Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಜಾತಕಪಾಳಿ • Jātakapāḷi |
೫೩೬. ಕುಣಾಲಜಾತಕಂ (೪)
536. Kuṇālajātakaṃ (4)
ಏವಮಕ್ಖಾಯತಿ, ಏವಮನುಸೂಯತಿ 1। ಸಬ್ಬೋಸಧಧರಣಿಧರೇ ನೇಕಪುಪ್ಫಮಾಲ್ಯವಿತತೇ ಗಜ-ಗವಜ ಮಹಿಂಸ-ರುರು-ಚಮರ-ಪಸದ-ಖಗ್ಗ-ಗೋಕಣ್ಣ-ಸೀಹ-ಬ್ಯಗ್ಘ-ದೀಪಿ-ಅಚ್ಛ-ಕೋಕ-ತರಚ್ಛ-ಉದ್ದಾರ-ಕದಲಿಮಿಗ- ಬಿಳಾರ-ಸಸ-ಕಣ್ಣಿಕಾನುಚರಿತೇಆಕಿಣ್ಣನೇಲಮಣ್ಡಲಮಹಾವರಾಹನಾಗಕುಲಕರೇಣು 2 -ಸಙ್ಘಾಧಿವುಟ್ಠೇ 3 ಇಸ್ಸಮಿಗ- ಸಾಖಮಿಗ-ಸರಭಮಿಗ-ಏಣೀಮಿಗ-ವಾತಮಿಗ-ಪಸದಮಿಗ-ಪುರಿಸಾಲು 4 -ಕಿಮ್ಪುರಿಸ-ಯಕ್ಖ-ರಕ್ಖಸನಿಸೇವಿತೇ ಅಮಜ್ಜವಮಞ್ಜರೀಧರ-ಪಹಟ್ಠ 5 -ಪುಪ್ಫಫುಸಿತಗ್ಗಾ 6 ನೇಕಪಾದಪಗಣವಿತತೇಕುರರ-ಚಕೋರ-ವಾರಣ-ಮಯೂರ-ಪರಭತ- ಜೀವಞ್ಜೀವಕ-ಚೇಲಾವಕಾ-ಭಿಙ್ಕಾರ-ಕರವೀಕಮತ್ತವಿಹಙ್ಗಗಣ-ಸತತ 7 ಸಮ್ಪಘುಟ್ಠೇಅಞ್ಜನ-ಮನೋಸಿಲಾ-ಹರಿತಾಲ- ಹಿಙ್ಗುಲಕಹೇಮ-ರಜತಕನಕಾನೇಕಧಾತುಸತವಿನದ್ಧಪಟಿಮಣ್ಡಿತಪ್ಪದೇಸೇ ಏವರೂಪೇ ಖಲು, ಭೋ, ರಮ್ಮೇ ವನಸಣ್ಡೇ ಕುಣಾಲೋ ನಾಮ ಸಕುಣೋ ಪಟಿವಸತಿ ಅತಿವಿಯ ಚಿತ್ತೋ ಅತಿವಿಯ ಚಿತ್ತಪತ್ತಚ್ಛದನೋ।
Evamakkhāyati, evamanusūyati 8. Sabbosadhadharaṇidhare nekapupphamālyavitate gaja-gavaja mahiṃsa-ruru-camara-pasada-khagga-gokaṇṇa-sīha-byaggha-dīpi-accha-koka-taraccha-uddāra-kadalimiga- biḷāra-sasa-kaṇṇikānucariteākiṇṇanelamaṇḍalamahāvarāhanāgakulakareṇu 9 -saṅghādhivuṭṭhe 10 issamiga- sākhamiga-sarabhamiga-eṇīmiga-vātamiga-pasadamiga-purisālu 11 -kimpurisa-yakkha-rakkhasanisevite amajjavamañjarīdhara-pahaṭṭha 12 -pupphaphusitaggā 13 nekapādapagaṇavitatekurara-cakora-vāraṇa-mayūra-parabhata- jīvañjīvaka-celāvakā-bhiṅkāra-karavīkamattavihaṅgagaṇa-satata 14 sampaghuṭṭheañjana-manosilā-haritāla- hiṅgulakahema-rajatakanakānekadhātusatavinaddhapaṭimaṇḍitappadese evarūpe khalu, bho, ramme vanasaṇḍe kuṇālo nāma sakuṇo paṭivasati ativiya citto ativiya cittapattacchadano.
ಪಞ್ಚಸತಾ ದಿಜಕಞ್ಞಾಯೋ ಪುರತೋ ಪುರತೋ ಉಡ್ಡೇನ್ತಿ – ‘‘ಮಾ ನಂ ಕುಣಾಲಂ ಸಕುಣಂ ಗೋಪಾಲಕಾ ವಾ ಪಸುಪಾಲಕಾ ವಾ ತಿಣಹಾರಕಾ ವಾ ಕಟ್ಠಹಾರಕಾ ವಾ ವನಕಮ್ಮಿಕಾ ವಾ ಕಟ್ಠೇನ ವಾ ಕಠಲೇನ ವಾ 33 ಪಾಣಿನಾ ವಾ ( ) 34 ಲೇಡ್ಡುನಾ ವಾ ದಣ್ಡೇನ ವಾ ಸತ್ಥೇನ ವಾ ಸಕ್ಖರಾಹಿ ವಾ 35 ಪಹಾರಂ ಅದಂಸು। ಮಾಯಂ ಕುಣಾಲೋ ಸಕುಣೋ ಗಚ್ಛೇಹಿ ವಾ ಲತಾಹಿ ವಾ ರುಕ್ಖೇಹಿ ವಾ ಸಾಖಾಹಿ ವಾ 36 ಥಮ್ಭೇಹಿ ವಾ ಪಾಸಾಣೇಹಿ ವಾ ಬಲವನ್ತೇಹಿ ವಾ ಪಕ್ಖೀಹಿ ಸಙ್ಗಮೇಸೀ’’ತಿ 37।
Pañcasatā dijakaññāyo purato purato uḍḍenti – ‘‘mā naṃ kuṇālaṃ sakuṇaṃ gopālakā vā pasupālakā vā tiṇahārakā vā kaṭṭhahārakā vā vanakammikā vā kaṭṭhena vā kaṭhalena vā 38 pāṇinā vā ( ) 39 leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā sakkharāhi vā 40 pahāraṃ adaṃsu. Māyaṃ kuṇālo sakuṇo gacchehi vā latāhi vā rukkhehi vā sākhāhi vā 41 thambhehi vā pāsāṇehi vā balavantehi vā pakkhīhi saṅgamesī’’ti 42.
ಪಞ್ಚಸತಾ ದಿಜಕಞ್ಞಾಯೋ ಪಚ್ಛತೋ ಪಚ್ಛತೋ ಉಡ್ಡೇನ್ತಿ ಸಣ್ಹಾಹಿ ಸಖಿಲಾಹಿ ಮಞ್ಜೂಹಿ ಮಧುರಾಹಿ ವಾಚಾಹಿ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿಯೋ – ‘‘ಮಾಯಂ ಕುಣಾಲೋ ಸಕುಣೋ ಆಸನೇ ಪರಿಯುಕ್ಕಣ್ಠೀ’’ತಿ।
Pañcasatā dijakaññāyo pacchato pacchato uḍḍenti saṇhāhi sakhilāhi mañjūhi madhurāhi vācāhi samudācarantiyo – ‘‘māyaṃ kuṇālo sakuṇo āsane pariyukkaṇṭhī’’ti.
ಪಞ್ಚಸತಾ ದಿಜಕಞ್ಞಾಯೋ ದಿಸೋದಿಸಂ ಉಡ್ಡೇನ್ತಿ ಅನೇಕರುಕ್ಖವಿವಿಧವಿಕತಿಫಲಮಾಹರನ್ತಿಯೋ – ‘‘ಮಾಯಂ ಕುಣಾಲೋ ಸಕುಣೋ ಖುದಾಯ ಪರಿಕಿಲಮಿತ್ಥಾ’’ತಿ।
Pañcasatā dijakaññāyo disodisaṃ uḍḍenti anekarukkhavividhavikatiphalamāharantiyo – ‘‘māyaṃ kuṇālo sakuṇo khudāya parikilamitthā’’ti.
ಅಥ ಖಲು, ಭೋ, ತಾ 43 ದಿಜಕಞ್ಞಾಯೋ ತಂ ಕುಣಾಲಂ ಸಕುಣಂ ಆರಾಮೇನೇವ ಆರಾಮಂ ಉಯ್ಯಾನೇನೇವ ಉಯ್ಯಾನಂ ನದೀತಿತ್ಥೇನೇವ ನದೀತಿತ್ಥಂ ಪಬ್ಬತಸಿಖರೇನೇವ ಪಬ್ಬತಸಿಖರಂ ಅಮ್ಬವನೇನೇವ ಅಮ್ಬವನಂ ಜಮ್ಬುವನೇನೇವ ಜಮ್ಬುವನಂ ಲಬುಜವನೇನೇವ ಲಬುಜವನಂ ನಾಳಿಕೇರಸಞ್ಚಾರಿಯೇನೇವ 44 ನಾಳಿಕೇರಸಞ್ಚಾರಿಯಂ ಖಿಪ್ಪಮೇವ ಅಭಿಸಮ್ಭೋನ್ತಿ ರತಿತ್ಥಾಯ 45।
Atha khalu, bho, tā 46 dijakaññāyo taṃ kuṇālaṃ sakuṇaṃ ārāmeneva ārāmaṃ uyyāneneva uyyānaṃ nadītittheneva nadītitthaṃ pabbatasikhareneva pabbatasikharaṃ ambavaneneva ambavanaṃ jambuvaneneva jambuvanaṃ labujavaneneva labujavanaṃ nāḷikerasañcāriyeneva 47 nāḷikerasañcāriyaṃ khippameva abhisambhonti ratitthāya 48.
ಅಥ ಖಲು, ಭೋ, ಕುಣಾಲೋ ಸಕುಣೋ ತಾಹಿ ದಿಜಕಞ್ಞಾಹಿ ದಿವಸಂ ಪರಿಬ್ಯೂಳ್ಹೋ ಏವಂ ಅಪಸಾದೇತಿ – ‘‘ನಸ್ಸಥ ತುಮ್ಹೇ ವಸಲಿಯೋ, ವಿನಸ್ಸಥ ತುಮ್ಹೇ ವಸಲಿಯೋ, ಚೋರಿಯೋ ಧುತ್ತಿಯೋ ಅಸತಿಯೋ ಲಹುಚಿತ್ತಾಯೋ ಕತಸ್ಸ ಅಪ್ಪಟಿಕಾರಿಕಾಯೋ ಅನಿಲೋ ವಿಯ ಯೇನಕಾಮಂಗಮಾಯೋ’’ತಿ।
Atha khalu, bho, kuṇālo sakuṇo tāhi dijakaññāhi divasaṃ paribyūḷho evaṃ apasādeti – ‘‘nassatha tumhe vasaliyo, vinassatha tumhe vasaliyo, coriyo dhuttiyo asatiyo lahucittāyo katassa appaṭikārikāyo anilo viya yenakāmaṃgamāyo’’ti.
ತಸ್ಸೇವ ಖಲು, ಭೋ, ಹಿಮವತೋ ಪಬ್ಬತರಾಜಸ್ಸ ಪುರತ್ಥಿಮದಿಸಾಭಾಗೇ ಸುಸುಖುಮಸುನಿಪುಣಗಿರಿಪ್ಪಭವ 49 – ಹರಿತುಪಯನ್ತಿಯೋ।
Tasseva khalu, bho, himavato pabbatarājassa puratthimadisābhāge susukhumasunipuṇagirippabhava 50 – haritupayantiyo.
ಕುರವಕ-ಮುಚಲಿನ್ದ-ಕೇತಕ-ವೇದಿಸ-ವಞ್ಜುಲ 55 -ಪುನ್ನಾಗಬಕುಲ-ತಿಲಕ-ಪಿಯಕ-ಹಸನಸಾಲ-ಸಳಲಚಮ್ಪಕ ಅಸೋಕ-ನಾಗರುಕ್ಖ-ತಿರೀಟಿ-ಭುಜಪತ್ತ-ಲೋದ್ದ-ಚನ್ದನೋಘವನೇಕಾಳಾಗರು-ಪದ್ಮಕ-ಪಿಯಙ್ಗು-ದೇವದಾರುಕಚೋಚಗಹನೇ ಕಕುಧಕುಟಜಅಙ್ಕೋಲ-ಕಚ್ಚಿಕಾರ 56 -ಕಣಿಕಾರ-ಕಣ್ಣಿಕಾರ-ಕನವೇರ-ಕೋರಣ್ಡಕ-ಕೋವಿಳಾರ-ಕಿಂಸುಕ-ಯೋಧಿಕ ವನಮಲ್ಲಿಕ 57 -ಮನಙ್ಗಣ-ಮನವಜ್ಜ-ಭಣ್ಡಿ-ಸುರುಚಿರ-ಭಗಿನಿಮಾಲಾಮಲ್ಯಧರೇ ಜಾತಿಸುಮನಮಧುಗನ್ಧಿಕ- 58 ಧನುತಕ್ಕಾರಿ 59 ತಾಲೀಸ-ತಗರಮುಸೀರಕೋಟ್ಠ-ಕಚ್ಛವಿತತೇ ಅತಿಮುತ್ತಕಸಂಕುಸುಮಿತಲತಾವಿತತಪಟಿಮಣ್ಡಿತಪ್ಪದೇಸೇ ಹಂಸ-ಪಿಲವ-ಕಾದಮ್ಬ-ಕಾರಣ್ಡವಾಭಿನದಿತೇ ವಿಜ್ಜಾಧರ-ಸಿದ್ಧ 60 -ಸಮಣ-ತಾಪಸಗಣಾಧಿವುಟ್ಠೇ ವರದೇವ-ಯಕ್ಖ-ರಕ್ಖಸ-ದಾನವ-ಗನ್ಧಬ್ಬ-ಕಿನ್ನರಮಹೋರಗಾನುಚಿಣ್ಣಪ್ಪದೇಸೇ ಏವರೂಪೇ ಖಲು, ಭೋ, ರಮ್ಮೇ ವನಸಣ್ಡೇ ಪುಣ್ಣಮುಖೋ ನಾಮ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲೋ ಪಟಿವಸತಿ ಅತಿವಿಯ ಮಧುರಗಿರೋ ವಿಲಾಸಿತನಯನೋ ಮತ್ತಕ್ಖೋ 61।
Kuravaka-mucalinda-ketaka-vedisa-vañjula 62 -punnāgabakula-tilaka-piyaka-hasanasāla-saḷalacampaka asoka-nāgarukkha-tirīṭi-bhujapatta-lodda-candanoghavanekāḷāgaru-padmaka-piyaṅgu-devadārukacocagahane kakudhakuṭajaaṅkola-kaccikāra 63 -kaṇikāra-kaṇṇikāra-kanavera-koraṇḍaka-koviḷāra-kiṃsuka-yodhika vanamallika 64 -manaṅgaṇa-manavajja-bhaṇḍi-surucira-bhaginimālāmalyadhare jātisumanamadhugandhika- 65 dhanutakkāri 66 tālīsa-tagaramusīrakoṭṭha-kacchavitate atimuttakasaṃkusumitalatāvitatapaṭimaṇḍitappadese haṃsa-pilava-kādamba-kāraṇḍavābhinadite vijjādhara-siddha 67 -samaṇa-tāpasagaṇādhivuṭṭhe varadeva-yakkha-rakkhasa-dānava-gandhabba-kinnaramahoragānuciṇṇappadese evarūpe khalu, bho, ramme vanasaṇḍe puṇṇamukho nāma phussakokilo paṭivasati ativiya madhuragiro vilāsitanayano mattakkho 68.
ತಸ್ಸೇವ ಖಲು, ಭೋ, ಪುಣ್ಣಮುಖಸ್ಸ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲಸ್ಸ ಅಡ್ಢುಡ್ಢಾನಿ ಇತ್ಥಿಸತಾನಿ ಪರಿಚಾರಿಕಾ ದಿಜಕಞ್ಞಾಯೋ। ಅಥ ಖಲು, ಭೋ, ದ್ವೇ ದಿಜಕಞ್ಞಾಯೋ ಕಟ್ಠಂ ಮುಖೇನ ಡಂಸಿತ್ವಾ ತಂ ಪುಣ್ಣಮುಖಂ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲಂ ಮಜ್ಝೇ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಉಡ್ಡೇನ್ತಿ – ‘‘ಮಾ ನಂ ಪುಣ್ಣಮುಖಂ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲಂ ಅದ್ಧಾನಪರಿಯಾಯಪಥೇ ಕಿಲಮಥೋ ಉಬ್ಬಾಹೇತ್ಥಾ’’ತಿ।
Tasseva khalu, bho, puṇṇamukhassa phussakokilassa aḍḍhuḍḍhāni itthisatāni paricārikā dijakaññāyo. Atha khalu, bho, dve dijakaññāyo kaṭṭhaṃ mukhena ḍaṃsitvā taṃ puṇṇamukhaṃ phussakokilaṃ majjhe nisīdāpetvā uḍḍenti – ‘‘mā naṃ puṇṇamukhaṃ phussakokilaṃ addhānapariyāyapathe kilamatho ubbāhetthā’’ti.
ಪಞ್ಞಾಸ ದಿಜಕಞ್ಞಾಯೋ ಹೇಟ್ಠತೋ ಹೇಟ್ಠತೋ ಉಡ್ಡೇನ್ತಿ – ‘‘ಸಚಾಯಂ ಪುಣ್ಣಮುಖೋ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲೋ ಆಸನಾ ಪರಿಪತಿಸ್ಸತಿ, ಮಯಂ ತಂ ಪಕ್ಖೇಹಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ।
Paññāsa dijakaññāyo heṭṭhato heṭṭhato uḍḍenti – ‘‘sacāyaṃ puṇṇamukho phussakokilo āsanā paripatissati, mayaṃ taṃ pakkhehi paṭiggahessāmā’’ti.
ಪಞ್ಞಾಸ ದಿಜಕಞ್ಞಾಯೋ ಉಪರೂಪರಿ ಉಡ್ಡೇನ್ತಿ – ‘‘ಮಾ ನಂ ಪುಣ್ಣಮುಖಂ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲಂ ಆತಪೋ ಪರಿತಾಪೇಸೀ’’ತಿ।
Paññāsa dijakaññāyo uparūpari uḍḍenti – ‘‘mā naṃ puṇṇamukhaṃ phussakokilaṃ ātapo paritāpesī’’ti.
ಪಞ್ಞಾಸ ಪಞ್ಞಾಸ ದಿಜಕಞ್ಞಾಯೋ ಉಭತೋಪಸ್ಸೇನ ಉಡ್ಡೇನ್ತಿ – ‘‘ಮಾ ನಂ ಪುಣ್ಣಮುಖಂ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲಂ ಸೀತಂ ವಾ ಉಣ್ಹಂ ವಾ ತಿಣಂ ವಾ ರಜೋ ವಾ ವಾತೋ ವಾ ಉಸ್ಸಾವೋ ವಾ ಉಪಪ್ಫುಸೀ’’ತಿ।
Paññāsa paññāsa dijakaññāyo ubhatopassena uḍḍenti – ‘‘mā naṃ puṇṇamukhaṃ phussakokilaṃ sītaṃ vā uṇhaṃ vā tiṇaṃ vā rajo vā vāto vā ussāvo vā upapphusī’’ti.
ಪಞ್ಞಾಸ ದಿಜಕಞ್ಞಾಯೋ ಪುರತೋ ಪುರತೋ ಉಡ್ಡೇನ್ತಿ – ‘‘ಮಾ ನಂ ಪುಣ್ಣಮುಖಂ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲಂ ಗೋಪಾಲಕಾ ವಾ ಪಸುಪಾಲಕಾ ವಾ ತಿಣಹಾರಕಾ ವಾ ಕಟ್ಠಹಾರಕಾ ವಾ ವನಕಮ್ಮಿಕಾ ವಾ ಕಟ್ಠೇನ ವಾ ಕಥಲಾಯ ವಾ ಪಾಣಿನಾ ವಾ ಲೇಡ್ಡುನಾ ವಾ ದಣ್ಡೇನ ವಾ ಸತ್ಥೇನ ವಾ ಸಕ್ಖರಾಹಿ ವಾ ಪಹಾರಂ ಅದಂಸು। ಮಾಯಂ ಪುಣ್ಣಮುಖೋ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲೋ ಗಚ್ಛೇಹಿ ವಾ ಲತಾಹಿ ವಾ ರುಕ್ಖೇಹಿ ವಾ ಸಾಖಾಹಿ ವಾ ಥಮ್ಭೇಹಿ ವಾ ಪಾಸಾಣೇಹಿ ವಾ ಬಲವನ್ತೇಹಿ ವಾ ಪಕ್ಖೀಹಿ ಸಙ್ಗಾಮೇಸೀ’’ತಿ।
Paññāsa dijakaññāyo purato purato uḍḍenti – ‘‘mā naṃ puṇṇamukhaṃ phussakokilaṃ gopālakā vā pasupālakā vā tiṇahārakā vā kaṭṭhahārakā vā vanakammikā vā kaṭṭhena vā kathalāya vā pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā sakkharāhi vā pahāraṃ adaṃsu. Māyaṃ puṇṇamukho phussakokilo gacchehi vā latāhi vā rukkhehi vā sākhāhi vā thambhehi vā pāsāṇehi vā balavantehi vā pakkhīhi saṅgāmesī’’ti.
ಪಞ್ಞಾಸ ದಿಜಕಞ್ಞಾಯೋ ಪಚ್ಛತೋ ಪಚ್ಛತೋ ಉಡ್ಡೇನ್ತಿ ಸಣ್ಹಾಹಿ ಸಖಿಲಾಹಿ ಮಞ್ಜೂಹಿ ಮಧುರಾಹಿ ವಾಚಾಹಿ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿಯೋ – ‘‘ಮಾಯಂ ಪುಣ್ಣಮುಖೋ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲೋ ಆಸನೇ ಪರಿಯುಕ್ಕಣ್ಠೀ’’ತಿ।
Paññāsa dijakaññāyo pacchato pacchato uḍḍenti saṇhāhi sakhilāhi mañjūhi madhurāhi vācāhi samudācarantiyo – ‘‘māyaṃ puṇṇamukho phussakokilo āsane pariyukkaṇṭhī’’ti.
ಪಞ್ಞಾಸ ದಿಜಕಞ್ಞಾಯೋ ದಿಸೋದಿಸಂ ಉಡ್ಡೇನ್ತಿ ಅನೇಕರುಕ್ಖವಿವಿಧವಿಕತಿಫಲಮಾಹರನ್ತಿಯೋ – ‘‘ಮಾಯಂ ಪುಣ್ಣಮುಖೋ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲೋ ಖುದಾಯ ಪರಿಕಿಲಮಿತ್ಥಾ’’ತಿ।
Paññāsa dijakaññāyo disodisaṃ uḍḍenti anekarukkhavividhavikatiphalamāharantiyo – ‘‘māyaṃ puṇṇamukho phussakokilo khudāya parikilamitthā’’ti.
ಅಥ ಖಲು, ಭೋ, ತಾ ದಿಜಕಞ್ಞಾಯೋ ತಂ ಪುಣ್ಣಮುಖಂ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲಂ ಆರಾಮೇನೇವ ಆರಾಮಂ ಉಯ್ಯಾನೇನೇವ ಉಯ್ಯಾನಂ ನದೀತಿತ್ಥೇನೇವ ನದೀತಿತ್ಥಂ ಪಬ್ಬತಸಿಖರೇನೇವ ಪಬ್ಬತಸಿಖರಂ ಅಮ್ಬವನೇನೇವ ಅಮ್ಬವನಂ ಜಮ್ಬುವನೇನೇವ ಜಮ್ಬುವನಂ ಲಬುಜವನೇನೇವ ಲಬುಜವನಂ ನಾಳಿಕೇರಸಞ್ಚಾರಿಯೇನೇವ ನಾಳಿಕೇರಸಞ್ಚಾರಿಯಂ ಖಿಪ್ಪಮೇವ ಅಭಿಸಮ್ಭೋನ್ತಿ ರತಿತ್ಥಾಯ।
Atha khalu, bho, tā dijakaññāyo taṃ puṇṇamukhaṃ phussakokilaṃ ārāmeneva ārāmaṃ uyyāneneva uyyānaṃ nadītittheneva nadītitthaṃ pabbatasikhareneva pabbatasikharaṃ ambavaneneva ambavanaṃ jambuvaneneva jambuvanaṃ labujavaneneva labujavanaṃ nāḷikerasañcāriyeneva nāḷikerasañcāriyaṃ khippameva abhisambhonti ratitthāya.
ಅಥ ಖಲು, ಭೋ, ಪುಣ್ಣಮುಖೋ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲೋ ತಾಹಿ ದಿಜಕಞ್ಞಾಹಿ ದಿವಸಂ ಪರಿಬ್ಯೂಳ್ಹೋ ಏವಂ ಪಸಂಸತಿ – ‘‘ಸಾಧು, ಸಾಧು, ಭಗಿನಿಯೋ, ಏತಂ ಖೋ, ಭಗಿನಿಯೋ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪತಿರೂಪಂ ಕುಲಧೀತಾನಂ, ಯಂ ತುಮ್ಹೇ ಭತ್ತಾರಂ ಪರಿಚರೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ।
Atha khalu, bho, puṇṇamukho phussakokilo tāhi dijakaññāhi divasaṃ paribyūḷho evaṃ pasaṃsati – ‘‘sādhu, sādhu, bhaginiyo, etaṃ kho, bhaginiyo, tumhākaṃ patirūpaṃ kuladhītānaṃ, yaṃ tumhe bhattāraṃ paricareyyāthā’’ti.
ಅಥ ಖಲು, ಭೋ, ಪುಣ್ಣಮುಖೋ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲೋ ಯೇನ ಕುಣಾಲೋ ಸಕುಣೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ಅದ್ದಸಂಸು ಖೋ ಕುಣಾಲಸ್ಸ ಸಕುಣಸ್ಸ ಪರಿಚಾರಿಕಾ ದಿಜಕಞ್ಞಾಯೋ ತಂ ಪುಣ್ಣಮುಖಂ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲಂ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ; ದಿಸ್ವಾನ ಯೇನ ಪುಣ್ಣಮುಖೋ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತಂ ಪುಣ್ಣಮುಖಂ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಅಯಂ, ಸಮ್ಮ ಪುಣ್ಣಮುಖ, ಕುಣಾಲೋ ಸಕುಣೋ ಅತಿವಿಯ ಫರುಸೋ ಅತಿವಿಯ ಫರುಸವಾಚೋ, ಅಪ್ಪೇವನಾಮ ತವಮ್ಪಿ ಆಗಮ್ಮ ಪಿಯವಾಚಂ ಲಭೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ। ‘‘ಅಪ್ಪೇವನಾಮ, ಭಗಿನಿಯೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಯೇನ ಕುಣಾಲೋ ಸಕುಣೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಕುಣಾಲೇನ ಸಕುಣೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪಟಿಸಮ್ಮೋದಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಪುಣ್ಣಮುಖೋ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲೋ ತಂ ಕುಣಾಲಂ ಸಕುಣಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಕಿಸ್ಸ ತ್ವಂ, ಸಮ್ಮ ಕುಣಾಲ, ಇತ್ಥೀನಂ ಸುಜಾತಾನಂ ಕುಲಧೀತಾನಂ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪನ್ನಾನಂ ಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪನ್ನೋ’ಸಿ 69? ಅಮನಾಪಭಾಣೀನಮ್ಪಿ ಕಿರ, ಸಮ್ಮ ಕುಣಾಲ, ಇತ್ಥೀನಂ ಮನಾಪಭಾಣಿನಾ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ಕಿಮಙ್ಗ ಪನ ಮನಾಪಭಾಣೀನ’’ನ್ತಿ!
Atha khalu, bho, puṇṇamukho phussakokilo yena kuṇālo sakuṇo tenupasaṅkami. Addasaṃsu kho kuṇālassa sakuṇassa paricārikā dijakaññāyo taṃ puṇṇamukhaṃ phussakokilaṃ dūratova āgacchantaṃ; disvāna yena puṇṇamukho phussakokilo tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā taṃ puṇṇamukhaṃ phussakokilaṃ etadavocuṃ – ‘‘ayaṃ, samma puṇṇamukha, kuṇālo sakuṇo ativiya pharuso ativiya pharusavāco, appevanāma tavampi āgamma piyavācaṃ labheyyāmā’’ti. ‘‘Appevanāma, bhaginiyo’’ti vatvā yena kuṇālo sakuṇo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā kuṇālena sakuṇena saddhiṃ paṭisammoditvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho puṇṇamukho phussakokilo taṃ kuṇālaṃ sakuṇaṃ etadavoca – ‘‘kissa tvaṃ, samma kuṇāla, itthīnaṃ sujātānaṃ kuladhītānaṃ sammāpaṭipannānaṃ micchāpaṭipanno’si 70? Amanāpabhāṇīnampi kira, samma kuṇāla, itthīnaṃ manāpabhāṇinā bhavitabbaṃ, kimaṅga pana manāpabhāṇīna’’nti!
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಕುಣಾಲೋ ಸಕುಣೋ ತಂ ಪುಣ್ಣಮುಖಂ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲಂ ಏವಂ ಅಪಸಾದೇಸಿ – ‘‘ನಸ್ಸ ತ್ವಂ, ಸಮ್ಮ ಜಮ್ಮ ವಸಲ, ವಿನಸ್ಸ ತ್ವಂ, ಸಮ್ಮ ಜಮ್ಮ ವಸಲ, ಕೋ ನು ತಯಾ ವಿಯತ್ತೋ ಜಾಯಾಜಿನೇನಾ’’ತಿ। ಏವಂ ಅಪಸಾದಿತೋ ಚ ಪನ ಪುಣ್ಣಮುಖೋ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲೋ ತತೋಯೇವ 71 ಪಟಿನಿವತ್ತಿ।
Evaṃ vutte, kuṇālo sakuṇo taṃ puṇṇamukhaṃ phussakokilaṃ evaṃ apasādesi – ‘‘nassa tvaṃ, samma jamma vasala, vinassa tvaṃ, samma jamma vasala, ko nu tayā viyatto jāyājinenā’’ti. Evaṃ apasādito ca pana puṇṇamukho phussakokilo tatoyeva 72 paṭinivatti.
ಅಥ ಖಲು, ಭೋ, ಪುಣ್ಣಮುಖಸ್ಸ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲಸ್ಸ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ನಚಿರಸ್ಸೇವ 73 ಖರೋ ಆಬಾಧೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ ಲೋಹಿತಪಕ್ಖನ್ದಿಕಾ। ಬಾಳ್ಹಾ ವೇದನಾ ವತ್ತನ್ತಿ ಮಾರಣನ್ತಿಕಾ 74। ಅಥ ಖಲು, ಭೋ, ಪುಣ್ಣಮುಖಸ್ಸ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲಸ್ಸ ಪರಿಚಾರಿಕಾನಂ ದಿಜಕಞ್ಞಾನಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಆಬಾಧಿಕೋ ಖೋ ಅಯಂ ಪುಣ್ಣಮುಖೋ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲೋ, ಅಪ್ಪೇವನಾಮ ಇಮಮ್ಹಾ ಆಬಾಧಾ ವುಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಏಕಂ ಅದುತಿಯಂ ಓಹಾಯ ಯೇನ ಕುಣಾಲೋ ಸಕುಣೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಕುಣಾಲೋ ಸಕುಣೋ ತಾ ದಿಜಕಞ್ಞಾಯೋ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿಯೋ, ದಿಸ್ವಾನ ತಾ ದಿಜಕಞ್ಞಾಯೋ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಕಹಂ ಪನ ತುಮ್ಹಂ ವಸಲಿಯೋ ಭತ್ತಾ’’ತಿ? ‘‘ಆಬಾಧಿಕೋ ಖೋ, ಸಮ್ಮ ಕುಣಾಲ, ಪುಣ್ಣಮುಖೋ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲೋ ಅಪ್ಪೇವನಾಮ ತಮ್ಹಾ ಆಬಾಧಾ ವುಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಕುಣಾಲೋ ಸಕುಣೋ ತಾ ದಿಜಕಞ್ಞಾಯೋ ಏವಂ ಅಪಸಾದೇಸಿ – ‘‘ನಸ್ಸಥ ತುಮ್ಹೇ ವಸಲಿಯೋ, ವಿನಸ್ಸಥ ತುಮ್ಹೇ ವಸಲಿಯೋ, ಚೋರಿಯೋ ಧುತ್ತಿಯೋ ಅಸತಿಯೋ ಲಹುಚಿತ್ತಾಯೋ ಕತಸ್ಸ ಅಪ್ಪಟಿಕಾರಿಕಾಯೋ ಅನಿಲೋ ವಿಯ ಯೇನಕಾಮಂಗಮಾಯೋ’’ತಿ; ವತ್ವಾ ಯೇನ ಪುಣ್ಣಮುಖೋ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತಂ ಪುಣ್ಣಮುಖಂ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಹಂ, ಸಮ್ಮ, ಪುಣ್ಣಮುಖಾ’’ತಿ। ‘‘ಹಂ, ಸಮ್ಮ, ಕುಣಾಲಾ’’ತಿ।
Atha khalu, bho, puṇṇamukhassa phussakokilassa aparena samayena nacirasseva 75 kharo ābādho uppajji lohitapakkhandikā. Bāḷhā vedanā vattanti māraṇantikā 76. Atha khalu, bho, puṇṇamukhassa phussakokilassa paricārikānaṃ dijakaññānaṃ etadahosi – ‘‘ābādhiko kho ayaṃ puṇṇamukho phussakokilo, appevanāma imamhā ābādhā vuṭṭhaheyyā’’ti ekaṃ adutiyaṃ ohāya yena kuṇālo sakuṇo tenupasaṅkamiṃsu. Addasā kho kuṇālo sakuṇo tā dijakaññāyo dūratova āgacchantiyo, disvāna tā dijakaññāyo etadavoca – ‘‘kahaṃ pana tumhaṃ vasaliyo bhattā’’ti? ‘‘Ābādhiko kho, samma kuṇāla, puṇṇamukho phussakokilo appevanāma tamhā ābādhā vuṭṭhaheyyā’’ti. Evaṃ vutte, kuṇālo sakuṇo tā dijakaññāyo evaṃ apasādesi – ‘‘nassatha tumhe vasaliyo, vinassatha tumhe vasaliyo, coriyo dhuttiyo asatiyo lahucittāyo katassa appaṭikārikāyo anilo viya yenakāmaṃgamāyo’’ti; vatvā yena puṇṇamukho phussakokilo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā taṃ puṇṇamukhaṃ phussakokilaṃ etadavoca – ‘‘haṃ, samma, puṇṇamukhā’’ti. ‘‘Haṃ, samma, kuṇālā’’ti.
ಅಥ ಖಲು, ಭೋ ಕುಣಾಲೋ ಸಕುಣೋ ತಂ ಪುಣ್ಣಮುಖಂ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲಂ ಪಕ್ಖೇಹಿ ಚ ಮುಖತುಣ್ಡಕೇನ ಚ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ವುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ನಾನಾಭೇಸಜ್ಜಾನಿ ಪಾಯಾಪೇಸಿ। ಅಥ ಖಲು, ಭೋ, ಪುಣ್ಣಮುಖಸ್ಸ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲಸ್ಸ ಸೋ ಆಬಾಧೋ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭೀತಿ। ಅಥ ಖಲು, ಭೋ, ಕುಣಾಲೋ ಸಕುಣೋ ತಂ ಪುಣ್ಣಮುಖಂ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲಂ ಗಿಲಾನವುಟ್ಠಿತಂ 77 ಅಚಿರವುಟ್ಠಿತಂ ಗೇಲಞ್ಞಾ ಏತದವೋಚ –
Atha khalu, bho kuṇālo sakuṇo taṃ puṇṇamukhaṃ phussakokilaṃ pakkhehi ca mukhatuṇḍakena ca pariggahetvā vuṭṭhāpetvā nānābhesajjāni pāyāpesi. Atha khalu, bho, puṇṇamukhassa phussakokilassa so ābādho paṭippassambhīti. Atha khalu, bho, kuṇālo sakuṇo taṃ puṇṇamukhaṃ phussakokilaṃ gilānavuṭṭhitaṃ 78 aciravuṭṭhitaṃ gelaññā etadavoca –
೨೯೦.
290.
ಏತೇ ಪತೀ ಪಞ್ಚ ಮತ್ತಿಚ್ಚ ನಾರೀ, ಅಕಾಸಿ ಖುಜ್ಜವಾಮನಕೇನ 87 ಪಾಪ’’ನ್ತಿ॥
Ete patī pañca matticca nārī, akāsi khujjavāmanakena 88 pāpa’’nti.
‘‘ದಿಟ್ಠಾ ಮಯಾ, ಸಮ್ಮ ಪುಣ್ಣಮುಖ, ಕಾಕವತೀ 93 ನಾಮ ದೇವೀ ಸಮುದ್ದಮಜ್ಝೇ ವಸನ್ತೀ ಭರಿಯಾ ವೇನತೇಯ್ಯಸ್ಸ ನಟಕುವೇರೇನ ಪಾಪಮಕಾಸಿ।
‘‘Diṭṭhā mayā, samma puṇṇamukha, kākavatī 94 nāma devī samuddamajjhe vasantī bhariyā venateyyassa naṭakuverena pāpamakāsi.
ಏವಞ್ಹೇತಂ ಮಯಾ ಞಾತಂ, ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಸ್ಸ ಮಾತರಂ 101 ಓಹಾಯ ಕೋಸಲರಾಜಂ ಪಞ್ಚಾಲಚಣ್ಡೇನ ಪಾಪಮಕಾಸಿ।
Evañhetaṃ mayā ñātaṃ, brahmadattassa mātaraṃ 102 ohāya kosalarājaṃ pañcālacaṇḍena pāpamakāsi.
೨೯೧.
291.
‘‘ಏತಾ ಚ ಅಞ್ಞಾ ಚ ಅಕಂಸು ಪಾಪಂ, ತಸ್ಮಾಹಮಿತ್ಥೀನಂ ನ ವಿಸ್ಸಸೇ ನಪ್ಪಸಂಸೇ।
‘‘Etā ca aññā ca akaṃsu pāpaṃ, tasmāhamitthīnaṃ na vissase nappasaṃse;
ಮಹೀ ಯಥಾ ಜಗತಿ ಸಮಾನರತ್ತಾ, ವಸುನ್ಧರಾ ಇತರೀತರಾಪತಿಟ್ಠಾ 103।
Mahī yathā jagati samānarattā, vasundharā itarītarāpatiṭṭhā 104;
ಸಬ್ಬಸಹಾ ಅಫನ್ದನಾ ಅಕುಪ್ಪಾ, ತಥಿತ್ಥಿಯೋ ತಾಯೋ ನ ವಿಸ್ಸಸೇ ನರೋ॥
Sabbasahā aphandanā akuppā, tathitthiyo tāyo na vissase naro.
೨೯೨.
292.
‘‘ಸೀಹೋ ಯಥಾ ಲೋಹಿತಮಂಸಭೋಜನೋ, ವಾಳಮಿಗೋ ಪಞ್ಚಾವುಧೋ 105 ಸುರುದ್ಧೋ।
‘‘Sīho yathā lohitamaṃsabhojano, vāḷamigo pañcāvudho 106 suruddho;
ಪಸಯ್ಹಖಾದೀ ಪರಹಿಂಸನೇ ರತೋ, ತಥಿತ್ಥಿಯೋ ತಾಯೋ ನ ವಿಸ್ಸಸೇ ನರೋ॥
Pasayhakhādī parahiṃsane rato, tathitthiyo tāyo na vissase naro.
‘‘ನ ಖಲು 107, ಸಮ್ಮ ಪುಣ್ಣಮುಖ, ವೇಸಿಯೋ ನಾರಿಯೋ ಗಮನಿಯೋ, ನ ಹೇತಾ ಬನ್ಧಕಿಯೋ ನಾಮ, ವಧಿಕಾಯೋ ನಾಮ ಏತಾಯೋ, ಯದಿದಂ ವೇಸಿಯೋ ನಾರಿಯೋ ಗಮನಿಯೋ’’ತಿ।
‘‘Na khalu 108, samma puṇṇamukha, vesiyo nāriyo gamaniyo, na hetā bandhakiyo nāma, vadhikāyo nāma etāyo, yadidaṃ vesiyo nāriyo gamaniyo’’ti.
‘‘ಚೋರೋ 109 ವಿಯ ವೇಣಿಕತಾ, ಮದಿರಾವ 110 ದಿದ್ಧಾ 111 ವಾಣಿಜೋ 112 ವಿಯ ವಾಚಾಸನ್ಥುತಿಯೋ, ಇಸ್ಸಸಿಙ್ಘಮಿವ ವಿಪರಿವತ್ತಾಯೋ 113, ಉರಗಾಮಿವ ದುಜಿವ್ಹಾಯೋ, ಸೋಬ್ಭಮಿವ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ, ಪಾತಾಲಮಿವ ದುಪ್ಪೂರಾ ರಕ್ಖಸೀ ವಿಯ ದುತ್ತೋಸಾ, ಯಮೋವೇಕನ್ತಹಾರಿಯೋ, ಸಿಖೀರಿವ ಸಬ್ಬಭಕ್ಖಾ, ನದೀರಿವ ಸಬ್ಬವಾಹೀ, ಅನಿಲೋ ವಿಯ ಯೇನಕಾಮಂಚರಾ, ನೇರು ವಿಯ ಅವಿಸೇಸಕರಾ, ವಿಸರುಕ್ಖೋ ವಿಯ ನಿಚ್ಚಫಲಿತಾಯೋ’’ತಿ। ಭವತಿ ಚ ಪನುತ್ತರೇತ್ಥ ವಾಕ್ಯಂ –
‘‘Coro 114 viya veṇikatā, madirāva 115 diddhā 116 vāṇijo 117 viya vācāsanthutiyo, issasiṅghamiva viparivattāyo 118, uragāmiva dujivhāyo, sobbhamiva paṭicchannā, pātālamiva duppūrā rakkhasī viya duttosā, yamovekantahāriyo, sikhīriva sabbabhakkhā, nadīriva sabbavāhī, anilo viya yenakāmaṃcarā, neru viya avisesakarā, visarukkho viya niccaphalitāyo’’ti. Bhavati ca panuttarettha vākyaṃ –
೨೯೩.
293.
‘‘ಯಥಾ ಚೋರೋ ಯಥಾ ದಿದ್ಧೋ, ವಾಣಿಜೋವ ವಿಕತ್ಥನೀ।
‘‘Yathā coro yathā diddho, vāṇijova vikatthanī;
೨೯೪.
294.
‘‘ಸೋಬ್ಭಮಿವ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ, ಪಾತಾಲಮಿವ ದುಪ್ಪುರಾ।
‘‘Sobbhamiva paṭicchannā, pātālamiva duppurā;
ರಕ್ಖಸೀ ವಿಯ ದುತ್ತೋಸಾ, ಯಮೋವೇಕನ್ತಹಾರಿಯೋ॥
Rakkhasī viya duttosā, yamovekantahāriyo.
೨೯೫.
295.
‘‘ಯಥಾ ಸಿಖೀ ನದೀ ವಾತೋ, ನೇರುನಾವ ಸಮಾಗತಾ।
‘‘Yathā sikhī nadī vāto, nerunāva samāgatā.
ವಿಸರುಕ್ಖೋ ವಿಯ ನಿಚ್ಚಫಲಾ, ನಾಸಯನ್ತಿ ಘರೇ ಭೋಗಂ।
Visarukkho viya niccaphalā, nāsayanti ghare bhogaṃ;
೨೯೬.
296.
‘ಗೋಣಂ ಧೇನುಞ್ಚ ಯಾನಞ್ಚ, ಭರಿಯಂ ಞಾತಿಕುಲೇ ನ ವಾಸಯೇ।
‘Goṇaṃ dhenuñca yānañca, bhariyaṃ ñātikule na vāsaye;
ಭಞ್ಜನ್ತಿ ರಥಂ ಅಯಾನಕಾ, ಅತಿವಾಹೇನ ಹನನ್ತಿ ಪುಙ್ಗವಂ।
Bhañjanti rathaṃ ayānakā, ativāhena hananti puṅgavaṃ;
ದೋಹೇನ ಹನನ್ತಿ ವಚ್ಛಕಂ, ಭರಿಯಾ ಞಾತಿಕುಲೇ ಪದುಸ್ಸತೀ’’’ತಿ॥
Dohena hananti vacchakaṃ, bhariyā ñātikule padussatī’’’ti.
‘‘ಛ ಇಮಾನಿ, ಸಮ್ಮ ಪುಣ್ಣಮುಖ, ಯಾನಿ (ವತ್ಥೂನಿ) 131 ಕಿಚ್ಚೇ ಜಾತೇ ಅನತ್ಥಚರಾನಿ ಭವನ್ತಿ –
‘‘Cha imāni, samma puṇṇamukha, yāni (vatthūni) 132 kicce jāte anatthacarāni bhavanti –
೨೯೭.
297.
‘ಅಗುಣಂ ಧನು ಞಾತಿಕುಲೇ ಚ ಭರಿಯಾ, ಪಾರಂ ನಾವಾ ಅಕ್ಖಭಗ್ಗಞ್ಚ ಯಾನಂ।
‘Aguṇaṃ dhanu ñātikule ca bhariyā, pāraṃ nāvā akkhabhaggañca yānaṃ;
ದೂರೇ ಮಿತ್ತೋ ಪಾಪಸಹಾಯಕೋ ಚ, ಕಿಚ್ಚೇ ಜಾತೇ ಅನತ್ಥಚರಾನಿ ಭವ’’’ನ್ತಿ॥
Dūre mitto pāpasahāyako ca, kicce jāte anatthacarāni bhava’’’nti.
‘‘ಅಟ್ಠಹಿ ಖಲು, ಸಮ್ಮ ಪುಣ್ಣಮುಖ, ಠಾನೇಹಿ ಇತ್ಥೀ ಸಾಮಿಕಂ ಅವಜಾನಾತಿ। ದಲಿದ್ದತಾ, ಆತುರತಾ, ಜಿಣ್ಣತಾ, ಸುರಾಸೋಣ್ಡತಾ, ಮುದ್ಧತಾ, ಪಮತ್ತತಾ, ಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚೇಸು ಅನುವತ್ತನತಾ, ಸಬ್ಬಧನಅನುಪ್ಪದಾನೇನ – ಇಮೇಹಿ ಖಲು, ಸಮ್ಮ ಪುಣ್ಣಮುಖ, ಅಟ್ಠಹಿ ಠಾನೇಹಿ ಇತ್ಥೀ ಸಾಮಿಕಂ ಅವಜಾನಾತಿ। ಭವತಿ ಚ ಪನುತ್ತರೇತ್ಥ ವಾಕ್ಯಂ –
‘‘Aṭṭhahi khalu, samma puṇṇamukha, ṭhānehi itthī sāmikaṃ avajānāti. Daliddatā, āturatā, jiṇṇatā, surāsoṇḍatā, muddhatā, pamattatā, sabbakiccesu anuvattanatā, sabbadhanaanuppadānena – imehi khalu, samma puṇṇamukha, aṭṭhahi ṭhānehi itthī sāmikaṃ avajānāti. Bhavati ca panuttarettha vākyaṃ –
೨೯೮.
298.
‘ದಲಿದ್ದಂ ಆತುರಞ್ಚಾಪಿ, ಜಿಣ್ಣಕಂ ಸುರಸೋಣ್ಡಕಂ।
‘Daliddaṃ āturañcāpi, jiṇṇakaṃ surasoṇḍakaṃ;
‘‘ನವಹಿ ಖಲು, ಸಮ್ಮ ಪುಣ್ಣಮುಖ, ಠಾನೇಹಿ ಇತ್ಥೀ ಪದೋಸಮಾಹರತಿ। ಆರಾಮಗಮನಸೀಲಾ ಚ ಹೋತಿ, ಉಯ್ಯಾನಗಮನಸೀಲಾ ಚ ಹೋತಿ, ನದೀತಿತ್ಥಗಮನಸೀಲಾ ಚ ಹೋತಿ, ಞಾತಿಕುಲಗಮನಸೀಲಾ ಚ ಹೋತಿ, ಪರಕುಲಗಮನಸೀಲಾ ಚ ಹೋತಿ, ಆದಾಸದುಸ್ಸಮಣ್ಡನಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತಸೀಲಾ ಚ ಹೋತಿ, ಮಜ್ಜಪಾಯಿನೀ ಚ ಹೋತಿ, ನಿಲ್ಲೋಕನಸೀಲಾ ಚ ಹೋತಿ, ಸದ್ವಾರಠಾಯಿನೀ 139 ಚ ಹೋತಿ – ಇಮೇಹಿ ಖಲು, ಸಮ್ಮ ಪುಣ್ಣಮುಖ, ನವಹಿ ಠಾನೇಹಿ ಇತ್ಥೀ ಪದೋಸಮಾಹರತೀತಿ। ಭವತಿ ಚ ಪನುತ್ತರೇತ್ಥ ವಾಕ್ಯಂ –
‘‘Navahi khalu, samma puṇṇamukha, ṭhānehi itthī padosamāharati. Ārāmagamanasīlā ca hoti, uyyānagamanasīlā ca hoti, nadītitthagamanasīlā ca hoti, ñātikulagamanasīlā ca hoti, parakulagamanasīlā ca hoti, ādāsadussamaṇḍanānuyogamanuyuttasīlā ca hoti, majjapāyinī ca hoti, nillokanasīlā ca hoti, sadvāraṭhāyinī 140 ca hoti – imehi khalu, samma puṇṇamukha, navahi ṭhānehi itthī padosamāharatīti. Bhavati ca panuttarettha vākyaṃ –
೨೯೯.
299.
ಆದಾಸದುಸ್ಸಮಣ್ಡನಮನುಯುತ್ತಾ, ಯಾ ಚಿತ್ಥೀ ಮಜ್ಜಪಾಯಿನೀ॥
Ādāsadussamaṇḍanamanuyuttā, yā citthī majjapāyinī.
೩೦೦.
300.
‘ಯಾ ಚ ನಿಲ್ಲೋಕನಸೀಲಾ, ಯಾ ಚ ಸದ್ವಾರಠಾಯಿನೀ।
‘Yā ca nillokanasīlā, yā ca sadvāraṭhāyinī;
ನವಹೇತೇಹಿ ಠಾನೇಹಿ, ಪದೋಸಮಾಹರನ್ತಿ ಇತ್ಥಿಯೋ’’’ತಿ॥
Navahetehi ṭhānehi, padosamāharanti itthiyo’’’ti.
‘‘ಚತ್ತಾಲೀಸಾಯ 143 ಖಲು, ಸಮ್ಮ ಪುಣ್ಣಮುಖ, ಠಾನೇಹಿ ಇತ್ಥೀ ಪುರಿಸಂ ಅಚ್ಚಾಚರತಿ 144। ವಿಜಮ್ಭತಿ, ವಿನಮತಿ, ವಿಲಸತಿ, ವಿಲಜ್ಜತಿ, ನಖೇನ ನಖಂ ಘಟ್ಟೇತಿ, ಪಾದೇನ ಪಾದಂ ಅಕ್ಕಮತಿ, ಕಟ್ಠೇನ ಪಥವಿಂ ವಿಲಿಖತಿ 145, ದಾರಕಂ ಉಲ್ಲಙ್ಘತಿ ಉಲ್ಲಙ್ಘಾಪೇತಿ 146, ಕೀಳತಿ ಕೀಳಾಪೇತಿ, ಚುಮ್ಬತಿ ಚುಮ್ಬಾಪೇತಿ, ಭುಞ್ಜತಿ ಭುಞ್ಜಾಪೇತಿ, ದದಾತಿ, ಯಾಚತಿ, ಕತಮನುಕರೋತಿ, ಉಚ್ಚಂ ಭಾಸತಿ, ನೀಚಂ ಭಾಸತಿ, ಅವಿಚ್ಚಂ ಭಾಸತಿ, ವಿವಿಚ್ಚಂ ಭಾಸತಿ, ನಚ್ಚೇನ ಗೀತೇನ ವಾದಿತೇನ ರೋದನೇನ 147 ವಿಲಸಿತೇನ ವಿಭೂಸಿತೇನ ಜಗ್ಘತಿ, ಪೇಕ್ಖತಿ, ಕಟಿಂ ಚಾಲೇತಿ, ಗುಯ್ಹಭಣ್ಡಕಂ ಸಞ್ಚಾಲೇತಿ, ಊರುಂ ವಿವರತಿ, ಊರುಂ ಪಿದಹತಿ, ಥನಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಕಚ್ಛಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ನಾಭಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಅಕ್ಖಿಂ ನಿಖನತಿ, ಭಮುಕಂ ಉಕ್ಖಿಪತಿ, ಓಟ್ಠಂ ಉಪಲಿಖತಿ 148, ಜಿವ್ಹಂ ನಿಲ್ಲಾಲೇತಿ, ದುಸ್ಸಂ ಮುಞ್ಚತಿ, ದುಸ್ಸಂ ಪಟಿಬನ್ಧತಿ, ಸಿರಸಂ ಮುಞ್ಚತಿ, ಸಿರಸಂ ಬನ್ಧತಿ – ಇಮೇಹಿ ಖಲು, ಸಮ್ಮ ಪುಣ್ಣಮುಖ, ಚತ್ತಾಲೀಸಾಯ ಠಾನೇಹಿ ಇತ್ಥೀ ಪುರಿಸಂ ಅಚ್ಚಾಚರತಿ।
‘‘Cattālīsāya 149 khalu, samma puṇṇamukha, ṭhānehi itthī purisaṃ accācarati 150. Vijambhati, vinamati, vilasati, vilajjati, nakhena nakhaṃ ghaṭṭeti, pādena pādaṃ akkamati, kaṭṭhena pathaviṃ vilikhati 151, dārakaṃ ullaṅghati ullaṅghāpeti 152, kīḷati kīḷāpeti, cumbati cumbāpeti, bhuñjati bhuñjāpeti, dadāti, yācati, katamanukaroti, uccaṃ bhāsati, nīcaṃ bhāsati, aviccaṃ bhāsati, viviccaṃ bhāsati, naccena gītena vāditena rodanena 153 vilasitena vibhūsitena jagghati, pekkhati, kaṭiṃ cāleti, guyhabhaṇḍakaṃ sañcāleti, ūruṃ vivarati, ūruṃ pidahati, thanaṃ dasseti, kacchaṃ dasseti, nābhiṃ dasseti, akkhiṃ nikhanati, bhamukaṃ ukkhipati, oṭṭhaṃ upalikhati 154, jivhaṃ nillāleti, dussaṃ muñcati, dussaṃ paṭibandhati, sirasaṃ muñcati, sirasaṃ bandhati – imehi khalu, samma puṇṇamukha, cattālīsāya ṭhānehi itthī purisaṃ accācarati.
‘‘ಪಞ್ಚವೀಸಾಯ 155 ಖಲು, ಸಮ್ಮ ಪುಣ್ಣಮುಖ, ಠಾನೇಹಿ ಇತ್ಥೀ ಪದುಟ್ಠಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ ಭವತಿ। ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ಪವಾಸಂ ವಣ್ಣೇತಿ, ಪವುಟ್ಠಂ ನ ಸರತಿ, ಆಗತಂ ನಾಭಿನನ್ದತಿ, ಅವಣ್ಣಂ ತಸ್ಸ ಭಣತಿ, ವಣ್ಣಂ ತಸ್ಸ ನ ಭಣತಿ, ಅನತ್ಥಂ ತಸ್ಸ ಚರತಿ, ಅತ್ಥಂ ತಸ್ಸ ನ ಚರತಿ, ಅಕಿಚ್ಚಂ ತಸ್ಸ ಕರೋತಿ, ಕಿಚ್ಚಂ ತಸ್ಸ ನ ಕರೋತಿ, ಪರಿದಹಿತ್ವಾ ಸಯತಿ, ಪರಮ್ಮುಖೀ ನಿಪಜ್ಜತಿ, ಪರಿವತ್ತಕಜಾತಾ ಖೋ ಪನ ಹೋತಿ ಕುಙ್ಕುಮಿಯಜಾತಾ, ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಸತಿ, ದುಕ್ಖಂ ವೇದಯತಿ, ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಂ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಗಚ್ಛತಿ, ವಿಲೋಮಮಾಚರತಿ, ಪರಪುರಿಸಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ಕಣ್ಣಸೋತಂ ವಿವರಮೋದಹತಿ 156, ನಿಹತಭೋಗಾ ಖೋ ಪನ ಹೋತಿ, ಪಟಿವಿಸ್ಸಕೇಹಿ ಸನ್ಥವಂ ಕರೋತಿ, ನಿಕ್ಖನ್ತಪಾದಾ ಖೋ ಪನ ಹೋತಿ, ವಿಸಿಖಾನುಚಾರಿನೀ ಅತಿಚಾರಿನೀ ಖೋ ಪನ ಹೋತಿ, ನಿಚ್ಚಂ 157 ಸಾಮಿಕೇ ಅಗಾರವಾ ಪದುಟ್ಠಮನಸಙ್ಕಪ್ಪಾ, ಅಭಿಣ್ಹಂ ದ್ವಾರೇ ತಿಟ್ಠತಿ, ಕಚ್ಛಾನಿ ಅಙ್ಗಾನಿ ಥನಾನಿ ದಸ್ಸೇತಿ, ದಿಸೋದಿಸಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪೇಕ್ಖತಿ – ಇಮೇಹಿ ಖಲು, ಸಮ್ಮ ಪುಣ್ಣಮುಖ, ಪಞ್ಚವೀಸಾಯ 158 ಠಾನೇಹಿ ಇತ್ಥೀ ಪದುಟ್ಠಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ ಭವತಿ। ಭವತಿ ಚ ಪನುತ್ತರೇತ್ಥ ವಾಕ್ಯಂ –
‘‘Pañcavīsāya 159 khalu, samma puṇṇamukha, ṭhānehi itthī paduṭṭhā veditabbā bhavati. Sāmikassa pavāsaṃ vaṇṇeti, pavuṭṭhaṃ na sarati, āgataṃ nābhinandati, avaṇṇaṃ tassa bhaṇati, vaṇṇaṃ tassa na bhaṇati, anatthaṃ tassa carati, atthaṃ tassa na carati, akiccaṃ tassa karoti, kiccaṃ tassa na karoti, paridahitvā sayati, parammukhī nipajjati, parivattakajātā kho pana hoti kuṅkumiyajātā, dīghaṃ assasati, dukkhaṃ vedayati, uccārapassāvaṃ abhiṇhaṃ gacchati, vilomamācarati, parapurisasaddaṃ sutvā kaṇṇasotaṃ vivaramodahati 160, nihatabhogā kho pana hoti, paṭivissakehi santhavaṃ karoti, nikkhantapādā kho pana hoti, visikhānucārinī aticārinī kho pana hoti, niccaṃ 161 sāmike agāravā paduṭṭhamanasaṅkappā, abhiṇhaṃ dvāre tiṭṭhati, kacchāni aṅgāni thanāni dasseti, disodisaṃ gantvā pekkhati – imehi khalu, samma puṇṇamukha, pañcavīsāya 162 ṭhānehi itthī paduṭṭhā veditabbā bhavati. Bhavati ca panuttarettha vākyaṃ –
೩೦೧.
301.
ಭತ್ತಾರವಣ್ಣಂ ನ ಕದಾಚಿ ಭಾಸತಿ, ಏತೇ ಪದುಟ್ಠಾಯ ಭವನ್ತಿ ಲಕ್ಖಣಾ॥
Bhattāravaṇṇaṃ na kadāci bhāsati, ete paduṭṭhāya bhavanti lakkhaṇā.
೩೦೨.
302.
‘ಅನತ್ಥಂ ತಸ್ಸ ಚರತಿ ಅಸಞ್ಞತಾ, ಅತ್ಥಞ್ಚ ಹಾಪೇತಿ ಅಕಿಚ್ಚಕಾರಿನೀ।
‘Anatthaṃ tassa carati asaññatā, atthañca hāpeti akiccakārinī;
ಪರಿದಹಿತ್ವಾ ಸಯತಿ ಪರಮ್ಮುಖೀ, ಏತೇ ಪದುಟ್ಠಾಯ ಭವನ್ತಿ ಲಕ್ಖಣಾ॥
Paridahitvā sayati parammukhī, ete paduṭṭhāya bhavanti lakkhaṇā.
೩೦೩.
303.
‘ಪರಿವತ್ತಜಾತಾ ಚ 167 ಭವತಿ ಕುಙ್ಕುಮೀ, ದೀಘಞ್ಚ ಅಸ್ಸಸತಿ ದುಕ್ಖವೇದಿನೀ।
‘Parivattajātā ca 168 bhavati kuṅkumī, dīghañca assasati dukkhavedinī;
ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಮಭಿಣ್ಹಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಏತೇ ಪದುಟ್ಠಾಯ ಭವನ್ತಿ ಲಕ್ಖಣಾ॥
Uccārapassāvamabhiṇhaṃ gacchati, ete paduṭṭhāya bhavanti lakkhaṇā.
೩೦೪.
304.
‘‘ವಿಲೋಮಮಾಚರತಿ ಅಕಿಚ್ಚಕಾರಿನೀ, ಸದ್ದಂ ನಿಸಾಮೇತಿ ಪರಸ್ಸ ಭಾಸತೋ।
‘‘Vilomamācarati akiccakārinī, saddaṃ nisāmeti parassa bhāsato;
ನಿಹತಭೋಗಾ ಚ ಕರೋತಿ ಸನ್ಥವಂ, ಏತೇ ಪದುಟ್ಠಾಯ ಭವನ್ತಿ ಲಕ್ಖಣಾ॥
Nihatabhogā ca karoti santhavaṃ, ete paduṭṭhāya bhavanti lakkhaṇā.
೩೦೫.
305.
‘ಕಿಚ್ಛೇನ ಲದ್ಧಂ ಕಸಿರಾಭತಂ 169 ಧನಂ, ವಿತ್ತಂ ವಿನಾಸೇತಿ ದುಕ್ಖೇನ ಸಮ್ಭತಂ।
‘Kicchena laddhaṃ kasirābhataṃ 170 dhanaṃ, vittaṃ vināseti dukkhena sambhataṃ;
ಪಟಿವಿಸ್ಸಕೇಹಿ ಚ ಕರೋತಿ ಸನ್ಥವಂ, ಏತೇ ಪದುಟ್ಠಾಯ ಭವನ್ತಿ ಲಕ್ಖಣಾ॥
Paṭivissakehi ca karoti santhavaṃ, ete paduṭṭhāya bhavanti lakkhaṇā.
೩೦೬.
306.
‘ನಿಕ್ಖನ್ತಪಾದಾ ವಿಸಿಖಾನುಚಾರಿನೀ, ನಿಚ್ಚಞ್ಚ ಸಾಮಿಮ್ಹಿ 171 ಪದುಟ್ಠಮಾನಸಾ।
‘Nikkhantapādā visikhānucārinī, niccañca sāmimhi 172 paduṭṭhamānasā;
ಅತಿಚಾರಿನೀ ಹೋತಿ ಅಪೇತಗಾರವಾ 173, ಏತೇ ಪದುಟ್ಠಾಯ ಭವನ್ತಿ ಲಕ್ಖಣಾ॥
Aticārinī hoti apetagāravā 174, ete paduṭṭhāya bhavanti lakkhaṇā.
೩೦೭.
307.
‘ಅಭಿಕ್ಖಣಂ ತಿಟ್ಠತಿ ದ್ವಾರಮೂಲೇ, ಥನಾನಿ ಕಚ್ಛಾನಿ ಚ ದಸ್ಸಯನ್ತೀ।
‘Abhikkhaṇaṃ tiṭṭhati dvāramūle, thanāni kacchāni ca dassayantī;
ದಿಸೋದಿಸಂ ಪೇಕ್ಖತಿ ಭನ್ತಚಿತ್ತಾ, ಏತೇ ಪದುಟ್ಠಾಯ ಭವನ್ತಿ ಲಕ್ಖಣಾ॥
Disodisaṃ pekkhati bhantacittā, ete paduṭṭhāya bhavanti lakkhaṇā.
೩೦೮.
308.
ಸಬ್ಬಿತ್ಥಿಯೋ ಕರೇ ಪಾಪಂ, ಲಭಮಾನೇ ನಿವಾತಕೇ॥
Sabbitthiyo kare pāpaṃ, labhamāne nivātake.
೩೦೯.
309.
‘ಸಚೇ ಲಭೇಥ ಖಣಂ ವಾ ರಹೋ ವಾ, ನಿವಾತಕಂ ವಾಪಿ ಲಭೇಥ ತಾದಿಸಂ।
‘Sace labhetha khaṇaṃ vā raho vā, nivātakaṃ vāpi labhetha tādisaṃ;
೩೧೦.
310.
‘‘ನರಾನಮಾರಾಮಕರಾಸು ನಾರಿಸು, ಅನೇಕಚಿತ್ತಾಸು ಅನಿಗ್ಗಹಾಸು ಚ।
‘‘Narānamārāmakarāsu nārisu, anekacittāsu aniggahāsu ca;
೩೧೧.
311.
ತಂ ತಾದಿಸಂ ಮಚ್ಚಂ ಚಜಿತ್ವಾ ಭರಿಯಾ, ಅಞ್ಞಂ ದಿಸ್ವಾ ಪುರಿಸಂ ಪೀಠಸಪ್ಪಿಂ॥
Taṃ tādisaṃ maccaṃ cajitvā bhariyā, aññaṃ disvā purisaṃ pīṭhasappiṃ.
೩೧೨.
312.
‘ಬಕಸ್ಸ ಚ ಬಾವರಿಕಸ್ಸ 189 ರಞ್ಞೋ, ಅಚ್ಚನ್ತಕಾಮಾನುಗತಸ್ಸ ಭರಿಯಾ।
‘Bakassa ca bāvarikassa 190 rañño, accantakāmānugatassa bhariyā;
೩೧೩.
313.
‘ಪಿಙ್ಗಿಯಾನೀ ಸಬ್ಬಲೋಕಿಸ್ಸರಸ್ಸ, ರಞ್ಞೋ ಪಿಯಾ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಸ್ಸ ಭರಿಯಾ।
‘Piṅgiyānī sabbalokissarassa, rañño piyā brahmadattassa bhariyā;
ಅವಾಚರೀ ಪಟ್ಠವಸಾನುಗಸ್ಸ, ತಂ ವಾಪಿ ಸಾ ನಾಜ್ಝಗಾ ಕಾಮಕಾಮಿನೀ॥
Avācarī paṭṭhavasānugassa, taṃ vāpi sā nājjhagā kāmakāminī.
೩೧೪.
314.
ನಾದೇವಸತ್ತೋ ಪುರಿಸೋ, ಥೀನಂ ಸದ್ಧಾತುಮರಹತಿ॥
Nādevasatto puriso, thīnaṃ saddhātumarahati.
೩೧೫.
315.
‘ನ ತಾ ಪಜಾನನ್ತಿ ಕತಂ ನ ಕಿಚ್ಚಂ, ನ ಮಾತರಂ ಪಿತರಂ ಭಾತರಂ ವಾ।
‘Na tā pajānanti kataṃ na kiccaṃ, na mātaraṃ pitaraṃ bhātaraṃ vā;
ಅನರಿಯಾ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತಧಮ್ಮಾ, ಸಸ್ಸೇವ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ವಸಂ ವಜನ್ತಿ॥
Anariyā samatikkantadhammā, sasseva cittassa vasaṃ vajanti.
೩೧೬.
316.
ಆವಾಸು ಕಿಚ್ಚೇಸು ಚ ನಂ ಜಹನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾಹಮಿತ್ಥೀನಂ ನ ವಿಸ್ಸಸಾಮಿ॥
Āvāsu kiccesu ca naṃ jahanti, tasmāhamitthīnaṃ na vissasāmi.
೩೧೭.
317.
‘ಥೀನಞ್ಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಯಥಾ ವಾನರಸ್ಸ, ಕನ್ನಪ್ಪಕನ್ನಂ ಯಥಾ ರುಕ್ಖಛಾಯಾ।
‘Thīnañhi cittaṃ yathā vānarassa, kannappakannaṃ yathā rukkhachāyā;
ಚಲಾಚಲಂ ಹದಯಮಿತ್ಥಿಯಾನಂ, ಚಕ್ಕಸ್ಸ ನೇಮಿ ವಿಯ ಪರಿವತ್ತತಿ॥
Calācalaṃ hadayamitthiyānaṃ, cakkassa nemi viya parivattati.
೩೧೮.
318.
‘ಯದಾ ತಾ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಸಮೇಕ್ಖಮಾನಾ, ಆದೇಯ್ಯರೂಪಂ ಪುರಿಸಸ್ಸ ವಿತ್ತಂ।
‘Yadā tā passanti samekkhamānā, ādeyyarūpaṃ purisassa vittaṃ;
ಸಣ್ಹಾಹಿ ವಾಚಾಹಿ ನಯನ್ತಿ ಮೇನಂ, ಕಮ್ಬೋಜಕಾ ಜಲಜೇನೇವ ಅಸ್ಸಂ॥
Saṇhāhi vācāhi nayanti menaṃ, kambojakā jalajeneva assaṃ.
೩೧೯.
319.
‘ಯದಾ ನ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಸಮೇಕ್ಖಮಾನಾ, ಆದೇಯ್ಯರೂಪಂ ಪುರಿಸಸ್ಸ ವಿತ್ತಂ।
‘Yadā na passanti samekkhamānā, ādeyyarūpaṃ purisassa vittaṃ;
ಸಮನ್ತತೋ ನಂ ಪರಿವಜ್ಜಯನ್ತಿ, ತಿಣ್ಣೋ ನದೀಪಾರಗತೋವ ಕುಲ್ಲಂ॥
Samantato naṃ parivajjayanti, tiṇṇo nadīpāragatova kullaṃ.
೩೨೦.
320.
‘ಸಿಲೇಸೂಪಮಾಂ ಸಿಖಿರಿವ ಸಬ್ಬಭಕ್ಖಾ, ತಿಕ್ಖಮಾಯಾ ನದೀರಿವ ಸೀಘಸೋತಾ।
‘Silesūpamāṃ sikhiriva sabbabhakkhā, tikkhamāyā nadīriva sīghasotā;
ಸೇವನ್ತಿ ಹೇತಾ ಪಿಯಮಪ್ಪಿಯಞ್ಚ, ನಾವಾ ಯಥಾ ಓರಕೂಲಂ 201 ಪರಞ್ಚ॥
Sevanti hetā piyamappiyañca, nāvā yathā orakūlaṃ 202 parañca.
೩೨೧.
321.
‘ನ ತಾ ಏಕಸ್ಸ ನ ದ್ವಿನ್ನಂ, ಆಪಣೋವ ಪಸಾರಿತೋ।
‘Na tā ekassa na dvinnaṃ, āpaṇova pasārito;
೩೨೨.
322.
‘ಯಥಾ ನದೀ ಚ ಪನ್ಥೋ ಚ, ಪಾನಾಗಾರಂ ಸಭಾ ಪಪಾ।
‘Yathā nadī ca pantho ca, pānāgāraṃ sabhā papā;
೩೨೩.
323.
‘ಘತಾಸನಸಮಾ ಏತಾ, ಕಣ್ಹಸಪ್ಪಸಿರೂಪಮಾ।
‘Ghatāsanasamā etā, kaṇhasappasirūpamā;
ಗಾವೋ ಬಹಿತಿಣಸ್ಸೇವ, ಓಮಸನ್ತಿ ವರಂ ವರಂ॥
Gāvo bahitiṇasseva, omasanti varaṃ varaṃ.
೩೨೪.
324.
‘ಘತಾಸನಂ ಕುಞ್ಜರಂ ಕಣ್ಹಸಪ್ಪಂ, ಮುದ್ಧಾಭಿಸಿತ್ತಂ ಪಮದಾ ಚ ಸಬ್ಬಾ।
‘Ghatāsanaṃ kuñjaraṃ kaṇhasappaṃ, muddhābhisittaṃ pamadā ca sabbā;
೩೨೫.
325.
‘ನಚ್ಚನ್ತವಣ್ಣಾ ನ ಬಹೂನಂ ಕನ್ತಾ, ನ ದಕ್ಖಿಣಾ ಪಮದಾ ಸೇವಿತಬ್ಬಾ।
‘Naccantavaṇṇā na bahūnaṃ kantā, na dakkhiṇā pamadā sevitabbā;
ನ ಪರಸ್ಸ ಭರಿಯಾ ನ ಧನಸ್ಸ ಹೇತು, ಏತಿತ್ಥಿಯೋ ಪಞ್ಚ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಾ’’’॥
Na parassa bhariyā na dhanassa hetu, etitthiyo pañca na sevitabbā’’’.
ಅಥ ಖಲು, ಭೋ, ಆನನ್ದೋ ಗಿಜ್ಝರಾಜಾ ಕುಣಾಲಸ್ಸ ಸಕುಣಸ್ಸ ಆದಿಮಜ್ಝಕಥಾಪರಿಯೋಸಾನಂ 213 ವಿದಿತ್ವಾ ತಾಯಂ ವೇಲಾಯಂ ಇಮಾ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿ –
Atha khalu, bho, ānando gijjharājā kuṇālassa sakuṇassa ādimajjhakathāpariyosānaṃ 214 viditvā tāyaṃ velāyaṃ imā gāthāyo abhāsi –
೩೨೬.
326.
‘‘ಪುಣ್ಣಮ್ಪಿ ಚೇಮಂ ಪಥವಿಂ ಧನೇನ, ದಜ್ಜಿತ್ಥಿಯಾ ಪುರಿಸೋ ಸಮ್ಮತಾಯ।
‘‘Puṇṇampi cemaṃ pathaviṃ dhanena, dajjitthiyā puriso sammatāya;
ಲದ್ಧಾ ಖಣಂ ಅತಿಮಞ್ಞೇಯ್ಯ ತಮ್ಪಿ, ತಾಸಂ ವಸಂ ಅಸತೀನಂ ನ ಗಚ್ಛೇ॥
Laddhā khaṇaṃ atimaññeyya tampi, tāsaṃ vasaṃ asatīnaṃ na gacche.
೩೨೭.
327.
‘‘ಉಟ್ಠಾಹಕಂ ಚೇಪಿ ಅಲೀನವುತ್ತಿಂ, ಕೋಮಾರಭತ್ತಾರಂ ಪಿಯಂ ಮನಾಪಂ।
‘‘Uṭṭhāhakaṃ cepi alīnavuttiṃ, komārabhattāraṃ piyaṃ manāpaṃ;
ಆವಾಸು ಕಿಚ್ಚೇಸು ಚ ನಂ ಜಹನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾಹಮಿತ್ಥೀನಂ 215 ನ ವಿಸ್ಸಸಾಮಿ॥
Āvāsu kiccesu ca naṃ jahanti, tasmāhamitthīnaṃ 216 na vissasāmi.
೩೨೮.
328.
‘‘ನ ವಿಸ್ಸಸೇ ಇಚ್ಛತಿ ಮನ್ತಿ ಪೋಸೋ, ನ ವಿಸ್ಸಸೇ ರೋದತಿ ಮೇ ಸಕಾಸೇ।
‘‘Na vissase icchati manti poso, na vissase rodati me sakāse;
ಸೇವನ್ತಿ ಹೇತಾ ಪಿಯಮಪ್ಪಿಯಞ್ಚ, ನಾವಾ ಯಥಾ ಓರಕೂಲಂ ಪರಞ್ಚ॥
Sevanti hetā piyamappiyañca, nāvā yathā orakūlaṃ parañca.
೩೨೯.
329.
‘‘ನ ವಿಸ್ಸಸೇ ಸಾಖಪುರಾಣಸನ್ಥತಂ, ನ ವಿಸ್ಸಸೇ ಮಿತ್ತಪುರಾಣಚೋರಂ।
‘‘Na vissase sākhapurāṇasanthataṃ, na vissase mittapurāṇacoraṃ;
ನ ವಿಸ್ಸಸೇ ರಾಜಾನಂ ಸಖಾ 217 ಮಮನ್ತಿ, ನ ವಿಸ್ಸಸೇ ಇತ್ಥಿ ದಸನ್ನ ಮಾತರಂ॥
Na vissase rājānaṃ sakhā 218 mamanti, na vissase itthi dasanna mātaraṃ.
೩೩೦.
330.
‘‘ನ ವಿಸ್ಸಸೇ ರಾಮಕರಾಸು ನಾರಿಸು, ಅಚ್ಚನ್ತಸೀಲಾಸು ಅಸಞ್ಞತಾಸು।
‘‘Na vissase rāmakarāsu nārisu, accantasīlāsu asaññatāsu;
ಅಚ್ಚನ್ತಪೇಮಾನುಗತಸ್ಸ ಭರಿಯಾ, ನ ವಿಸ್ಸಸೇ ತಿತ್ಥಸಮಾ ಹಿ ನಾರಿಯೋ॥
Accantapemānugatassa bhariyā, na vissase titthasamā hi nāriyo.
೩೩೧.
331.
ಮಾ ದೀನಕಾಮಾಸು ಅಸಞ್ಞತಾಸು, ಭಾವಂ ಕರೇ ಗಙ್ಗತಿತ್ಥೂಪಮಾಸು॥
Mā dīnakāmāsu asaññatāsu, bhāvaṃ kare gaṅgatitthūpamāsu.
೩೩೨.
332.
‘‘ಮುಸಾ ತಾಸಂ ಯಥಾ ಸಚ್ಚಂ, ಸಚ್ಚಂ ತಾಸಂ ಯಥಾ ಮುಸಾ।
‘‘Musā tāsaṃ yathā saccaṃ, saccaṃ tāsaṃ yathā musā;
ಗಾವೋ ಬಹಿತಿಣಸ್ಸೇವ, ಓಮಸನ್ತಿ ವರಂ ವರಂ॥
Gāvo bahitiṇasseva, omasanti varaṃ varaṃ.
೩೩೩.
333.
‘‘ಗತೇನೇತಾ ಪಲೋಭೇನ್ತಿ, ಪೇಕ್ಖಿತೇನ ಮ್ಹಿತೇನ ಚ।
‘‘Gatenetā palobhenti, pekkhitena mhitena ca;
ಅಥೋಪಿ ದುನ್ನಿವತ್ಥೇನ, ಮಞ್ಜುನಾ ಭಣಿತೇನ ಚ॥
Athopi dunnivatthena, mañjunā bhaṇitena ca.
೩೩೪.
334.
ನ ತಾ ಕಿಞ್ಚಿ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ಯಂ ಮನುಸ್ಸೇಸು ವಞ್ಚನಂ॥
Na tā kiñci na jānanti, yaṃ manussesu vañcanaṃ.
೩೩೫.
335.
‘‘ಅಸಾ ಲೋಕಿತ್ಥಿಯೋ ನಾಮ, ವೇಲಾ ತಾಸಂ ನ ವಿಜ್ಜತಿ।
‘‘Asā lokitthiyo nāma, velā tāsaṃ na vijjati;
ಸಾರತ್ತಾ ಚ ಪಗಬ್ಭಾ ಚ, ಸಿಖೀ ಸಬ್ಬಘಸೋ ಯಥಾ॥
Sārattā ca pagabbhā ca, sikhī sabbaghaso yathā.
೩೩೬.
336.
‘‘ನತ್ಥಿತ್ಥೀನಂ ಪಿಯೋ ನಾಮ, ಅಪ್ಪಿಯೋಪಿ ನ ವಿಜ್ಜತಿ।
‘‘Natthitthīnaṃ piyo nāma, appiyopi na vijjati;
ಸೇವನ್ತಿ ಹೇತಾ ಪಿಯಮಪ್ಪಿಯಞ್ಚ, ನಾವಾ ಯಥಾ ಓರಕೂಲಂ ಪರಞ್ಚ॥
Sevanti hetā piyamappiyañca, nāvā yathā orakūlaṃ parañca.
೩೩೭.
337.
‘‘ನತ್ಥಿತ್ಥೀನಂ ಪಿಯೋ ನಾಮ, ಅಪ್ಪಿಯೋಪಿ ನ ವಿಜ್ಜತಿ।
‘‘Natthitthīnaṃ piyo nāma, appiyopi na vijjati;
೩೩೮.
338.
‘‘ಹತ್ಥಿಬನ್ಧಂ ಅಸ್ಸಬನ್ಧಂ, ಗೋಪುರಿಸಞ್ಚ ಮಣ್ಡಲಂ 227।
‘‘Hatthibandhaṃ assabandhaṃ, gopurisañca maṇḍalaṃ 228;
ಛವಡಾಹಕಂ ಪುಪ್ಫಛಡ್ಡಕಂ, ಸಧನಮನುಪತನ್ತಿ ನಾರಿಯೋ॥
Chavaḍāhakaṃ pupphachaḍḍakaṃ, sadhanamanupatanti nāriyo.
೩೩೯.
339.
‘‘ಕುಲಪುತ್ತಮ್ಪಿ ಜಹನ್ತಿ ಅಕಿಞ್ಚನಂ, ಛವಕಸಮಸದಿಸಮ್ಪಿ 229।
‘‘Kulaputtampi jahanti akiñcanaṃ, chavakasamasadisampi 230;
ಅಥ ಖಲು, ಭೋ, ನಾರದೋ ದೇವಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಆನನ್ದಸ್ಸ ಗಿಜ್ಝರಾಜಸ್ಸ ಆದಿಮಜ್ಝಕಥಾಪರಿಯೋಸಾನಂ ವಿದಿತ್ವಾ ತಾಯಂ ವೇಲಾಯಂ ಇಮಾ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿ –
Atha khalu, bho, nārado devabrāhmaṇo ānandassa gijjharājassa ādimajjhakathāpariyosānaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imā gāthāyo abhāsi –
೩೪೦.
340.
‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ ನ ಪೂರೇನ್ತಿ, ತೇ ಮೇ ಸುಣಾಥ ಭಾಸತೋ।
‘‘Cattārome na pūrenti, te me suṇātha bhāsato;
ಸಮುದ್ದೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ರಾಜಾ, ಇತ್ಥೀ ಚಾಪಿ ದಿಜಮ್ಪತಿ॥
Samuddo brāhmaṇo rājā, itthī cāpi dijampati.
೩೪೧.
341.
‘‘ಸರಿತಾ ಸಾಗರಂ ಯನ್ತಿ, ಯಾ ಕಾಚಿ ಪಥವಿಸ್ಸಿತಾ।
‘‘Saritā sāgaraṃ yanti, yā kāci pathavissitā;
ತಾ ಸಮುದ್ದಂ ನ ಪೂರೇನ್ತಿ, ಊನತ್ತಾ ಹಿ ನ ಪೂರತಿ॥
Tā samuddaṃ na pūrenti, ūnattā hi na pūrati.
೩೪೨.
342.
‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಚ ಅಧೀಯಾನ, ವೇದಮಕ್ಖಾನಪಞ್ಚಮಂ।
‘‘Brāhmaṇo ca adhīyāna, vedamakkhānapañcamaṃ;
ಭಿಯ್ಯೋಪಿ ಸುತಮಿಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಊನತ್ತಾ ಹಿ ನ ಪೂರತಿ॥
Bhiyyopi sutamiccheyya, ūnattā hi na pūrati.
೩೪೩.
343.
‘‘ರಾಜಾ ಚ ಪಥವಿಂ ಸಬ್ಬಂ, ಸಸಮುದ್ದಂ ಸಪಬ್ಬತಂ।
‘‘Rājā ca pathaviṃ sabbaṃ, sasamuddaṃ sapabbataṃ;
ಅಜ್ಝಾವಸಂ ವಿಜಿನಿತ್ವಾ, ಅನನ್ತರತನೋಚಿತಂ।
Ajjhāvasaṃ vijinitvā, anantaratanocitaṃ;
ಪಾರಂ ಸಮುದ್ದಂ ಪತ್ಥೇತಿ, ಊನತ್ತಾ ಹಿ ನ ಪೂರತಿ॥
Pāraṃ samuddaṃ pattheti, ūnattā hi na pūrati.
೩೪೪.
344.
‘‘ಏಕಮೇಕಾಯ ಇತ್ಥಿಯಾ, ಅಟ್ಠಟ್ಠ ಪತಿನೋ ಸಿಯಾ।
‘‘Ekamekāya itthiyā, aṭṭhaṭṭha patino siyā;
ಸೂರಾ ಚ ಬಲವನ್ತೋ ಚ, ಸಬ್ಬಕಾಮರಸಾಹರಾ।
Sūrā ca balavanto ca, sabbakāmarasāharā;
ಕರೇಯ್ಯ ನವಮೇ ಛನ್ದಂ, ಊನತ್ತಾ ಹಿ ನ ಪೂರತಿ॥
Kareyya navame chandaṃ, ūnattā hi na pūrati.
೩೪೫.
345.
‘‘ಸಬ್ಬಿತ್ಥಿಯೋ ಸಿಖಿರಿವ ಸಬ್ಬಭಕ್ಖಾ, ಸಬ್ಬಿತ್ಥಿಯೋ ನದೀರಿವ ಸಬ್ಬವಾಹೀ।
‘‘Sabbitthiyo sikhiriva sabbabhakkhā, sabbitthiyo nadīriva sabbavāhī;
ಸಬ್ಬಿತ್ಥಿಯೋ ಕಣ್ಟಕಾನಂವ ಸಾಖಾ, ಸಬ್ಬಿತ್ಥಿಯೋ ಧನಹೇತು ವಜನ್ತಿ॥
Sabbitthiyo kaṇṭakānaṃva sākhā, sabbitthiyo dhanahetu vajanti.
೩೪೬.
346.
‘‘ವಾತಞ್ಚ ಜಾಲೇನ ನರೋ ಪರಾಮಸೇ, ಓಸಿಞ್ಚಯೇ 235 ಸಾಗರಮೇಕಪಾಣಿನಾ।
‘‘Vātañca jālena naro parāmase, osiñcaye 236 sāgaramekapāṇinā;
ಸಕೇನ ಹತ್ಥೇನ ಕರೇಯ್ಯ ಘೋಸಂ 237, ಯೋ ಸಬ್ಬಭಾವಂ ಪಮದಾಸು ಓಸಜೇ॥
Sakena hatthena kareyya ghosaṃ 238, yo sabbabhāvaṃ pamadāsu osaje.
೩೪೭.
347.
‘‘ಚೋರೀನಂ ಬಹುಬುದ್ಧೀನಂ, ಯಾಸು ಸಚ್ಚಂ ಸುದುಲ್ಲಭಂ।
‘‘Corīnaṃ bahubuddhīnaṃ, yāsu saccaṃ sudullabhaṃ;
ಥೀನಂ ಭಾವೋ ದುರಾಜಾನೋ, ಮಚ್ಛಸ್ಸೇವೋದಕೇ ಗತಂ॥
Thīnaṃ bhāvo durājāno, macchassevodake gataṃ.
೩೪೮.
348.
‘‘ಅನಲಾ ಮುದುಸಮ್ಭಾಸಾ, ದುಪ್ಪೂರಾ ತಾ ನದೀಸಮಾ।
‘‘Analā mudusambhāsā, duppūrā tā nadīsamā;
ಸೀದನ್ತಿ ನಂ ವಿದಿತ್ವಾನ, ಆರಕಾ ಪರಿವಜ್ಜಯೇ॥
Sīdanti naṃ viditvāna, ārakā parivajjaye.
೩೪೯.
349.
‘‘ಆವಟ್ಟನೀ ಮಹಾಮಾಯಾ, ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಿಕೋಪನಾ।
‘‘Āvaṭṭanī mahāmāyā, brahmacariyavikopanā;
ಸೀದನ್ತಿ ನಂ ವಿದಿತ್ವಾನ, ಆರಕಾ ಪರಿವಜ್ಜಯೇ॥
Sīdanti naṃ viditvāna, ārakā parivajjaye.
೩೫೦.
350.
ಜಾತವೇದೋವ ಸಣ್ಠಾನಂ, ಖಿಪ್ಪಂ ಅನುದಹನ್ತಿ ನ’’ನ್ತಿ॥
Jātavedova saṇṭhānaṃ, khippaṃ anudahanti na’’nti.
ಅಥ ಖಲು, ಭೋ, ಕುಣಾಲೋ ಸಕುಣೋ ನಾರದಸ್ಸ ದೇವಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಆದಿಮಜ್ಝಕಥಾಪರಿಯೋಸಾನಂ ವಿದಿತ್ವಾ ತಾಯಂ ವೇಲಾಯಂ ಇಮಾ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿ –
Atha khalu, bho, kuṇālo sakuṇo nāradassa devabrāhmaṇassa ādimajjhakathāpariyosānaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imā gāthāyo abhāsi –
೩೫೧.
351.
‘‘ಸಲ್ಲಪೇ ನಿಸಿತಖಗ್ಗಪಾಣಿನಾ, ಪಣ್ಡಿತೋ ಅಪಿ ಪಿಸಾಚದೋಸಿನಾ।
‘‘Sallape nisitakhaggapāṇinā, paṇḍito api pisācadosinā;
ಉಗ್ಗತೇಜಮುರಗಮ್ಪಿ ಆಸಿದೇ, ಏಕೋ ಏಕಾಯ ಪಮದಾಯ ನಾಲಪೇ 241॥
Uggatejamuragampi āside, eko ekāya pamadāya nālape 242.
೩೫೨.
352.
‘‘ಲೋಕಚಿತ್ತಮಥನಾ ಹಿ ನಾರಿಯೋ, ನಚ್ಚಗೀತಭಣಿತಮ್ಹಿತಾವುಧಾ।
‘‘Lokacittamathanā hi nāriyo, naccagītabhaṇitamhitāvudhā;
೩೫೩.
353.
‘‘ನತ್ಥಿ ತಾಸಂ ವಿನಯೋ ನ ಸಂವರೋ, ಮಜ್ಜಮಂಸನಿರತಾ 247 ಅಸಞ್ಞತಾ।
‘‘Natthi tāsaṃ vinayo na saṃvaro, majjamaṃsaniratā 248 asaññatā;
ತಾ ಗಿಲನ್ತಿ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಪಾಭತಂ, ಸಾಗರೇವ ಮಕರಂ ತಿಮಿಙ್ಗಲೋ 249॥
Tā gilanti purisassa pābhataṃ, sāgareva makaraṃ timiṅgalo 250.
೩೫೪.
354.
‘‘ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಸಾತಗೋಚರಾ, ಉದ್ಧತಾ ಅನಿಯತಾ ಅಸಞ್ಞತಾ।
‘‘Pañcakāmaguṇasātagocarā, uddhatā aniyatā asaññatā;
ಓಸರನ್ತಿ ಪಮದಾ ಪಮಾದಿನಂ, ಲೋಣತೋಯವತಿಯಂವ ಆಪಕಾ॥
Osaranti pamadā pamādinaṃ, loṇatoyavatiyaṃva āpakā.
೩೫೫.
355.
‘‘ಯಂ ನರಂ ಉಪಲಪೇನ್ತಿ 251 ನಾರಿಯೋ, ಛನ್ದಸಾ ವ ರತಿಯಾ ಧನೇನ ವಾ।
‘‘Yaṃ naraṃ upalapenti 252 nāriyo, chandasā va ratiyā dhanena vā;
ಜಾತವೇದಸದಿಸಮ್ಪಿ ತಾದಿಸಂ, ರಾಗದೋಸವಧಿಯೋ 253 ದಹನ್ತಿ ನಂ॥
Jātavedasadisampi tādisaṃ, rāgadosavadhiyo 254 dahanti naṃ.
೩೫೬.
356.
‘‘ಅಡ್ಢಂ ಞತ್ವಾ ಪುರಿಸಂ ಮಹದ್ಧನಂ, ಓಸರನ್ತಿ ಸಧನಾ ಸಹತ್ತನಾ।
‘‘Aḍḍhaṃ ñatvā purisaṃ mahaddhanaṃ, osaranti sadhanā sahattanā;
ರತ್ತಚಿತ್ತಮತಿವೇಠಯನ್ತಿ ನಂ, ಸಾಲ ಮಾಲುವಲತಾವ ಕಾನನೇ॥
Rattacittamativeṭhayanti naṃ, sāla māluvalatāva kānane.
೩೫೭.
357.
‘‘ತಾ ಉಪೇನ್ತಿ ವಿವಿಧೇನ ಛನ್ದಸಾ, ಚಿತ್ರಬಿಮ್ಬಮುಖಿಯೋ ಅಲಙ್ಕತಾ।
‘‘Tā upenti vividhena chandasā, citrabimbamukhiyo alaṅkatā;
೩೫೮.
358.
‘‘ಜಾತರೂಪಮಣಿಮುತ್ತಭೂಸಿತಾ, ಸಕ್ಕತಾ ಪತಿಕುಲೇಸು ನಾರಿಯೋ।
‘‘Jātarūpamaṇimuttabhūsitā, sakkatā patikulesu nāriyo;
ರಕ್ಖಿತಾ ಅತಿಚರನ್ತಿ ಸಾಮಿಕಂ, ದಾನವಂವ ಹದಯನ್ತರಸ್ಸಿತಾ 259॥
Rakkhitā aticaranti sāmikaṃ, dānavaṃva hadayantarassitā 260.
೩೫೯.
359.
‘‘ತೇಜವಾಪಿ ಹಿ ನರೋ ವಿಚಕ್ಖಣೋ, ಸಕ್ಕತೋ ಬಹುಜನಸ್ಸ ಪೂಜಿತೋ।
‘‘Tejavāpi hi naro vicakkhaṇo, sakkato bahujanassa pūjito;
ನಾರಿನಂ ವಸಗತೋ ನ ಭಾಸತಿ, ರಾಹುನಾ ಉಪಹತೋವ ಚನ್ದಿಮಾ॥
Nārinaṃ vasagato na bhāsati, rāhunā upahatova candimā.
೩೬೦.
360.
‘‘ಯಂ ಕರೇಯ್ಯ ಕುಪಿತೋ ದಿಸೋ ದಿಸಂ, ದುಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ವಸಮಾಗತಂ ಅರಿಂ 261।
‘‘Yaṃ kareyya kupito diso disaṃ, duṭṭhacitto vasamāgataṃ ariṃ 262;
ತೇನ ಭಿಯ್ಯೋ ಬ್ಯಸನಂ ನಿಗಚ್ಛತಿ, ನಾರಿನಂ ವಸಗತೋ ಅಪೇಕ್ಖವಾ॥
Tena bhiyyo byasanaṃ nigacchati, nārinaṃ vasagato apekkhavā.
೩೬೧.
361.
‘‘ಕೇಸಲೂನನಖಛಿನ್ನತಜ್ಜಿತಾ, ಪಾದಪಾಣಿಕಸದಣ್ಡತಾಳಿತಾ।
‘‘Kesalūnanakhachinnatajjitā, pādapāṇikasadaṇḍatāḷitā;
ಹೀನಮೇವುಪಗತಾ ಹಿ ನಾರಿಯೋ, ತಾ ರಮನ್ತಿ ಕುಣಪೇವ ಮಕ್ಖಿಕಾ॥
Hīnamevupagatā hi nāriyo, tā ramanti kuṇapeva makkhikā.
೩೬೨.
362.
‘‘ತಾ ಕುಲೇಸು ವಿಸಿಖನ್ತರೇಸು ವಾ, ರಾಜಧಾನಿನಿಗಮೇಸು ವಾ ಪುನ 263।
‘‘Tā kulesu visikhantaresu vā, rājadhāninigamesu vā puna 264;
ಓಡ್ಡಿತಂ ನಮುಚಿಪಾಸವಾಕರಂ 265, ಚಕ್ಖುಮಾ ಪರಿವಜ್ಜೇ ಸುಖತ್ಥಿಕೋ॥
Oḍḍitaṃ namucipāsavākaraṃ 266, cakkhumā parivajje sukhatthiko.
೩೬೩.
363.
‘‘ಓಸ್ಸಜಿತ್ವ ಕುಸಲಂ ತಪೋಗುಣಂ, ಯೋ ಅನರಿಯಚರಿತಾನಿ ಮಾಚರಿ।
‘‘Ossajitva kusalaṃ tapoguṇaṃ, yo anariyacaritāni mācari;
ದೇವತಾಹಿ ನಿರಯಂ ನಿಮಿಸ್ಸತಿ, ಛೇದಗಾಮಿಮಣಿಯಂವ ವಾಣಿಜೋ॥
Devatāhi nirayaṃ nimissati, chedagāmimaṇiyaṃva vāṇijo.
೩೬೪.
364.
‘‘ಸೋ ಇಧ ಗರಹಿತೋ ಪರತ್ಥ ಚ, ದುಮ್ಮತೀ ಉಪಹತೋ 267 ಸಕಮ್ಮುನಾ।
‘‘So idha garahito parattha ca, dummatī upahato 268 sakammunā;
ಗಚ್ಛತೀ ಅನಿಯತೋ ಗಳಾಗಳಂ, ದುಟ್ಠಗದ್ರಭರಥೋವ ಉಪ್ಪಥೇ॥
Gacchatī aniyato gaḷāgaḷaṃ, duṭṭhagadrabharathova uppathe.
೩೬೫.
365.
‘‘ಸೋ ಉಪೇತಿ ನಿರಯಂ ಪತಾಪನಂ, ಸತ್ತಿಸಿಮ್ಬಲಿವನಞ್ಚ ಆಯಸಂ।
‘‘So upeti nirayaṃ patāpanaṃ, sattisimbalivanañca āyasaṃ;
ಆವಸಿತ್ವಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಯಂ, ಪೇತರಾಜವಿಸಯಂ ನ ಮುಞ್ಚತಿ 269॥
Āvasitvā tiracchānayoniyaṃ, petarājavisayaṃ na muñcati 270.
೩೬೬.
366.
‘‘ದಿಬ್ಯಖಿಡ್ಡರತಿಯೋಂ ಚ ನನ್ದನೇ, ಚಕ್ಕವತ್ತಿಚರಿತಞ್ಚ ಮಾನುಸೇ।
‘‘Dibyakhiḍḍaratiyoṃ ca nandane, cakkavatticaritañca mānuse;
ನಾಸಯನ್ತಿ ಪಮದಾ ಪಮಾದಿನಂ, ದುಗ್ಗತಿಞ್ಚ ಪಟಿಪಾದಯನ್ತಿ ನಂ॥
Nāsayanti pamadā pamādinaṃ, duggatiñca paṭipādayanti naṃ.
೩೬೭.
367.
‘‘ದಿಬ್ಯಖಿಡ್ಡರತಿಯೋ ನ ದುಲ್ಲಭಾ, ಚಕ್ಕವತ್ತಿಚರಿತಞ್ಚ ಮಾನುಸೇ।
‘‘Dibyakhiḍḍaratiyo na dullabhā, cakkavatticaritañca mānuse;
ಸೋಣ್ಣಬ್ಯಮ್ಹನಿಲಯಾ 271 ಚ ಅಚ್ಛರಾ, ಯೇ ಚರನ್ತಿ ಪಮದಾಹನತ್ಥಿಕಾ॥
Soṇṇabyamhanilayā 272 ca accharā, ye caranti pamadāhanatthikā.
೩೬೮.
368.
‘‘ಕಾಮಧಾತುಸಮತಿಕ್ಕಮಾ ಗತಿ, ರೂಪಧಾತುಯಾ ಭಾವೋ 273 ನ ದುಲ್ಲಭೋ।
‘‘Kāmadhātusamatikkamā gati, rūpadhātuyā bhāvo 274 na dullabho;
ವೀತರಾಗವಿಸಯೂಪಪತ್ತಿಯಾ, ಯೇ ಚರನ್ತಿ ಪಮದಾಹನತ್ಥಿಕಾ॥
Vītarāgavisayūpapattiyā, ye caranti pamadāhanatthikā.
೩೬೯.
369.
‘‘ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಸಮತಿಕ್ಕಮಂ ಸಿವಂ, ಅಚ್ಚನ್ತಮಚಲಿತಂ ಅಸಙ್ಖತಂ।
‘‘Sabbadukkhasamatikkamaṃ sivaṃ, accantamacalitaṃ asaṅkhataṃ;
ನಿಬ್ಬುತೇಹಿ ಸುಚಿಹೀ ನ ದುಲ್ಲಭಂ, ಯೇ ಚರನ್ತಿ ಪಮದಾಹನತ್ಥಿಕಾ’’ತಿ॥
Nibbutehi sucihī na dullabhaṃ, ye caranti pamadāhanatthikā’’ti.
೩೭೦.
370.
‘‘ಕುಣಾಲೋಹಂ ತದಾ ಆಸಿಂ, ಉದಾಯೀ ಫುಸ್ಸಕೋಕಿಲೋ।
‘‘Kuṇālohaṃ tadā āsiṃ, udāyī phussakokilo;
ಆನನ್ದೋ ಗಿಜ್ಝರಾಜಾಸಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಚ ನಾರದೋ।
Ānando gijjharājāsi, sāriputto ca nārado;
ಪರಿಸಾ ಬುದ್ಧಪರಿಸಾ, ಏವಂ ಧಾರೇಥ ಜಾತಕ’’ನ್ತಿ॥
Parisā buddhaparisā, evaṃ dhāretha jātaka’’nti.
ಕುಣಾಲಜಾತಕಂ ಚತುತ್ಥಂ।
Kuṇālajātakaṃ catutthaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಜಾತಕ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Jātaka-aṭṭhakathā / [೫೩೬] ೪. ಕುಣಾಲಜಾತಕವಣ್ಣನಾ • [536] 4. Kuṇālajātakavaṇṇanā