Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతకపాళి • Jātakapāḷi

    ౨౦. సత్తతినిపాతో

    20. Sattatinipāto

    ౫౩౧. కుసజాతకం (౧)

    531. Kusajātakaṃ (1)

    .

    1.

    ‘‘ఇదం తే రట్ఠం సధనం సయోగ్గం, సకాయురం సబ్బకామూపపన్నం;

    ‘‘Idaṃ te raṭṭhaṃ sadhanaṃ sayoggaṃ, sakāyuraṃ sabbakāmūpapannaṃ;

    ఇదం తే రజ్జం 1 అనుసాస అమ్మ, గచ్ఛామహం యత్థ పియా పభావతీ’’.

    Idaṃ te rajjaṃ 2 anusāsa amma, gacchāmahaṃ yattha piyā pabhāvatī’’.

    .

    2.

    ‘‘అనుజ్జుభూతేన హరం మహన్తం, దివా చ రత్తో చ నిసీథకాలే 3;

    ‘‘Anujjubhūtena haraṃ mahantaṃ, divā ca ratto ca nisīthakāle 4;

    పటిగచ్ఛ త్వం ఖిప్పం కుసావతిం కుస 5, నిచ్ఛామి దుబ్బణ్ణమహం వసన్తం’’.

    Paṭigaccha tvaṃ khippaṃ kusāvatiṃ kusa 6, nicchāmi dubbaṇṇamahaṃ vasantaṃ’’.

    .

    3.

    ‘‘నాహం గమిస్సామి ఇతో కుసావతిం, పభావతీ వణ్ణపలోభితో తవ;

    ‘‘Nāhaṃ gamissāmi ito kusāvatiṃ, pabhāvatī vaṇṇapalobhito tava;

    రమామి మద్దస్స నికేతరమ్మే, హిత్వాన రట్ఠం తవ దస్సనే రతో.

    Ramāmi maddassa niketaramme, hitvāna raṭṭhaṃ tava dassane rato.

    .

    4.

    ‘‘పభావతీ వణ్ణపలోభితో తవ, సమ్మూళ్హరూపో విచరామి మేదినిం 7;

    ‘‘Pabhāvatī vaṇṇapalobhito tava, sammūḷharūpo vicarāmi mediniṃ 8;

    దిసం న జానామి కుతోమ్హి ఆగతో, తయమ్హి మత్తో మిగమన్దలోచనే.

    Disaṃ na jānāmi kutomhi āgato, tayamhi matto migamandalocane.

    .

    5.

    ‘‘సువణ్ణచీరవసనే, జాతరూపసుమేఖలే;

    ‘‘Suvaṇṇacīravasane, jātarūpasumekhale;

    సుస్సోణి తవ కామా హి 9, నాహం రజ్జేన మత్థికో’’.

    Sussoṇi tava kāmā hi 10, nāhaṃ rajjena matthiko’’.

    .

    6.

    ‘‘అబ్భూతి 11 తస్స భో హోతి, యో అనిచ్ఛన్తమిచ్ఛతి;

    ‘‘Abbhūti 12 tassa bho hoti, yo anicchantamicchati;

    అకామం రాజ కామేసి 13, అకన్తం కన్తు 14 మిచ్ఛసి’’.

    Akāmaṃ rāja kāmesi 15, akantaṃ kantu 16 micchasi’’.

    .

    7.

    ‘‘అకామం వా సకామం వా, యో నరో లభతే పియం;

    ‘‘Akāmaṃ vā sakāmaṃ vā, yo naro labhate piyaṃ;

    లాభమేత్థ పసంసామ, అలాభో తత్థ పాపకో’’.

    Lābhamettha pasaṃsāma, alābho tattha pāpako’’.

    .

    8.

    ‘‘పాసాణసారం ఖణసి, కణికారస్స దారునా;

    ‘‘Pāsāṇasāraṃ khaṇasi, kaṇikārassa dārunā;

    వాతం జాలేన బాధేసి, యో అనిచ్ఛన్తమిచ్ఛసి’’.

    Vātaṃ jālena bādhesi, yo anicchantamicchasi’’.

    .

    9.

    ‘‘పాసాణో నూన తే హదయే, ఓహితో ముదులక్ఖణే;

    ‘‘Pāsāṇo nūna te hadaye, ohito mudulakkhaṇe;

    యో తే సాతం న విన్దామి, తిరోజనపదాగతో.

    Yo te sātaṃ na vindāmi, tirojanapadāgato.

    ౧౦.

    10.

    ‘‘యదా మం భకుటిం 17 కత్వా, రాజపుత్తీ ఉదిక్ఖతి 18;

    ‘‘Yadā maṃ bhakuṭiṃ 19 katvā, rājaputtī udikkhati 20;

    ఆళారికో తదా హోమి, రఞ్ఞో మద్దస్సన్తేపురే 21.

    Āḷāriko tadā homi, rañño maddassantepure 22.

    ౧౧.

    11.

    ‘‘యదా ఉమ్హయమానా మం, రాజపుత్తీ ఉదిక్ఖతి 23;

    ‘‘Yadā umhayamānā maṃ, rājaputtī udikkhati 24;

    నాళారికో తదా హోమి, రాజా హోమి తదా కుసో’’.

    Nāḷāriko tadā homi, rājā homi tadā kuso’’.

    ౧౨.

    12.

    ‘‘సచే హి వచనం సచ్చం, నేమిత్తానం భవిస్సతి;

    ‘‘Sace hi vacanaṃ saccaṃ, nemittānaṃ bhavissati;

    నేవ మే త్వం పతీ అస్స, కామం ఛిన్దన్తు సత్తధా’’.

    Neva me tvaṃ patī assa, kāmaṃ chindantu sattadhā’’.

    ౧౩.

    13.

    ‘‘సచే హి వచనం సచ్చం, అఞ్ఞేసం యది వా మమం;

    ‘‘Sace hi vacanaṃ saccaṃ, aññesaṃ yadi vā mamaṃ;

    నేవ తుయ్హం పతీ అత్థి, అఞ్ఞో సీహస్సరా కుసా’’.

    Neva tuyhaṃ patī atthi, añño sīhassarā kusā’’.

    ౧౪.

    14.

    ‘‘నేక్ఖం గీవం తే కారేస్సం, పత్వా ఖుజ్జే కుసావతిం;

    ‘‘Nekkhaṃ gīvaṃ te kāressaṃ, patvā khujje kusāvatiṃ;

    సచే మం నాగనాసూరూ, ఓలోకేయ్య పభావతీ.

    Sace maṃ nāganāsūrū, olokeyya pabhāvatī.

    ౧౫.

    15.

    ‘‘నేక్ఖం గీవం తే కారేస్సం, పత్వా ఖుజ్జే కుసావతిం;

    ‘‘Nekkhaṃ gīvaṃ te kāressaṃ, patvā khujje kusāvatiṃ;

    సచే మం నాగనాసూరూ, ఆలపేయ్య పభావతీ.

    Sace maṃ nāganāsūrū, ālapeyya pabhāvatī.

    ౧౬.

    16.

    ‘‘నేక్ఖం గీవం తే కారేస్సం, పత్వా ఖుజ్జే కుసావతిం;

    ‘‘Nekkhaṃ gīvaṃ te kāressaṃ, patvā khujje kusāvatiṃ;

    సచే మం నాగనాసూరూ, ఉమ్హాయేయ్య పభావతీ.

    Sace maṃ nāganāsūrū, umhāyeyya pabhāvatī.

    ౧౭.

    17.

    ‘‘నేక్ఖం గీవం తే కారేస్సం, పత్వా ఖుజ్జే కుసావతిం;

    ‘‘Nekkhaṃ gīvaṃ te kāressaṃ, patvā khujje kusāvatiṃ;

    సచే మం నాగనాసూరూ, పమ్హాయేయ్య పభావతీ.

    Sace maṃ nāganāsūrū, pamhāyeyya pabhāvatī.

    ౧౮.

    18.

    ‘‘నేక్ఖం గీవం తే కారేస్సం, పత్వా ఖుజ్జే కుసావతిం;

    ‘‘Nekkhaṃ gīvaṃ te kāressaṃ, patvā khujje kusāvatiṃ;

    సచే మే నాగనాసూరూ, పాణీహి ఉపసమ్ఫుసే’’.

    Sace me nāganāsūrū, pāṇīhi upasamphuse’’.

    ౧౯.

    19.

    ‘‘న హి నూనాయం రాజపుత్తీ, కుసే సాతమ్పి విన్దతి;

    ‘‘Na hi nūnāyaṃ rājaputtī, kuse sātampi vindati;

    ఆళారికే భతే పోసే, వేతనేన అనత్థికే’’.

    Āḷārike bhate pose, vetanena anatthike’’.

    ౨౦.

    20.

    ‘‘న హి నూనాయం సా 25 ఖుజ్జా, లభతి జివ్హాయ ఛేదనం;

    ‘‘Na hi nūnāyaṃ sā 26 khujjā, labhati jivhāya chedanaṃ;

    సునిసితేన సత్థేన, ఏవం దుబ్భాసితం భణం’’.

    Sunisitena satthena, evaṃ dubbhāsitaṃ bhaṇaṃ’’.

    ౨౧.

    21.

    ‘‘మా నం రూపేన పామేసి, ఆరోహేన పభావతి;

    ‘‘Mā naṃ rūpena pāmesi, ārohena pabhāvati;

    మహాయసోతి కత్వాన, కరస్సు రుచిరే పియం.

    Mahāyasoti katvāna, karassu rucire piyaṃ.

    ౨౨.

    22.

    ‘‘మా నం రూపేన పామేసి, ఆరోహేన పభావతి;

    ‘‘Mā naṃ rūpena pāmesi, ārohena pabhāvati;

    మహద్ధనోతి కత్వాన, కరస్సు రుచిరే పియం.

    Mahaddhanoti katvāna, karassu rucire piyaṃ.

    ౨౩.

    23.

    ‘‘మా నం రూపేన పామేసి, ఆరోహేన పభావతి;

    ‘‘Mā naṃ rūpena pāmesi, ārohena pabhāvati;

    మహబ్బలోతి కత్వాన, కరస్సు రుచిరే పియం.

    Mahabbaloti katvāna, karassu rucire piyaṃ.

    ౨౪.

    24.

    ‘‘మా నం రూపేన పామేసి, ఆరోహేన పభావతి;

    ‘‘Mā naṃ rūpena pāmesi, ārohena pabhāvati;

    మహారట్ఠోతి కత్వాన, కరస్సు రుచిరే పియం.

    Mahāraṭṭhoti katvāna, karassu rucire piyaṃ.

    ౨౫.

    25.

    ‘‘మా నం రూపేన పామేసి, ఆరోహేన పభావతి;

    ‘‘Mā naṃ rūpena pāmesi, ārohena pabhāvati;

    మహారాజాతి కత్వాన, కరస్సు రుచిరే పియం.

    Mahārājāti katvāna, karassu rucire piyaṃ.

    ౨౬.

    26.

    ‘‘మా నం రూపేన పామేసి, ఆరోహేన పభావతి;

    ‘‘Mā naṃ rūpena pāmesi, ārohena pabhāvati;

    సీహస్సరోతి కత్వాన, కరస్సు రుచిరే పియం.

    Sīhassaroti katvāna, karassu rucire piyaṃ.

    ౨౭.

    27.

    ‘‘మా నం రూపేన పామేసి, ఆరోహేన పభావతి;

    ‘‘Mā naṃ rūpena pāmesi, ārohena pabhāvati;

    వగ్గుస్సరోతి కత్వాన, కరస్సు రుచిరే పియం.

    Vaggussaroti katvāna, karassu rucire piyaṃ.

    ౨౮.

    28.

    ‘‘మా నం రూపేన పామేసి, ఆరోహేన పభావతి;

    ‘‘Mā naṃ rūpena pāmesi, ārohena pabhāvati;

    బిన్దుస్సరోతి కత్వాన, కరస్సు రుచిరే పియం.

    Bindussaroti katvāna, karassu rucire piyaṃ.

    ౨౯.

    29.

    ‘‘మా నం రూపేన పామేసి, ఆరోహేన పభావతి;

    ‘‘Mā naṃ rūpena pāmesi, ārohena pabhāvati;

    మఞ్జుస్సరోతి కత్వాన, కరస్సు రుచిరే పియం.

    Mañjussaroti katvāna, karassu rucire piyaṃ.

    ౩౦.

    30.

    ‘‘మా నం రూపేన పామేసి, ఆరోహేన పభావతి;

    ‘‘Mā naṃ rūpena pāmesi, ārohena pabhāvati;

    మధుస్సరోతి 27 కత్వాన, కరస్సు రుచిరే పియం.

    Madhussaroti 28 katvāna, karassu rucire piyaṃ.

    ౩౧.

    31.

    ‘‘మా నం రూపేన పామేసి, ఆరోహేన పభావతి;

    ‘‘Mā naṃ rūpena pāmesi, ārohena pabhāvati;

    సతసిప్పోతి కత్వాన, కరస్సు రుచిరే పియం.

    Satasippoti katvāna, karassu rucire piyaṃ.

    ౩౨.

    32.

    ‘‘మా నం రూపేన పామేసి, ఆరోహేన పభావతి;

    ‘‘Mā naṃ rūpena pāmesi, ārohena pabhāvati;

    ఖత్తియోతిపి కత్వాన 29, కరస్సు రుచిరే పియం.

    Khattiyotipi katvāna 30, karassu rucire piyaṃ.

    ౩౩.

    33.

    ‘‘మా నం రూపేన పామేసి, ఆరోహేన పభావతి;

    ‘‘Mā naṃ rūpena pāmesi, ārohena pabhāvati;

    కుసరాజాతి కత్వాన, కరస్సు రుచిరే పియం’’.

    Kusarājāti katvāna, karassu rucire piyaṃ’’.

    ౩౪.

    34.

    ‘‘ఏతే నాగా ఉపత్థద్ధా, సబ్బే తిట్ఠన్తి వమ్మితా 31;

    ‘‘Ete nāgā upatthaddhā, sabbe tiṭṭhanti vammitā 32;

    పురా మద్దన్తి పాకారం, ఆనేన్తేతం పభావతిం’’.

    Purā maddanti pākāraṃ, ānentetaṃ pabhāvatiṃ’’.

    ౩౫.

    35.

    ‘‘సత్త బిలే 33 కరిత్వాన, అహమేతం పభావతిం;

    ‘‘Satta bile 34 karitvāna, ahametaṃ pabhāvatiṃ;

    ఖత్తియానం పదస్సామి, యే మం హన్తుం ఇధాగతా’’.

    Khattiyānaṃ padassāmi, ye maṃ hantuṃ idhāgatā’’.

    ౩౬.

    36.

    ‘‘అవుట్ఠహి రాజపుత్తీ, సామా కోసేయ్యవాసినీ;

    ‘‘Avuṭṭhahi rājaputtī, sāmā koseyyavāsinī;

    అస్సుపుణ్ణేహి నేత్తేహి, దాసీగణపురక్ఖతా’’.

    Assupuṇṇehi nettehi, dāsīgaṇapurakkhatā’’.

    ౩౭.

    37.

    ‘‘తం నూన కక్కూపనిసేవితం ముఖం, ఆదాసదన్తాథరుపచ్చవేక్ఖితం;

    ‘‘Taṃ nūna kakkūpanisevitaṃ mukhaṃ, ādāsadantātharupaccavekkhitaṃ;

    సుభం సునేత్తం విరజం అనఙ్గణం, ఛుద్ధం వనే ఠస్సతి ఖత్తియేహి.

    Subhaṃ sunettaṃ virajaṃ anaṅgaṇaṃ, chuddhaṃ vane ṭhassati khattiyehi.

    ౩౮.

    38.

    ‘‘తే నూన మే అసితే వేల్లితగ్గే, కేసే ముదూ చన్దనసారలిత్తే;

    ‘‘Te nūna me asite vellitagge, kese mudū candanasāralitte;

    సమాకులే సీవథికాయ మజ్ఝే, పాదేహి గిజ్ఝా పరికడ్ఢిస్సన్తి 35.

    Samākule sīvathikāya majjhe, pādehi gijjhā parikaḍḍhissanti 36.

    ౩౯.

    39.

    ‘‘తా నూన మే తమ్బనఖా సులోమా, బాహా ముదూ చన్దనసారలిత్తా;

    ‘‘Tā nūna me tambanakhā sulomā, bāhā mudū candanasāralittā;

    ఛిన్నా వనే ఉజ్ఝితా ఖత్తియేహి, గయ్హ ధఙ్కో 37 గచ్ఛతి యేన కామం.

    Chinnā vane ujjhitā khattiyehi, gayha dhaṅko 38 gacchati yena kāmaṃ.

    ౪౦.

    40.

    ‘‘తే నూన తాలూపనిభే అలమ్బే, నిసేవితే కాసికచన్దనేన;

    ‘‘Te nūna tālūpanibhe alambe, nisevite kāsikacandanena;

    థనేసు మే లమ్బిస్సతి 39 సిఙ్గాలో 40, మాతూవ పుత్తో తరుణో తనూజో.

    Thanesu me lambissati 41 siṅgālo 42, mātūva putto taruṇo tanūjo.

    ౪౧.

    41.

    ‘‘తం నూన సోణిం పుథులం సుకోట్టితం, నిసేవితం కఞ్చనమేఖలాహి;

    ‘‘Taṃ nūna soṇiṃ puthulaṃ sukoṭṭitaṃ, nisevitaṃ kañcanamekhalāhi;

    ఛిన్నం వనే ఖత్తియేహీ అవత్థం, సిఙ్గాలసఙ్ఘా పరికడ్ఢిస్సన్తి 43.

    Chinnaṃ vane khattiyehī avatthaṃ, siṅgālasaṅghā parikaḍḍhissanti 44.

    ౪౨.

    42.

    ‘‘సోణా ధఙ్కా 45 సిఙ్గాలా చ, యే చఞ్ఞే సన్తి దాఠినో;

    ‘‘Soṇā dhaṅkā 46 siṅgālā ca, ye caññe santi dāṭhino;

    అజరా నూన హేస్సన్తి, భక్ఖయిత్వా పభావతిం.

    Ajarā nūna hessanti, bhakkhayitvā pabhāvatiṃ.

    ౪౩.

    43.

    ‘‘సచే మంసాని హరింసు, ఖత్తియా దూరగామినో;

    ‘‘Sace maṃsāni hariṃsu, khattiyā dūragāmino;

    అట్ఠీని అమ్మ యాచిత్వా, అనుపథే దహాథ నం.

    Aṭṭhīni amma yācitvā, anupathe dahātha naṃ.

    ౪౪.

    44.

    ‘‘ఖేత్తాని అమ్మ కారేత్వా, కణికారేత్థ రోపయ 47;

    ‘‘Khettāni amma kāretvā, kaṇikārettha ropaya 48;

    యదా తే పుప్ఫితా అస్సు, హేమన్తానం హిమచ్చయే;

    Yadā te pupphitā assu, hemantānaṃ himaccaye;

    సరేయ్యాథ మమం 49 అమ్మ, ఏవంవణ్ణా పభావతీ’’.

    Sareyyātha mamaṃ 50 amma, evaṃvaṇṇā pabhāvatī’’.

    ౪౫.

    45.

    ‘‘తస్సా మాతా ఉదట్ఠాసి, ఖత్తియా దేవవణ్ణినీ;

    ‘‘Tassā mātā udaṭṭhāsi, khattiyā devavaṇṇinī;

    దిస్వా అసిఞ్చ సూనఞ్చ, రఞ్ఞో మద్దస్సన్తేపురే’’.

    Disvā asiñca sūnañca, rañño maddassantepure’’.

    ౪౬.

    46.

    ‘‘ఇమినా నూన అసినా, సుసఞ్ఞం తనుమజ్ఝిమం;

    ‘‘Iminā nūna asinā, susaññaṃ tanumajjhimaṃ;

    ధీతరం మద్ద 51 హన్త్వాన, ఖత్తియానం పదస్ససి’’ 52.

    Dhītaraṃ madda 53 hantvāna, khattiyānaṃ padassasi’’ 54.

    ౪౭.

    47.

    ‘‘న మే అకాసి వచనం, అత్థకామాయ పుత్తికే;

    ‘‘Na me akāsi vacanaṃ, atthakāmāya puttike;

    సాజ్జ లోహితసఞ్ఛన్నా, గచ్ఛసి 55 యమసాధనం.

    Sājja lohitasañchannā, gacchasi 56 yamasādhanaṃ.

    ౪౮.

    48.

    ‘‘ఏవమాపజ్జతీ పోసో, పాపియఞ్చ నిగచ్ఛతి;

    ‘‘Evamāpajjatī poso, pāpiyañca nigacchati;

    యో వే హితానం వచనం, న కరోతి 57 అత్థదస్సినం.

    Yo ve hitānaṃ vacanaṃ, na karoti 58 atthadassinaṃ.

    ౪౯.

    49.

    ‘‘సచే చ అజ్జ 59 ధారేసి 60, కుమారం చారుదస్సనం;

    ‘‘Sace ca ajja 61 dhāresi 62, kumāraṃ cārudassanaṃ;

    కుసేన జాతం ఖత్తియం, సువణ్ణమణిమేఖలం;

    Kusena jātaṃ khattiyaṃ, suvaṇṇamaṇimekhalaṃ;

    పూజితం 63 ఞాతిసఙ్ఘేహి, న గచ్ఛసి 64 యమక్ఖయం.

    Pūjitaṃ 65 ñātisaṅghehi, na gacchasi 66 yamakkhayaṃ.

    ౫౦.

    50.

    ‘‘యత్థస్సు భేరీ నదతి, కుఞ్జరో చ నికూజతి 67;

    ‘‘Yatthassu bherī nadati, kuñjaro ca nikūjati 68;

    ఖత్తియానం కులే భద్దే, కిం ను సుఖతరం తతో.

    Khattiyānaṃ kule bhadde, kiṃ nu sukhataraṃ tato.

    ౫౧.

    51.

    ‘‘అస్సో చ సిసతి 69 ద్వారే, కుమారో ఉపరోదతి;

    ‘‘Asso ca sisati 70 dvāre, kumāro uparodati;

    ఖత్తియానం కులే భద్దే, కిం ను సుఖతరం తతో.

    Khattiyānaṃ kule bhadde, kiṃ nu sukhataraṃ tato.

    ౫౨.

    52.

    ‘‘మయూరకోఞ్చాభిరుదే, కోకిలాభినికూజితే;

    ‘‘Mayūrakoñcābhirude, kokilābhinikūjite;

    ఖత్తియానం కులే భద్దే, కిం ను సుఖతరం తతో’’.

    Khattiyānaṃ kule bhadde, kiṃ nu sukhataraṃ tato’’.

    ౫౩.

    53.

    ‘‘కహం ను సో సత్తుమద్దనో, పరరట్ఠప్పమద్దనో;

    ‘‘Kahaṃ nu so sattumaddano, pararaṭṭhappamaddano;

    కుసో సోళారపఞ్ఞాణో, యో నో దుక్ఖా పమోచయే’’.

    Kuso soḷārapaññāṇo, yo no dukkhā pamocaye’’.

    ౫౪.

    54.

    ‘‘ఇధేవ సో సత్తుమద్దనో, పరరట్ఠప్పమద్దనో;

    ‘‘Idheva so sattumaddano, pararaṭṭhappamaddano;

    కుసో సోళారపఞ్ఞాణో, యో తే సబ్బే వధిస్సతి’’ 71.

    Kuso soḷārapaññāṇo, yo te sabbe vadhissati’’ 72.

    ౫౫.

    55.

    ‘‘ఉమ్మత్తికా ను భణసి, అన్ధబాలా పభాససి 73;

    ‘‘Ummattikā nu bhaṇasi, andhabālā pabhāsasi 74;

    కుసో చే ఆగతో అస్స, కిం న 75 జానేము తం మయం’’.

    Kuso ce āgato assa, kiṃ na 76 jānemu taṃ mayaṃ’’.

    ౫౬.

    56.

    ‘‘ఏసో ఆళారికో పోసో, కుమారీపురమన్తరే;

    ‘‘Eso āḷāriko poso, kumārīpuramantare;

    దళ్హం కత్వాన సంవేల్లిం, కుమ్భిం ధోవతి ఓణతో’’.

    Daḷhaṃ katvāna saṃvelliṃ, kumbhiṃ dhovati oṇato’’.

    ౫౭.

    57.

    ‘‘వేణీ త్వమసి చణ్డాలీ, అదూసి కులగన్ధినీ;

    ‘‘Veṇī tvamasi caṇḍālī, adūsi kulagandhinī;

    కథం మద్దకులే జాతా, దాసం కయిరాసి కాముకం’’.

    Kathaṃ maddakule jātā, dāsaṃ kayirāsi kāmukaṃ’’.

    ౫౮.

    58.

    ‘‘నమ్హి వేణీ న చణ్డాలీ, న చమ్హి కులగన్ధినీ;

    ‘‘Namhi veṇī na caṇḍālī, na camhi kulagandhinī;

    ఓక్కాకపుత్తో భద్దన్తే, త్వం ను దాసోతి మఞ్ఞసి’’.

    Okkākaputto bhaddante, tvaṃ nu dāsoti maññasi’’.

    ౫౯.

    59.

    ‘‘యో బ్రాహ్మణసహస్సాని, సదా భోజేతి వీసతిం;

    ‘‘Yo brāhmaṇasahassāni, sadā bhojeti vīsatiṃ;

    ఓక్కాకపుత్తో భద్దన్తే, త్వం ను దాసోతి మఞ్ఞసి’’.

    Okkākaputto bhaddante, tvaṃ nu dāsoti maññasi’’.

    ౬౦.

    60.

    ‘‘యస్స నాగసహస్సాని, సదా యోజేన్తి వీసతిం;

    ‘‘Yassa nāgasahassāni, sadā yojenti vīsatiṃ;

    ఓక్కాకపుత్తో భద్దన్తే, త్వం ను దాసోతి మఞ్ఞసి.

    Okkākaputto bhaddante, tvaṃ nu dāsoti maññasi.

    ౬౧.

    61.

    ‘‘యస్స అస్ససహస్సాని, సదా యోజేన్తి వీసతిం;

    ‘‘Yassa assasahassāni, sadā yojenti vīsatiṃ;

    ఓక్కాకపుత్తో భద్దన్తే, త్వం ను దాసోతి మఞ్ఞసి.

    Okkākaputto bhaddante, tvaṃ nu dāsoti maññasi.

    ౬౨.

    62.

    ‘‘యస్స రథసహస్సాని, సదా యోజేన్తి వీసతిం;

    ‘‘Yassa rathasahassāni, sadā yojenti vīsatiṃ;

    ఓక్కాకపుత్తో భద్దన్తే, త్వం ను దాసోతి మఞ్ఞసి.

    Okkākaputto bhaddante, tvaṃ nu dāsoti maññasi.

    77 (‘‘యస్స ఉసభసహస్సాని, సదా యోజేన్తి వీసతిం;

    78 (‘‘Yassa usabhasahassāni, sadā yojenti vīsatiṃ;

    ఓక్కాకపుత్తో భద్దన్తే, త్వం ను దాసోతి మఞ్ఞసి) 79.

    Okkākaputto bhaddante, tvaṃ nu dāsoti maññasi) 80.

    ౬౩.

    63.

    ‘‘యస్స ధేనుసహస్సాని, సదా దుహన్తి వీసతిం 81;

    ‘‘Yassa dhenusahassāni, sadā duhanti vīsatiṃ 82;

    ఓక్కాకపుత్తో భద్దన్తే, త్వం ను దాసోతి మఞ్ఞసి’’.

    Okkākaputto bhaddante, tvaṃ nu dāsoti maññasi’’.

    ౬౪.

    64.

    ‘‘తగ్ఘ తే దుక్కటం బాలే, యం ఖత్తియం మహబ్బలం;

    ‘‘Taggha te dukkaṭaṃ bāle, yaṃ khattiyaṃ mahabbalaṃ;

    నాగం మణ్డూకవణ్ణేన, న నం 83 అక్ఖాసిధాగతం’’ 84.

    Nāgaṃ maṇḍūkavaṇṇena, na naṃ 85 akkhāsidhāgataṃ’’ 86.

    ౬౫.

    65.

    ‘‘అపరాధం మహారాజ, త్వం నో ఖమ రథేసభ;

    ‘‘Aparādhaṃ mahārāja, tvaṃ no khama rathesabha;

    యం తం అఞ్ఞాతవేసేన, నాఞ్ఞాసిమ్హా ఇధాగతం’’.

    Yaṃ taṃ aññātavesena, nāññāsimhā idhāgataṃ’’.

    ౬౬.

    66.

    ‘‘మాదిసస్స న తం ఛన్నం, యోహం ఆళారికో భవే;

    ‘‘Mādisassa na taṃ channaṃ, yohaṃ āḷāriko bhave;

    త్వఞ్ఞేవ మే పసీదస్సు, నత్థి తే దేవ దుక్కటం’’.

    Tvaññeva me pasīdassu, natthi te deva dukkaṭaṃ’’.

    ౬౭.

    67.

    ‘‘గచ్ఛ బాలే ఖమాపేహి, కుసరాజం మహబ్బలం;

    ‘‘Gaccha bāle khamāpehi, kusarājaṃ mahabbalaṃ;

    ఖమాపితో కుసో రాజా 87, సో తే దస్సతి జీవితం’’.

    Khamāpito kuso rājā 88, so te dassati jīvitaṃ’’.

    ౬౮.

    68.

    ‘‘పితుస్స వచనం సుత్వా, దేవవణ్ణీ పభావతీ;

    ‘‘Pitussa vacanaṃ sutvā, devavaṇṇī pabhāvatī;

    సిరసా అగ్గహీ పాదే, కుసరాజం మహబ్బలం’’.

    Sirasā aggahī pāde, kusarājaṃ mahabbalaṃ’’.

    ౬౯.

    69.

    ‘‘యామా రత్యో అతిక్కన్తా, తామా దేవ తయా వినా;

    ‘‘Yāmā ratyo atikkantā, tāmā deva tayā vinā;

    వన్దే తే సిరసా పాదే, మా మే కుజ్ఝం రథేసభ.

    Vande te sirasā pāde, mā me kujjhaṃ rathesabha.

    ౭౦.

    70.

    ‘‘సబ్బం 89 తే పటిజానామి, మహారాజ సుణోహి మే;

    ‘‘Sabbaṃ 90 te paṭijānāmi, mahārāja suṇohi me;

    న చాపి అప్పియం తుయ్హం, కరేయ్యామి అహం పున.

    Na cāpi appiyaṃ tuyhaṃ, kareyyāmi ahaṃ puna.

    ౭౧.

    71.

    ‘‘ఏవం చే యాచమానాయ, వచనం మే న కాహసి;

    ‘‘Evaṃ ce yācamānāya, vacanaṃ me na kāhasi;

    ఇదాని మం తాతో హన్త్వా, ఖత్తియానం పదస్సతి’’.

    Idāni maṃ tāto hantvā, khattiyānaṃ padassati’’.

    ౭౨.

    72.

    ‘‘ఏవం తే యాచమానాయ, కిం న కాహామి తే వచో;

    ‘‘Evaṃ te yācamānāya, kiṃ na kāhāmi te vaco;

    వికుద్ధో త్యస్మి కల్యాణి, మా త్వం భాయి పభావతి.

    Vikuddho tyasmi kalyāṇi, mā tvaṃ bhāyi pabhāvati.

    ౭౩.

    73.

    ‘‘సబ్బం తే పటిజానామి, రాజపుత్తి సుణోహి మే;

    ‘‘Sabbaṃ te paṭijānāmi, rājaputti suṇohi me;

    న చాపి అప్పియం తుయ్హం, కరేయ్యామి అహం పున.

    Na cāpi appiyaṃ tuyhaṃ, kareyyāmi ahaṃ puna.

    ౭౪.

    74.

    ‘‘తవ కామా హి సుస్సోణి, పహు 91 దుక్ఖం తితిక్ఖిసం 92;

    ‘‘Tava kāmā hi sussoṇi, pahu 93 dukkhaṃ titikkhisaṃ 94;

    బహుం మద్దకులం హన్త్వా, నయితుం తం పభావతి’’.

    Bahuṃ maddakulaṃ hantvā, nayituṃ taṃ pabhāvati’’.

    ౭౫.

    75.

    ‘‘యోజయన్తు రథే అస్సే, నానాచిత్తే సమాహితే;

    ‘‘Yojayantu rathe asse, nānācitte samāhite;

    అథ దక్ఖథ మే వేగం, విధమన్తస్స 95 సత్తవో’’.

    Atha dakkhatha me vegaṃ, vidhamantassa 96 sattavo’’.

    ౭౬.

    76.

    ‘‘తఞ్చ తత్థ ఉదిక్ఖింసు, రఞ్ఞో మద్దస్సన్తేపురే;

    ‘‘Tañca tattha udikkhiṃsu, rañño maddassantepure;

    విజమ్భమానం సీహంవ, ఫోటేన్తం దిగుణం భుజం.

    Vijambhamānaṃ sīhaṃva, phoṭentaṃ diguṇaṃ bhujaṃ.

    ౭౭.

    77.

    ‘‘హత్థిక్ఖన్ధఞ్చ ఆరుయ్హ, ఆరోపేత్వా పభావతిం;

    ‘‘Hatthikkhandhañca āruyha, āropetvā pabhāvatiṃ;

    సఙ్గామం ఓతరిత్వాన, సీహనాదం నదీ కుసో.

    Saṅgāmaṃ otaritvāna, sīhanādaṃ nadī kuso.

    ౭౮.

    78.

    ‘‘తస్స తం నదతో సుత్వా, సీహస్సేవితరే మిగా;

    ‘‘Tassa taṃ nadato sutvā, sīhassevitare migā;

    ఖత్తియా విపలాయింసు, కుససద్దభయట్టితా 97.

    Khattiyā vipalāyiṃsu, kusasaddabhayaṭṭitā 98.

    ౭౯.

    79.

    ‘‘హత్థారోహా అనీకట్ఠా, రథికా పత్తికారకా;

    ‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

    అఞ్ఞమఞ్ఞస్స ఛిన్దన్తి, కుససద్దభయట్టితా.

    Aññamaññassa chindanti, kusasaddabhayaṭṭitā.

    ౮౦.

    80.

    ‘‘తస్మిం సఙ్గామసీసస్మిం, పస్సిత్వా హట్ఠ 99 మానసో;

    ‘‘Tasmiṃ saṅgāmasīsasmiṃ, passitvā haṭṭha 100 mānaso;

    కుసస్స రఞ్ఞో దేవిన్దో, అదా వేరోచనం మణిం.

    Kusassa rañño devindo, adā verocanaṃ maṇiṃ.

    ౮౧.

    81.

    ‘‘సో తం విజిత్వా సఙ్గామం, లద్ధా వేరోచనం మణిం;

    ‘‘So taṃ vijitvā saṅgāmaṃ, laddhā verocanaṃ maṇiṃ;

    హత్థిక్ఖన్ధగతో రాజా, పావేక్ఖి నగరం పురం.

    Hatthikkhandhagato rājā, pāvekkhi nagaraṃ puraṃ.

    ౮౨.

    82.

    ‘‘జీవగ్గాహం 101 గహేత్వాన, బన్ధిత్వా సత్త ఖత్తియే;

    ‘‘Jīvaggāhaṃ 102 gahetvāna, bandhitvā satta khattiye;

    ససురస్సుపనామేసి, ఇమే తే దేవ సత్తవో.

    Sasurassupanāmesi, ime te deva sattavo.

    ౮౩.

    83.

    ‘‘సబ్బేవ తే వసం గతా, అమిత్తా విహతా తవ;

    ‘‘Sabbeva te vasaṃ gatā, amittā vihatā tava;

    కామం కరోహి తే తయా, ముఞ్చ వా తే హనస్సు వా’’.

    Kāmaṃ karohi te tayā, muñca vā te hanassu vā’’.

    ౮౪.

    84.

    ‘‘తుయ్హేవ సత్తవో ఏతే, న హి తే మయ్హ సత్తవో;

    ‘‘Tuyheva sattavo ete, na hi te mayha sattavo;

    త్వఞ్ఞేవ నో మహారాజ, ముఞ్చ వా తే హనస్సు వా’’.

    Tvaññeva no mahārāja, muñca vā te hanassu vā’’.

    ౮౫.

    85.

    ‘‘ఇమా తే ధీతరో సత్త, దేవకఞ్ఞూపమా సుభా;

    ‘‘Imā te dhītaro satta, devakaññūpamā subhā;

    దదాహి నేసం ఏకేకం, హోన్తు జామాతరో తవ’’.

    Dadāhi nesaṃ ekekaṃ, hontu jāmātaro tava’’.

    ౮౬.

    86.

    ‘‘అమ్హాకఞ్చేవ తాసఞ్చ, త్వం నో సబ్బేసమిస్సరో;

    ‘‘Amhākañceva tāsañca, tvaṃ no sabbesamissaro;

    త్వఞ్ఞేవ నో మహారాజ, దేహి నేసం యదిచ్ఛసి’’.

    Tvaññeva no mahārāja, dehi nesaṃ yadicchasi’’.

    ౮౭.

    87.

    ‘‘ఏకమేకస్స ఏకేకం, అదా సీహస్సరో కుసో;

    ‘‘Ekamekassa ekekaṃ, adā sīhassaro kuso;

    ఖత్తియానం తదా తేసం, రఞ్ఞో మద్దస్స ధీతరో.

    Khattiyānaṃ tadā tesaṃ, rañño maddassa dhītaro.

    ౮౮.

    88.

    ‘‘పీణితా తేన లాభేన, తుట్ఠా సీహస్సరే కుసే;

    ‘‘Pīṇitā tena lābhena, tuṭṭhā sīhassare kuse;

    సకరట్ఠాని పాయింసు, ఖత్తియా సత్త తావదే.

    Sakaraṭṭhāni pāyiṃsu, khattiyā satta tāvade.

    ౮౯.

    89.

    ‘‘పభావతిఞ్చ ఆదాయ, మణిం వేరోచనం సుభం 103;

    ‘‘Pabhāvatiñca ādāya, maṇiṃ verocanaṃ subhaṃ 104;

    కుసావతిం కుసో రాజా, అగమాసి మహబ్బలో.

    Kusāvatiṃ kuso rājā, agamāsi mahabbalo.

    ౯౦.

    90.

    ‘‘త్యస్సు ఏకరథే యన్తా, పవిసన్తా కుసావతిం;

    ‘‘Tyassu ekarathe yantā, pavisantā kusāvatiṃ;

    సమానా వణ్ణరూపేన, నాఞ్ఞమఞ్ఞాతిరోచిసుం 105.

    Samānā vaṇṇarūpena, nāññamaññātirocisuṃ 106.

    ౯౧.

    91.

    ‘‘మాతా పుత్తేన సఙ్గచ్ఛి 107, ఉభయో చ జయమ్పతీ;

    ‘‘Mātā puttena saṅgacchi 108, ubhayo ca jayampatī;

    సమగ్గా తే తదా ఆసుం, ఫీతం ధరణిమావసు’’న్తి.

    Samaggā te tadā āsuṃ, phītaṃ dharaṇimāvasu’’nti.

    కుసజాతకం పఠమం.

    Kusajātakaṃ paṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. రట్ఠం (క॰)
    2. raṭṭhaṃ (ka.)
    3. నిసీద కాలే (క॰)
    4. nisīda kāle (ka.)
    5. కుసావతిం (స్యా॰ క॰)
    6. kusāvatiṃ (syā. ka.)
    7. మేదనిం (స్యా॰ క॰)
    8. medaniṃ (syā. ka.)
    9. కామేహి (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    10. kāmehi (sī. syā. pī.)
    11. అబ్భూ హి (సీ॰), అభూతి (స్యా॰), అబ్భు హి (పీ॰)
    12. abbhū hi (sī.), abhūti (syā.), abbhu hi (pī.)
    13. కామేహి (సీ॰ పీ॰)
    14. అకన్తో కన్త (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    15. kāmehi (sī. pī.)
    16. akanto kanta (sī. syā. pī.)
    17. భూకుటిం (సీ॰ పీ॰)
    18. రాజపుత్తి ఉదిక్ఖసి (సీ॰ పీ॰)
    19. bhūkuṭiṃ (sī. pī.)
    20. rājaputti udikkhasi (sī. pī.)
    21. మద్దస్స థీపురే (సీ॰ పీ॰) ఏవముపరిపి
    22. maddassa thīpure (sī. pī.) evamuparipi
    23. రాజపుత్తి ఉదిక్ఖసి (సీ॰ పీ॰)
    24. rājaputti udikkhasi (sī. pī.)
    25. నూన అయం (సీ॰ స్యా॰)
    26. nūna ayaṃ (sī. syā.)
    27. మధురస్సరోతి (సీ॰)
    28. madhurassaroti (sī.)
    29. కరిత్వాన (సీ॰)
    30. karitvāna (sī.)
    31. వమ్మికా (స్యా॰)
    32. vammikā (syā.)
    33. ఖణ్డే (సీ॰ పీ॰)
    34. khaṇḍe (sī. pī.)
    35. పరికడ్ఢయన్తి (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    36. parikaḍḍhayanti (sī. syā. pī.)
    37. వకో (పీ॰)
    38. vako (pī.)
    39. లమ్బహీతి (పీ॰)
    40. సిగాలో (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    41. lambahīti (pī.)
    42. sigālo (sī. syā. pī.)
    43. గయ్హా వకో గచ్ఛతి యేనకామం (పీ॰)
    44. gayhā vako gacchati yenakāmaṃ (pī.)
    45. వకా (పీ॰)
    46. vakā (pī.)
    47. రోపయే (క॰)
    48. ropaye (ka.)
    49. మమ (పీ॰)
    50. mama (pī.)
    51. మమ (సీ॰), మద్దో (పీ॰)
    52. పదస్సతి (పీ॰ క॰)
    53. mama (sī.), maddo (pī.)
    54. padassati (pī. ka.)
    55. గఞ్ఛిసి (సీ॰ పీ॰)
    56. gañchisi (sī. pī.)
    57. న కరం (సీ॰)
    58. na karaṃ (sī.)
    59. త్వం అమ్మ (సీ॰)
    60. వారేసి (పీ॰)
    61. tvaṃ amma (sī.)
    62. vāresi (pī.)
    63. పూజితా (పీ॰)
    64. గఞ్ఛిసి (సీ॰ పీ॰)
    65. pūjitā (pī.)
    66. gañchisi (sī. pī.)
    67. నికుఞ్జతి (పీ॰)
    68. nikuñjati (pī.)
    69. అస్సో హసిసతి (సీ॰), అస్సో హసియతి (స్యా॰), అస్సో చ సింసతి (పీ॰)
    70. asso hasisati (sī.), asso hasiyati (syā.), asso ca siṃsati (pī.)
    71. యో నో దుక్ఖా పమోచయే (సీ॰), సో నో సబ్బే వధిస్సతి (పీ॰)
    72. yo no dukkhā pamocaye (sī.), so no sabbe vadhissati (pī.)
    73. ఆదు బాలావ భాససి (సీ॰ పీ॰)
    74. ādu bālāva bhāsasi (sī. pī.)
    75. కిన్ను (స్యా॰ క॰)
    76. kinnu (syā. ka.)
    77. ( ) అయం గాథా సీ॰ పీ॰ పోత్థకేసుయేవ దిస్సతి
    78. ( ) ayaṃ gāthā sī. pī. potthakesuyeva dissati
    79. ( ) అయం గాథా సీ॰ పీ॰ పోత్థకేసుయేవ దిస్సతి
    80. ( ) ayaṃ gāthā sī. pī. potthakesuyeva dissati
    81. దుయ్హన్తి వీసతి (సీ॰ పీ॰)
    82. duyhanti vīsati (sī. pī.)
    83. న తం (సీ॰ పీ॰)
    84. అక్ఖాసి ఆగతం (సీ॰)
    85. na taṃ (sī. pī.)
    86. akkhāsi āgataṃ (sī.)
    87. కుసరాజా (సబ్బత్థ)
    88. kusarājā (sabbattha)
    89. సచ్చం (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    90. saccaṃ (sī. syā. pī.)
    91. బహు (స్యా॰), బహూ (పీ॰), బహుం (క॰)
    92. తితిక్ఖిస్సం (సీ॰ పీ॰)
    93. bahu (syā.), bahū (pī.), bahuṃ (ka.)
    94. titikkhissaṃ (sī. pī.)
    95. విధమేన్తస్స (సబ్బత్థ)
    96. vidhamentassa (sabbattha)
    97. కుససద్దభయట్ఠితా (పీ॰)
    98. kusasaddabhayaṭṭhitā (pī.)
    99. తుట్ఠ (సీ॰)
    100. tuṭṭha (sī.)
    101. జీవగాహం (సీ॰ పీ॰)
    102. jīvagāhaṃ (sī. pī.)
    103. తదా (పీ॰)
    104. tadā (pī.)
    105. నాఞ్ఞమఞ్ఞమతిరోచయుం (సీ॰)
    106. nāññamaññamatirocayuṃ (sī.)
    107. సఙ్గఞ్ఛి (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    108. saṅgañchi (sī. syā. pī.)



    Related texts:



    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā / [౫౩౧] ౧. కుసజాతకవణ్ణనా • [531] 1. Kusajātakavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact