Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ੫. ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    5. Kuṇḍadhānattheragāthāvaṇṇanā

    ਪਞ੍ਚ ਛਿਨ੍ਦੇ ਪਞ੍ਚ ਜਹੇਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਠਮਂ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪਿਯਮਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਤ੍વਾ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ વਿਚਰਿ। ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਨੋਸਿਲਾਚੁਣ੍ਣਪਿਞ੍ਜਰਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਕਦਲਿਫਲਕਣ੍ਣਿਕਂ ਉਪਨੇਸਿ, ਤਂ ਭਗવਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਏਕਾਦਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਦੇવੇਸੁ ਦੇવਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਚਤੁવੀਸਤਿવਾਰੇ ਰਾਜਾ ਅਹੋਸਿ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ। ਏવਂ ਸੋ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਭੁਮ੍ਮਦੇવਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਦੀਘਾਯੁਕਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਨਾਮ ਨ ਅਨ੍વਦ੍ਧਮਾਸਿਕੋ ਉਪੋਸਥੋ ਹੋਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ વਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ ਉਪੋਸਥੋ ਅਹੋਸਿ। ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲੋ ਪਨ ਛਟ੍ਠੇ ਛਟ੍ਠੇ ਮਾਸੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਓਸਾਰੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਓਸਾਰਣਕਾਲੇ ਦਿਸਾવਾਸਿਕਾ ਦ੍વੇ ਸਹਾਯਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਉਪੋਸਥਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ।

    Pañcachinde pañca jaheti āyasmato kuṇḍadhānattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe uppanno vayappatto heṭṭhā vuttanayeneva bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ suṇanto satthārā ekaṃ bhikkhuṃ paṭhamaṃ salākaṃ gaṇhantānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapiyamānaṃ disvā taṃ ṭhānantaraṃ patthetvā tadanurūpaṃ puññaṃ karonto vicari. So ekadivasaṃ padumuttarassa bhagavato nirodhasamāpattito vuṭṭhāya nisinnassa manosilācuṇṇapiñjaraṃ mahantaṃ kadaliphalakaṇṇikaṃ upanesi, taṃ bhagavā paṭiggahetvā paribhuñji. So tena puññakammena ekādasakkhattuṃ devesu devarajjaṃ kāresi. Catuvīsativāre rājā ahosi cakkavattī. Evaṃ so punappunaṃ puññāni katvā aparāparaṃ devamanussesu saṃsaranto kassapabuddhakāle bhummadevatā hutvā nibbatti. Dīghāyukabuddhānañca nāma na anvaddhamāsiko uposatho hoti. Tathā hi vipassissa bhagavato chabbassantare chabbassantare uposatho ahosi. Kassapadasabalo pana chaṭṭhe chaṭṭhe māse pātimokkhaṃ osāresi. Tassa pātimokkhassa osāraṇakāle disāvāsikā dve sahāyakā bhikkhū ‘‘uposathaṃ karissāmā’’ti gacchanti.

    ਅਯਂ ਭੁਮ੍ਮਦੇવਤਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਮੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਮੇਤ੍ਤਿ ਅਤਿવਿਯ ਦਲ਼੍ਹਾ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭੇਦਕੇ ਸਤਿ ਭਿਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਨ ਭਿਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ, ਸਾ ਤੇਸਂ ਓਕਾਸਂ ਓਲੋਕਯਮਾਨਾ ਤੇਸਂ ਅવਿਦੂਰੇਨੇવ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਥੇਕੋ ਥੇਰੋ ਏਕਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਦਤ੍વਾ ਸਰੀਰવਲ਼ਞ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ਉਦਕਫਾਸੁਕਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧੋਤਹਤ੍ਥਪਾਦੋ ਹੁਤ੍વਾ ਗੁਮ੍ਬਸਮੀਪਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ ਭੁਮ੍ਮਦੇવਤਾ ਤਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਤੋ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਾ ਇਤ੍ਥੀ ਹੁਤ੍વਾ ਕੇਸੇ વਿਧੁਨਿਤ੍વਾ ਸਂવਿਧਾਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨ੍ਤੀ વਿਯ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਪਂਸੁਂ ਪੁਞ੍ਛਮਾਨਾ વਿਯ ਸਾਟਕਂ ਸਂવਿਧਾਯ ਨਿવਾਸਯਮਾਨਾ વਿਯ ਚ ਹੁਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਦਾਨੁਪਦਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਗੁਮ੍ਬਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ। ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਸਹਾਯਕਤ੍ਥੇਰੋ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਦਿਸ੍વਾવ ਦੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ‘‘ਨਟ੍ਠੋ ਦਾਨਿ ਮੇ ਇਮਿਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਾਨੁਗਤੋ ਸਿਨੇਹੋ, ਸਚਾਹਂ ਏવਂવਿਧਭਾવਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਸ੍ਸਾਸਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸੇવਸ੍ਸ, ‘‘ਹਨ੍ਦਾવੁਸੋ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ, ਤਾਦਿਸੇਨ ਪਾਪੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਮਗ੍ਗਂ ਨਾਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਲਜ੍ਜਿਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਹਦਯਂ ਤਿਖਿਣਸਤ੍ਤਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਦ੍ਧਂ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਤਤੋ ਨਂ ਆਹ – ‘‘ਆવੁਸੋ, ਕਿਂ ਨਾਮੇਤਂ વਦਸਿ, ਅਹਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਦੁਕ੍ਕਟਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਮਿ। ਤ੍વਂ ਪਨ ਮਂ ਅਜ੍ਜ ‘ਪਾਪੋ’ਤਿ વਦਸਿ, ਕਿਂ ਤੇ ਦਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਦਿਟ੍ਠੇਨ, ਕਿਂ ਤ੍વਂ ਏવਂવਿਧੇਨ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤੇਨ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ’’ਤਿ। ‘‘ਨਤ੍ਥੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਮਯ੍ਹਂ, ਨਾਹਂ ਏવਰੂਪਂ ਮਾਤੁਗਾਮਂ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਯਾવਤਤਿਯਂ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਇਤਰੋ ਥੇਰੋ ਕਥਂ ਅਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਣਂਯੇવ ਭੂਤਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਮਗ੍ਗੇਨ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਤੋ। ਇਤਰੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂਯੇવ ਗਤੋ।

    Ayaṃ bhummadevatā cintesi – ‘‘imesaṃ dvinnaṃ bhikkhūnaṃ metti ativiya daḷhā, kiṃ nu kho, bhedake sati bhijjeyya, na bhijjeyyā’’ti, sā tesaṃ okāsaṃ olokayamānā tesaṃ avidūreneva gacchati. Atheko thero ekassa hatthe pattacīvaraṃ datvā sarīravaḷañjanatthaṃ udakaphāsukaṭṭhānaṃ gantvā dhotahatthapādo hutvā gumbasamīpato nikkhamati bhummadevatā tassa therassa pacchato uttamarūpā itthī hutvā kese vidhunitvā saṃvidhāya sambandhantī viya piṭṭhiyaṃ paṃsuṃ puñchamānā viya sāṭakaṃ saṃvidhāya nivāsayamānā viya ca hutvā therassa padānupadikā hutvā gumbato nikkhantā. Ekamante ṭhito sahāyakatthero taṃ kāraṇaṃ disvāva domanassajāto ‘‘naṭṭho dāni me iminā bhikkhunā saddhiṃ dīgharattānugato sineho, sacāhaṃ evaṃvidhabhāvaṃ jāneyyaṃ, ettakaṃ addhānaṃ iminā saddhiṃ vissāsaṃ na kareyya’’nti cintetvā āgacchantassevassa, ‘‘handāvuso, tuyhaṃ pattacīvaraṃ, tādisena pāpena saddhiṃ ekamaggaṃ nāgacchāmī’’ti āha. Taṃ kathaṃ sutvā tassa lajjibhikkhuno hadayaṃ tikhiṇasattiṃ gahetvā viddhaṃ viya ahosi. Tato naṃ āha – ‘‘āvuso, kiṃ nāmetaṃ vadasi, ahaṃ ettakaṃ kālaṃ dukkaṭamattampi āpattiṃ na jānāmi. Tvaṃ pana maṃ ajja ‘pāpo’ti vadasi, kiṃ te diṭṭha’’nti. ‘‘Kiṃ aññena diṭṭhena, kiṃ tvaṃ evaṃvidhena alaṅkatapaṭiyattena mātugāmena saddhiṃ ekaṭṭhāne hutvā nikkhanto’’ti. ‘‘Natthetaṃ, āvuso, mayhaṃ, nāhaṃ evarūpaṃ mātugāmaṃ passāmī’’ti. Tassa yāvatatiyaṃ kathentassāpi itaro thero kathaṃ asaddahitvā attanā diṭṭhakāraṇaṃyeva bhūtattaṃ katvā gaṇhanto tena saddhiṃ ekamaggena agantvā aññena maggena satthu santikaṃ gato. Itaropi bhikkhu aññena maggena satthu santikaṃyeva gato.

    ਤਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰਂ ਪવਿਸਨવੇਲਾਯ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗੇ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤ੍વਾ, ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗੇ ਏવਰੂਪੋ ਨਾਮ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਾਹਂ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪੋਸਥਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ ਭੁਮ੍ਮਦੇવਤਾ ‘‘ਭਾਰਿਯਂ ਮਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਮਹਲ੍ਲਕਉਪਾਸਕવਣ੍ਣੇਨ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯ੍ਯੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਉਪਾਸਕ, ਇਮਂ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗਂ ਏਕੋ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਪવਿਟ੍ਠੋ, ‘ਨਾਹਂ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੋਮੀ’ਤਿ ਬਹਿ ਠਿਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਾ ਏવਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੋ ਏਸ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਦਿਟ੍ਠਮਾਤੁਗਾਮੋ ਨਾਮ ਅਹਂ, ਮਯਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ વੀਮਂਸਨਤ੍ਥਾਯ ‘ਦਲ਼੍ਹਾ ਨੁ ਖੋ ਇਮੇਸਂ ਥੇਰਾਨਂ ਮੇਤ੍ਤਿ, ਨੋ ਦਲ਼੍ਹਾ’ਤਿ ਭਿਜ੍ਜਨਾਭਿਜ੍ਜਨਭਾવਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੇਨ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਕੋ ਪਨ, ਤ੍વਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਹਂ ਏਕਾ ਭੁਮ੍ਮਦੇવਤਾ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਦਿਬ੍ਬਾਨੁਭਾવੇਨ ਠਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਦੇਸੁ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਖਮਥ, ਏਤਂ ਦੋਸਂ ਥੇਰੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਥੇਰਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗਂ ਪવੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਥੇਰੋ ਉਪੋਸਥਂ ਤਾવ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਅਕਾਸਿ, ਮਿਤ੍ਤਸਨ੍ਥવવਸੇਨ ਪਨ ਪੁਨ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਅਹੋਸੀਤਿ। ਇਮਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਥੀਯਤਿ, ਚੁਦਿਤਕਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਅਪਰਾਪਰਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ।

    Tato bhikkhusaṅghassa uposathāgāraṃ pavisanavelāya so bhikkhu taṃ bhikkhuṃ uposathagge sañjānitvā, ‘‘imasmiṃ uposathagge evarūpo nāma pāpabhikkhu atthi, nāhaṃ tena saddhiṃ uposathaṃ karissāmī’’ti nikkhamitvā bahi aṭṭhāsi. Atha bhummadevatā ‘‘bhāriyaṃ mayā kammaṃ kata’’nti mahallakaupāsakavaṇṇena tassa santikaṃ gantvā ‘‘kasmā, bhante, ayyo imasmiṃ ṭhāne ṭhito’’ti āha. ‘‘Upāsaka, imaṃ uposathaggaṃ eko pāpabhikkhu paviṭṭho, ‘nāhaṃ tena saddhiṃ uposathaṃ karomī’ti bahi ṭhitomhī’’ti. ‘‘Bhante, mā evaṃ gaṇhatha, parisuddhasīlo esa bhikkhu. Tumhehi diṭṭhamātugāmo nāma ahaṃ, mayā tumhākaṃ vīmaṃsanatthāya ‘daḷhā nu kho imesaṃ therānaṃ metti, no daḷhā’ti bhijjanābhijjanabhāvaṃ olokentena taṃ kammaṃ kata’’nti. ‘‘Ko pana, tvaṃ sappurisā’’ti? ‘‘Ahaṃ ekā bhummadevatā, bhante’’ti devaputto kathento dibbānubhāvena ṭhatvā therassa pādesu nipatitvā ‘‘mayhaṃ, bhante, khamatha, etaṃ dosaṃ thero na jānāti, uposathaṃ karothā’’ti theraṃ yācitvā uposathaggaṃ pavesesi. So thero uposathaṃ tāva ekaṭṭhāne akāsi, mittasanthavavasena pana puna tena saddhiṃ na ekaṭṭhāne ahosīti. Imassa therassa kammaṃ na kathīyati, cuditakatthero pana aparāparaṃ vipassanāya kammaṃ karonto arahattaṃ pāpuṇi.

    ਭੁਮ੍ਮਦੇવਤਾ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਅਪਾਯਭਯਤੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਥ। ਸਚੇ ਪਨ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਕਾਲੇ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਕਤੋ ਦੋਸੋ ਤਸ੍ਸੇવ ਉਪਰਿ ਪਤਤਿ। ਸੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ‘‘ਧਾਨਮਾਣવੋ’’ਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਯੋ વੇਦੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਮਹਲ੍ਲਕਕਾਲੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿ, ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਏਕਾ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤਾ ਇਤ੍ਥੀ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੇ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇવ ਗਾਮਂ ਪવਿਸਤਿ, ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ। વਿਹਾਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੇਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪવਿਸਤਿ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੇਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਏવਂ ਨਿਚ੍ਚਾਨੁਬਨ੍ਧਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਥੇਰੋ ਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਪੁਨ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਸਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ। ਗਾਮੇ ਯਾਗੁਂ ਭਿਕ੍ਖਞ੍ਚ ਦਦਮਾਨਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯਂ ਏਕੋ ਯਾਗੁਉਲ਼ੁਙ੍ਕੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ, ਏਕੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਹਾਯਿਕਾਯਾ’’ਤਿ ਪਰਿਹਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਹਤੀ વਿਹੇਸਾ ਹੋਤਿ। વਿਹਾਰਗਤਮ੍ਪਿ ਨਂ ਸਾਮਣੇਰਾ ਚੇવ ਦਹਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਧਾਨੋ ਕੋਣ੍ਡੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ ਪਰਿਹਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਤੇਨੇવ ਕਾਰਣੇਨ ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਤ੍ਥੇਰੋਤਿ ਨਾਮਂ ਜਾਤਂ। ਸੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਯ ਤੇਹਿ ਕਰਿਯਮਾਨਂ ਕੇਲ਼ਿਂ ਸਹਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਉਮ੍ਮਾਦਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਕੋਣ੍ਡਾ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਕੋਣ੍ਡੋ, ਆਚਰਿਯੋ ਕੋਣ੍ਡੋ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਸੁਂ ‘‘ਕੁਣ੍ਡਧਾਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਹਰਸਾਮਣੇਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏવਂ ਫਰੁਸવਾਚਂ વਦਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ, ਧਾਨ, ਸਾਮਣੇਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਫਰੁਸવਾਚਂ વਦਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਨ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਭਗવਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਏવਂ વਦੇਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਨਿਬਦ੍ਧਂ વਿਹੇਸਂ ਅਸਹਨ੍ਤੋ ਏવਂ ਕਥੇਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਤ੍વਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਯਾવਜ੍ਜਦਿવਸਾ ਜੀਰਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਸਿ, ਪੁਨ ਏવਰੂਪਂ ਫਰੁਸਂ ਮਾવਦੀ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਆਹ –

    Bhummadevatā tassa kammassa nissandena ekaṃ buddhantaraṃ apāyabhayato na muccittha. Sace pana kismiñci kāle manussattaṃ āgacchati, aññena yena kenaci kato doso tasseva upari patati. So amhākaṃ bhagavato kāle sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbatti. ‘‘Dhānamāṇavo’’tissa nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto tayo vede uggaṇhitvā mahallakakāle satthu dhammadesanaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbaji, tassa upasampannadivasato paṭṭhāya ekā alaṅkatapaṭiyattā itthī tasmiṃ gāmaṃ pavisante saddhiṃyeva gāmaṃ pavisati, nikkhamante nikkhamati. Vihāraṃ pavisantepi saddhiṃ pavisati, tiṭṭhantepi tiṭṭhatīti evaṃ niccānubandhā paññāyati. Thero taṃ na passati. Tassa puna purimakammanissandena sā aññesaṃ upaṭṭhāti. Gāme yāguṃ bhikkhañca dadamānā itthiyo ‘‘bhante, ayaṃ eko yāguuḷuṅko tumhākaṃ, eko imissā amhākaṃ sahāyikāyā’’ti parihāsaṃ karonti. Therassa mahatī vihesā hoti. Vihāragatampi naṃ sāmaṇerā ceva daharā bhikkhū ca parivāretvā ‘‘dhāno koṇḍo jāto’’ti parihāsaṃ karonti. Athassa teneva kāraṇena kuṇḍadhānattheroti nāmaṃ jātaṃ. So uṭṭhāya samuṭṭhāya tehi kariyamānaṃ keḷiṃ sahituṃ asakkonto ummādaṃ gahetvā ‘‘tumhe koṇḍā, tumhākaṃ upajjhāyo koṇḍo, ācariyo koṇḍo’’ti vadati. Atha naṃ satthu ārocesuṃ ‘‘kuṇḍadhāno, bhante, daharasāmaṇerehi saddhiṃ evaṃ pharusavācaṃ vadatī’’ti. Satthā taṃ pakkosāpetvā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, dhāna, sāmaṇerehi saddhiṃ pharusavācaṃ vadasī’’ti vatvā tena ‘‘saccaṃ bhagavā’’ti vutte ‘‘kasmā evaṃ vadesī’’ti āha. ‘‘Bhante, nibaddhaṃ vihesaṃ asahanto evaṃ kathemī’’ti. ‘‘Tvaṃ pubbe katakammaṃ yāvajjadivasā jīrāpetuṃ na sakkosi, puna evarūpaṃ pharusaṃ māvadī bhikkhū’’ti vatvā āha –

    ‘‘ਮਾવੋਚ ਫਰੁਸਂ ਕਞ੍ਚਿ, વੁਤ੍ਤਾ ਪਟਿવਦੇਯ੍ਯੁ ਤਂ।

    ‘‘Māvoca pharusaṃ kañci, vuttā paṭivadeyyu taṃ;

    ਦੁਕ੍ਖਾ ਹਿ ਸਾਰਮ੍ਭਕਥਾ, ਪਟਿਦਣ੍ਡਾ ਫੁਸੇਯ੍ਯੁ ਤਂ॥

    Dukkhā hi sārambhakathā, paṭidaṇḍā phuseyyu taṃ.

    ‘‘ਸਚੇ ਨੇਰੇਸਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਕਂਸੋ ਉਪਹਤੋ ਯਥਾ।

    ‘‘Sace neresi attānaṃ, kaṃso upahato yathā;

    ਏਸ ਪਤ੍ਤੋਸਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਸਾਰਮ੍ਭੋ ਤੇ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੩੩-੧੩੪)।

    Esa pattosi nibbānaṃ, sārambho te na vijjatī’’ti. (dha. pa. 133-134);

    ਇਮਞ੍ਚ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਚਰਣਭਾવਂ ਕੋਸਲਰਞ੍ਞੋਪਿ ਕਥਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ, ਭਣੇ, વੀਮਂਸਥਾ’’ਤਿ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਮਨ੍ਦੇਨੇવ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਥੇਰਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਥੇਰੋ ਸੂਚਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਸਾਪਿ ਇਤ੍ਥੀ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ ਠਿਤਾ વਿਯ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਰਾਜਾ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿਦਂ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਥੇਰਸ੍ਸ વਸਨਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪવਿਟ੍ਠਾ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਰਾਜਾਪਿ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਮੇવ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਨਾਯਂ ਮਾਤੁਗਾਮੋ, ਥੇਰਸ੍ਸ ਏਕੋ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਕਤ੍વਾ ਪਠਮਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਥੇਰਂ ਅવਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਭੂਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਆਗਮ੍ਮ ਥੇਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ‘‘ਕਚ੍ਚਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਿਣ੍ਡਕੇਨ ਨ ਕਿਲਮਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਥੇਰੋ ‘‘વਟ੍ਟਤਿ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਜਾਨਾਮਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਕਥਂ, ਏવਰੂਪੇਨ ਪਰਿਕ੍ਕਿਲੇਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਰਨ੍ਤਾਨਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕੇ ਨਾਮ ਪਸੀਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વੋ ਕਤ੍ਥਚਿ ਗਮਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਹਂ ਚਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਉਪਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰੇ ਮਾ ਪਮਜ੍ਜਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਨਿਬਦ੍ਧਭਿਕ੍ਖਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਰਾਜਾਨਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਭੋਜਨਸਪ੍ਪਾਯੇਨ ਏਕਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ।

    Imañca pana tassa therassa mātugāmena saddhiṃ vicaraṇabhāvaṃ kosalaraññopi kathayiṃsu. Rājā ‘‘gacchatha, bhaṇe, vīmaṃsathā’’ti pesetvā sayampi mandeneva parivārena therassa vasanaṭṭhānaṃ gantvā ekamante olokento aṭṭhāsi. Tasmiṃ khaṇe thero sūcikammaṃ karonto nisinno hoti, sāpi itthī avidūre ṭhāne ṭhitā viya paññāyati. Rājā disvā ‘‘atthidaṃ kāraṇa’’nti tassā ṭhitaṭṭhānaṃ agamāsi. Sā tasmiṃ āgacchante therassa vasanapaṇṇasālaṃ paviṭṭhā viya ahosi. Rājāpi tāya saddhiṃ tameva paṇṇasālaṃ pavisitvā sabbattha olokento adisvā ‘‘nāyaṃ mātugāmo, therassa eko kammavipāko’’ti saññaṃ katvā paṭhamaṃ therassa samīpena gacchantopi theraṃ avanditvā tassa kāraṇassa abhūtabhāvaṃ ñatvā āgamma theraṃ vanditvā ekamantaṃ nisinno ‘‘kacci, bhante, piṇḍakena na kilamathā’’ti pucchi. Thero ‘‘vaṭṭati, mahārājā’’ti āha. ‘‘Jānāmahaṃ, bhante, ayyassa kathaṃ, evarūpena parikkilesena saddhiṃ carantānaṃ tumhākaṃ ke nāma pasīdissanti, ito paṭṭhāya vo katthaci gamanakiccaṃ natthi, ahaṃ catūhi paccayehi tumhe upaṭṭhahissāmi, tumhe yoniso manasikāre mā pamajjitthā’’ti nibaddhabhikkhaṃ paṭṭhapesi. Thero rājānaṃ upatthambhakaṃ labhitvā bhojanasappāyena ekaggacitto hutvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tato paṭṭhāya sā itthī antaradhāyi.

    ਤਦਾ ਮਹਾਸੁਭਦ੍ਦਾ ਉਗ੍ਗਨਗਰੇ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਕੁਲੇ વਸਮਾਨਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਮਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਤੂ’’ਤਿ ਉਪੋਸਥਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਨਿਰਾਮਗਨ੍ਧਾ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਰਿਪਾਸਾਦਤਲੇ ਠਿਤਾ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਅਨ੍ਤਰੇ ਅਟ੍ਠਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕੇ વਿਤਾਨਂ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ, ਦਸਬਲੋ ਇਮਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸ੍વੇ ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਤੂ’’ਤਿ ਸਚ੍ਚਕਿਰਿਯਂ ਕਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠ ਸੁਮਨਪੁਪ੍ਫਮੁਟ੍ਠਿਯੋ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ। ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾવੇਲਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਮਤ੍ਥਕੇ વਿਤਾਨਂ ਹੁਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਸੁਮਨਪੁਪ੍ਫવਿਤਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਸੁਭਦ੍ਦਾਯ ਭਿਕ੍ਖਂ ਅਧਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਅਰੁਣੇ ਉਟ੍ਠਿਤੇ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਆਹ – ‘‘ਆਨਨ੍ਦ, ਮਯਂ ਅਜ੍ਜ ਦੂਰਂ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਅਦਤ੍વਾ ਅਰਿਯਾਨਂਯੇવ ਸਲਾਕਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ। ਥੇਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਰੋਚੇਸਿ – ‘‘ਆવੁਸੋ, ਸਤ੍ਥਾ ਅਜ੍ਜ ਦੂਰਂ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਮਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੁ, ਅਰਿਯਾવ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ। ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘ਆਹਰ, ਆવੁਸੋ ਸਲਾਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪਠਮਂਯੇવ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਸਿ। ਆਨਨ੍ਦੋ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਤਾਦਿਸਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਲਾਕਂ ਨ ਦਾਪੇਤਿ, ਅਰਿਯਾਨਂਯੇવ ਦਾਪੇਤੀ’’ਤਿ વਿਤਕ੍ਕਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਲਾਕਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਥੇਰੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਚੇ ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਸ੍ਸ ਸਲਾਕਾ ਦਾਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਪਟਿਬਾਹੇਯ੍ਯ, ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ‘‘ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਸ੍ਸ ਸਲਾਕਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਮਨਂ ਅਭਿਨੀਹਰਿ। ਕੁਣ੍ਡਧਾਨੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰੇ ਆਗਮਨਾ ਏવ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਆਕਾਸੇ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਆਹਰਾવੁਸੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਥਾ ਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਮਾਦਿਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਠਮਂ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਂ ਨ ਸਤ੍ਥਾ ਨਿવਾਰੇਤੀ’’ਤਿ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਪਠਮਂ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਥੇਰੋ ਰਾਜਾਨਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਾਯਾਹਾਰਲਾਭੇਨ ਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੪.੧-੧੬) –

    Tadā mahāsubhaddā ugganagare micchādiṭṭhikakule vasamānā ‘‘satthā maṃ anukampatū’’ti uposathaṃ adhiṭṭhāya nirāmagandhā hutvā uparipāsādatale ṭhitā ‘‘imāni pupphāni antare aṭṭhatvā dasabalassa matthake vitānaṃ hutvā tiṭṭhantu, dasabalo imāya saññāya sve pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ mayhaṃ bhikkhaṃ gaṇhatū’’ti saccakiriyaṃ katvā aṭṭha sumanapupphamuṭṭhiyo vissajjesi. Pupphāni gantvā dhammadesanāvelāya satthu matthake vitānaṃ hutvā aṭṭhaṃsu. Satthā taṃ sumanapupphavitānaṃ disvā citteneva subhaddāya bhikkhaṃ adhivāsetvā punadivase aruṇe uṭṭhite ānandattheraṃ āha – ‘‘ānanda, mayaṃ ajja dūraṃ bhikkhācāraṃ gamissāma, puthujjanānaṃ adatvā ariyānaṃyeva salākaṃ dehī’’ti. Thero bhikkhūnaṃ ārocesi – ‘‘āvuso, satthā ajja dūraṃ bhikkhācāraṃ gamissati, puthujjanā mā gaṇhantu, ariyāva salākaṃ gaṇhantū’’ti. Kuṇḍadhānatthero ‘‘āhara, āvuso salāka’’nti paṭhamaṃyeva hatthaṃ pasāresi. Ānando ‘‘satthā tādisānaṃ bhikkhūnaṃ salākaṃ na dāpeti, ariyānaṃyeva dāpetī’’ti vitakkaṃ uppādetvā gantvā satthu ārocesi. Satthā ‘‘āharāpentassa salākaṃ dehī’’ti āha. Thero cintesi – ‘‘sace kuṇḍadhānassa salākā dātuṃ na yuttā, atha satthā paṭibāheyya, bhavissati ettha kāraṇa’’nti ‘‘kuṇḍadhānassa salākaṃ dassāmī’’ti gamanaṃ abhinīhari. Kuṇḍadhāno tassa pure āgamanā eva abhiññāpādakaṃ catutthajjhānaṃ samāpajjitvā iddhiyā ākāse ṭhatvā ‘‘āharāvuso, ānanda, satthā maṃ jānāti, mādisaṃ bhikkhuṃ paṭhamaṃ salākaṃ gaṇhantaṃ na satthā nivāretī’’ti hatthaṃ pasāretvā salākaṃ gaṇhi. Satthā taṃ aṭṭhuppattiṃ katvā theraṃ imasmiṃ sāsane paṭhamaṃ salākaṃ gaṇhantānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. Yasmā ayaṃ thero rājānaṃ upatthambhakaṃ labhitvā sappāyāhāralābhena samāhitacitto vipassanāya kammaṃ karonto upanissayasampannatāya chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.4.1-16) –

    ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਂ, ਸਯਮ੍ਭੁਂ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲਂ।

    ‘‘Sattāhaṃ paṭisallīnaṃ, sayambhuṃ aggapuggalaṃ;

    ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂ॥

    Pasannacitto sumano, buddhaseṭṭhaṃ upaṭṭhahiṃ.

    ‘‘વੁਟ੍ਠਿਤਂ ਕਾਲਮਞ੍ਞਾਯ, ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਂ ਮਹਾਮੁਨਿਂ।

    ‘‘Vuṭṭhitaṃ kālamaññāya, padumuttaraṃ mahāmuniṃ;

    ਮਹਨ੍ਤਿਂ ਕਦਲੀਕਣ੍ਣਿਂ, ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਪਗਚ੍ਛਹਂ॥

    Mahantiṃ kadalīkaṇṇiṃ, gahetvā upagacchahaṃ.

    ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਭਗવਾ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਲੋਕਨਾਯਕੋ।

    ‘‘Paṭiggahetvā bhagavā, sabbaññū lokanāyako;

    ਮਮ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਨ੍ਤੋ, ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿ ਮਹਾਮੁਨਿ॥

    Mama cittaṃ pasādento, paribhuñji mahāmuni.

    ‘‘ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਸਤ੍ਥવਾਹੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ।

    ‘‘Paribhuñjitvā sambuddho, satthavāho anuttaro;

    ਸਕਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ, ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਥ॥

    Sakāsane nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.

    ‘‘ਯੇ ਚ ਸਨ੍ਤਿ ਸਮਿਤਾਰੋ, ਯਕ੍ਖਾ ਇਮਮ੍ਹਿ ਪਬ੍ਬਤੇ।

    ‘‘Ye ca santi samitāro, yakkhā imamhi pabbate;

    ਅਰਞ੍ਞੇ ਭੂਤਭਬ੍ਯਾਨਿ, ਸੁਣਨ੍ਤੁ વਚਨਂ ਮਮ॥

    Araññe bhūtabhabyāni, suṇantu vacanaṃ mama.

    ‘‘ਯੋ ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਂ ਉਪਟ੍ਠਾਸਿ, ਮਿਗਰਾਜਂવ ਕੇਸਰਿਂ।

    ‘‘Yo so buddhaṃ upaṭṭhāsi, migarājaṃva kesariṃ;

    ਤਮਹਂ ਕਿਤ੍ਤਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸੁਣਾਥ ਮਮ ਭਾਸਤੋ॥

    Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.

    ‘‘ਏਕਾਦਸਞ੍ਚਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸੋ, ਦੇવਰਾਜਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Ekādasañcakkhattuṃ so, devarājā bhavissati;

    ਚਤੁવੀਸਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਞ੍ਚ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Catuvīsatikkhattuñca, cakkavattī bhavissati.

    ‘‘ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ, ਓਕ੍ਕਾਕਕੁਲਸਮ੍ਭવੋ।

    ‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;

    ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘ਅਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾਨ ਸਮਣੇ, ਸੀਲવਨ੍ਤੇ ਅਨਾਸવੇ।

    ‘‘Akkositvāna samaṇe, sīlavante anāsave;

    ਪਾਪਕਮ੍ਮવਿਪਾਕੇਨ, ਨਾਮਧੇਯ੍ਯਂ ਲਭਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Pāpakammavipākena, nāmadheyyaṃ labhissati.

    ‘‘ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਦਾਯਾਦੋ, ਓਰਸੋ ਧਮ੍ਮਨਿਮ੍ਮਿਤੋ।

    ‘‘Tassa dhamme sudāyādo, oraso dhammanimmito;

    ਕੁਣ੍ਡਧਾਨੋਤਿ ਨਾਮੇਨ, ਸਾવਕੋ ਸੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Kuṇḍadhānoti nāmena, sāvako so bhavissati.

    ‘‘ਪવਿવੇਕਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ, ਝਾਯੀ ਝਾਨਰਤੋ ਅਹਂ।

    ‘‘Pavivekamanuyutto, jhāyī jhānarato ahaṃ;

    ਤੋਸਯਿਤ੍વਾਨ ਸਤ੍ਥਾਰਂ, વਿਹਰਾਮਿ ਅਨਾਸવੋ॥

    Tosayitvāna satthāraṃ, viharāmi anāsavo.

    ‘‘ਸਾવਕੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪੁਰਕ੍ਖਤੋ।

    ‘‘Sāvakehi parivuto, bhikkhusaṅghapurakkhato;

    ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ, ਸਲਾਕਂ ਗਾਹਯੀ ਜਿਨੋ॥

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, salākaṃ gāhayī jino.

    ‘‘ਏਕਂਸਂ ਚੀવਰਂ ਕਤ੍વਾ, વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਲੋਕਨਾਯਕਂ।

    ‘‘Ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā, vanditvā lokanāyakaṃ;

    વਦਤਂ વਰਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ, ਪਠਮਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਹਂ॥

    Vadataṃ varassa purato, paṭhamaṃ aggahesahaṃ.

    ‘‘ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਭਗવਾ, ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਕਮ੍ਪਕੋ।

    ‘‘Tena kammena bhagavā, dasasahassikampako;

    ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ, ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ ਮਂ॥

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, aggaṭṭhāne ṭhapesi maṃ.

    ‘‘વੀਰਿਯਂ ਮੇ ਧੁਰਧੋਰਯ੍ਹਂ, ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਾਧਿવਾਹਨਂ।

    ‘‘Vīriyaṃ me dhuradhorayhaṃ, yogakkhemādhivāhanaṃ;

    ਧਾਰੇਮਿ ਅਨ੍ਤਿਮਂ ਦੇਹਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ॥

    Dhāremi antimaṃ dehaṃ, sammāsambuddhasāsane.

    ‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ਏવਂਭੂਤਸ੍ਸਪਿ ਇਮਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਗੁਣੇ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ਯੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਦਾ ਪਠਮਂ ਸਲਾਕਗ੍ਗਹਣੇ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮਚਿਨ੍ਤੇਸੁਂ। ਤੇਸਂ વਿਮਤਿવਿਧਮਨਤ੍ਥਂ ਥੇਰੋ ਆਕਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਦ੍ਧਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਞ੍ਚ ਛਿਨ੍ਦੇ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ।

    Evaṃbhūtassapi imassa therassa guṇe ajānantā ye puthujjanā bhikkhū tadā paṭhamaṃ salākaggahaṇe ‘‘kiṃ nu kho eta’’nti samacintesuṃ. Tesaṃ vimatividhamanatthaṃ thero ākāsaṃ abbhuggantvā iddhipāṭihāriyaṃ dassetvā aññāpadesena aññaṃ byākaronto ‘‘pañca chinde’’ti gāthaṃ abhāsi.

    ੧੫. ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚ ਛਿਨ੍ਦੇਤਿ ਅਪਾਯੂਪਪਤ੍ਤਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਕਾਨਿ ਪਞ੍ਚੋਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਪਾਦੇ ਬਨ੍ਧਨਰਜ੍ਜੁਕਂ વਿਯ ਪੁਰਿਸੋ ਸਤ੍ਥੇਨ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯੇਨ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ ਪਜਹੇਯ੍ਯ। ਪਞ੍ਚ ਜਹੇਤਿ ਉਪਰਿਦੇવਲੋਕੂਪਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚੁਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਪੁਰਿਸੋ ਗੀવਾਯ ਬਨ੍ਧਨਰਜ੍ਜੁਕਂ વਿਯ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਜਹੇਯ੍ਯ, ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਞ੍ਚ ਚੁਤ੍ਤਰਿ ਭਾવਯੇਤਿ ਤੇਸਂਯੇવ ਉਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਤੋ ਉਪਰਿ ਭਾવੇਯ੍ਯ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮવਸੇਨ વਡ੍ਢੇਯ੍ਯ। ਪਞ੍ਚਸਙ੍ਗਾਤਿਗੋਤਿ ਏવਂਭੂਤੋ ਪਨ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਾਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨੇਨ ਪਹਾਨੇਨ ਪਞ੍ਚਸਙ੍ਗਾਤਿਗੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਭਿਕ੍ਖੁ ਓਘਤਿਣ੍ਣੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਥਾ ਭਿਨ੍ਨਕਿਲੇਸਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ, ਕਾਮਭવਦਿਟ੍ਠਿਅવਿਜ੍ਜੋਘੇ ਤਰਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਪਾਰਭੂਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਠਿਤੋਤਿ ਚ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    15. Tattha pañca chindeti apāyūpapattinibbattanakāni pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni pāde bandhanarajjukaṃ viya puriso satthena heṭṭhimamaggattayena chindeyya pajaheyya. Pañca jaheti uparidevalokūpapattihetubhūtāni pañcuddhambhāgiyasaṃyojanāni puriso gīvāya bandhanarajjukaṃ viya arahattamaggena jaheyya, chindeyya vāti attho. Pañca cuttari bhāvayeti tesaṃyeva uddhambhāgiyasaṃyojanānaṃ pahānāya saddhādīni pañcindriyāni uttari anāgāmimaggādhigamato upari bhāveyya aggamaggādhigamavasena vaḍḍheyya. Pañcasaṅgātigoti evaṃbhūto pana pañcannaṃ rāgadosamohamānadiṭṭhisaṅgānaṃ atikkamanena pahānena pañcasaṅgātigo hutvā. Bhikkhuoghatiṇṇoti vuccatīti sabbathā bhinnakilesatāya bhikkhūti, kāmabhavadiṭṭhiavijjoghe taritvā tesaṃ pārabhūte nibbāne ṭhitoti ca vuccatīti attho.

    ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Kuṇḍadhānattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੫. ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 5. Kuṇḍadhānattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact