮਨ੍ਤਜਪ੍ਪਨਾਦਿਨਾ ਕੁਹਨવਤ੍ਥੁਨਾ ਕੁਹਕਾ, ਅਸਨ੍ਤਗੁਣਸਮ੍ਭਾવਨਿਚ੍ਛਾਯ ਕੋਹਞ੍ਞਂ ਕਤ੍વਾ ਪਰੇਸਂ વਿਮ੍ਹਾਪਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਥਦ੍ਧਾਤਿ ਕੋਧੇਨ ਚ ਮਾਨੇਨ ਚ ਥਦ੍ਧਮਾਨਸਾ। ‘‘ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਾਯਾਸਬਹੁਲੋ, ਅਪ੍ਪਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਤੋ ਸਮਾਨੋ ਅਭਿਸਜ੍ਜਤਿ ਕੁਪ੍ਪਤਿ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ ਪਤਿਤ੍ਥੀਯਤੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੩.੨੫; ਪੁ॰ ਪ॰ ੧੦੧) ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਨ ਕੋਧੇਨ ਚ, ‘‘ਦੁਬ੍ਬਚੋ ਹੋਤਿ ਦੋવਚਸ੍ਸਕਰਣੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਕ੍ਖਮੋ ਅਪ੍ਪਦਕ੍ਖਿਣਗ੍ਗਾਹੀ ਅਨੁਸਾਸਨਿ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੮੧) ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਨ ਦੋવਚਸ੍ਸੇਨ ਚ, ‘‘ਜਾਤਿਮਦੋ, ਗੋਤ੍ਤਮਦੋ, ਸਿਪ੍ਪਮਦੋ, ਆਰੋਗ੍ਯਮਦੋ, ਯੋਬ੍ਬਨਮਦੋ, ਜੀવਿਤਮਦੋ’’ਤਿ (વਿਭ॰ ੮੩੨) ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਨ ਜਾਤਿਮਦਾਦਿਭੇਦੇਨ ਮਦੇਨ ਚ ਗਰੁਕਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਗਰੂਸੁ ਪਰਮਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਅਕਤ੍વਾ ਅਯੋਸਲਾਕਂ ਗਿਲਿਤ੍વਾ ਠਿਤਾ વਿਯ ਅਨੋਨਤਾ ਹੁਤ੍વਾ વਿਚਰਣਕਾ। ਲਪਾਤਿ ਉਪਲਾਪਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવવਸੇਨ ਕੁਲਸਙ੍ਗਾਹਕਾ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥਂ ਪਯੁਤ੍ਤવਾਚਾવਸੇਨ ਨਿਪ੍ਪੇਸਿਕਤਾવਸੇਨ ਚ ਲਪਕਾਤਿ વਾ ਅਤ੍ਥੋ।
108. Navame kuhāti sāmantajappanādinā kuhanavatthunā kuhakā, asantaguṇasambhāvanicchāya kohaññaṃ katvā paresaṃ vimhāpakāti attho. Thaddhāti kodhena ca mānena ca thaddhamānasā. ‘‘Kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyatī’’ti (a. ni. 3.25; pu. pa. 101) evaṃ vuttena kodhena ca, ‘‘dubbaco hoti dovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato akkhamo appadakkhiṇaggāhī anusāsani’’nti (ma. ni. 1.181) evaṃ vuttena dovacassena ca, ‘‘jātimado, gottamado, sippamado, ārogyamado, yobbanamado, jīvitamado’’ti (vibha. 832) evaṃ vuttena jātimadādibhedena madena ca garukātabbesu garūsu paramanipaccakāraṃ akatvā ayosalākaṃ gilitvā ṭhitā viya anonatā hutvā vicaraṇakā. Lapāti upalāpakā micchājīvavasena kulasaṅgāhakā paccayatthaṃ payuttavācāvasena nippesikatāvasena ca lapakāti vā attho.
ਸਿਙ੍ਗੀਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸਿਙ੍ਗਂ? ਯਂ ਸਿਙ੍ਗਂ ਸਿਙ੍ਗਾਰਤਾ ਚਾਤੁਰਤਾ ਚਾਤੁਰਿਯਂ ਪਰਿਕ੍ਖਤ੍ਤਤਾ ਪਾਰਿਕ੍ਖਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (વਿਭ॰ ੮੫੨) ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਿਙ੍ਗਸਦਿਸੇਹਿ ਪਾਕਟਕਿਲੇਸੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। ਉਨ੍ਨਲ਼ਾਤਿ ਉਗ੍ਗਤਨਲ਼ਾ, ਨਲ਼ਸਦਿਸਂ ਤੁਚ੍ਛਮਾਨਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ વਿਚਰਣਕਾ। ਅਸਮਾਹਿਤਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਮਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਲਾਭਿਨੋ। ਨ ਮੇ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਾਮਕਾਤਿ ਤੇ ਮਯ੍ਹਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਮੇਤਿ ਇਦਂ ਪਦਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਤ੍ਤਾ ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤੇ ਕੁਹਨਾਦਿਯੋਗਤੋ ਨ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨ ਮਾਮਕਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਅਪਗਤਾਤਿ ਯਦਿਪਿ ਤੇ ਮਮ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਨ ਅਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਤੋ ਅਪਗਤਾ ਏવ ਇਮਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਾ, ਇਤੋ ਤੇ ਸੁવਿਦੂਰવਿਦੂਰੇ ਠਿਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –
Siṅgīti ‘‘tattha katamaṃ siṅgaṃ? Yaṃ siṅgaṃ siṅgāratā cāturatā cāturiyaṃ parikkhattatā pārikkhattiya’’nti (vibha. 852) evaṃ vuttehi siṅgasadisehi pākaṭakilesehi samannāgatā. Unnaḷāti uggatanaḷā, naḷasadisaṃ tucchamānaṃ ukkhipitvā vicaraṇakā. Asamāhitāti cittekaggatāmattassāpi alābhino. Na me te, bhikkhave, bhikkhū māmakāti te mayhaṃ bhikkhū mama santakā na honti. Meti idaṃ padaṃ attānaṃ uddissa pabbajitattā bhagavatā vuttaṃ. Yasmā pana te kuhanādiyogato na sammā paṭipannā, tasmā ‘‘na māmakā’’ti vuttā. Apagatāti yadipi te mama sāsane pabbajitā, yathānusiṭṭhaṃ pana appaṭipajjanato apagatā eva imasmā dhammavinayā, ito te suvidūravidūre ṭhitāti dasseti. Vuttañhetaṃ –
‘‘ਨਭਞ੍ਚ ਦੂਰੇ ਪਥવੀ ਚ ਦੂਰੇ,
‘‘Nabhañca dūre pathavī ca dūre,
ਪਾਰਂ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਤਦਾਹੁ ਦੂਰੇ।
Pāraṃ samuddassa tadāhu dūre;
ਤਤੋ ਹવੇ ਦੂਰਤਰਂ વਦਨ੍ਤਿ,
Tato have dūrataraṃ vadanti,
ਸਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਅਸਤਞ੍ਚ ਰਾਜਾ’’ਤਿ॥ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੪੭; ਜਾ॰ ੨.੨੧.੪੧੪)।
Satañca dhammaṃ asatañca rājā’’ti. (a. ni. 4.47; jā. 2.21.414);
વੁਦ੍ਧਿਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣੇਹਿ વਡ੍ਢਨવਸੇਨ વੁਦ੍ਧਿਂ, ਤਤ੍ਥ ਨਿਚ੍ਚਲਭਾવੇਨ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਤ੍ਥਟਭਾવੇਨ ਸੀਲਾਦਿਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ વੇਪੁਲ੍ਲਂ। ਨ ਚ ਤੇ ਕੁਹਾਦਿਸਭਾવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇ ਖੋ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਾਮਕਾਤਿ ਇਧਾਪਿ ਮੇਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਤ੍ਤਾ વਦਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਨ ‘‘ਮਾਮਕਾ’’ਤਿ ਆਹ। વੁਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥ ਯਾવ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਾ વਿਰੂਹਨ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲੇ ਪਨ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਨ੍ਨਾ ਨਾਮ। ਗਾਥਾ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਏવ।
Vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjantīti sīlādiguṇehi vaḍḍhanavasena vuddhiṃ, tattha niccalabhāvena virūḷhiṃ, sabbattha patthaṭabhāvena sīlādidhammakkhandhapāripūriyā vepullaṃ. Na ca te kuhādisabhāvā bhikkhū āpajjanti, na ca pāpuṇantīti attho. Te kho me, bhikkhave, bhikkhū māmakāti idhāpi meti attānaṃ uddissa pabbajitattā vadati, sammā paṭipannattā pana ‘‘māmakā’’ti āha. Vuttavipariyāyena sukkapakkho veditabbo. Tattha yāva arahattamaggā virūhanti nāma, arahattaphale pana sampatte virūḷhiṃ vepullaṃ āpannā nāma. Gāthā suviññeyyā eva.
ਨવਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Navamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਪਾਲ਼ਿ • Itivuttakapāḷi / ੯. ਕੁਹਸੁਤ੍ਤਂ • 9. Kuhasuttaṃ
