Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya |
၉. ကုလသုတ္တံ
9. Kulasuttaṃ
၃၆၁. ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ယေန နာဠန္ဒာ တဒဝသရိ ။ တတ္ရ သုဒံ ဘဂဝာ နာဠန္ဒာယံ ဝိဟရတိ ပာဝာရိကမ္ဗဝနေ။
361. Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena nāḷandā tadavasari . Tatra sudaṃ bhagavā nāḷandāyaṃ viharati pāvārikambavane.
တေန ခော ပန သမယေန နာဠန္ဒာ ဒုဗ္ဘိက္ခာ ဟောတိ ဒ္ဝီဟိတိကာ သေတဋ္ဌိကာ သလာကာဝုတ္တာ။ တေန ခော ပန သမယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော နာဠန္ဒာယံ ပဋိဝသတိ မဟတိယာ နိဂဏ္ဌပရိသာယ သဒ္ဓိံ။ အထ ခော အသိဗန္ဓကပုတ္တော ဂာမဏိ နိဂဏ္ဌသာဝကော ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော အသိဗန္ဓကပုတ္တံ ဂာမဏိံ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ဧတဒဝောစ – ‘‘ဧဟိ တ္ဝံ, ဂာမဏိ, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဝာဒံ အာရောပေဟိ။ ဧဝံ တေ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆိသ္သတိ – ‘အသိဗန္ဓကပုတ္တေန ဂာမဏိနာ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကသ္သ ဧဝံမဟာနုဘာဝသ္သ ဝာဒော အာရောပိတော’’’တိ။
Tena kho pana samayena nāḷandā dubbhikkhā hoti dvīhitikā setaṭṭhikā salākāvuttā. Tena kho pana samayena nigaṇṭho nāṭaputto nāḷandāyaṃ paṭivasati mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ. Atha kho asibandhakaputto gāmaṇi nigaṇṭhasāvako yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho asibandhakaputtaṃ gāmaṇiṃ nigaṇṭho nāṭaputto etadavoca – ‘‘ehi tvaṃ, gāmaṇi, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropehi. Evaṃ te kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchissati – ‘asibandhakaputtena gāmaṇinā samaṇassa gotamassa evaṃmahiddhikassa evaṃmahānubhāvassa vādo āropito’’’ti.
‘‘ကထံ ပနာဟံ, ဘန္တေ, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကသ္သ ဧဝံမဟာနုဘာဝသ္သ ဝာဒံ အာရောပေသ္သာမီ’’တိ ? ‘‘ဧဟိ တ္ဝံ, ဂာမဏိ, ယေန သမဏော ဂောတမော တေနုပသင္ကမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သမဏံ ဂောတမံ ဧဝံ ဝဒေဟိ – ‘နနု, ဘန္တေ, ဘဂဝာ အနေကပရိယာယေန ကုလာနံ အနုဒ္ဒယံ 1 ဝဏ္ဏေတိ, အနုရက္ခံ ဝဏ္ဏေတိ, အနုကမ္ပံ ဝဏ္ဏေတီ’တိ? သစေ ခော, ဂာမဏိ, သမဏော ဂောတမော ဧဝံ ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗ္ယာကရောတိ – ‘ဧဝံ, ဂာမဏိ, တထာဂတော အနေကပရိယာယေန ကုလာနံ အနုဒ္ဒယံ ဝဏ္ဏေတိ, အနုရက္ခံ ဝဏ္ဏေတိ, အနုကမ္ပံ ဝဏ္ဏေတီ’တိ, တမေနံ တ္ဝံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယာသိ – ‘အထ ကိဉ္စရဟိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဒုဗ္ဘိက္ခေ ဒ္ဝီဟိတိကေ သေတဋ္ဌိကေ သလာကာဝုတ္တေ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ စာရိကံ စရတိ? ဥစ္ဆေဒာယ ဘဂဝာ ကုလာနံ ပဋိပန္နော, အနယာယ ဘဂဝာ ကုလာနံ ပဋိပန္နော, ဥပဃာတာယ ဘဂဝာ ကုလာနံ ပဋိပန္နော’တိ! ဣမံ ခော တေ, ဂာမဏိ, သမဏော ဂောတမော ဥဘတောကောဋိကံ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော နေဝ သက္ခတိ 2 ဥဂ္ဂိလိတုံ, နေဝ သက္ခတိ ဩဂိလိတု’’န္တိ။ ‘‘ဧဝံ , ဘန္တေ’’တိ ခော အသိဗန္ဓကပုတ္တော ဂာမဏိ နိဂဏ္ဌသ္သ နာဋပုတ္တသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အသိဗန္ဓကပုတ္တော ဂာမဏိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ –
‘‘Kathaṃ panāhaṃ, bhante, samaṇassa gotamassa evaṃmahiddhikassa evaṃmahānubhāvassa vādaṃ āropessāmī’’ti ? ‘‘Ehi tvaṃ, gāmaṇi, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ evaṃ vadehi – ‘nanu, bhante, bhagavā anekapariyāyena kulānaṃ anuddayaṃ 3 vaṇṇeti, anurakkhaṃ vaṇṇeti, anukampaṃ vaṇṇetī’ti? Sace kho, gāmaṇi, samaṇo gotamo evaṃ puṭṭho evaṃ byākaroti – ‘evaṃ, gāmaṇi, tathāgato anekapariyāyena kulānaṃ anuddayaṃ vaṇṇeti, anurakkhaṃ vaṇṇeti, anukampaṃ vaṇṇetī’ti, tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘atha kiñcarahi, bhante, bhagavā dubbhikkhe dvīhitike setaṭṭhike salākāvutte mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ cārikaṃ carati? Ucchedāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno, anayāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno, upaghātāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno’ti! Imaṃ kho te, gāmaṇi, samaṇo gotamo ubhatokoṭikaṃ pañhaṃ puṭṭho neva sakkhati 4 uggilituṃ, neva sakkhati ogilitu’’nti. ‘‘Evaṃ , bhante’’ti kho asibandhakaputto gāmaṇi nigaṇṭhassa nāṭaputtassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho asibandhakaputto gāmaṇi bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘နနု, ဘန္တေ, ဘဂဝာ အနေကပရိယာယေန ကုလာနံ အနုဒ္ဒယံ ဝဏ္ဏေတိ, အနုရက္ခံ ဝဏ္ဏေတိ, အနုကမ္ပံ ဝဏ္ဏေတီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဂာမဏိ, တထာဂတော အနေကပရိယာယေန ကုလာနံ အနုဒ္ဒယံ ဝဏ္ဏေတိ, အနုရက္ခံ ဝဏ္ဏေတိ, အနုကမ္ပံ ဝဏ္ဏေတီ’’တိ။ ‘‘အထ ကိဉ္စရဟိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဒုဗ္ဘိက္ခေ ဒ္ဝီဟိတိကေ သေတဋ္ဌိကေ သလာကာဝုတ္တေ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ စာရိကံ စရတိ? ဥစ္ဆေဒာယ ဘဂဝာ ကုလာနံ ပဋိပန္နော, အနယာယ ဘဂဝာ ကုလာနံ ပဋိပန္နော, ဥပဃာတာယ ဘဂဝာ ကုလာနံ ပဋိပန္နော’’တိ။ ‘‘ဣတော သော, ဂာမဏိ, ဧကနဝုတိကပ္ပေ 5 ယမဟံ အနုသ္သရာမိ, နာဘိဇာနာမိ ကိဉ္စိ ကုလံ ပက္ကဘိက္ခာနုပ္ပဒာနမတ္တေန ဥပဟတပုဗ္ဗံ။ အထ ခော ယာနိ တာနိ ကုလာနိ အဍ္ဎာနိ မဟဒ္ဓနာနိ မဟာဘောဂာနိ ပဟူတဇာတရူပရဇတာနိ ပဟူတဝိတ္တူပကရဏာနိ ပဟူတဓနဓညာနိ, သဗ္ဗာနိ တာနိ ဒာနသမ္ဘူတာနိ စေဝ သစ္စသမ္ဘူတာနိ စ သာမညသမ္ဘူတာနိ စ။ အဋ္ဌ ခော, ဂာမဏိ, ဟေတူ, အဋ္ဌ ပစ္စယာ ကုလာနံ ဥပဃာတာယ။ ရာဇတော ဝာ ကုလာနိ ဥပဃာတံ ဂစ္ဆန္တိ, စောရတော ဝာ ကုလာနိ ဥပဃာတံ ဂစ္ဆန္တိ, အဂ္ဂိတော ဝာ ကုလာနိ ဥပဃာတံ ဂစ္ဆန္တိ , ဥဒကတော ဝာ ကုလာနိ ဥပဃာတံ ဂစ္ဆန္တိ, နိဟိတံ ဝာ ဌာနာ ဝိဂစ္ဆတိ 6, ဒုပ္ပယုတ္တာ ဝာ ကမ္မန္တာ ဝိပဇ္ဇန္တိ, ကုလေ ဝာ ကုလင္ဂာရောတိ 7 ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ယော တေ ဘောဂေ ဝိကိရတိ ဝိဓမတိ ဝိဒ္ဓံသေတိ, အနိစ္စတာယေ အဋ္ဌမီတိ။ ဣမေ ခော, ဂာမဏိ, အဋ္ဌ ဟေတူ, အဋ္ဌ ပစ္စယာ ကုလာနံ ဥပဃာတာယ ။ ဣမေသု ခော, ဂာမဏိ, အဋ္ဌသု ဟေတူသု, အဋ္ဌသု ပစ္စယေသု သံဝိဇ္ဇမာနေသု ယော မံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘ဥစ္ဆေဒာယ ဘဂဝာ ကုလာနံ ပဋိပန္နော, အနယာယ ဘဂဝာ ကုလာနံ ပဋိပန္နော, ဥပဃာတာယ ဘဂဝာ ကုလာနံ ပဋိပန္နော’တိ, တံ, ဂာမဏိ, ဝာစံ အပ္ပဟာယ တံ စိတ္တံ အပ္ပဟာယ တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ နိရယေ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အသိဗန္ဓကပုတ္တော ဂာမဏိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဥပာသကံ မံ ဘဂဝာ ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပာဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ နဝမံ။
‘‘Nanu, bhante, bhagavā anekapariyāyena kulānaṃ anuddayaṃ vaṇṇeti, anurakkhaṃ vaṇṇeti, anukampaṃ vaṇṇetī’’ti? ‘‘Evaṃ, gāmaṇi, tathāgato anekapariyāyena kulānaṃ anuddayaṃ vaṇṇeti, anurakkhaṃ vaṇṇeti, anukampaṃ vaṇṇetī’’ti. ‘‘Atha kiñcarahi, bhante, bhagavā dubbhikkhe dvīhitike setaṭṭhike salākāvutte mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ cārikaṃ carati? Ucchedāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno, anayāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno, upaghātāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno’’ti. ‘‘Ito so, gāmaṇi, ekanavutikappe 8 yamahaṃ anussarāmi, nābhijānāmi kiñci kulaṃ pakkabhikkhānuppadānamattena upahatapubbaṃ. Atha kho yāni tāni kulāni aḍḍhāni mahaddhanāni mahābhogāni pahūtajātarūparajatāni pahūtavittūpakaraṇāni pahūtadhanadhaññāni, sabbāni tāni dānasambhūtāni ceva saccasambhūtāni ca sāmaññasambhūtāni ca. Aṭṭha kho, gāmaṇi, hetū, aṭṭha paccayā kulānaṃ upaghātāya. Rājato vā kulāni upaghātaṃ gacchanti, corato vā kulāni upaghātaṃ gacchanti, aggito vā kulāni upaghātaṃ gacchanti , udakato vā kulāni upaghātaṃ gacchanti, nihitaṃ vā ṭhānā vigacchati 9, duppayuttā vā kammantā vipajjanti, kule vā kulaṅgāroti 10 uppajjati, yo te bhoge vikirati vidhamati viddhaṃseti, aniccatāye aṭṭhamīti. Ime kho, gāmaṇi, aṭṭha hetū, aṭṭha paccayā kulānaṃ upaghātāya . Imesu kho, gāmaṇi, aṭṭhasu hetūsu, aṭṭhasu paccayesu saṃvijjamānesu yo maṃ evaṃ vadeyya – ‘ucchedāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno, anayāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno, upaghātāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno’ti, taṃ, gāmaṇi, vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye’’ti. Evaṃ vutte, asibandhakaputto gāmaṇi bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante…pe… upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti. Navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၉. ကုလသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 9. Kulasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၉. ကုလသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 9. Kulasuttavaṇṇanā