Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మిలిన్దపఞ్హపాళి • Milindapañhapāḷi |
౨. కుక్కుటఙ్గపఞ్హో
2. Kukkuṭaṅgapañho
౨. ‘‘భన్తే నాగసేన, ‘కుక్కుటస్స పఞ్చ అఙ్గాని గహేతబ్బానీ’తి యం వదేసి, కతమాని తాని పఞ్చ అఙ్గాని గహేతబ్బానీ’’తి? ‘‘యథా, మహారాజ, కుక్కుటో కాలేన సమయేన పటిసల్లీయతి, ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యోగినా యోగావచరేన కాలేన సమయేనేవ చేతియఙ్గణం సమ్మజ్జిత్వా పానీయం పరిభోజనీయం ఉపట్ఠపేత్వా సరీరం పటిజగ్గిత్వా నహాయిత్వా చేతియం వన్దిత్వా వుడ్ఢానం భిక్ఖూనం దస్సనాయ గన్త్వా కాలేన సమయేన సుఞ్ఞాగారం పవిసితబ్బం. ఇదం, మహారాజ, కుక్కుటస్స పఠమం అఙ్గం గహేతబ్బం.
2. ‘‘Bhante nāgasena, ‘kukkuṭassa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti? ‘‘Yathā, mahārāja, kukkuṭo kālena samayena paṭisallīyati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kālena samayeneva cetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhapetvā sarīraṃ paṭijaggitvā nahāyitvā cetiyaṃ vanditvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ dassanāya gantvā kālena samayena suññāgāraṃ pavisitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, kukkuṭassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘పున చపరం, మహారాజ, కుక్కుటో కాలేన సమయేనేవ వుట్ఠాతి. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యోగినా యోగావచరేన కాలేన సమయేనేవ వుట్ఠహిత్వా చేతియఙ్గణం సమ్మజ్జిత్వా పానీయం పరిభోజనీయం ఉపట్ఠపేత్వా సరీరం పటిజగ్గిత్వా చేతియం వన్దిత్వా పునదేవ సుఞ్ఞాగారం పవిసితబ్బం. ఇదం, మహారాజ, కుక్కుటస్స దుతియం అఙ్గం గహేతబ్బం.
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, kukkuṭo kālena samayeneva vuṭṭhāti. Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kālena samayeneva vuṭṭhahitvā cetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhapetvā sarīraṃ paṭijaggitvā cetiyaṃ vanditvā punadeva suññāgāraṃ pavisitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, kukkuṭassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘పున చపరం, మహారాజ, కుక్కుటో పథవిం ఖణిత్వా ఖణిత్వా అజ్ఝోహారం అజ్ఝోహరతి. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యోగినా యోగావచరేన పచ్చవేక్ఖిత్వా పచ్చవేక్ఖిత్వా అజ్ఝోహారం అజ్ఝోహరితబ్బం ‘నేవ దవాయ న మదాయ న మణ్డనాయ న విభూసనాయ, యావదేవ ఇమస్స కాయస్స ఠితియా యాపనాయ విహింసూపరతియా బ్రహ్మచరియానుగ్గహాయ, ఇతి పురాణఞ్చ వేదనం పటిహఙ్ఖామి నవఞ్చ వేదనం న ఉప్పాదేస్సామి, యాత్రా చ మే భవిస్సతి అనవజ్జతా చ ఫాసువిహారో చా’తి. ఇదం, మహారాజ, కుక్కుటస్స తతియం అఙ్గం గహేతబ్బం. భాసితమ్పేతం, మహారాజ, భగవతా దేవాతిదేవేన –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, kukkuṭo pathaviṃ khaṇitvā khaṇitvā ajjhohāraṃ ajjhoharati. Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena paccavekkhitvā paccavekkhitvā ajjhohāraṃ ajjhoharitabbaṃ ‘neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya, iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’ti. Idaṃ, mahārāja, kukkuṭassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –
‘‘‘కన్తారే పుత్తమంసంవ, అక్ఖస్సబ్భఞ్జనం యథా;
‘‘‘Kantāre puttamaṃsaṃva, akkhassabbhañjanaṃ yathā;
ఏవం ఆహరి ఆహారం, యాపనత్థమముచ్ఛితో’తి.
Evaṃ āhari āhāraṃ, yāpanatthamamucchito’ti.
‘‘పున చపరం, మహారాజ, కుక్కుటో సచక్ఖుకోపి రత్తిం అన్ధో హోతి. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యోగినా యోగావచరేన అనన్ధేనేవ అన్ధేన వియ భవితబ్బం, అరఞ్ఞేపి గోచరగామే పిణ్డాయ చరన్తేనపి రజనీయేసు రూపసద్దగన్ధరసఫోట్ఠబ్బధమ్మేసు అన్ధేన బధిరేన మూగేన వియ భవితబ్బం, న నిమిత్తం గహేతబ్బం, నానుబ్యఞ్జనం గహేతబ్బం. ఇదం, మహారాజ, కుక్కుటస్స చతుత్థం అఙ్గం గహేతబ్బం. భాసితమ్పేతం, మహారాజ, థేరేన మహాకచ్చాయనేన –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, kukkuṭo sacakkhukopi rattiṃ andho hoti. Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena anandheneva andhena viya bhavitabbaṃ, araññepi gocaragāme piṇḍāya carantenapi rajanīyesu rūpasaddagandharasaphoṭṭhabbadhammesu andhena badhirena mūgena viya bhavitabbaṃ, na nimittaṃ gahetabbaṃ, nānubyañjanaṃ gahetabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, kukkuṭassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena mahākaccāyanena –
‘చక్ఖుమాస్స యథా అన్ధో, సోతవా బధిరో యథా;
‘Cakkhumāssa yathā andho, sotavā badhiro yathā;
‘‘పున చపరం, మహారాజ, కుక్కుటో లేడ్డుదణ్డలగుళముగ్గరేహి పరిపాతియన్తోపి సకం గేహం న విజహతి. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యోగినా యోగావచరేన చీవరకమ్మం కరోన్తేనపి నవకమ్మం కరోన్తేనపి వత్తప్పటివత్తం కరోన్తేనపి ఉద్దిసన్తేనపి ఉద్దిసాపేన్తేనపి యోనిసో మనసికారో న విజహితబ్బో, సకం ఖో పనేతం, మహారాజ, యోగినో గేహం, యదిదం యోనిసో మనసికారో . ఇదం, మహారాజ, కుక్కుటస్స పఞ్చమం అఙ్గం గహేతబ్బం . భాసితమ్పేతం, మహారాజ, భగవతా దేవాతిదేవేన ‘కో చ, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో గోచరో సకో పేత్తికో విసయో? యదిదం చత్తారో సతిపట్ఠానా’తి. భాసితమ్పేతం, మహారాజ, థేరేన సారిపుత్తేన ధమ్మసేనాపతినాపి –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, kukkuṭo leḍḍudaṇḍalaguḷamuggarehi paripātiyantopi sakaṃ gehaṃ na vijahati. Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena cīvarakammaṃ karontenapi navakammaṃ karontenapi vattappaṭivattaṃ karontenapi uddisantenapi uddisāpentenapi yoniso manasikāro na vijahitabbo, sakaṃ kho panetaṃ, mahārāja, yogino gehaṃ, yadidaṃ yoniso manasikāro . Idaṃ, mahārāja, kukkuṭassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ . Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena ‘ko ca, bhikkhave, bhikkhuno gocaro sako pettiko visayo? Yadidaṃ cattāro satipaṭṭhānā’ti. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatināpi –
‘‘‘యథా సుదన్తో మాతఙ్గో, సకం సోణ్డం న మద్దతి;
‘‘‘Yathā sudanto mātaṅgo, sakaṃ soṇḍaṃ na maddati;
భక్ఖాభక్ఖం విజానాతి, అత్తనో వుత్తికప్పనం.
Bhakkhābhakkhaṃ vijānāti, attano vuttikappanaṃ.
‘‘‘తథేవ బుద్ధపుత్తేన, అప్పమత్తేన వా పన;
‘‘‘Tatheva buddhaputtena, appamattena vā pana;
జినవచనం న మద్దితబ్బం, మనసికారవరుత్తమ’’’న్తి.
Jinavacanaṃ na madditabbaṃ, manasikāravaruttama’’’nti.
కుక్కుటఙ్గపఞ్హో దుతియో.
Kukkuṭaṅgapañho dutiyo.
Footnotes: