A World of Knowledge
    Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ၉. ကုလတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ

    9. Kulattheragāthāvaṇṇanā

    ဥဒကဉ္ဟိ နယန္တီတိ အာယသ္မတော ကုလတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယံ ကိရ ထေရော ပုဗ္ဗေပိ ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယံ ဗဟုံ ကုသလံ ဥပစိနိတ္ဝာ အဓိကာရသမ္ပန္နော ဝိပသ္သိံ ဘဂဝန္တံ အာကာသေ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသ္ဝာ ပသန္နမာနသော နာဠိကေရဖလံ ဒာတုကာမော အဋ္ဌာသိ။ သတ္ထာ တသ္သ စိတ္တံ ဉတ္ဝာ ဩတရိတ္ဝာ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟိ။ သော အတိဝိယ ပသန္နစိတ္တော ဟုတ္ဝာ တေနေဝ သဒ္ဓာပဋိလာဘေန သတ္ထာရံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ, သတ္ထာ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာဏာပေသိ – ‘‘ဣမံ ပုရိသံ ပဗ္ဗာဇေဟီ’’တိ။ သော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ လဒ္ဓူပသမ္ပဒော သမဏဓမ္မံ ကတ္ဝာ တတော စုတော ဆပိ ဗုဒ္ဓန္တရာနိ ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာဝတ္ထိယံ ဗ္ရာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ ကုလောတိသ္သ နာမံ အဟောသိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော သာသနေ လဒ္ဓပ္ပသာဒော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဝိက္ခေပဗဟုလတာယ ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ နာသက္ခိ။ အထေကဒိဝသံ ဂာမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ ဘူမိံ ခဏိတ္ဝာ ဥဒကဝာဟကံ ကတ္ဝာ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတဋ္ဌာနေ ဥဒကံ နေန္တေ ပုရိသေ ဒိသ္ဝာ တံ သလ္လက္ခေတ္ဝာ ဂာမံ ပဝိဋ္ဌော အညတရံ ဥသုကာရံ ဥသုဒဏ္ဍကံ ဥသုယန္တေ ပက္ခိပိတ္ဝာ အက္ခိကောဋိယာ ဩလောကေတ္ဝာ ဥဇုံ ကရောန္တံ ဒိသ္ဝာ တမ္ပိ သလ္လက္ခေတ္ဝာ ဂစ္ဆန္တော ပုရတော ဂန္တ္ဝာ အရနေမိနာဘိအာဒိကေ ရထစက္ကာဝယဝေ တစ္ဆန္တေ တစ္ဆကေ ဒိသ္ဝာ တမ္ပိ သလ္လက္ခေတ္ဝာ ဝိဟာရံ ပဝိသိတ္ဝာ ကတဘတ္တကိစ္စော ပတ္တစီဝရံ ပဋိသာမေတ္ဝာ ဒိဝာဝိဟာရေ နိသိန္နော အတ္တနာ ဒိဋ္ဌနိမိတ္တာနိ ဥပမာဘာဝေန ဂဟေတ္ဝာ အတ္တနော စိတ္တဒမနေ ဥပနေန္တော ‘‘အစေတနံ ဥဒကမ္ပိ မနုသ္သာ ဣစ္ဆိကိစ္ဆိတဋ္ဌာနံ နယန္တိ တထာ အစေတနံ ဝင္ကမ္ပိ သရဒဏ္ဍံ ဥပာယေန နမေန္တော ဥဇုံ ကရောန္တိ , တထာ အစေတနံ ကဋ္ဌကဠိင္ဂရာဒိံ တစ္ဆကာ နေမိအာဒိဝသေန ဝင္ကံ ဥဇုဉ္စ ကရောန္တိ။ အထ ကသ္မာ အဟံ သကစိတ္တံ ဥဇုံ န ကရိသ္သာမီ’’တိ စိန္တေတ္ဝာ ဝိပသ္သနံ ပဋ္ဌပေတ္ဝာ ဃဋေန္တော ဝာယမန္တော နစိရသ္သေဝ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၂.၅၁.၉၁-၉၉) –

    Udakañhi nayantīti āyasmato kulattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira thero pubbepi vivaṭṭūpanissayaṃ bahuṃ kusalaṃ upacinitvā adhikārasampanno vipassiṃ bhagavantaṃ ākāse gacchantaṃ disvā pasannamānaso nāḷikeraphalaṃ dātukāmo aṭṭhāsi. Satthā tassa cittaṃ ñatvā otaritvā paṭiggaṇhi. So ativiya pasannacitto hutvā teneva saddhāpaṭilābhena satthāraṃ upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci, satthā aññataraṃ bhikkhuṃ āṇāpesi – ‘‘imaṃ purisaṃ pabbājehī’’ti. So pabbajitvā laddhūpasampado samaṇadhammaṃ katvā tato cuto chapi buddhantarāni devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbatti. Kulotissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto sāsane laddhappasādo bhagavato santike pabbajitvā vikkhepabahulatāya visesaṃ nibbattetuṃ nāsakkhi. Athekadivasaṃ gāmaṃ piṇḍāya pavisanto antarāmagge bhūmiṃ khaṇitvā udakavāhakaṃ katvā icchiticchitaṭṭhāne udakaṃ nente purise disvā taṃ sallakkhetvā gāmaṃ paviṭṭho aññataraṃ usukāraṃ usudaṇḍakaṃ usuyante pakkhipitvā akkhikoṭiyā oloketvā ujuṃ karontaṃ disvā tampi sallakkhetvā gacchanto purato gantvā araneminābhiādike rathacakkāvayave tacchante tacchake disvā tampi sallakkhetvā vihāraṃ pavisitvā katabhattakicco pattacīvaraṃ paṭisāmetvā divāvihāre nisinno attanā diṭṭhanimittāni upamābhāvena gahetvā attano cittadamane upanento ‘‘acetanaṃ udakampi manussā icchikicchitaṭṭhānaṃ nayanti tathā acetanaṃ vaṅkampi saradaṇḍaṃ upāyena namento ujuṃ karonti , tathā acetanaṃ kaṭṭhakaḷiṅgarādiṃ tacchakā nemiādivasena vaṅkaṃ ujuñca karonti. Atha kasmā ahaṃ sakacittaṃ ujuṃ na karissāmī’’ti cintetvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā ghaṭento vāyamanto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.51.91-99) –

    ‘‘နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာ၊ အာရာမိကော အဟံ တဒာ။

    ‘‘Nagare bandhumatiyā, ārāmiko ahaṃ tadā;

    အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ၊ ဂစ္ဆန္တံ အနိလဉ္ဇသေ။

    Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, gacchantaṃ anilañjase.

    ‘‘နာဠိကေရဖလံ ဂယ္ဟ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌသ္သဒာသဟံ။

    ‘‘Nāḷikeraphalaṃ gayha, buddhaseṭṭhassadāsahaṃ;

    အာကာသေ ဌိတကော သန္တော၊ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟိ မဟာယသော။

    Ākāse ṭhitako santo, paṭiggaṇhi mahāyaso.

    ‘‘ဝိတ္တိသဉ္ဇနနော မယ္ဟံ၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခာဝဟော။

    ‘‘Vittisañjanano mayhaṃ, diṭṭhadhammasukhāvaho;

    ဖလံ ဗုဒ္ဓသ္သ ဒတ္ဝာန၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။

    Phalaṃ buddhassa datvāna, vippasannena cetasā.

    ‘‘အဓိဂစ္ဆိံ တဒာ ပီတိံ၊ ဝိပုလဉ္စ သုခုတ္တမံ။

    ‘‘Adhigacchiṃ tadā pītiṃ, vipulañca sukhuttamaṃ;

    ဥပ္ပဇ္ဇတေဝ ရတနံ၊ နိဗ္ဗတ္တသ္သ တဟိံ တဟိံ။

    Uppajjateva ratanaṃ, nibbattassa tahiṃ tahiṃ.

    ‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ၊ ယံ ဖလံ အဒဒိံ တဒာ။

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;

    ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဖလဒာနသ္သိဒံ ဖလံ။

    Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသုဒ္ဓံ မေ၊ သမာဓိကုသလော အဟံ။

    ‘‘Dibbacakkhu visuddhaṃ me, samādhikusalo ahaṃ;

    အဘိညာပာရမိပ္ပတ္တော၊ ဖလဒာနသ္သိဒံ ဖလံ။

    Abhiññāpāramippatto, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ဧဝံ ယာနိ နိမိတ္တာနိ အင္ကုသေ ကတ္ဝာ ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ, တေဟိ သဒ္ဓိံ အတ္တနော စိတ္တဒမနံ သံသန္ဒိတ္ဝာ အညံ ဗ္ယာကရောန္တော ‘‘ဥဒကဉ္ဟိ နယန္တိ နေတ္တိကာ’’တိ ဂာထံ အဘာသိ။

    Evaṃ yāni nimittāni aṅkuse katvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi, tehi saddhiṃ attano cittadamanaṃ saṃsanditvā aññaṃ byākaronto ‘‘udakañhi nayanti nettikā’’ti gāthaṃ abhāsi.

    ၁၉. တတ္ထ ဥဒကံ ဟီတိ ဟိ-သဒ္ဒော နိပာတမတ္တံ။ နယန္တီတိ ပထဝိယာ တံ တံ ထလဋ္ဌာနံ ခဏိတ္ဝာ နိန္နဋ္ဌာနံ ပူရေတ္ဝာ မာတိကံ ဝာ ကတ္ဝာ ရုက္ခဒောဏိံ ဝာ ဌပေတ္ဝာ အတ္တနော ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတဋ္ဌာနံ နေန္တိ။ တထာ တေ နေန္တီတိ နေတ္တိကာ။ တေဇနန္တိ ကဏ္ဍံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – နေတ္တိကာ အတ္တနော ရုစိယာ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတဋ္ဌာနံ ဥဒကံ နယန္တိ, ဥသုကာရာပိ တာပေတ္ဝာ တေဇနံ နမယန္တိ ဥဇုံ ကရောန္တိ။ နမနဝသေန တစ္ဆကာ နေမိအာဒီနံ အတ္ထာယ တစ္ဆန္တာ ဒာရုံ နမယန္တိ အတ္တနော ရုစိယာ ဥဇုံ ဝာ ဝင္ကံ ဝာ ကရောန္တိ။ ဧဝံ ဧတ္တကံ အာရမ္မဏံ ကတ္ဝာ သုဗ္ဗတာ ယထာသမာဒိန္နေန သီလာဒိနာ သုန္ဒရဝတာ ဓီရာ သောတာပတ္တိမဂ္ဂာဒီနံ ဥပ္ပာဒေန္တာ အတ္တာနံ ဒမေန္တိ, အရဟတ္တံ ပန ပတ္တေသု ဧကန္တဒန္တာ နာမ ဟောန္တီတိ။

    19. Tattha udakaṃ hīti hi-saddo nipātamattaṃ. Nayantīti pathaviyā taṃ taṃ thalaṭṭhānaṃ khaṇitvā ninnaṭṭhānaṃ pūretvā mātikaṃ vā katvā rukkhadoṇiṃ vā ṭhapetvā attano icchiticchitaṭṭhānaṃ nenti. Tathā te nentīti nettikā. Tejananti kaṇḍaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – nettikā attano ruciyā icchiticchitaṭṭhānaṃ udakaṃ nayanti, usukārāpi tāpetvā tejanaṃ namayanti ujuṃ karonti. Namanavasena tacchakā nemiādīnaṃ atthāya tacchantā dāruṃ namayanti attano ruciyā ujuṃ vā vaṅkaṃ vā karonti. Evaṃ ettakaṃ ārammaṇaṃ katvā subbatā yathāsamādinnena sīlādinā sundaravatā dhīrā sotāpattimaggādīnaṃ uppādentā attānaṃ damenti, arahattaṃ pana pattesu ekantadantā nāma hontīti.

    ကုလတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Kulattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၉. ကုလတ္ထေရဂာထာ • 9. Kulattheragāthā


    © 1991-2025 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact