Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / ཛཱཏཀ-ཨཊྛཀཐཱ • Jātaka-aṭṭhakathā

༢༠. སཏྟཏིནིཔཱཏོ

20. Sattatinipāto

[༥༣༡] ༡. ཀུསཛཱཏཀཝཎྞནཱ

[531] 1. Kusajātakavaṇṇanā

ཨིདཾ ཏེ རཊྛནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི། ཨེཀོ ཀིར སཱཝཏྠིཝཱསཱི ཀུལཔུཏྟོ སཱསནེ ཨུརཾ དཏྭཱ པབྦཛིཏོ ཨེཀདིཝསཾ སཱཝཏྠིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ཨེཀཾ ཨལངྐཏཨིཏྠིཾ དིསྭཱ སུབྷནིམིཏྟགྒཱཧཝསེན ཨོལོཀེཏྭཱ ཀིལེསཱབྷིབྷཱུཏོ ཨནབྷིརཏོ ཝིཧཱསི དཱིགྷཀེསནཁོ ཀིལིཊྛཙཱིཝརོ ཨུཔྤཎྜུཔྤཎྜུཀཛཱཏོ དྷམནཱིསནྠཏགཏྟོ། ཡཐཱ ཧི དེཝལོཀཱ ཙཝནདྷམྨཱནཾ དེཝཔུཏྟཱནཾ པཉྩ པུབྦནིམིཏྟཱནི པཉྙཱཡནྟི, མཱལཱ མིལཱཡནྟི, ཝཏྠཱནི ཀིལིསྶནྟི, སརཱིརེ དུབྦཎྞིཡཾ ཨོཀྐམཏི, ཨུབྷོཧི ཀཙྪེཧི སེདཱ མུཙྩནྟི, དེཝོ དེཝཱསནེ ནཱབྷིརམཏི, ཨེཝམེཝ སཱསནཱ ཙཝནདྷམྨཱནཾ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑཱུནཾ པཉྩ པུབྦནིམིཏྟཱནི པཉྙཱཡནྟི, སདྡྷཱཔུཔྥཱནི མིལཱཡནྟི, སཱིལཝཏྠཱནི ཀིལིསྶནྟི, སརཱིརེ མངྐུཏཱཡ ཙེཝ ཨཡསཝསེན ཙ དུབྦཎྞིཡཾ ཨོཀྐམཏི, ཀིལེསསེདཱ མུཙྩནྟི, ཨརཉྙརུཀྑམཱུལསུཉྙཱགཱརེསུ ནཱབྷིརམནྟི། ཏསྶཔི ཏཱནི པཉྙཱཡིཾསུ། ཨཐ ནཾ བྷིཀྑཱུ སཏྠུ སནྟིཀཾ ནེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, ཨུཀྐཎྛིཏོ’’ཏི དསྶེསུཾ། སཏྠཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨུཀྐཎྛིཏོསཱི’’ཏི ཏཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘མཱ, བྷིཀྑུ, ཀིལེསཝསིཀོ ཧོཧི, མཱཏུགཱམོ ནཱམེས པཱཔོ, ཏསྨིཾ པཊིབདྡྷཙིཏྟཏཾ ཝིནོདེཧི, སཱསནེ ཨབྷིརམ, མཱཏུགཱམེ པཊིབདྡྷཙིཏྟཏཱཡ ཧི ཏེཛཝནྟོཔི པོརཱཎཀཔཎྜིཏཱ ནིཏྟེཛཱ ཧུཏྭཱ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔུཎིཾསཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི།

Idaṃte raṭṭhanti idaṃ satthā jetavane viharanto ukkaṇṭhitabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Eko kira sāvatthivāsī kulaputto sāsane uraṃ datvā pabbajito ekadivasaṃ sāvatthiyaṃ piṇḍāya caranto ekaṃ alaṅkataitthiṃ disvā subhanimittaggāhavasena oloketvā kilesābhibhūto anabhirato vihāsi dīghakesanakho kiliṭṭhacīvaro uppaṇḍuppaṇḍukajāto dhamanīsanthatagatto. Yathā hi devalokā cavanadhammānaṃ devaputtānaṃ pañca pubbanimittāni paññāyanti, mālā milāyanti, vatthāni kilissanti, sarīre dubbaṇṇiyaṃ okkamati, ubhohi kacchehi sedā muccanti, devo devāsane nābhiramati, evameva sāsanā cavanadhammānaṃ ukkaṇṭhitabhikkhūnaṃ pañca pubbanimittāni paññāyanti, saddhāpupphāni milāyanti, sīlavatthāni kilissanti, sarīre maṅkutāya ceva ayasavasena ca dubbaṇṇiyaṃ okkamati, kilesasedā muccanti, araññarukkhamūlasuññāgāresu nābhiramanti. Tassapi tāni paññāyiṃsu. Atha naṃ bhikkhū satthu santikaṃ netvā ‘‘ayaṃ, bhante, ukkaṇṭhito’’ti dassesuṃ. Satthā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, bhikkhu, ukkaṇṭhitosī’’ti taṃ pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘mā, bhikkhu, kilesavasiko hohi, mātugāmo nāmesa pāpo, tasmiṃ paṭibaddhacittataṃ vinodehi, sāsane abhirama, mātugāme paṭibaddhacittatāya hi tejavantopi porāṇakapaṇḍitā nittejā hutvā anayabyasanaṃ pāpuṇiṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.

ཨཏཱིཏེ མལླརཊྛེ ཀུསཱཝཏཱིརཱཛདྷཱནིཡཾ ཨོཀྐཱཀོ ནཱམ རཱཛཱ དྷམྨེན སམེན རཛྫཾ ཀཱརེསི། ཏསྶ སོལ༹སནྣཾ ཨིཏྠིསཧསྶཱནཾ ཛེཊྛིཀཱ སཱིལཝཏཱི ནཱམ ཨགྒམཧེསཱི ཨཧོསི, སཱ ནེཝ པུཏྟཾ, ན དྷཱིཏརཾ ལབྷི། ཨཐསྶ ནཱགརཱ ཙེཝ རཊྛཝཱསིནོ ཙ རཱཛནིཝེསནདྭཱརེ སནྣིཔཏིཏྭཱ ‘‘རཊྛཾ ནསྶིསྶཏི, རཊྛཾ ནསྶིསྶཏཱི’’ཏི ཨུཔཀྐོསིཾསུ། རཱཛཱ སཱིཧཔཉྫརཾ ཨུགྒྷཱཊེཏྭཱ ‘‘མཡི རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ ཨདྷམྨཀཱརོ ནཱམ ནཏྠི, ཀསྨཱ ཨུཔཀྐོསཐཱ’’ཏི པུཙྪི། ‘‘སཙྩཾ, དེཝ, ཨདྷམྨཀཱརོ ནཱམ ནཏྠི, ཨཔིཙ ཝཾསཱནུརཀྑཀོ པན ཝོ པུཏྟོ ནཏྠི, ཨཉྙོ རཛྫཾ གཧེཏྭཱ རཊྛཾ ནཱསེསྶཏི, ཏསྨཱ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེཏུཾ སམཏྠཾ པུཏྟཾ པཏྠེཐཱ’’ཏི། ‘‘པུཏྟཾ པཏྠེནྟོ ཀིཾ ཀརོམཱི’’ཏི? ‘‘པཋམཾ ཏཱཝ ཨེཀཾ སཏྟཱཧཾ ཙུལླནཱཊཀཾ དྷམྨནཱཊཀཾ ཀཏྭཱ ཝིསྶཛྫེཐ, སཙེ སཱ པུཏྟཾ ལབྷིསྶཏི, སཱདྷུ, ནོ ཙེ, ཨཐ མཛ྄ཛྷིམནཱཊཀཾ ཝིསྶཛྫེཐ, ཏཏོ ཛེཊྛནཱཊཀཾ, ཨཝསྶཾ ཨེཏྟཀཱསུ ཨིཏྠཱིསུ ཨེཀཱ པུཉྙཝཏཱི པུཏྟཾ ལབྷིསྶཏཱི’’ཏི། རཱཛཱ ཏེསཾ ཝཙནེན ཏཐཱ ཀཏྭཱ སཏྟ དིཝསེ ཡཐཱསུཁཾ ཨབྷིརམིཏྭཱ ཨཱགཏཱགཏཾ པུཙྪི – ‘‘ཀཙྩི ཝོ པུཏྟོ ལདྡྷོ’’ཏི? སབྦཱ ‘‘ན ལབྷཱམ, དེཝཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ། རཱཛཱ ‘‘ན མེ པུཏྟོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི ཨནཏྟམནོ ཨཧོསི། ནཱགརཱ པུན ཏཐེཝ ཨུཔཀྐོསིཾསུ། རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ ཨུཔཀྐོསཐ, མཡཱ ཏུམྷཱཀཾ ཝཙནེན ནཱཊཀཱནི ཝིསྶཊྛཱནི, ཨེཀཱཔི པུཏྟཾ ན ལབྷཏི, ཨིདཱནི ཀིཾ ཀརོམཱ’’ཏི ཨཱཧ། ‘‘དེཝ, ཨེཏཱ དུསྶཱིལཱ བྷཝིསྶནྟི ནིཔྤུཉྙཱ, ནཏྠི ཨེཏཱསཾ པུཏྟལཱབྷཱཡ པུཉྙཾ, ཏུམྷེ ཨེཏཱསུ པུཏྟཾ ཨལབྷནྟཱིསུཔི མཱ ཨཔྤོསྶུཀྐཏཾ ཨཱཔཛྫཐ, ཨགྒམཧེསཱི ཝོ སཱིལཝཏཱི དེཝཱི སཱིལསམྤནྣཱ, ཏཾ ཝིསྶཛྫེཐ, ཏསྶཱ པུཏྟོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི།

Atīte mallaraṭṭhe kusāvatīrājadhāniyaṃ okkāko nāma rājā dhammena samena rajjaṃ kāresi. Tassa soḷasannaṃ itthisahassānaṃ jeṭṭhikā sīlavatī nāma aggamahesī ahosi, sā neva puttaṃ, na dhītaraṃ labhi. Athassa nāgarā ceva raṭṭhavāsino ca rājanivesanadvāre sannipatitvā ‘‘raṭṭhaṃ nassissati, raṭṭhaṃ nassissatī’’ti upakkosiṃsu. Rājā sīhapañjaraṃ ugghāṭetvā ‘‘mayi rajjaṃ kārente adhammakāro nāma natthi, kasmā upakkosathā’’ti pucchi. ‘‘Saccaṃ, deva, adhammakāro nāma natthi, apica vaṃsānurakkhako pana vo putto natthi, añño rajjaṃ gahetvā raṭṭhaṃ nāsessati, tasmā dhammena rajjaṃ kāretuṃ samatthaṃ puttaṃ patthethā’’ti. ‘‘Puttaṃ patthento kiṃ karomī’’ti? ‘‘Paṭhamaṃ tāva ekaṃ sattāhaṃ cullanāṭakaṃ dhammanāṭakaṃ katvā vissajjetha, sace sā puttaṃ labhissati, sādhu, no ce, atha majjhimanāṭakaṃ vissajjetha, tato jeṭṭhanāṭakaṃ, avassaṃ ettakāsu itthīsu ekā puññavatī puttaṃ labhissatī’’ti. Rājā tesaṃ vacanena tathā katvā satta divase yathāsukhaṃ abhiramitvā āgatāgataṃ pucchi – ‘‘kacci vo putto laddho’’ti? Sabbā ‘‘na labhāma, devā’’ti āhaṃsu. Rājā ‘‘na me putto uppajjissatī’’ti anattamano ahosi. Nāgarā puna tatheva upakkosiṃsu. Rājā ‘‘kiṃ upakkosatha, mayā tumhākaṃ vacanena nāṭakāni vissaṭṭhāni, ekāpi puttaṃ na labhati, idāni kiṃ karomā’’ti āha. ‘‘Deva, etā dussīlā bhavissanti nippuññā, natthi etāsaṃ puttalābhāya puññaṃ, tumhe etāsu puttaṃ alabhantīsupi mā appossukkataṃ āpajjatha, aggamahesī vo sīlavatī devī sīlasampannā, taṃ vissajjetha, tassā putto uppajjissatī’’ti.

སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ ཀིར སཏྟམེ དིཝསེ རཱཛཱ སཱིལཝཏིཾ དེཝིཾ དྷམྨནཱཊཀཾ ཀཏྭཱ ཝིསྶཛྫེསྶཏི, པུརིསཱ སནྣིཔཏནྟཱུ’’ཏི བྷེརིཾ ཙརཱཔེཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ དེཝིཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ རཱཛནིཝེསནཱ ཨོཏཱརེཏྭཱ ཝིསྶཛྫེསི། ཏསྶཱ སཱིལཏེཛེན སཀྐསྶ བྷཝནཾ ཨུཎྷཱཀཱརཾ དསྶེསི། སཀྐོ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ དེཝིཡཱ པུཏྟཔཏྠནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨེཏིསྶཱ མཡཱ པུཏྟཾ དཱཏུཾ ཝཊྚཏི, ཨཏྠི ནུ ཁོ དེཝལོཀེ ཨེཏིསྶཱ ཨནུཙྪཝིཀོ པུཏྟོ’’ཏི ཨུཔདྷཱརེནྟོ བོདྷིསཏྟཾ ཨདྡས། སོ ཀིར ཏདཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ཨཱཡུཾ ཁེཔེཏྭཱ ཨུཔརིདེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏུཀཱམོ ཨཧོསི། སཀྐོ ཏསྶ ཝིམཱནདྭཱརཾ གནྟྭཱ ཏཾ པཀྐོསིཏྭཱ, ‘‘མཱརིས, ཏཡཱ མནུསྶལོཀཾ གནྟྭཱ ཨོཀྐཱཀརཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི སམྤཊིཙྪཱཔེཏྭཱ ཨཔརམྤི དེཝཔུཏྟཾ ‘‘ཏྭམྤི ཨེཏིསྶཱ ཨེཝ པུཏྟོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘མཱ ཁོ པནསྶཱ ཀོཙི སཱིལཾ བྷིནྡཏཱུ’’ཏི མཧལླཀབྲཱཧྨཎཝེསེན རཉྙོ ནིཝེསནདྭཱརཾ ཨགམཱསི།

So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā ‘‘ito kira sattame divase rājā sīlavatiṃ deviṃ dhammanāṭakaṃ katvā vissajjessati, purisā sannipatantū’’ti bheriṃ carāpetvā sattame divase deviṃ alaṅkārāpetvā rājanivesanā otāretvā vissajjesi. Tassā sīlatejena sakkassa bhavanaṃ uṇhākāraṃ dassesi. Sakko ‘‘kiṃ nu kho’’ti āvajjento deviyā puttapatthanabhāvaṃ ñatvā ‘‘etissā mayā puttaṃ dātuṃ vaṭṭati, atthi nu kho devaloke etissā anucchaviko putto’’ti upadhārento bodhisattaṃ addasa. So kira tadā tāvatiṃsabhavane āyuṃ khepetvā uparidevaloke nibbattitukāmo ahosi. Sakko tassa vimānadvāraṃ gantvā taṃ pakkositvā, ‘‘mārisa, tayā manussalokaṃ gantvā okkākarañño aggamahesiyā kucchimhi paṭisandhiṃ gaṇhituṃ vaṭṭatī’’ti sampaṭicchāpetvā aparampi devaputtaṃ ‘‘tvampi etissā eva putto bhavissasī’’ti vatvā ‘‘mā kho panassā koci sīlaṃ bhindatū’’ti mahallakabrāhmaṇavesena rañño nivesanadvāraṃ agamāsi.

མཧཱཛནོཔི ནྷཱཏོ ཨལངྐཏོ ‘‘ཨཧཾ དེཝིཾ གཎྷིསྶཱམི, ཨཧཾ དེཝིཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི རཱཛདྭཱརེ སནྣིཔཏིཏྭཱ སཀྐཉྩ དིསྭཱ ‘‘ཏྭཾ ཀསྨཱ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི པརིཧཱསམཀཱསི། སཀྐོ ‘‘ཀིཾ མཾ ཏུམྷེ གརཧཐ, སཙེཔི མེ སརཱིརཾ ཛིཎྞཾ, རཱགོ པན ན ཛཱིརཏི, སཙེ སཱིལཝཏིཾ ལབྷིསྶཱམི, ཨཱདཱཡ ནཾ གམིསྶཱམཱིཏི ཨཱགཏོམྷཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན སབྦེསཾ པུརཏོཝ ཨཊྛཱསི། ཨཉྙོ ཀོཙི ཏསྶ ཏེཛེན པུརཏོ བྷཝིཏུཾ ནཱསཀྑི། སོ ཏཾ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏཾ ནིཝེསནཱ ནིཀྑམནྟིཉྙེཝ ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ པཀྐཱམི། ཨཐ ནཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཋིཏཱ གརཧིཾསུ ‘‘པསྶཐ, བྷོ, མཧལླཀབྲཱཧྨཎོ ཨེཝཾ ཨུཏྟམརཱུཔདྷརཾ དེཝིཾ ཨཱདཱཡ གཙྪཏི, ཨཏྟནོ ཡུཏྟཾ ན ཛཱནཱཏཱི’’ཏི། དེཝཱིཔི ‘‘མཧལླཀོ མཾ གཧེཏྭཱ གཙྪཏཱི’’ཏི ན ཨཊྚཱིཡཏི ན ཧརཱཡཏི། རཱཛཱཔི ཝཱཏཔཱནེ ཋཏྭཱ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ དེཝིཾ གཧེཏྭཱ གཙྪཏཱི’’ཏི ཨོལོཀེནྟོ ཏཾ དིསྭཱ ཨནཏྟམནོ ཨཧོསི།

Mahājanopi nhāto alaṅkato ‘‘ahaṃ deviṃ gaṇhissāmi, ahaṃ deviṃ gaṇhissāmī’’ti rājadvāre sannipatitvā sakkañca disvā ‘‘tvaṃ kasmā āgatosī’’ti parihāsamakāsi. Sakko ‘‘kiṃ maṃ tumhe garahatha, sacepi me sarīraṃ jiṇṇaṃ, rāgo pana na jīrati, sace sīlavatiṃ labhissāmi, ādāya naṃ gamissāmīti āgatomhī’’ti vatvā attano ānubhāvena sabbesaṃ puratova aṭṭhāsi. Añño koci tassa tejena purato bhavituṃ nāsakkhi. So taṃ sabbālaṅkārapaṭimaṇḍitaṃ nivesanā nikkhamantiññeva hatthe gahetvā pakkāmi. Atha naṃ tattha tattha ṭhitā garahiṃsu ‘‘passatha, bho, mahallakabrāhmaṇo evaṃ uttamarūpadharaṃ deviṃ ādāya gacchati, attano yuttaṃ na jānātī’’ti. Devīpi ‘‘mahallako maṃ gahetvā gacchatī’’ti na aṭṭīyati na harāyati. Rājāpi vātapāne ṭhatvā ‘‘ko nu kho deviṃ gahetvā gacchatī’’ti olokento taṃ disvā anattamano ahosi.

སཀྐོ ཏཾ ཨཱདཱཡ ནགརདྭཱརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ དྭཱརསམཱིཔེ ཨེཀཾ གྷརཾ མཱཔེསི ཝིཝཊདྭཱརཾ པཉྙཏྟཀཊྛཏྠརིཀཾ། ཨཐ ནཾ སཱ ‘‘ཨིདཾ ཏེ ནིཝེསན’’ནྟི པུཙྪི། སོ ‘‘ཨཱམ, བྷདྡེ, པུབྦེ པནཱཧཾ ཨེཀོ, ཨིདཱནིམྷཱ མཡཾ དྭེ ཛནཱ, ཨཧཾ བྷིཀྑཱཡ ཙརིཏྭཱ ཏཎྜུལཱདཱིནི ཨཱཧརིསྶཱམི, ཏྭཾ ཨིམིསྶཱ ཀཊྛཏྠརིཀཱཡ ནིཔཛྫཱཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཾ མུདུནཱ ཧཏྠེན པརཱམསནྟོ དིབྦསམྥསྶཾ ཕརཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ ནིཔཛྫཱཔེསི། སཱ དིབྦསམྥསྶཕརཎེན སཉྙཾ ཝིསྶཛྫེསི། ཨཐ ནཾ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ ནེཏྭཱ ཨལངྐཏཝིམཱནེ དིབྦསཡནེ ནིཔཛྫཱཔེསི། སཱ སཏྟམེ དིཝསེ པབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཏཾ སམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ན སོ བྲཱཧྨཎོ མནུསྶོ, སཀྐོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཉྙཱསི། སཀྐོཔི ཏསྨིཾ སམཡེ པཱརིཙྪཏྟཀམཱུལེ དིབྦནཱཊཀཔརིཝུཏོ ནིསིནྣོ ཨཧོསི། སཱ སཡནཱ ཨུཊྛཱཡ ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི། ཨཐ ནཾ སཀྐོ ‘‘ཝརཾ ཏེ, དེཝི, དདཱམི, གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ། ‘‘ཏེན ཧི, དེཝ, ཨེཀཾ པུཏྟཾ མེ དེཧཱི’’ཏི། ‘‘དེཝི, ཏིཊྛཏུ ཨེཀོ པུཏྟོ, ཨཧཾ ཏེ དྭེ པུཏྟེ དསྶཱམི། ཏེསུ པན ཨེཀོ པཉྙཝཱ བྷཝིསྶཏི ཝིརཱུཔཝཱ, ཨེཀོ རཱུཔཝཱ ན པཉྙཝཱ། ཏེསུ ཀཏརཾ པཋམཾ ཨིཙྪསཱི’’ཏི? ‘‘པཉྙཝནྟཾ, དེཝཱ’’ཏི། སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶཱ ཀུསཏིཎཾ དིབྦཝཏྠཾ དིབྦཙནྡནཾ པཱརིཙྪཏྟཀཔུཔྥཾ ཀོཀནུདཉྩ ནཱམ ཝཱིཎཾ དཏྭཱ ཏཾ ཨཱདཱཡ རཉྙོ སཡནགྷརཾ པཝིསིཏྭཱ རཉྙཱ སདྡྷིཾ ཨེཀསཡནེ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཨངྒུཊྛཀེན ཏསྶཱ ནཱབྷིཾ པརཱམསི། ཏསྨིཾ ཁཎེ བོདྷིསཏྟོ ཏསྶཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི། སཀྐོཔི སཀཊྛཱནམེཝ གཏོ། པཎྜིཏཱ དེཝཱི གབྦྷསྶ པཏིཊྛིཏབྷཱཝཾ ཛཱནི།

Sakko taṃ ādāya nagaradvārato nikkhamitvā dvārasamīpe ekaṃ gharaṃ māpesi vivaṭadvāraṃ paññattakaṭṭhattharikaṃ. Atha naṃ sā ‘‘idaṃ te nivesana’’nti pucchi. So ‘‘āma, bhadde, pubbe panāhaṃ eko, idānimhā mayaṃ dve janā, ahaṃ bhikkhāya caritvā taṇḍulādīni āharissāmi, tvaṃ imissā kaṭṭhattharikāya nipajjāhī’’ti vatvā taṃ mudunā hatthena parāmasanto dibbasamphassaṃ pharāpetvā tattha nipajjāpesi. Sā dibbasamphassapharaṇena saññaṃ vissajjesi. Atha naṃ attano ānubhāvena tāvatiṃsabhavanaṃ netvā alaṅkatavimāne dibbasayane nipajjāpesi. Sā sattame divase pabujjhitvā taṃ sampattiṃ disvā ‘‘na so brāhmaṇo manusso, sakko bhavissatī’’ti aññāsi. Sakkopi tasmiṃ samaye pāricchattakamūle dibbanāṭakaparivuto nisinno ahosi. Sā sayanā uṭṭhāya tassa santikaṃ gantvā vanditvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Atha naṃ sakko ‘‘varaṃ te, devi, dadāmi, gaṇhāhī’’ti āha. ‘‘Tena hi, deva, ekaṃ puttaṃ me dehī’’ti. ‘‘Devi, tiṭṭhatu eko putto, ahaṃ te dve putte dassāmi. Tesu pana eko paññavā bhavissati virūpavā, eko rūpavā na paññavā. Tesu kataraṃ paṭhamaṃ icchasī’’ti? ‘‘Paññavantaṃ, devā’’ti. So ‘‘sādhū’’ti vatvā tassā kusatiṇaṃ dibbavatthaṃ dibbacandanaṃ pāricchattakapupphaṃ kokanudañca nāma vīṇaṃ datvā taṃ ādāya rañño sayanagharaṃ pavisitvā raññā saddhiṃ ekasayane nipajjāpetvā aṅguṭṭhakena tassā nābhiṃ parāmasi. Tasmiṃ khaṇe bodhisatto tassā kucchimhi paṭisandhiṃ gaṇhi. Sakkopi sakaṭṭhānameva gato. Paṇḍitā devī gabbhassa patiṭṭhitabhāvaṃ jāni.

ཨཐ ནཾ པབུདྡྷོ རཱཛཱ དིསྭཱ, ‘‘དེཝི, ཀེན ནཱིཏཱསཱི’’ཏི པུཙྪི། ‘‘སཀྐེན, དེཝཱ’’ཏི། ‘‘ཨཧཾ པཙྩཀྑཏོ ཨེཀཾ མཧལླཀབྲཱཧྨཎཾ ཏཾ ཨཱདཱཡ གཙྪནྟཾ ཨདྡསཾ, ཀསྨཱ མཾ ཝཉྩེསཱི’’ཏི? ‘‘སདྡཧཐ, དེཝ, སཀྐོ མཾ གཧེཏྭཱ དེཝལོཀཾ ནེསཱི’’ཏི། ‘‘ན སདྡཧཱམི, དེཝཱི’’ཏི། ཨཐསྶ སཱ སཀྐདཏྟིཡཾ ཀུསཏིཎཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘སདྡཧཐཱ’’ཏི ཨཱཧ། རཱཛཱ ‘‘ཀུསཏིཎཾ ནཱམ ཡཏོ ཀུཏོཙི ལབྦྷཏཱི’’ཏི ན སདྡཧི། ཨཐསྶ སཱ དིབྦཝཏྠཱདཱིནི དསྶེསི། རཱཛཱ ཏཱནི དིསྭཱ སདྡཧིཏྭཱ, ‘‘བྷདྡེ, སཀྐོ ཏཱཝ ཏཾ ནེཏུ, པུཏྟོ པན ཏེ ལདྡྷོ’’ཏི པུཙྪི། ‘‘ལདྡྷོ མཧཱརཱཛ, གབྦྷོ མེ པཏིཊྛིཏོ’’ཏི། སོ ཏུཊྛོ ཏསྶཱ གབྦྷཔརིཧཱརཾ ཨདཱསི ། སཱ དསམཱསཙྩཡེན པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི, ཏསྶ ཨཉྙཾ ནཱམཾ ཨཀཏྭཱ ཀུསཏིཎནཱམམེཝ ཨཀཾསུ། ཀུསཀུམཱརསྶ པདསཱ གམནཀཱལེ ཨིཏརོ དེཝཔུཏྟོ ཏསྶཱ ཀུཙྪིཡཾ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི། སཱ དསམཱསེ པརིཔུཎྞེ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི, ཏསྶ ‘‘ཛཡམྤཏཱི’’ཏི ནཱམཾ ཀརིཾསུ། ཏེ མཧནྟེན ཡསེན ཝཌྜྷིཾསུ། བོདྷིསཏྟོ པཉྙཝཱ ཨཱཙརིཡསྶ སནྟིཀེ ཀིཉྩི སིཔྤཾ ཨནུགྒཧེཏྭཱ ཨཏྟནོཝ པཉྙཱཡ སབྦསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ པཱཔུཎི།

Atha naṃ pabuddho rājā disvā, ‘‘devi, kena nītāsī’’ti pucchi. ‘‘Sakkena, devā’’ti. ‘‘Ahaṃ paccakkhato ekaṃ mahallakabrāhmaṇaṃ taṃ ādāya gacchantaṃ addasaṃ, kasmā maṃ vañcesī’’ti? ‘‘Saddahatha, deva, sakko maṃ gahetvā devalokaṃ nesī’’ti. ‘‘Na saddahāmi, devī’’ti. Athassa sā sakkadattiyaṃ kusatiṇaṃ dassetvā ‘‘saddahathā’’ti āha. Rājā ‘‘kusatiṇaṃ nāma yato kutoci labbhatī’’ti na saddahi. Athassa sā dibbavatthādīni dassesi. Rājā tāni disvā saddahitvā, ‘‘bhadde, sakko tāva taṃ netu, putto pana te laddho’’ti pucchi. ‘‘Laddho mahārāja, gabbho me patiṭṭhito’’ti. So tuṭṭho tassā gabbhaparihāraṃ adāsi . Sā dasamāsaccayena puttaṃ vijāyi, tassa aññaṃ nāmaṃ akatvā kusatiṇanāmameva akaṃsu. Kusakumārassa padasā gamanakāle itaro devaputto tassā kucchiyaṃ paṭisandhiṃ gaṇhi. Sā dasamāse paripuṇṇe puttaṃ vijāyi, tassa ‘‘jayampatī’’ti nāmaṃ kariṃsu. Te mahantena yasena vaḍḍhiṃsu. Bodhisatto paññavā ācariyassa santike kiñci sippaṃ anuggahetvā attanova paññāya sabbasippesu nipphattiṃ pāpuṇi.

ཨཐསྶ སོལ༹སཝསྶཀཱལེ རཱཛཱ རཛྫཾ དཱཏུཀཱམོ དེཝིཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘བྷདྡེ, པུཏྟསྶ ཏེ རཛྫཾ དཏྭཱ ནཱཊཀཱནི ཨུཔཊྛཔེསྶཱམ, མཡཾ ཛཱིཝནྟཱཡེཝ ནཾ རཛྫེ པཏིཊྛིཏཾ པསྶིསྶཱམ, སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཁོ པན ཡསྶ རཉྙོ དྷཱིཏརཾ ཨིཙྪཏི, ཏམསྶ ཨཱནེཏྭཱ ཨགྒམཧེསིཾ ཀརིསྶཱམ, ཙིཏྟམསྶ ཛཱནཱཧི, ཀཏརཾ རཱཛདྷཱིཏརཾ རོཙེསཱི’’ཏི ཨཱཧ། སཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ‘‘ཀུམཱརསྶ ཨིམཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཙིཏྟཾ ཛཱནཱཧཱི’’ཏི ཨེཀཾ པརིཙཱརིཀཾ པེསེསི། སཱ གནྟྭཱ ཏསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི། ཏཾ སུཏྭཱ མཧཱསཏྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ ན རཱུཔཝཱ, རཱུཔསམྤནྣཱ རཱཛདྷཱིཏཱ ཨཱནཱིཏཱཔི མཾ དིསྭཱ ‘ཀིཾ མེ ཨིམིནཱ ཝིརཱུཔེནཱ’ཏི པལཱཡིསྶཏི ཨིཏི ནོ ལཛྫིཏབྦཀཾ བྷཝིསྶཏི, ཀིཾ མེ གྷརཱཝཱསེན, དྷརམཱནེ མཱཏཱཔིཏརོ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཏེསཾ ཨཙྩཡེན ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི། སོ ‘‘མཡ྄ཧཾ ནེཝ རཛྫེནཏྠོ, ན ནཱཊཀེཧི, ཨཧཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཙྩཡེན པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ། སཱ གནྟྭཱ ཏསྶ ཀཐཾ དེཝིཡཱ ཨཱརོཙེསི, དེཝཱིཔི རཉྙོ ཨཱརོཙེསི། རཱཛཱ ཨནཏྟམནོ ཧུཏྭཱ པུན ཀཏིཔཱཧཙྩཡེན སཱསནཾ པེསེསི། སོཔི པཊིབཱཧཏིཡེཝ། ཨེཝཾ ཡཱཝཏཏིཡཾ པཊིབཱཧིཏྭཱ ཙཏུཏྠཝཱརེ ཙིནྟེསི – ‘‘མཱཏཱཔིཏཱུཧི སདྡྷིཾ ཨེཀནྟེན པཊིཔཀྑབྷཱཝོ ནཱམ ན ཡུཏྟོ, ཨེཀཾ ཨུཔཱཡཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི།

Athassa soḷasavassakāle rājā rajjaṃ dātukāmo deviṃ āmantetvā ‘‘bhadde, puttassa te rajjaṃ datvā nāṭakāni upaṭṭhapessāma, mayaṃ jīvantāyeva naṃ rajje patiṭṭhitaṃ passissāma, sakalajambudīpe kho pana yassa rañño dhītaraṃ icchati, tamassa ānetvā aggamahesiṃ karissāma, cittamassa jānāhi, kataraṃ rājadhītaraṃ rocesī’’ti āha. Sā ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā ‘‘kumārassa imaṃ pavattiṃ ārocetvā cittaṃ jānāhī’’ti ekaṃ paricārikaṃ pesesi. Sā gantvā tassa taṃ pavattiṃ ārocesi. Taṃ sutvā mahāsatto cintesi – ‘‘ahaṃ na rūpavā, rūpasampannā rājadhītā ānītāpi maṃ disvā ‘kiṃ me iminā virūpenā’ti palāyissati iti no lajjitabbakaṃ bhavissati, kiṃ me gharāvāsena, dharamāne mātāpitaro upaṭṭhahitvā tesaṃ accayena nikkhamitvā pabbajissāmī’’ti. So ‘‘mayhaṃ neva rajjenattho, na nāṭakehi, ahaṃ mātāpitūnaṃ accayena pabbajissāmī’’ti āha. Sā gantvā tassa kathaṃ deviyā ārocesi, devīpi rañño ārocesi. Rājā anattamano hutvā puna katipāhaccayena sāsanaṃ pesesi. Sopi paṭibāhatiyeva. Evaṃ yāvatatiyaṃ paṭibāhitvā catutthavāre cintesi – ‘‘mātāpitūhi saddhiṃ ekantena paṭipakkhabhāvo nāma na yutto, ekaṃ upāyaṃ karissāmī’’ti.

སོ ཀམྨཱརཛེཊྛཀཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ བཧུཾ སུཝཎྞཾ དཏྭཱ ‘‘ཨེཀཾ ཨིཏྠིརཱུཔཀཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨུཡྻོཛེཏྭཱ ཏསྨིཾ པཀྐནྟེ ཨཉྙཾ སུཝཎྞཾ གཧེཏྭཱ སཡམྤི ཨིཏྠིརཱུཔཀཾ ཨཀཱསི། བོདྷིསཏྟཱནཉྷི ཨདྷིཔྤཱཡོ ནཱམ སམིཛ྄ཛྷཏི། ཏཾ སུཝཎྞརཱུཔཀཾ ཛིཝ྄ཧཱཡ ཨཝཎྞནཱིཡསོབྷཾ ཨཧོསི། ཨཐ ནཾ མཧཱསཏྟོ ཁོམཾ ནིཝཱསཱཔེཏྭཱ སིརིགབྦྷེ ཋཔཱཔེསི། སོ ཀམྨཱརཛེཊྛཀེན ཨཱབྷཏརཱུཔཀཾ དིསྭཱ ཏཾ གརཧིཏྭཱ ‘‘གཙྪ ཨམྷཱཀཾ སིརིགབྦྷེ ཋཔིཏརཱུཔཀཾ ཨཱཧརཱ’’ཏི ཨཱཧ། སོ སིརིགབྦྷཾ པཝིཊྛོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀུམཱརེན སདྡྷིཾ ཨབྷིརམིཏུཾ ཨེཀཱ དེཝཙྪརཱ, ཨཱགཏཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེཏུཾ ཨཝིསཧནྟོ ནིཀྑམིཏྭཱ ‘‘དེཝ, སིརིགབྦྷེ ཨཡྻཱ ཨེཀིཀཱཝ ཋིཏཱ, ཨུཔགནྟུཾ ན སཀྐོམཱི’’ཏི ཨཱཧ། ‘‘ཏཱཏ, གཙྪ, སུཝཎྞརཱུཔཀཾ ཨེཏཾ, ཨཱཧརཱ’’ཏི པུན པེསིཏོ ཨཱཧརི། ཀུམཱརོ ཀམྨཱརེན ཀཏཾ རཱུཔཀཾ སུཝཎྞགབྦྷེ ནིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཀཏཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ རཐེ ཋཔཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ ལབྷནྟོ གཎྷཱམཱི’’ཏི མཱཏུ སནྟིཀཾ པཧིཎི།

So kammārajeṭṭhakaṃ pakkosāpetvā bahuṃ suvaṇṇaṃ datvā ‘‘ekaṃ itthirūpakaṃ karohī’’ti uyyojetvā tasmiṃ pakkante aññaṃ suvaṇṇaṃ gahetvā sayampi itthirūpakaṃ akāsi. Bodhisattānañhi adhippāyo nāma samijjhati. Taṃ suvaṇṇarūpakaṃ jivhāya avaṇṇanīyasobhaṃ ahosi. Atha naṃ mahāsatto khomaṃ nivāsāpetvā sirigabbhe ṭhapāpesi. So kammārajeṭṭhakena ābhatarūpakaṃ disvā taṃ garahitvā ‘‘gaccha amhākaṃ sirigabbhe ṭhapitarūpakaṃ āharā’’ti āha. So sirigabbhaṃ paviṭṭho taṃ disvā ‘‘kumārena saddhiṃ abhiramituṃ ekā devaccharā, āgatā bhavissatī’’ti hatthaṃ pasāretuṃ avisahanto nikkhamitvā ‘‘deva, sirigabbhe ayyā ekikāva ṭhitā, upagantuṃ na sakkomī’’ti āha. ‘‘Tāta, gaccha, suvaṇṇarūpakaṃ etaṃ, āharā’’ti puna pesito āhari. Kumāro kammārena kataṃ rūpakaṃ suvaṇṇagabbhe nikkhipāpetvā attanā kataṃ alaṅkārāpetvā rathe ṭhapāpetvā ‘‘evarūpaṃ labhanto gaṇhāmī’’ti mātu santikaṃ pahiṇi.

སཱ ཨམཙྩེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ, ‘‘ཏཱཏཱ, མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ མཧཱཔུཉྙོ སཀྐདཏྟིཡོ ཨནུཙྪཝིཀཾ ཀུམཱརིཀཾ ལབྷིསྶཏི, ཏུམྷེ ཨེཝརཱུཔཾ ལབྷནྟཱ གཎྷིསྶཐ, ཨིམཾ རཱུཔཀཾ པཊིཙྪནྣཡཱནེ ཋཔེཏྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ ཙརནྟཱ ཡསྶ རཉྙོ ཨེཝརཱུཔཾ དྷཱིཏརཾ པསྶཐ, ཏསྶེཏཾ དཏྭཱ ‘ཨོཀྐཱཀརཱཛཱ ཏུམྷེཧི སདྡྷིཾ ཨཱཝཱཧཾ ཀརིསྶཏཱི’ཏི དིཝསཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཨཱགཙྪཐཱ’’ཏི ཨཱཧ། ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཏཾ ཨཱདཱཡ མཧནྟེན པརིཝཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ ཝིཙརནྟཱ ཡཾ རཱཛདྷཱནིཾ པཱཔུཎནྟི, ཏཏྠ སཱཡནྷསམཡེ མཧཱཛནསྶ སམོསརཎཊྛཱནེ ཏཾ རཱུཔཀཾ ཝཏྠཔུཔྥཱལངྐཱརེཧི ཨལངྐརིཏྭཱ སུཝཎྞསིཝིཀཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏིཏྠམགྒེ ཋཔེཏྭཱ ཨམཙྩཱ སཡཾ པཊིཀྐམིཏྭཱ ཨཱགཏཱགཏཱནཾ ཀཐཱསཝནཏྠཾ ཨེཀམནྟེ ཏིཊྛནྟི། མཧཱཛནོ ཏཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘སུཝཎྞརཱུཔཀ’’ནྟི སཉྙཾ ཨཀཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ མནུསྶིཏྠཱི སམཱནཱཔི དེཝཙྪརཔཊིབྷཱགཱ ཨཏིཝིཡ སོབྷཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཨེཏྠ ཋིཏཱ, ཀུཏོ ཝཱ ཨཱགཏཱ, ཨམྷཱཀཾ ནགརེ ཨེཝརཱུཔཱ ནཏྠཱི’’ཏི ཝཎྞེནྟོ པཀྐམཏི། ཏཾ སུཏྭཱ ཨམཙྩཱ ‘‘སཙེ ཨིདྷ ཨེཝརཱུཔཱ དཱརིཀཱ བྷཝེཡྻ, ‘ཨསུཀཱ རཱཛདྷཱིཏཱ ཝིཡ ཨསུཀཱ ཨམཙྩདྷཱིཏཱ ཝིཡཱ’ཏི ཝདེཡྻུཾ, ཨདྡྷཱ ཨིདྷ ཨེཝརཱུཔཱ ནཏྠཱི’’ཏི ཏཾ ཨཱདཱཡ ཨཉྙཾ ནགརཾ གཙྪནྟི།

Sā amacce pakkosāpetvā, ‘‘tātā, mayhaṃ putto mahāpuñño sakkadattiyo anucchavikaṃ kumārikaṃ labhissati, tumhe evarūpaṃ labhantā gaṇhissatha, imaṃ rūpakaṃ paṭicchannayāne ṭhapetvā sakalajambudīpaṃ carantā yassa rañño evarūpaṃ dhītaraṃ passatha, tassetaṃ datvā ‘okkākarājā tumhehi saddhiṃ āvāhaṃ karissatī’ti divasaṃ vavatthapetvā āgacchathā’’ti āha. Te ‘‘sādhū’’ti taṃ ādāya mahantena parivārena nikkhamitvā vicarantā yaṃ rājadhāniṃ pāpuṇanti, tattha sāyanhasamaye mahājanassa samosaraṇaṭṭhāne taṃ rūpakaṃ vatthapupphālaṅkārehi alaṅkaritvā suvaṇṇasivikaṃ āropetvā titthamagge ṭhapetvā amaccā sayaṃ paṭikkamitvā āgatāgatānaṃ kathāsavanatthaṃ ekamante tiṭṭhanti. Mahājano taṃ oloketvā ‘‘suvaṇṇarūpaka’’nti saññaṃ akatvā ‘‘ayaṃ manussitthī samānāpi devaccharapaṭibhāgā ativiya sobhati, kiṃ nu kho ettha ṭhitā, kuto vā āgatā, amhākaṃ nagare evarūpā natthī’’ti vaṇṇento pakkamati. Taṃ sutvā amaccā ‘‘sace idha evarūpā dārikā bhaveyya, ‘asukā rājadhītā viya asukā amaccadhītā viyā’ti vadeyyuṃ, addhā idha evarūpā natthī’’ti taṃ ādāya aññaṃ nagaraṃ gacchanti.

ཏེ ཨེཝཾ ཝིཙརནྟཱ ཨནུཔུབྦེན མདྡརཊྛེ སཱགལནགརཾ སམྤཱཔུཎིཾསུ། ཏཏྠ མདྡརཉྙོ ཨཊྛ དྷཱིཏརོ ཨུཏྟམརཱུཔདྷརཱ དེཝཙྪརཔཊིབྷཱགཱ, ཏཱསཾ སབྦཛེཊྛིཀཱ པབྷཱཝཏཱི ནཱམ། ཏསྶཱ སརཱིརཏོ བཱལསཱུརིཡསྶ པབྷཱ ཝིཡ པབྷཱ ནིཙྪརནྟི, ཨནྡྷཀཱརེཔི ཙཏུཧཏྠེ ཨནྟོགབྦྷེ པདཱིཔཀིཙྩཾ ནཏྠི, སབྦོ གབྦྷོ ཨེཀོབྷཱསོཝ ཧོཏི། དྷཱཏཱི པནསྶཱ ཁུཛྫཱ, སཱ པབྷཱཝཏིཾ བྷོཛེཏྭཱ ཏསྶཱ སཱིསནྷཱཔནཏྠཾ ཨཊྛཧི ཝཎྞདཱསཱིཧི ཨཊྛ གྷཊེ གཱཧཱཔེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ ཨུདཀཏྠཱཡ གཙྪནྟཱི ཏིཏྠམགྒེ ཋིཏཾ ཏཾ རཱུཔཀཾ དིསྭཱ ‘‘པབྷཱཝཏཱི’’ཏི སཉྙཱཡ ‘‘ཨཡཾ དུབྦིནཱིཏཱ ‘སཱིསཾ ནྷཱཡིསྶཱམཱི’ཏི ཨམྷེ ཨུདཀཏྠཱཡ པེསེཏྭཱ པཋམཏརཾ ཨཱགནྟྭཱ ཏིཏྠམགྒེ ཋིཏཱ’’ཏི ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘ཨརེ ཀུལལཛྫཱཔནིཀེ ཨམྷེཧི པུརིམཏརཾ ཨཱགནྟྭཱ ཀསྨཱ ཨིདྷ ཋིཏཱསི, སཙེ རཱཛཱ ཛཱནིསྶཏི, ནཱསེསྶཏི ནོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཧཏྠེན གཎྜཔསྶེ པཧརི, ཧཏྠཏལཾ བྷིཛྫམཱནཾ ཝིཡ ཛཱཏཾ། ཏཏོ ‘‘སུཝཎྞརཱུཔཀ’’ནྟི ཉཏྭཱ ཧསམཱནཱ ཏཱསཾ ཝཎྞདཱསཱིནཾ སནྟིཀཾ གཙྪནྟཱི ‘‘པསྶཐེཏཾ མེ ཀམྨཾ, མམ དྷཱིཏཱཏིསཉྙཱཡ པཧཱརཾ ཨདཱསིཾ, ཨཡཾ མམ དྷཱིཏུ སནྟིཀེ ཀིམགྒྷཏི, ཀེཝལཾ མེ ཧཏྠོ དུཀྑཱཔིཏོ’’ཏི ཨཱཧ།

Te evaṃ vicarantā anupubbena maddaraṭṭhe sāgalanagaraṃ sampāpuṇiṃsu. Tattha maddarañño aṭṭha dhītaro uttamarūpadharā devaccharapaṭibhāgā, tāsaṃ sabbajeṭṭhikā pabhāvatī nāma. Tassā sarīrato bālasūriyassa pabhā viya pabhā niccharanti, andhakārepi catuhatthe antogabbhe padīpakiccaṃ natthi, sabbo gabbho ekobhāsova hoti. Dhātī panassā khujjā, sā pabhāvatiṃ bhojetvā tassā sīsanhāpanatthaṃ aṭṭhahi vaṇṇadāsīhi aṭṭha ghaṭe gāhāpetvā sāyanhasamaye udakatthāya gacchantī titthamagge ṭhitaṃ taṃ rūpakaṃ disvā ‘‘pabhāvatī’’ti saññāya ‘‘ayaṃ dubbinītā ‘sīsaṃ nhāyissāmī’ti amhe udakatthāya pesetvā paṭhamataraṃ āgantvā titthamagge ṭhitā’’ti kujjhitvā ‘‘are kulalajjāpanike amhehi purimataraṃ āgantvā kasmā idha ṭhitāsi, sace rājā jānissati, nāsessati no’’ti vatvā hatthena gaṇḍapasse pahari, hatthatalaṃ bhijjamānaṃ viya jātaṃ. Tato ‘‘suvaṇṇarūpaka’’nti ñatvā hasamānā tāsaṃ vaṇṇadāsīnaṃ santikaṃ gacchantī ‘‘passathetaṃ me kammaṃ, mama dhītātisaññāya pahāraṃ adāsiṃ, ayaṃ mama dhītu santike kimagghati, kevalaṃ me hattho dukkhāpito’’ti āha.

ཨཐ ནཾ རཱཛདཱུཏཱ གཧེཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ‘མམ དྷཱིཏཱ ཨིཏོ ཨབྷིརཱུཔཏརཱ’ཏི ཝདནྟཱི ཀཾ ནཱམ ཀཐེསཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ། ‘‘མདྡརཉྙོ དྷཱིཏརཾ པབྷཱཝཏིཾ, ཨིདཾ རཱུཔཀཾ ཏསྶཱ སོལ༹སིམྤི ཀལཾ ན ཨགྒྷཏཱི’’ཏི། ཏེ ཏུཊྛམཱནསཱ རཱཛདྭཱརཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨོཀྐཱཀརཉྙོ དཱུཏཱ དྭཱརེ ཋིཏཱ’’ཏི པཊིཧཱརེསུཾ། རཱཛཱ ཨཱསནཱ ཝུཊྛཱཡ ཋིཏཀོཝ ‘‘པཀྐོསཐཱ’’ཏི ཨཱཧ། ཏེ པཝིསིཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨམྷཱཀཾ རཱཛཱ ཏུམྷཱཀཾ ཨཱརོགྱཾ པུཙྪཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཀཏསཀྐཱརསམྨཱནཱ ‘‘ཀིམཏྠཾ ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི པུཊྛཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ རཉྙོ སཱིཧསྶརོ པུཏྟོ ཀུསཀུམཱརོ ནཱམ, རཱཛཱ ཏསྶ རཛྫཾ དཱཏུཀཱམོ ཨམྷེ ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀཾ པཧིཎི, ཏུམྷཱཀཾ ཀིར དྷཱིཏཱ པབྷཱཝཏཱི, ཏཾ ཏསྶ དེཐ, ཨིམཉྩ སུཝཎྞརཱུཔཀཾ དེཡྻདྷམྨཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཏཾ རཱུཔཀཾ ཏསྶ ཨདཾསུ། སོཔི ‘‘ཨེཝརཱུཔེན མཧཱརཱཛེན སདྡྷིཾ ཝིཝཱཧམངྒལཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཏུཊྛཙིཏྟོ སམྤཊིཙྪི ། ཨཐ ནཾ དཱུཏཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨམྷེཧི ན སཀྐཱ པཔཉྩཾ ཀཱཏུཾ, ཀུམཱརིཀཱཡ ལདྡྷབྷཱཝཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསྶཱམ, ཨཐ ནཾ སོ ཨཱགནྟྭཱ ཨཱདཱཡ གམིསྶཏཱི’’ཏི། སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེསཾ སཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ ཝིསྶཛྫེསི། ཏེ གནྟྭཱ རཉྙོ ཙ དེཝིཡཱ ཙ ཨཱརོཙེསུཾ། རཱཛཱ མཧནྟེན པརིཝཱརེན ཀུསཱཝཏིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན སཱགལནགརཾ པཱཔུཎི། མདྡརཱཛཱ པཙྩུགྒནྟྭཱ ཏཾ ནགརཾ པཝེསེཏྭཱ མཧནྟཾ སཀྐཱརམཀཱསི།

Atha naṃ rājadūtā gahetvā ‘‘tvaṃ ‘mama dhītā ito abhirūpatarā’ti vadantī kaṃ nāma kathesī’’ti āhaṃsu. ‘‘Maddarañño dhītaraṃ pabhāvatiṃ, idaṃ rūpakaṃ tassā soḷasimpi kalaṃ na agghatī’’ti. Te tuṭṭhamānasā rājadvāraṃ gantvā ‘‘okkākarañño dūtā dvāre ṭhitā’’ti paṭihāresuṃ. Rājā āsanā vuṭṭhāya ṭhitakova ‘‘pakkosathā’’ti āha. Te pavisitvā rājānaṃ vanditvā ‘‘mahārāja, amhākaṃ rājā tumhākaṃ ārogyaṃ pucchatī’’ti vatvā katasakkārasammānā ‘‘kimatthaṃ āgatatthā’’ti puṭṭhā ‘‘amhākaṃ rañño sīhassaro putto kusakumāro nāma, rājā tassa rajjaṃ dātukāmo amhe tumhākaṃ santikaṃ pahiṇi, tumhākaṃ kira dhītā pabhāvatī, taṃ tassa detha, imañca suvaṇṇarūpakaṃ deyyadhammaṃ gaṇhathā’’ti taṃ rūpakaṃ tassa adaṃsu. Sopi ‘‘evarūpena mahārājena saddhiṃ vivāhamaṅgalaṃ bhavissatī’’ti tuṭṭhacitto sampaṭicchi . Atha naṃ dūtā āhaṃsu – ‘‘mahārāja, amhehi na sakkā papañcaṃ kātuṃ, kumārikāya laddhabhāvaṃ rañño ārocessāma, atha naṃ so āgantvā ādāya gamissatī’’ti. So ‘‘sādhū’’ti vatvā tesaṃ sakkāraṃ katvā vissajjesi. Te gantvā rañño ca deviyā ca ārocesuṃ. Rājā mahantena parivārena kusāvatito nikkhamitvā anupubbena sāgalanagaraṃ pāpuṇi. Maddarājā paccuggantvā taṃ nagaraṃ pavesetvā mahantaṃ sakkāramakāsi.

སཱིལཝཏཱི དེཝཱི པཎྜིཏཏྟཱ ‘‘ཀོ ཛཱནཱཏི, ཀིཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཀཱཧདྭཱིཧཙྩཡེན མདྡརཱཛཱནཾ ཨཱཧ – ‘‘མཧཱརཱཛ, སུཎིསཾ དཊྛུཀཱམཱམྷཱི’’ཏི། སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཏཾ པཀྐོསཱཔེསི། པབྷཱཝཏཱི སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏཱ དྷཱཏིགཎཔརིཝུཏཱ ཨཱགནྟྭཱ སསྶུཾ ཝནྡི། སཱ ཏཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ ཀུམཱརིཀཱ ཨབྷིརཱུཔཱ, མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ ཝིརཱུཔོ། སཙེ ཨེསཱ ཏཾ པསྶིསྶཏི, ཨེཀཱཧམྤི ཨཝསིཏྭཱ པལཱཡིསྶཏི, ཨུཔཱཡཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི། སཱ མདྡརཱཛཱནཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ, ‘‘མཧཱརཱཛ, སུཎིསཱ མེ པུཏྟསྶ ཨནུཙྪཝིཀཱ, ཨཔིཙ ཁོ པན ཨམྷཱཀཾ ཀུལཔཝེཎིཡཱ ཨཱགཏཾ ཙཱརིཏྟཾ ཨཏྠི, སཙེ ཨཡཾ ཏསྨིཾ ཙཱརིཏྟེ ཝཏྟིསྶཏི, ནེསྶཱམི ན’’ནྟི ཨཱཧ། ‘‘ཀིཾ པན ཝོ ཙཱརིཏྟ’’ནྟི། ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཝཾསེ ཡཱཝ ཨེཀསྶ གབྦྷསྶ པཏིཊྛཱནཾ ཧོཏི, ཏཱཝ དིཝཱ སཱམིཀཾ པསྶིཏུཾ ན ལབྷཏི། སཙེ ཨེསཱ ཏཐཱ ཀརིསྶཏི, ནེསྶཱམི ན’’ནྟི། རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ, ཨམྨ, སཀྑིསྶསི ཨེཝཾ ཝཏྟིཏུ’’ནྟི དྷཱིཏརཾ པུཙྪི། སཱ ‘‘ཨཱམ ཏཱཏཱ’’ཏི ཨཱཧ། ཏཏོ ཨོཀྐཱཀརཱཛཱ མདྡརཉྙོ བཧུཾ དྷནཾ དཏྭཱ ཏཾ ཨཱདཱཡ པཀྐཱམི། མདྡརཱཛཱཔི མཧནྟེན པརིཝཱརེན དྷཱིཏརཾ ཨུཡྻོཛེསི།

Sīlavatī devī paṇḍitattā ‘‘ko jānāti, kiṃ bhavissatī’’ti ekāhadvīhaccayena maddarājānaṃ āha – ‘‘mahārāja, suṇisaṃ daṭṭhukāmāmhī’’ti. So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā taṃ pakkosāpesi. Pabhāvatī sabbālaṅkārapaṭimaṇḍitā dhātigaṇaparivutā āgantvā sassuṃ vandi. Sā taṃ disvā cintesi – ‘‘ayaṃ kumārikā abhirūpā, mayhaṃ putto virūpo. Sace esā taṃ passissati, ekāhampi avasitvā palāyissati, upāyaṃ karissāmī’’ti. Sā maddarājānaṃ āmantetvā, ‘‘mahārāja, suṇisā me puttassa anucchavikā, apica kho pana amhākaṃ kulapaveṇiyā āgataṃ cārittaṃ atthi, sace ayaṃ tasmiṃ cāritte vattissati, nessāmi na’’nti āha. ‘‘Kiṃ pana vo cāritta’’nti. ‘‘Amhākaṃ vaṃse yāva ekassa gabbhassa patiṭṭhānaṃ hoti, tāva divā sāmikaṃ passituṃ na labhati. Sace esā tathā karissati, nessāmi na’’nti. Rājā ‘‘kiṃ, amma, sakkhissasi evaṃ vattitu’’nti dhītaraṃ pucchi. Sā ‘‘āma tātā’’ti āha. Tato okkākarājā maddarañño bahuṃ dhanaṃ datvā taṃ ādāya pakkāmi. Maddarājāpi mahantena parivārena dhītaraṃ uyyojesi.

ཨོཀྐཱཀོ ཀུསཱཝཏིཾ གནྟྭཱ ནགརཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ སབྦབནྡྷནཱནི མོཙེཏྭཱ པུཏྟསྶ ཨབྷིསེཀཾ ཀཏྭཱ རཛྫཾ དཏྭཱ པབྷཱཝཏིཾ ཨགྒམཧེསིཾ ཀཱརེཏྭཱ ནགརེ ‘‘ཀུསརཱཛསྶ ཨཱཎཱ’’ཏི བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི། སཀལཛམྦུདཱིཔཏལེ རཱཛཱནོ ཡེསཾ དྷཱིཏརོ ཨཏྠི, ཏེ ཀུསརཉྙོ དྷཱིཏརོ པཧིཎིཾསུ ། ཡེསཾ པུཏྟཱ ཨཏྠི, ཏེ ཏེན སདྡྷིཾ མིཏྟབྷཱཝཾ ཨཱཀངྑནྟཱ པུཏྟེ ཨུཔཊྛཱཀེ ཀཏྭཱ པཧིཎིཾསུ། བོདྷིསཏྟསྶ ནཱཊཀཔརིཝཱརོ མཧཱ ཨཧོསི, མཧནྟེན ཡསེན རཛྫཾ ཀཱརེསི། སོ པབྷཱཝཏིཾ དིཝཱ པསྶིཏུཾ ན ལབྷཏི, སཱཔི ཏཾ དིཝཱ པསྶིཏུཾ ན ལབྷཏི, ཨུབྷིནྣཾ རཏྟིདསྶནམེཝ ཧོཏི། ཏཏྠ པབྷཱཝཏིཡཱ སརཱིརཔྤབྷཱཔི ཨབྦོཧཱརིཀཱ ཨཧོསི། བོདྷིསཏྟོ སིརིགབྦྷཏོ རཏྟིཾཡེཝ ནིཀྑམཏི།

Okkāko kusāvatiṃ gantvā nagaraṃ alaṅkārāpetvā sabbabandhanāni mocetvā puttassa abhisekaṃ katvā rajjaṃ datvā pabhāvatiṃ aggamahesiṃ kāretvā nagare ‘‘kusarājassa āṇā’’ti bheriṃ carāpesi. Sakalajambudīpatale rājāno yesaṃ dhītaro atthi, te kusarañño dhītaro pahiṇiṃsu . Yesaṃ puttā atthi, te tena saddhiṃ mittabhāvaṃ ākaṅkhantā putte upaṭṭhāke katvā pahiṇiṃsu. Bodhisattassa nāṭakaparivāro mahā ahosi, mahantena yasena rajjaṃ kāresi. So pabhāvatiṃ divā passituṃ na labhati, sāpi taṃ divā passituṃ na labhati, ubhinnaṃ rattidassanameva hoti. Tattha pabhāvatiyā sarīrappabhāpi abbohārikā ahosi. Bodhisatto sirigabbhato rattiṃyeva nikkhamati.

སོ ཀཏིཔཱཧཙྩཡེན པབྷཱཝཏིཾ དིཝཱ དཊྛུཀཱམོ མཱཏུཡཱ ཨཱརོཙེསི། སཱ ‘‘མཱ ཏེ ཏཱཏ, རུཙྩི, ཡཱཝ ཨེཀཾ པུཏྟཾ ལབྷསི, ཏཱཝ ཨཱགམེཧཱི’’ཏི, པཊིཀྑིཔི། སོ པུནཔྤུནཾ ཡཱཙིཡེཝ། ཨཐ ནཾ སཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏེན ཧི ཧཏྠིསཱལཾ གནྟྭཱ ཧཏྠིམེཎྜཝེསེན ཏིཊྛ, ཨཧཾ ཏཾ ཏཏྠ ཨཱནེསྶཱམི, ཨཐ ནཾ ཨཀྑཱིནི པཱུརེཏྭཱ ཨོལོཀེཡྻཱསི, མཱ ཙ ཨཏྟཱནཾ ཛཱནཱཔེཧཱི’’ཏི། སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཧཏྠིསཱལཾ ཨགམཱསི། ཨཐསྶ མཱཏཱ ཧཏྠིསཱལཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ པབྷཱཝཏིཾ ‘‘ཨེཧི སཱམིཀསྶ ཧཏྠིནོ པསྶཱམཱ’’ཏི ཏཏྠ ནེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཧཏྠཱི ཨསུཀོ ནཱམ, ཨཡཾ ཧཏྠཱི ཨསུཀོ ནཱམཱ’’ཏི ཏསྶཱ དསྶེསི། ཏཏྠ ཏཾ རཱཛཱ མཱཏུ པཙྪཏོ གཙྪནྟིཾ དིསྭཱ ཧཏྠིགོཔཀཝེསེན ཧཏྠིཚཀཎཔིཎྜེན པིཊྛིཡཾ པཧརི། སཱ ཀུདྡྷཱ ‘‘རཉྙོ ཀཐེཏྭཱ ཏེ ཧཏྠཾ ཚིནྡཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ དེཝིཾ ཨུཛ྄ཛྷཱཔེསི། རཱཛམཱཏཱ ‘‘མཱ ཨམྨ ཀུཛ྄ཛྷཱི’’ཏི སུཎིསཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ པིཊྛིཾ པརིམཛྫི། པུནཔི རཱཛཱ ཏཾ དཊྛུཀཱམོ ཧུཏྭཱ ཨསྶསཱལཱཡ ཨསྶགོཔཀཝེསེན ཏཾ དིསྭཱ ཏཐེཝ ཨསྶཚཀཎཔིཎྜེན པཧརི། ཏདཱཔི ཏཾ ཀུདྡྷཾ སསྶུ སཉྙཱཔེསི།

So katipāhaccayena pabhāvatiṃ divā daṭṭhukāmo mātuyā ārocesi. Sā ‘‘mā te tāta, rucci, yāva ekaṃ puttaṃ labhasi, tāva āgamehī’’ti, paṭikkhipi. So punappunaṃ yāciyeva. Atha naṃ sā āha – ‘‘tena hi hatthisālaṃ gantvā hatthimeṇḍavesena tiṭṭha, ahaṃ taṃ tattha ānessāmi, atha naṃ akkhīni pūretvā olokeyyāsi, mā ca attānaṃ jānāpehī’’ti. So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā hatthisālaṃ agamāsi. Athassa mātā hatthisālaṃ alaṅkārāpetvā pabhāvatiṃ ‘‘ehi sāmikassa hatthino passāmā’’ti tattha netvā ‘‘ayaṃ hatthī asuko nāma, ayaṃ hatthī asuko nāmā’’ti tassā dassesi. Tattha taṃ rājā mātu pacchato gacchantiṃ disvā hatthigopakavesena hatthichakaṇapiṇḍena piṭṭhiyaṃ pahari. Sā kuddhā ‘‘rañño kathetvā te hatthaṃ chindāpessāmī’’ti vatvā deviṃ ujjhāpesi. Rājamātā ‘‘mā amma kujjhī’’ti suṇisaṃ saññāpetvā piṭṭhiṃ parimajji. Punapi rājā taṃ daṭṭhukāmo hutvā assasālāya assagopakavesena taṃ disvā tatheva assachakaṇapiṇḍena pahari. Tadāpi taṃ kuddhaṃ sassu saññāpesi.

པུནེཀདིཝསེ པབྷཱཝཏཱི མཧཱསཏྟཾ པསྶིཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ སསྶུཡཱ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘ཨལཾ མཱ ཏེ རུཙྩཱི’’ཏི པཊིཀྑིཏྟཱཔི པུནཔྤུནཾ ཡཱཙི། ཨཐ ནཾ སཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏེན ཧི སྭེ མམ པུཏྟོ ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀརིསྶཏི, ཏྭཾ སཱིཧཔཉྫརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཏཾ པསྶེཡྻཱསཱི’’ཏི། ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ པུནདིཝསེ ནགརཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ ཛཡམྤཏིཀུམཱརཾ རཱཛཝེསཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཧཏྠིཔིཊྛེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ བོདྷིསཏྟཾ པཙྪིམཱསནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀཱརཱཔེསི། སཱ པབྷཱཝཏིཾ ཨཱདཱཡ སཱིཧཔཉྫརེ ཋཏྭཱ ‘‘པསྶ ཏཝ སཱམིཀསྶ སིརིསོབྷགྒ’’ནྟི ཨཱཧ། སཱ ‘‘ཨནུཙྪཝིཀོ མེ སཱམིཀོ ལདྡྷོ’’ཏི ཨཏྟམནཱ ཨཧོསི། ཏཾ དིཝསཾ པན མཧཱསཏྟོ ཧཏྠིམེཎྜཝེསེན ཛཡམྤཏིསྶ པཙྪིམཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཡཐཱདྷིཔྤཱཡེན པབྷཱཝཏིཾ ཨོལོཀེནྟོ ཧཏྠཝིཀཱརཱདིཝསེན ཙིཏྟརུཙིཡཱ ཀེལི༹ཾ དསྶེསི། ཧཏྠིམྷི ཨཏིཀྐནྟེ རཱཛམཱཏཱ པབྷཱཝཏིཾ པུཙྪི – ‘‘དིཊྛོ ཏེ, ཨམྨ, སཱམིཀོ’’ཏི། ‘‘ཨཱམ ཨཡྻེ, པཙྪིམཱསནེ པནསྶ ནིསིནྣོ ཧཏྠིམེཎྜོ ཨཏིཝིཡ དུབྦིནཱིཏོ, མཡ྄ཧཾ ཧཏྠཝིཀཱརཱདཱིནི དསྶེསི, ཀསྨཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཨལཀྑིཀཾ རཉྙོ པཙྪིམཱསནེ ནིསཱིདཱཔེསུཾ, ནཱིཧརཱཔེཧི ན’’ནྟི? ‘‘ཨམྨ, རཉྙོ པཙྪིམཱསནེ རཀྑཱ ནཱམ ཨིཙྪིཏབྦཱ’’ཏི།

Punekadivase pabhāvatī mahāsattaṃ passitukāmā hutvā sassuyā ārocetvā ‘‘alaṃ mā te ruccī’’ti paṭikkhittāpi punappunaṃ yāci. Atha naṃ sā āha – ‘‘tena hi sve mama putto nagaraṃ padakkhiṇaṃ karissati, tvaṃ sīhapañjaraṃ vivaritvā taṃ passeyyāsī’’ti. Evañca pana vatvā punadivase nagaraṃ alaṅkārāpetvā jayampatikumāraṃ rājavesaṃ gāhāpetvā hatthipiṭṭhe nisīdāpetvā bodhisattaṃ pacchimāsane nisīdāpetvā nagaraṃ padakkhiṇaṃ kārāpesi. Sā pabhāvatiṃ ādāya sīhapañjare ṭhatvā ‘‘passa tava sāmikassa sirisobhagga’’nti āha. Sā ‘‘anucchaviko me sāmiko laddho’’ti attamanā ahosi. Taṃ divasaṃ pana mahāsatto hatthimeṇḍavesena jayampatissa pacchimāsane nisīditvā yathādhippāyena pabhāvatiṃ olokento hatthavikārādivasena cittaruciyā keḷiṃ dassesi. Hatthimhi atikkante rājamātā pabhāvatiṃ pucchi – ‘‘diṭṭho te, amma, sāmiko’’ti. ‘‘Āma ayye, pacchimāsane panassa nisinno hatthimeṇḍo ativiya dubbinīto, mayhaṃ hatthavikārādīni dassesi, kasmā evarūpaṃ alakkhikaṃ rañño pacchimāsane nisīdāpesuṃ, nīharāpehi na’’nti? ‘‘Amma, rañño pacchimāsane rakkhā nāma icchitabbā’’ti.

སཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ ཧཏྠིམེཎྜོ ཨཏིཝིཡ ནིབྦྷཡོ, རཱཛཱནཾ ‘རཱཛཱ’ཏིཔི ན མཉྙཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཨེསོཝ ཀུསརཱཛཱ, ཨདྡྷཱ ཧི ཨེསོ ཨཏིཝིཡ ཝིརཱུཔོ ཨེཝ བྷཝིསྶཏི, ཏེནེཝ མཾ ན དསྶེནྟཱི’’ཏི། སཱ ཁུཛྫཾ ཀཎྞམཱུལེ ཨཱཧ – ‘‘ཨམྨ, གཙྪ ཏཱཝ ཛཱནཱཧི, ཀིཾ པུརིམཱསནེ ནིསིནྣཀོ རཱཛཱ, ཨུདཱཧུ པཙྪིམཱསནེ’’ཏི? ‘‘ཀཐཾ པནཱཧཾ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི། ‘‘སཙེ ཧི སོ རཱཛཱ བྷཝིསྶཏི, པཋམཏརཾ ཧཏྠིཔིཊྛིཏོ ཨོཏརིསྶཏི, ཨིམཱཡ སཉྙཱཡ ཛཱནཱཧཱི’’ཏི། སཱ གནྟྭཱ ཨེཀམནྟེ ཋིཏཱ པཋམཾ མཧཱསཏྟཾ ཨོཏརནྟཾ ཨདྡས, པཙྪཱ ཛཡམྤཏིཀུམཱརཾ། མཧཱསཏྟོཔི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨོལོཀེནྟོ ཁུཛྫཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ནཱམ ཀཱརཎེན ཨེསཱ ཨཱགཏཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཏཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཨནྟརཾ པབྷཱཝཏིཡཱ མཱ ཀཐེཧཱི’’ཏི དལ༹ྷཾ ཝཏྭཱ ཨུཡྻོཛེསི། སཱ གནྟྭཱ ‘‘པུརིམཱསནེ ནིསིནྣོ པཋམཾ ཨོཏརཱི’’ཏི ཨཱཧ། པབྷཱཝཏཱི ཏསྶཱ ཝཙནཾ སདྡཧི།

Sā cintesi – ‘‘ayaṃ hatthimeṇḍo ativiya nibbhayo, rājānaṃ ‘rājā’tipi na maññati, kiṃ nu kho esova kusarājā, addhā hi eso ativiya virūpo eva bhavissati, teneva maṃ na dassentī’’ti. Sā khujjaṃ kaṇṇamūle āha – ‘‘amma, gaccha tāva jānāhi, kiṃ purimāsane nisinnako rājā, udāhu pacchimāsane’’ti? ‘‘Kathaṃ panāhaṃ jānissāmī’’ti. ‘‘Sace hi so rājā bhavissati, paṭhamataraṃ hatthipiṭṭhito otarissati, imāya saññāya jānāhī’’ti. Sā gantvā ekamante ṭhitā paṭhamaṃ mahāsattaṃ otarantaṃ addasa, pacchā jayampatikumāraṃ. Mahāsattopi ito cito ca olokento khujjaṃ disvā ‘‘iminā nāma kāraṇena esā āgatā bhavissatī’’ti ñatvā taṃ pakkosāpetvā ‘‘imaṃ antaraṃ pabhāvatiyā mā kathehī’’ti daḷhaṃ vatvā uyyojesi. Sā gantvā ‘‘purimāsane nisinno paṭhamaṃ otarī’’ti āha. Pabhāvatī tassā vacanaṃ saddahi.

མཧཱསཏྟོཔི པུན དཊྛུཀཱམོ ཧུཏྭཱ མཱཏརཾ ཡཱཙི། སཱ པཊིཀྑིཔིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱི ‘‘ཏེན ཧི ཨཉྙཱཏཀཝེསེན ཨུཡྻཱནཾ གཙྪཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ། སོ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ པོཀྑརཎིཡཾ གལཔྤམཱཎཾ ཨུདཀཾ པཝིསིཏྭཱ པདུམིནིཔཏྟེན སཱིསཾ ཚཱདེཏྭཱ པུཔྥིཏཔདུམེན མུཁཾ ཨཱཝརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི། མཱཏཱཔིསྶ པབྷཱཝཏིཾ ཨུཡྻཱནཾ ནེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ ‘‘ཨིམེ རུཀྑེ པསྶ, སཀུཎེ པསྶ, མིགེ པསྶཱ’’ཏི པལོབྷཡམཱནཱ པོཀྑརཎཱིཏཱིརཾ པཱཡཱསི། སཱ པཉྩཝིདྷཔདུམསཉྪནྣཾ པོཀྑརཎིཾ དིསྭཱ ནྷཱཡིཏུཀཱམཱ པརིཙཱརིཀཱཧི སདྡྷིཾ པོཀྑརཎིཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཀཱིལ༹ནྟཱི ཏཾ པདུམཾ དིསྭཱ ཝིཙིནིཏུཀཱམཱ ཧཏྠཾ པསཱརེསི། ཨཐ ནཾ རཱཛཱ པདུམིནིཔཏྟཾ ཨཔནེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཀུསརཱཛཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཧཏྠེ གཎྷི། སཱ ཏསྶ མུཁཾ དིསྭཱ ‘‘ཡཀྑོ མཾ གཎྷཱི’’ཏི ཝིརཝིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཝིསཉྙིཏཾ པཏྟཱ། ཨཐསྶཱ རཱཛཱ ཧཏྠཾ མུཉྩི། སཱ སཉྙཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ‘‘ཀུསརཱཛཱ ཀིར མཾ ཧཏྠེ གཎྷི, ཨིམིནཱཝཱཧཾ ཧཏྠིསཱལཱཡ ཧཏྠིཚཀཎཔིཎྜེན, ཨསྶསཱལཱཡ ཨསྶཚཀཎཔིཎྜེན པཧཊཱ, ཨཡམེཝ མཾ ཧཏྠིསྶ པཙྪིམཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨུཔྤཎྜེསི, ཀིཾ མེ ཨེཝརཱུཔེན དུམྨུཁེན པཏིནཱ, ཨིམཾ ཛཧིཏྭཱ ཨཧཾ ཛཱིཝནྟཱི ཨཉྙཾ པཏིཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ ཨཱགཏེ ཨམཙྩེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘མམ ཡཱནཝཱཧནཾ སཛྫཾ ཀརོཐ, ཨཛྫེཝ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧཾ ། ཏེ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ། རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ གནྟུཾ ན ལབྷིསྶཏི, ཧདཡམསྶཱ ཕལིསྶཏི, གཙྪཏུ པུན ཏཾ ཨཏྟནོ བལེན ཨཱནེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཐསྶཱ གམནཾ ཨནུཛཱནི། སཱ པིཏུནགརམེཝ ཨགམཱསི།

Mahāsattopi puna daṭṭhukāmo hutvā mātaraṃ yāci. Sā paṭikkhipituṃ asakkontī ‘‘tena hi aññātakavesena uyyānaṃ gacchāhī’’ti āha. So uyyānaṃ gantvā pokkharaṇiyaṃ galappamāṇaṃ udakaṃ pavisitvā paduminipattena sīsaṃ chādetvā pupphitapadumena mukhaṃ āvaritvā aṭṭhāsi. Mātāpissa pabhāvatiṃ uyyānaṃ netvā sāyanhasamaye ‘‘ime rukkhe passa, sakuṇe passa, mige passā’’ti palobhayamānā pokkharaṇītīraṃ pāyāsi. Sā pañcavidhapadumasañchannaṃ pokkharaṇiṃ disvā nhāyitukāmā paricārikāhi saddhiṃ pokkharaṇiṃ otaritvā kīḷantī taṃ padumaṃ disvā vicinitukāmā hatthaṃ pasāresi. Atha naṃ rājā paduminipattaṃ apanetvā ‘‘ahaṃ kusarājā’’ti vatvā hatthe gaṇhi. Sā tassa mukhaṃ disvā ‘‘yakkho maṃ gaṇhī’’ti viravitvā tattheva visaññitaṃ pattā. Athassā rājā hatthaṃ muñci. Sā saññaṃ paṭilabhitvā ‘‘kusarājā kira maṃ hatthe gaṇhi, imināvāhaṃ hatthisālāya hatthichakaṇapiṇḍena, assasālāya assachakaṇapiṇḍena pahaṭā, ayameva maṃ hatthissa pacchimāsane nisīditvā uppaṇḍesi, kiṃ me evarūpena dummukhena patinā, imaṃ jahitvā ahaṃ jīvantī aññaṃ patiṃ labhissāmī’’ti cintetvā attanā saddhiṃ āgate amacce pakkosāpetvā ‘‘mama yānavāhanaṃ sajjaṃ karotha, ajjeva gamissāmī’’ti āhaṃ . Te rañño ārocesuṃ. Rājā cintesi – ‘‘sace gantuṃ na labhissati, hadayamassā phalissati, gacchatu puna taṃ attano balena ānessāmī’’ti cintetvā athassā gamanaṃ anujāni. Sā pitunagarameva agamāsi.

མཧཱསཏྟོཔི ཨུཡྻཱནཏོ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ཨལངྐཏཔཱསཱདཾ ཨབྷིརུཧི། བོདྷིསཏྟཉྷི སཱ པུབྦཔཏྠནཱཝསེན ན ཨིཙྪི, སོཔི པུབྦཀམྨཝསེནེཝ ཝིརཱུཔོ ཨཧོསི། ཨཏཱིཏེ ཀིར བཱརཱཎསིཡཾ དྭཱརགཱམེ ཨུཔརིམཝཱིཐིཡཱ ཙ ཧེཊྛིམཝཱིཐིཡཱ ཙ དྭེ ཀུལཱནི ཝསིཾསུ། ཨེཀསྶ ཀུལསྶ དྭེ པུཏྟཱ ཨཧེསུཾ། ཨེཀསྶ ཨེཀཱཝ དྷཱིཏཱ ཨཧོསི། དྭཱིསུ པུཏྟེསུ བོདྷིསཏྟོ ཀནིཊྛོ། ཏཾ ཀུམཱརིཀཾ ཛེཊྛཀསྶ ཨདཾསུ། ཀནིཊྛོ ཨདཱརབྷརཎོ བྷཱཏུ སནྟིཀེཡེཝ ཝསི། ཨཐེཀདིཝསཾ ཏསྨིཾ གྷརེ ཨཏིརསཀཔཱུཝེ པཙིཾསུ། བོདྷིསཏྟོ ཨརཉྙཾ གཏོ ཧོཏི། ཏསྶ པཱུཝཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསེ བྷཱཛེཏྭཱ ཁཱདིཾསུ། ཏསྨིཾ ཁཎེ པཙྩེཀབུདྡྷོ བྷིཀྑཱཡ གྷརདྭཱརཾ ཨགམཱསི། བོདྷིསཏྟསྶ བྷཱཏུཛཱཡཱ ‘‘ཙཱུལ༹པཏིནོ ཨཉྙཾ པཱུཝཾ པཙིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ གཧེཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཨདཱསི། སོཔི ཏཾ ཁཎཉྙེཝ ཨརཉྙཏོ ཨཱགཙྪི། ཨཐ ནཾ སཱ ཨཱཧ – ‘‘སཱམི, ཙིཏྟཾ པསཱདེཧི, ཏཝ ཀོཊྛཱསོ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ དིནྣོ’’ཏི། སོ ‘‘ཏཝ ཀོཊྛཱསཾ ཁཱདིཏྭཱ མམ ཀོཊྛཱསཾ དེསི, ཨཧཾ ཀིཾ ཁཱདིསྶཱམཱི’’ཏི ཀུདྡྷོ པཙྩེཀབུདྡྷཾ ཨནུགནྟྭཱ པཏྟཏོ པཱུཝཾ གཎྷི། སཱ མཱཏུ གྷརཾ གནྟྭཱ ནཝཝིལཱིནཾ ཙམྤཀཔུཔྥཝཎྞཾ སཔྤིཾ ཨཱཧརིཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ པཏྟཾ པཱུརེསི, ཏཾ ཨོབྷཱསཾ མུཉྩི། སཱ ཏཾ དིསྭཱ པཏྠནཾ པཊྛཔེསི – ‘‘བྷནྟེ, ཨིམིནཱ དཱནབལེན ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ མེ སརཱིརཾ ཨོབྷཱསཛཱཏཾ ཧོཏུ, ཨུཏྟམརཱུཔདྷརཱ ཙ བྷཝེཡྻཾ, ཨིམིནཱ ཙ མེ ཨསཔྤུརིསེན སདྡྷིཾ ཨེཀཊྛཱནེ ཝཱསོ མཱ ཨཧོསཱི’’ཏི། ཨིཏི སཱ ཨིམིསྶཱ པུབྦཔཏྠནཱཡ ཝསེན ཏཾ ན ཨིཙྪི། བོདྷིསཏྟོཔི ཏཾ པཱུཝ ཏསྨིཾ སཔྤིཔཏྟེ ཨོསཱིདཱཔེཏྭཱ པཏྠནཾ པཊྛཔེསི – ‘‘བྷནྟེ, ཨིམཾ ཡོཛནསཏེ ཝསནྟིམྤི ཨཱནེཏྭཱ མམ པཱདཔརིཙཱརིཀཾ ཀཱཏུཾ སམཏྠོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི། ཏཏྠ ཡཾ སོ ཀུདྡྷོ གནྟྭཱ པཱུཝཾ གཎྷི, ཏསྶ པུབྦཀམྨསྶ ཝསེན ཝིརཱུཔོ ཨཧོསི, པུབྦཔཏྠནཱཡ སཱ ཙ ཏཾ ན ཨིཙྪཱིཏི།

Mahāsattopi uyyānato nagaraṃ pavisitvā alaṅkatapāsādaṃ abhiruhi. Bodhisattañhi sā pubbapatthanāvasena na icchi, sopi pubbakammavaseneva virūpo ahosi. Atīte kira bārāṇasiyaṃ dvāragāme uparimavīthiyā ca heṭṭhimavīthiyā ca dve kulāni vasiṃsu. Ekassa kulassa dve puttā ahesuṃ. Ekassa ekāva dhītā ahosi. Dvīsu puttesu bodhisatto kaniṭṭho. Taṃ kumārikaṃ jeṭṭhakassa adaṃsu. Kaniṭṭho adārabharaṇo bhātu santikeyeva vasi. Athekadivasaṃ tasmiṃ ghare atirasakapūve paciṃsu. Bodhisatto araññaṃ gato hoti. Tassa pūvaṃ ṭhapetvā avasese bhājetvā khādiṃsu. Tasmiṃ khaṇe paccekabuddho bhikkhāya gharadvāraṃ agamāsi. Bodhisattassa bhātujāyā ‘‘cūḷapatino aññaṃ pūvaṃ pacissāmī’’ti taṃ gahetvā paccekabuddhassa adāsi. Sopi taṃ khaṇaññeva araññato āgacchi. Atha naṃ sā āha – ‘‘sāmi, cittaṃ pasādehi, tava koṭṭhāso paccekabuddhassa dinno’’ti. So ‘‘tava koṭṭhāsaṃ khāditvā mama koṭṭhāsaṃ desi, ahaṃ kiṃ khādissāmī’’ti kuddho paccekabuddhaṃ anugantvā pattato pūvaṃ gaṇhi. Sā mātu gharaṃ gantvā navavilīnaṃ campakapupphavaṇṇaṃ sappiṃ āharitvā paccekabuddhassa pattaṃ pūresi, taṃ obhāsaṃ muñci. Sā taṃ disvā patthanaṃ paṭṭhapesi – ‘‘bhante, iminā dānabalena nibbattanibbattaṭṭhāne me sarīraṃ obhāsajātaṃ hotu, uttamarūpadharā ca bhaveyyaṃ, iminā ca me asappurisena saddhiṃ ekaṭṭhāne vāso mā ahosī’’ti. Iti sā imissā pubbapatthanāya vasena taṃ na icchi. Bodhisattopi taṃ pūva tasmiṃ sappipatte osīdāpetvā patthanaṃ paṭṭhapesi – ‘‘bhante, imaṃ yojanasate vasantimpi ānetvā mama pādaparicārikaṃ kātuṃ samattho bhaveyya’’nti. Tattha yaṃ so kuddho gantvā pūvaṃ gaṇhi, tassa pubbakammassa vasena virūpo ahosi, pubbapatthanāya sā ca taṃ na icchīti.

སོ པབྷཱཝཏིཡཱ གཏཱཡ སོཀཔྤཏྟོ ཨཧོསི, ནཱནཱཀཱརེཧི པརིཙཱརཡམཱནཱཔི ནཾ སེསིཏྠིཡོ ཨོལོཀཱཔེཏུམྤི ནཱསཀྑིཾསུ, , པབྷཱཝཏིརཧིཏམསྶ སཀལམྤི ནིཝེསནཾ ཏུཙྪཾ ཝིཡ ཁཱཡི། སོ ‘‘ཨིདཱནི སཱགལནགརཾ པཏྟཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པཙྩཱུསསམཡེ མཱཏུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ, ‘‘ཨམྨ, ཨཧཾ པབྷཱཝཏིཾ ཨཱནེསྶཱམི, ཏུམྷེ རཛྫཾ ཨནུསཱསཐཱ’’ཏི ཝདནྟོ པཋམཾ གཱཐམཱཧ –

So pabhāvatiyā gatāya sokappatto ahosi, nānākārehi paricārayamānāpi naṃ sesitthiyo olokāpetumpi nāsakkhiṃsu, , pabhāvatirahitamassa sakalampi nivesanaṃ tucchaṃ viya khāyi. So ‘‘idāni sāgalanagaraṃ pattā bhavissatī’’ti paccūsasamaye mātu santikaṃ gantvā, ‘‘amma, ahaṃ pabhāvatiṃ ānessāmi, tumhe rajjaṃ anusāsathā’’ti vadanto paṭhamaṃ gāthamāha –

༡.

‘‘ཨིདཾ ཏེ རཊྛཾ སདྷནཾ སཡོགྒཾ, སཀཱཡུརཾ སབྦཀཱམཱུཔཔནྣཾ།

‘‘Idaṃ te raṭṭhaṃ sadhanaṃ sayoggaṃ, sakāyuraṃ sabbakāmūpapannaṃ;

ཨིདཾ ཏེ རཛྫཾ ཨནུསཱས ཨམྨ, གཙྪཱམཧཾ ཡཏྠ པིཡཱ པབྷཱཝཏཱི’’ཏི༎

Idaṃ te rajjaṃ anusāsa amma, gacchāmahaṃ yattha piyā pabhāvatī’’ti.

ཏཏྠ སཡོགྒནྟི ཧཏྠིཡོགྒཱདིསཧིཏཾ། སཀཱཡུརནྟི སཔཉྩརཱཛཀཀུདྷབྷཎྜཾ། ཨནུསཱས, ཨམྨཱཏི སོ ཀིར པུརིསསྶ རཛྫཾ དཏྭཱ པུན གཎྷནཾ ནཱམ ན ཡུཏྟནྟི པིཏུ ཝཱ བྷཱཏུ ཝཱ ཨནིཡྻཱདེཏྭཱ མཱཏུ ནིཡྻཱདེནྟོ ཨེཝམཱཧ།

Tattha sayogganti hatthiyoggādisahitaṃ. Sakāyuranti sapañcarājakakudhabhaṇḍaṃ. Anusāsa, ammāti so kira purisassa rajjaṃ datvā puna gaṇhanaṃ nāma na yuttanti pitu vā bhātu vā aniyyādetvā mātu niyyādento evamāha.

སཱ ཏསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱ ‘‘ཏེན ཧི, ཏཱཏ, ཨཔྤམཏྟོ བྷཝེཡྻཱསི, མཱཏུགཱམོ ནཱམ ཨཔརིསུདྡྷཧདཡོ’’ཏི ཝཏྭཱ ནཱནགྒརསབྷོཛནསྶ སུཝཎྞཀརོཊིཾ པཱུརེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཨནྟརཱམགྒེ བྷུཉྫེཡྻཱསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཡྻོཛེསི། སོ ཏཾ ཨཱདཱཡ མཱཏརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཛཱིཝནྟོ པུན ཏུམྷེ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ སིརིགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ པཉྩཱཝུདྷཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ བྷཏྟཀརོཊིཡཱ སདྡྷིཾ ཀཧཱཔཎསཧསྶཾ པསིབྦཀེ ཀཏྭཱ ཀོཀནུདཉྩ ཝཱིཎཾ ཨཱདཱཡ ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ མགྒཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ མཧབྦལོ མཧཱཐཱམོ ཡཱཝ མཛ྄ཛྷནྷིཀཱ པཎྞཱས ཡོཛནཱནི གནྟྭཱ བྷཏྟཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སེསདིཝསབྷཱགེན པུན པཎྞཱས ཡོཛནཱནི གནྟྭཱ ཨེཀཱཧེནེཝ ཡོཛནསཏིཀཾ མགྒཾ ཁེཔེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ ནྷཏྭཱ སཱགལནགརཾ པཱཝིསི། ཏསྨིཾ པཝིཊྛམཏྟེཡེཝ ཏསྶ ཏེཛེན པབྷཱཝཏཱི སཡནཔིཊྛེ སཎྛཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱི ཨོཏརིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ ནིཔཛྫི། བོདྷིསཏྟཾ ཀིལནྟིནྡྲིཡཾ ཝཱིཐིཡཱ གཙྪནྟཾ ཨཉྙཏརཱ ཨིཏྠཱི དིསྭཱ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ པཱདེ དྷོཝཱཔེཏྭཱ སཡནཾ དཱཔེསི། སོ ཀིལནྟཀཱཡོ ནིཔཛྫིཏྭཱ ནིདྡཾ ཨོཀྐམི།

Sā tassa kathaṃ sutvā ‘‘tena hi, tāta, appamatto bhaveyyāsi, mātugāmo nāma aparisuddhahadayo’’ti vatvā nānaggarasabhojanassa suvaṇṇakaroṭiṃ pūretvā ‘‘idaṃ antarāmagge bhuñjeyyāsī’’ti vatvā uyyojesi. So taṃ ādāya mātaraṃ vanditvā tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā ‘‘jīvanto puna tumhe passissāmī’’ti vatvā sirigabbhaṃ pavisitvā pañcāvudhaṃ sannayhitvā bhattakaroṭiyā saddhiṃ kahāpaṇasahassaṃ pasibbake katvā kokanudañca vīṇaṃ ādāya nagarā nikkhamitvā maggaṃ paṭipajjitvā mahabbalo mahāthāmo yāva majjhanhikā paṇṇāsa yojanāni gantvā bhattaṃ bhuñjitvā sesadivasabhāgena puna paṇṇāsa yojanāni gantvā ekāheneva yojanasatikaṃ maggaṃ khepetvā sāyanhasamaye nhatvā sāgalanagaraṃ pāvisi. Tasmiṃ paviṭṭhamatteyeva tassa tejena pabhāvatī sayanapiṭṭhe saṇṭhātuṃ asakkontī otaritvā bhūmiyaṃ nipajji. Bodhisattaṃ kilantindriyaṃ vīthiyā gacchantaṃ aññatarā itthī disvā pakkosāpetvā nisīdāpetvā pāde dhovāpetvā sayanaṃ dāpesi. So kilantakāyo nipajjitvā niddaṃ okkami.

ཨཐ སཱ ཏསྨིཾ ནིདྡམུཔགཏེ བྷཏྟཾ སམྤཱདེཏྭཱ ཏཾ པབོདྷེཏྭཱ བྷཏྟཾ བྷོཛེསི། སོ ཏུཊྛོ ཏསྶཱ སདྡྷིཾ བྷཏྟཀརོཊིཡཱ ཀཧཱཔཎསཧསྶཾ ཨདཱསི། སོ པཉྩཱཝུདྷཾ ཏཏྠེཝ ཋཔེཏྭཱ ‘‘གནྟབྦཊྛཱནཾ མེ ཨཏྠཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཝཱིཎཾ ཨཱདཱཡ ཧཏྠིསཱལཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨཛྫ མེ ཨིདྷ ཝསིཏུཾ དེཐ, གནྡྷབྦཾ ཝོ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཧཏྠིགོཔཀེཧི ཨནུཉྙཱཏོ ཨེཀམནྟེ ནིཔཛྫིཏྭཱ ཐོཀཾ ནིདྡཱཡིཏྭཱ པཊིཔྤསྶདྡྷདརཐོ ཨུཊྛཱཡ ཝཱིཎཾ མུཉྩིཏྭཱ ‘‘སཱགལནགརཝཱསིནོ ཨིམཾ སདྡཾ སུཎནྟཱུ’’ཏི ཝཱིཎཾ ཝཱདེནྟོ གཱཡི། པབྷཱཝཏཱི བྷཱུམིཡཾ ནིཔནྣཱ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱཝ ‘‘ཨཡཾ ན ཨཉྙསྶ ཝཱིཎཱསདྡོ, ནིསྶཾསཡཾ ཀུསརཱཛཱ མམཏྠཱཡ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨཉྙཱསི། མདྡརཱཛཱཔི ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨཏིཝིཡ མདྷུརཾ ཝཱདེཏི, སྭེ ཨེཏཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ མམ གནྡྷབྦཾ ཀཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི།

Atha sā tasmiṃ niddamupagate bhattaṃ sampādetvā taṃ pabodhetvā bhattaṃ bhojesi. So tuṭṭho tassā saddhiṃ bhattakaroṭiyā kahāpaṇasahassaṃ adāsi. So pañcāvudhaṃ tattheva ṭhapetvā ‘‘gantabbaṭṭhānaṃ me atthī’’ti vatvā vīṇaṃ ādāya hatthisālaṃ gantvā ‘‘ajja me idha vasituṃ detha, gandhabbaṃ vo karissāmī’’ti vatvā hatthigopakehi anuññāto ekamante nipajjitvā thokaṃ niddāyitvā paṭippassaddhadaratho uṭṭhāya vīṇaṃ muñcitvā ‘‘sāgalanagaravāsino imaṃ saddaṃ suṇantū’’ti vīṇaṃ vādento gāyi. Pabhāvatī bhūmiyaṃ nipannā taṃ saddaṃ sutvāva ‘‘ayaṃ na aññassa vīṇāsaddo, nissaṃsayaṃ kusarājā mamatthāya āgato’’ti aññāsi. Maddarājāpi taṃ saddaṃ sutvā ‘‘ativiya madhuraṃ vādeti, sve etaṃ pakkosāpetvā mama gandhabbaṃ kāressāmī’’ti cintesi.

བོདྷིསཏྟོ ‘‘ན སཀྐཱ ཨིདྷ ཝསམཱནེན པབྷཱཝཏཱི དཊྛུཾ, ཨཊྛཱནམེཏ’’ནྟི པཱཏོཝ ནིཀྑམིཏྭཱ སཱཡཾ བྷུཏྟགེཧེཡེཝ པཱཏརཱསཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཝཱིཎཾ ཋཔེཏྭཱ རཱཛཀུམྦྷཀཱརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏསྶ ཨནྟེཝཱསིཀབྷཱཝཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཨེཀདིཝསེནེཝ གྷརཾ མཏྟིཀཱཡ པཱུརེཏྭཱ ‘‘བྷཱཛནཱནི ཀརོམི ཨཱཙརིཡཱ’’ཏི ཝཏྭཱ, ‘‘ཨཱམ, ཀཱརོཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཨེཀཾ མཏྟིཀཱཔིཎྜཾ ཙཀྐེ ཋཔེཏྭཱ ཙཀྐཾ ཨཱཝིཉྪི, སཀིཾ ཨཱཝིདྡྷམེཝ ཡཱཝ མཛ྄ཛྷནྷིཀཱཏིཀྐམཱ བྷམིཡེཝ། སོ ནཱནཱཝཎྞཱནི ཁུདྡཀམཧནྟཱནི བྷཱཛནཱནི ཀཏྭཱ པབྷཱཝཏིཡཱ ཨཏྠཱཡ བྷཱཛནཾ ཀརོནྟོ ནཱནཱརཱུཔཱནི སམུཊྛཱཔེསི། བོདྷིསཏྟཱནཉྷི ཨདྷིཔྤཱཡོ ནཱམ སམིཛ྄ཛྷཏི, ‘‘ཏཱནི རཱུཔཱནི པབྷཱཝཏཱིཡེཝ པསྶཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི། སོ སབྦབྷཱཛནཱནི སུཀྑཱཔེཏྭཱ པཙིཏྭཱ གེཧཾ པཱུརེསི། ཀུམྦྷཀཱརོ ནཱནཱབྷཱཛནཱནི གཧེཏྭཱ རཱཛཀུལཾ ཨགམཱསི། རཱཛཱ དིསྭཱ ‘‘ཀེནིམཱནི ཀཏཱནཱི’’ཏི པུཙྪི། ‘‘མཡཱ, དེཝཱ’’ཏི། ‘‘ཨཧཾ ཏཡཱ ཀཏཱནི ཛཱནཱམི, ཀཐེཧི, ཀེན ཀཏཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཨནྟེཝཱསིཀེན མེ དེཝཱ’’ཏི། ‘‘ན ཏེ སོ ཨནྟེཝཱསཱི, ཨཱཙརིཡོ ཏེ སོ, ཏྭཾ ཏསྶ སནྟིཀེ སིཔྤཾ སིཀྑ, ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཙ སོ མམ དྷཱིཏཱནཾ བྷཱཛནཱནི ཀརོཏུ, ཨིམཉྩསྶ སཧསྶཾ དེཧཱི’’ཏི སཧསྶཾ དཱཔེཏྭཱ ‘‘ནཱནཱཝཎྞཱནི ཨིམཱནི ཁུདྡཀབྷཱཛནཱནི མམ དྷཱིཏཱནཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ།

Bodhisatto ‘‘na sakkā idha vasamānena pabhāvatī daṭṭhuṃ, aṭṭhānameta’’nti pātova nikkhamitvā sāyaṃ bhuttageheyeva pātarāsaṃ bhuñjitvā vīṇaṃ ṭhapetvā rājakumbhakārassa santikaṃ gantvā tassa antevāsikabhāvaṃ upagantvā ekadivaseneva gharaṃ mattikāya pūretvā ‘‘bhājanāni karomi ācariyā’’ti vatvā, ‘‘āma, kārohī’’ti vutte ekaṃ mattikāpiṇḍaṃ cakke ṭhapetvā cakkaṃ āviñchi, sakiṃ āviddhameva yāva majjhanhikātikkamā bhamiyeva. So nānāvaṇṇāni khuddakamahantāni bhājanāni katvā pabhāvatiyā atthāya bhājanaṃ karonto nānārūpāni samuṭṭhāpesi. Bodhisattānañhi adhippāyo nāma samijjhati, ‘‘tāni rūpāni pabhāvatīyeva passatū’’ti adhiṭṭhāsi. So sabbabhājanāni sukkhāpetvā pacitvā gehaṃ pūresi. Kumbhakāro nānābhājanāni gahetvā rājakulaṃ agamāsi. Rājā disvā ‘‘kenimāni katānī’’ti pucchi. ‘‘Mayā, devā’’ti. ‘‘Ahaṃ tayā katāni jānāmi, kathehi, kena katānī’’ti? ‘‘Antevāsikena me devā’’ti. ‘‘Na te so antevāsī, ācariyo te so, tvaṃ tassa santike sippaṃ sikkha, ito paṭṭhāya ca so mama dhītānaṃ bhājanāni karotu, imañcassa sahassaṃ dehī’’ti sahassaṃ dāpetvā ‘‘nānāvaṇṇāni imāni khuddakabhājanāni mama dhītānaṃ dehī’’ti āha.

སོ ཏཱནི ཏཱསཾ སནྟིཀཾ ནེཏྭཱ ‘‘ཨིམཱནི ཝོ ཀཱིལ༹ནཏྠཱཡ ཁུདྡཀབྷཱཛནཱནཱི’’ཏི ཨཱཧ། ཏཱ སབྦཱ ཨཱགམིཾསུ། ཀུམྦྷཀཱརོ མཧཱསཏྟེན པབྷཱཝཏིཡཱ ཨཏྠཱཡ ཀཏབྷཱཛནམེཝ ཏསྶཱ ཨདཱསི། སཱ ཙ བྷཱཛནཾ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ ཨཏྟནོ ཙ མཧཱསཏྟསྶ ཙ ཁུཛྫཱཡ ཙ རཱུཔཾ པསྶིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ན ཨཉྙེན ཀཏཾ, ཀུསརཱཛེནེཝ ཀཏ’’ནྟི ཉཏྭཱ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ ཁིཔིཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ མཡ྄ཧཾ ཨཏྠོ ནཏྠི, ཨིཙྪནྟཱནཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ། ཨཐསྶཱ བྷགིནིཡོ ཀུདྡྷབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཁུདྡཀབྷཱཛནཾ ཀུསརཉྙཱ ཀཏནྟི མཉྙསི, ཨིདཾ ཏེན ན ཀཏཾ, ཀུམྦྷཀཱརེནེཝ ཀཏཾ, གཎྷཱཧི ན’’ནྟི ཨཝཧསིཾསུ། སཱ ཏེན ཀཏབྷཱཝཾ ཏསྶ ཙ ཨཱགཏབྷཱཝཾ ཏཱསཾ ན ཀཐེསི། ཀུམྦྷཀཱརོ སཧསྶཾ བོདྷིསཏྟསྶ དཏྭཱ ‘‘ཏཱཏ, རཱཛཱ ཏེ ཏུཊྛོ, ཨིཏོ ཀིར པཊྛཱཡ རཱཛདྷཱིཏཱནཾ བྷཱཛནཱནི ཀརེཡྻཱསི, ཨཧཾ ཏཱསཾ ཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ།

So tāni tāsaṃ santikaṃ netvā ‘‘imāni vo kīḷanatthāya khuddakabhājanānī’’ti āha. Tā sabbā āgamiṃsu. Kumbhakāro mahāsattena pabhāvatiyā atthāya katabhājanameva tassā adāsi. Sā ca bhājanaṃ gahetvā tattha attano ca mahāsattassa ca khujjāya ca rūpaṃ passitvā ‘‘idaṃ na aññena kataṃ, kusarājeneva kata’’nti ñatvā kujjhitvā bhūmiyaṃ khipitvā ‘‘iminā mayhaṃ attho natthi, icchantānaṃ dehī’’ti āha. Athassā bhaginiyo kuddhabhāvaṃ ñatvā ‘‘khuddakabhājanaṃ kusaraññā katanti maññasi, idaṃ tena na kataṃ, kumbhakāreneva kataṃ, gaṇhāhi na’’nti avahasiṃsu. Sā tena katabhāvaṃ tassa ca āgatabhāvaṃ tāsaṃ na kathesi. Kumbhakāro sahassaṃ bodhisattassa datvā ‘‘tāta, rājā te tuṭṭho, ito kira paṭṭhāya rājadhītānaṃ bhājanāni kareyyāsi, ahaṃ tāsaṃ harissāmī’’ti āha.

སོ ‘‘ཨིདྷཱཔི ཝསནྟེན ན སཀྐཱ པབྷཱཝཏཱི དཊྛུ’’ནྟི ཏཾ སཧསྶཾ ཏསྶེཝ དཏྭཱ རཱཛུཔཊྛཱཀསྶ ནལ༹ཀཱརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏསྶ ཨནྟེཝཱསིཀོ ཧུཏྭཱ པབྷཱཝཏིཡཱ ཨཏྠཱཡ ཏཱལཝཎྚཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠེཝ སེཏཙྪཏྟཉྩ ཨཱཔཱནབྷཱུམིཉྩ ཝཏྠཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏཾ པབྷཱཝཏིཉྩཱཏི ནཱནཱརཱུཔཱནི དསྶེསི། ནལ༹ཀཱརོ ཏཉྩ ཨཉྙཉྩ ཏེན ཀཏབྷཎྜཀཾ ཨཱདཱཡ རཱཛཀུལཾ ཨགམཱསི། རཱཛཱ དིསྭཱ ‘‘ཀེནིམཱནི ཀཏཱནཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ སཧསྶཾ དཏྭཱ ‘‘ཨིམཱནི ནལ༹ཀཱརབྷཎྜཱནི མམ དྷཱིཏཱནཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ། སོཔི བོདྷིསཏྟེན པབྷཱཝཏིཡཱ ཨཏྠཱཡ ཀཏཾ ཏཱལཝཎྚཾ ཏསྶཱཡེཝ ཨདཱསི། ཏཏྲཔི རཱུཔཱནི ཨཉྙོ ཛནོ ན པསྶཏི, པབྷཱཝཏཱི པན དིསྭཱ ཀུསརཉྙཱ ཀཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘གཎྷིཏུཀཱམཱ གཎྷནྟཱུ’’ཏི ཀུདྡྷཱ བྷཱུམིཡཾ ཁིཔི ། ཨཐ ནཾ སེསཱ ཨཝཧསིཾསུ། ནལ༹ཀཱརོ སཧསྶཾ ཨཱཧརིཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ དཏྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི།

So ‘‘idhāpi vasantena na sakkā pabhāvatī daṭṭhu’’nti taṃ sahassaṃ tasseva datvā rājupaṭṭhākassa naḷakārassa santikaṃ gantvā tassa antevāsiko hutvā pabhāvatiyā atthāya tālavaṇṭaṃ katvā tattheva setacchattañca āpānabhūmiñca vatthaṃ gahetvā ṭhitaṃ pabhāvatiñcāti nānārūpāni dassesi. Naḷakāro tañca aññañca tena katabhaṇḍakaṃ ādāya rājakulaṃ agamāsi. Rājā disvā ‘‘kenimāni katānī’’ti pucchitvā purimanayeneva sahassaṃ datvā ‘‘imāni naḷakārabhaṇḍāni mama dhītānaṃ dehī’’ti āha. Sopi bodhisattena pabhāvatiyā atthāya kataṃ tālavaṇṭaṃ tassāyeva adāsi. Tatrapi rūpāni añño jano na passati, pabhāvatī pana disvā kusaraññā katabhāvaṃ ñatvā ‘‘gaṇhitukāmā gaṇhantū’’ti kuddhā bhūmiyaṃ khipi . Atha naṃ sesā avahasiṃsu. Naḷakāro sahassaṃ āharitvā bodhisattassa datvā taṃ pavattiṃ ārocesi.

སོ ‘‘ཨིདམྤི མཡ྄ཧཾ ཨཝསནཊྛཱན’’ནྟི སཧསྶཾ ཏསྶེཝ དཏྭཱ རཱཛམཱལཱཀཱརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨནྟེཝཱསིཀབྷཱཝཾ ཨུཔགནྟྭཱ ནཱནཱཝིདྷཾ མཱལཱཝིཀཏིཾ གནྠིཏྭཱ པབྷཱཝཏིཡཱ ཨཏྠཱཡ ནཱནཱརཱུཔཝིཙིཏྲཾ ཨེཀཾ ཙུམྦཊཀཾ ཨཀཱསི། མཱལཱཀཱརོ ཏཾ སབྦཾ ཨཱདཱཡ རཱཛཀུལཾ ཨགམཱསི། རཱཛཱ དིསྭཱ ‘‘ཀེནིམཱནི གནྠིཏཱནཱི’’ཏི པུཙྪི། ‘‘མཡཱ, དེཝཱ’’ཏི། ‘‘ཨཧཾ ཏཡཱ གནྠིཏཱནི ཛཱནཱམི, ཀཐེཧི, ཀེན གནྠིཏཱནཱི’’ཏི? ‘‘ཨནྟེཝཱསིཀེན མེ , དེཝཱ’’ཏི། ‘‘ན སོ ཨནྟེཝཱསཱི, ཨཱཙརིཡོ ཏེ སོ, ཏྭཾ ཏསྶ སནྟིཀེ སིཔྤཾ སིཀྑ, ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཙ སོ མམ དྷཱིཏཱནཾ པུཔྥཱནི གནྠཏུ, ཨིམཉྩསྶ སཧསྶཾ དེཧཱི’’ཏི སཧསྶཾ དཏྭཱ ‘‘ཨིམཱནི པུཔྥཱནི མམ དྷཱིཏཱནཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ། སོཔི བོདྷིསཏྟེན པབྷཱཝཏིཡཱ ཨཏྠཱཡ ཀཏཾ ཙུམྦཊཀཾ ཏསྶཱཡེཝ ཨདཱསི། སཱ ཏཏྠ ཨཏྟནོ ཙ རཉྙོ ཙ རཱུཔེཧི སདྡྷིཾ ནཱནཱརཱུཔཱནི དིསྭཱ ཏེན ཀཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ ཁིཔི། སེསཱ བྷགིནིཡོ ཏཾ ཏཐེཝ ཨཝཧསིཾསུ། མཱལཱཀཱརོཔི སཧསྶཾ ཨཱཧརིཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ དཏྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི།

So ‘‘idampi mayhaṃ avasanaṭṭhāna’’nti sahassaṃ tasseva datvā rājamālākārassa santikaṃ gantvā antevāsikabhāvaṃ upagantvā nānāvidhaṃ mālāvikatiṃ ganthitvā pabhāvatiyā atthāya nānārūpavicitraṃ ekaṃ cumbaṭakaṃ akāsi. Mālākāro taṃ sabbaṃ ādāya rājakulaṃ agamāsi. Rājā disvā ‘‘kenimāni ganthitānī’’ti pucchi. ‘‘Mayā, devā’’ti. ‘‘Ahaṃ tayā ganthitāni jānāmi, kathehi, kena ganthitānī’’ti? ‘‘Antevāsikena me , devā’’ti. ‘‘Na so antevāsī, ācariyo te so, tvaṃ tassa santike sippaṃ sikkha, ito paṭṭhāya ca so mama dhītānaṃ pupphāni ganthatu, imañcassa sahassaṃ dehī’’ti sahassaṃ datvā ‘‘imāni pupphāni mama dhītānaṃ dehī’’ti āha. Sopi bodhisattena pabhāvatiyā atthāya kataṃ cumbaṭakaṃ tassāyeva adāsi. Sā tattha attano ca rañño ca rūpehi saddhiṃ nānārūpāni disvā tena katabhāvaṃ ñatvā kujjhitvā bhūmiyaṃ khipi. Sesā bhaginiyo taṃ tatheva avahasiṃsu. Mālākāropi sahassaṃ āharitvā bodhisattassa datvā taṃ pavattiṃ ārocesi.

སོ ‘‘ཨིདམྤི མཡ྄ཧཾ ཨཝསནཊྛཱན’’ནྟི སཧསྶཾ ཏསྶེཝ དཏྭཱ རཉྙོ སཱུདསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨནྟེཝཱསིཀབྷཱཝཾ ཨུཔགཙྪི། ཨཐེཀདིཝསཾ སཱུདོ རཉྙོ བྷོཛནཝིཀཏིཾ ཧརནྟོ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ པཙིཏུཾ བོདྷིསཏྟསྶ ཨཊྛིམཾསཾ ཨདཱསི། སོ ཏཾ ཏཐཱ སམྤཱདེསི, ཡཐཱསྶ གནྡྷོ སཀལནགརཾ ཨཝཏྠརི། རཱཛཱ ཏཾ གྷཱཡིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཏེ མཧཱནསེ ཨཉྙམྤི མཾསཾ པཙསཱི’’ཏི པུཙྪི། ‘‘ནཏྠི, དེཝ, ཨཔིཙ ཁོ པན མེ ཨནྟེཝཱསིཀསྶ ཨཊྛིམཾསཾ པཙནཏྠཱཡ དིནྣཾ, ཏསྶེཝ སོ གནྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི། རཱཛཱ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཏཏོ ཐོཀཾ ཛིཝ྄ཧགྒེ ཋཔེསི, ཏཱཝདེཝ སཏྟ རསཧརཎིསཧསྶཱནི ཁོབྷེནྟཾ ཕརི། རཱཛཱ རསཏཎྷཱཡ བཛ྄ཛྷིཏྭཱ སཧསྶཾ དཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཏཝ ཨནྟེཝཱསིནཱ མམ ཙ དྷཱིཏཱནཉྩ མེ བྷཏྟཾ པཙཱཔེཏྭཱ ཏྭཾ མཡ྄ཧཾ ཨཱཧར, སོ མེ དྷཱིཏཱནཾ ཧརཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ། སཱུདོ གནྟྭཱ ཏསྶ ཨཱརོཙེསི། སོ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནི མེ མནོརཐོ མཏྠཀཾ པཏྟོ, ཨིདཱནི པནཱཧཾ པབྷཱཝཏིཾ དཊྛུཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཏུཊྛོ ཏཾ སཧསྶཾ ཏསྶེཝ དཏྭཱ པུནདིཝསེ བྷཏྟཾ སམྤཱདེཏྭཱ རཉྙོ བྷཏྟབྷཱཛནཱནི པེསེཏྭཱ རཱཛདྷཱིཏཱནཾ བྷཏྟཀཱཛཾ སཡཾ གཧེཏྭཱ པབྷཱཝཏིཡཱ ཝསནཔཱསཱདཾ ཨབྷིརུཧི། སཱ ཏཾ བྷཏྟཀཱཛཾ ཨཱདཱཡ པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཧནྟཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ ཨཏྟནོ ཨནནུཙྪཝིཀཾ དཱསཀམྨཀརེཧི ཀཏྟབྦཾ ཀརོཏི། སཙེ པནཱཧཾ ཀཏིཔཱཧཾ ཏུཎྷཱི བྷཝིསྶཱམི, ‘ཨིདཱནི མཾ ཨེསཱ རོཙཏཱི’ཏི སཉྙཱི ཧུཏྭཱ ཀཏྠཙི ཨགནྟྭཱ མཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨིདྷེཝ ཝསིསྶཏི, ཨིདཱནེཝ ཏཾ ཨཀྐོསིཏྭཱ པརིབྷཱསིཏྭཱ མུཧུཏྟམྤི ཨིདྷ ཝསིཏུཾ ཨདཏྭཱ པལཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི། སཱ དྭཱརཾ ཨཌྜྷཝིཝཊཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཾ ཧཏྠཾ ཀཝཱཊེ ལགྒེཏྭཱ ཨེཀེན ཧཏྠེན ཨགྒལ༹ཾ ཨུཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

So ‘‘idampi mayhaṃ avasanaṭṭhāna’’nti sahassaṃ tasseva datvā rañño sūdassa santikaṃ gantvā antevāsikabhāvaṃ upagacchi. Athekadivasaṃ sūdo rañño bhojanavikatiṃ haranto attano atthāya pacituṃ bodhisattassa aṭṭhimaṃsaṃ adāsi. So taṃ tathā sampādesi, yathāssa gandho sakalanagaraṃ avatthari. Rājā taṃ ghāyitvā ‘‘kiṃ te mahānase aññampi maṃsaṃ pacasī’’ti pucchi. ‘‘Natthi, deva, apica kho pana me antevāsikassa aṭṭhimaṃsaṃ pacanatthāya dinnaṃ, tasseva so gandho bhavissatī’’ti. Rājā āharāpetvā tato thokaṃ jivhagge ṭhapesi, tāvadeva satta rasaharaṇisahassāni khobhentaṃ phari. Rājā rasataṇhāya bajjhitvā sahassaṃ datvā ‘‘ito paṭṭhāya tava antevāsinā mama ca dhītānañca me bhattaṃ pacāpetvā tvaṃ mayhaṃ āhara, so me dhītānaṃ haratū’’ti āha. Sūdo gantvā tassa ārocesi. So taṃ sutvā ‘‘idāni me manoratho matthakaṃ patto, idāni panāhaṃ pabhāvatiṃ daṭṭhuṃ labhissāmī’’ti tuṭṭho taṃ sahassaṃ tasseva datvā punadivase bhattaṃ sampādetvā rañño bhattabhājanāni pesetvā rājadhītānaṃ bhattakājaṃ sayaṃ gahetvā pabhāvatiyā vasanapāsādaṃ abhiruhi. Sā taṃ bhattakājaṃ ādāya pāsādaṃ abhiruhantaṃ disvā cintesi – ‘‘ayaṃ attano ananucchavikaṃ dāsakammakarehi kattabbaṃ karoti. Sace panāhaṃ katipāhaṃ tuṇhī bhavissāmi, ‘idāni maṃ esā rocatī’ti saññī hutvā katthaci agantvā maṃ olokento idheva vasissati, idāneva taṃ akkositvā paribhāsitvā muhuttampi idha vasituṃ adatvā palāpessāmī’’ti. Sā dvāraṃ aḍḍhavivaṭaṃ katvā ekaṃ hatthaṃ kavāṭe laggetvā ekena hatthena aggaḷaṃ uppīḷetvā dutiyaṃ gāthamāha –

༢.

‘‘ཨནུཛྫུབྷཱུཏེན ཧརཾ མཧནྟཾ, དིཝཱ ཙ རཏྟོ ཙ ནིསཱིཐཀཱལེ།

‘‘Anujjubhūtena haraṃ mahantaṃ, divā ca ratto ca nisīthakāle;

པཊིགཙྪ ཏྭཾ ཁིཔྤཾ ཀུསཱཝཏིཾ ཀུས, ནིཙྪཱམི དུབྦཎྞམཧཾ ཝསནྟ’’ནྟི༎

Paṭigaccha tvaṃ khippaṃ kusāvatiṃ kusa, nicchāmi dubbaṇṇamahaṃ vasanta’’nti.

ཏསྶཏྠོ – མཧཱརཱཛ, ཏྭཾ བྷཏྟཀཱརཀོ ཧུཏྭཱ ཨུཛུཀེན ཙིཏྟེན ཡོཔི ཏེ སཱིསཾ བྷིནྡེཡྻ, ཏསྶཔེཏཾ ཀམྨཾ ན ཀརོསི, ཨནུཛུབྷཱུཏེན པན ཙིཏྟེན མམཏྠཱཡ ཨེཏཾ མཧནྟཾ ཀཱཛཾ ཧརནྟོ དིཝཱ ཙ རཏྟོ ཙ ནིསཱིཐཀཱལེ ཙ མཧནྟཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝིསྶསི, ཀིཾ ཏེ ཏེན ཨནུབྷཱུཏེན དུཀྑེན, ཏྭཾ ཨཏྟནོ ནགརཾ ཀུསཱཝཏིམེཝ པཊིགཙྪ, ཨཉྙཾ ཨཏྟནཱ སདིསིཾ ཨཏིརསཀཔཱུཝསཎྛཱནམུཁིཾ ཡཀྑིནིཾ ཨགྒམཧེསིཾ ཀཏྭཱ རཛྫཾ ཀཱརེཧཱིཏི། ནིཙྪཱམི དུབྦཎྞམཧཾ ཝསནྟནྟི ཨཧཾ པན ཏཾ དུབྦཎྞཾ དུསྶཎྛིཏཾ ཨིདྷ ཝསནྟཾ ན ཨིཙྪཱམཱིཏི།

Tassattho – mahārāja, tvaṃ bhattakārako hutvā ujukena cittena yopi te sīsaṃ bhindeyya, tassapetaṃ kammaṃ na karosi, anujubhūtena pana cittena mamatthāya etaṃ mahantaṃ kājaṃ haranto divā ca ratto ca nisīthakāle ca mahantaṃ dukkhaṃ anubhavissasi, kiṃ te tena anubhūtena dukkhena, tvaṃ attano nagaraṃ kusāvatimeva paṭigaccha, aññaṃ attanā sadisiṃ atirasakapūvasaṇṭhānamukhiṃ yakkhiniṃ aggamahesiṃ katvā rajjaṃ kārehīti. Nicchāmi dubbaṇṇamahaṃ vasantanti ahaṃ pana taṃ dubbaṇṇaṃ dussaṇṭhitaṃ idha vasantaṃ na icchāmīti.

སོ ‘‘པབྷཱཝཏིཡཱ མེ སནྟིཀཱ ཀཐཱ ལདྡྷཱ’’ཏི ཏུཊྛཙིཏྟོ ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི –

So ‘‘pabhāvatiyā me santikā kathā laddhā’’ti tuṭṭhacitto tisso gāthā abhāsi –

༣.

‘‘ནཱཧཾ གམིསྶཱམི ཨིཏོ ཀུསཱཝཏིཾ, པབྷཱཝཏཱི ཝཎྞཔལོབྷིཏོ ཏཝ།

‘‘Nāhaṃ gamissāmi ito kusāvatiṃ, pabhāvatī vaṇṇapalobhito tava;

རམཱམི མདྡསྶ ནིཀེཏརམྨེ, ཧིཏྭཱན རཊྛཾ ཏཝ དསྶནེ རཏོ༎

Ramāmi maddassa niketaramme, hitvāna raṭṭhaṃ tava dassane rato.

༤.

‘‘པབྷཱཝཏཱི ཝཎྞཔལོབྷིཏོ ཏཝ, སམྨཱུལ༹ྷརཱུཔོ ཝིཙརཱམི མེདིནིཾ།

‘‘Pabhāvatī vaṇṇapalobhito tava, sammūḷharūpo vicarāmi mediniṃ;

དིསཾ ན ཛཱནཱམི ཀུཏོམྷི ཨཱགཏོ, ཏཡམྷི མཏྟོ མིགམནྡལོཙནེ༎

Disaṃ na jānāmi kutomhi āgato, tayamhi matto migamandalocane.

༥.

‘‘སུཝཎྞཙཱིརཝསནེ, ཛཱཏརཱུཔསུམེཁལེ།

‘‘Suvaṇṇacīravasane, jātarūpasumekhale;

སུསྶོཎི ཏཝ ཀཱམཱ ཧི, ནཱཧཾ རཛྫེན མཏྠིཀོ’’ཏི༎

Sussoṇi tava kāmā hi, nāhaṃ rajjena matthiko’’ti.

ཏཏྠ རམཱམཱིཏི ཨབྷིརམཱམི ན ཨུཀྐཎྛཱམི། སམྨཱུལ༹ྷརཱུཔོཏི ཀིལེསསམྨཱུལ༹ྷོ ཧུཏྭཱ། ཏཡམྷི མཏྟོཏི ཏཡི མཏྟོམྷི, ཏཡཱ ཝཱ མཏྟོམྷི། སུཝཎྞཙཱིརཝསནེཏི སུཝཎྞཁཙིཏཝཏྠཝསནེ། ནཱཧཾ རཛྫེན མཏྠིཀོཏི ན ཨཧཾ རཛྫེན ཨཏྠིཀོ།

Tattha ramāmīti abhiramāmi na ukkaṇṭhāmi. Sammūḷharūpoti kilesasammūḷho hutvā. Tayamhi mattoti tayi mattomhi, tayā vā mattomhi. Suvaṇṇacīravasaneti suvaṇṇakhacitavatthavasane. Nāhaṃ rajjena matthikoti na ahaṃ rajjena atthiko.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ སཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ ཨེཏཾ ‘ཝིཔྤཊིསཱརཱི བྷཝིསྶཏཱི’ཏི པརིབྷཱསཱམི, ཨཡཾ པན རཛྫིཏྭཱཝ ཀཐེཏི, སཙེ ཁོ པན མཾ ‘ཨཧཾ ཀུསརཱཛཱ’ཏི ཝཏྭཱ ཧཏྠེ གཎྷེཡྻ, ཀོ ཏཾ ནིཝཱརེཡྻ, ཀོཙི ནོ ཨིམཾ ཀཐཾ སུཎེཡྻཱ’’ཏི དྭཱརཾ ཐཀེཏྭཱ སཱུཙིཾ དཏྭཱ ཨནྟོ ཨཊྛཱསི། སོཔི བྷཏྟཀཱཛཾ ཨཱཧརིཏྭཱ བྷཏྟཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ རཱཛདྷཱིཏརོ བྷོཛེསི། པབྷཱཝཏཱི ‘‘གཙྪ ཀུསརཱཛེན པཀྐབྷཏྟཾ ཨཱཧརཱ’’ཏི ཁུཛྫཾ པེསེསི། སཱ ཨཱཧརིཏྭཱ ‘‘བྷུཉྫཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ། ནཱཧཾ ཏེན པཀྐབྷཏྟཾ བྷུཉྫཱམི, ཏྭཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨཏྟནོ ལདྡྷནིཝཱཔཾ གཧེཏྭཱ བྷཏྟཾ པཙིཏྭཱ ཨཱཧར, ཀུསརཉྙོ ཨཱགཏབྷཱཝཉྩ མཱ ཀསྶཙི ཨཱརོཙེསཱིཏི། ཁུཛྫཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏསྶཱ ཀོཊྛཱསཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཡཾ བྷུཉྫཏི, ཨཏྟནོ ཀོཊྛཱསཾ ཏསྶཱ ཨུཔནེཏི། ཀུསརཱཛཱཔི ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏཾ པསྶིཏུཾ ཨལབྷནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ པབྷཱཝཏིཡཱ མཡི སིནེཧོ, ཨུདཱཧུ ནཏྠི, ཝཱིམཾསིསྶཱམི ན’’ནྟི། སོ པན རཱཛདྷཱིཏརོ བྷོཛེཏྭཱ བྷཏྟཀཱཛཾ ཨཱདཱཡ ནིཀྑནྟོ ཏསྶཱ གབྦྷདྭཱརེ པཱསཱདཏལཾ པཱདེན པཧརིཏྭཱ བྷཱཛནཱནི གྷཊྚེཏྭཱ ནིཏྠུནིཏྭཱ ཝིསཉྙཱི ཧུཏྭཱ ཝིཡ ཨཝཀུཛྫོ པཏི། སཱ ཏསྶ ནིཏྠུནིཏསདྡེན དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཏཾ བྷཏྟཀཱཛེན ཨོཏྠཏཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨགྒརཱཛཱ མཾ ནིསྶཱཡ རཏྟིནྡིཝཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷོཏི, སུཁུམཱལཏཱཡ བྷཏྟཀཱཛེན ཨཝཏྠཏོ པཏཏི, ཛཱིཝཏི ནུ ཁོ, ནོ ཝཱ’’ཏི། སཱ གབྦྷཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏསྶ ནཱསཝཱཏཾ ཨུཔདྷཱརེཏུཾ གཱིཝཾ པསཱརེཏྭཱ མུཁཾ ཨོལོཀེསི། སོ མུཁཔཱུརཾ ཁེལ༹ཾ གཧེཏྭཱ ཏསྶཱ སརཱིརེ པཱཏེསི། སཱ ཏཾ པརིབྷཱསིཏྭཱ གབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ དྭཱརཾ ཨཌྜྷཝིཝཊཾ ཐཀེཏྭཱ ཋིཏཱ གཱཐམཱཧ –

Evaṃ vutte sā cintesi – ‘‘ahaṃ etaṃ ‘vippaṭisārī bhavissatī’ti paribhāsāmi, ayaṃ pana rajjitvāva katheti, sace kho pana maṃ ‘ahaṃ kusarājā’ti vatvā hatthe gaṇheyya, ko taṃ nivāreyya, koci no imaṃ kathaṃ suṇeyyā’’ti dvāraṃ thaketvā sūciṃ datvā anto aṭṭhāsi. Sopi bhattakājaṃ āharitvā bhattaṃ vaḍḍhetvā rājadhītaro bhojesi. Pabhāvatī ‘‘gaccha kusarājena pakkabhattaṃ āharā’’ti khujjaṃ pesesi. Sā āharitvā ‘‘bhuñjāhī’’ti āha. Nāhaṃ tena pakkabhattaṃ bhuñjāmi, tvaṃ bhuñjitvā attano laddhanivāpaṃ gahetvā bhattaṃ pacitvā āhara, kusarañño āgatabhāvañca mā kassaci ārocesīti. Khujjā tato paṭṭhāya tassā koṭṭhāsaṃ āharitvā sayaṃ bhuñjati, attano koṭṭhāsaṃ tassā upaneti. Kusarājāpi tato paṭṭhāya taṃ passituṃ alabhanto cintesi – ‘‘atthi nu kho pabhāvatiyā mayi sineho, udāhu natthi, vīmaṃsissāmi na’’nti. So pana rājadhītaro bhojetvā bhattakājaṃ ādāya nikkhanto tassā gabbhadvāre pāsādatalaṃ pādena paharitvā bhājanāni ghaṭṭetvā nitthunitvā visaññī hutvā viya avakujjo pati. Sā tassa nitthunitasaddena dvāraṃ vivaritvā taṃ bhattakājena otthataṃ disvā cintesi – ‘‘ayaṃ sakalajambudīpe aggarājā maṃ nissāya rattindivaṃ dukkhaṃ anubhoti, sukhumālatāya bhattakājena avatthato patati, jīvati nu kho, no vā’’ti. Sā gabbhato nikkhamitvā tassa nāsavātaṃ upadhāretuṃ gīvaṃ pasāretvā mukhaṃ olokesi. So mukhapūraṃ kheḷaṃ gahetvā tassā sarīre pātesi. Sā taṃ paribhāsitvā gabbhaṃ pavisitvā dvāraṃ aḍḍhavivaṭaṃ thaketvā ṭhitā gāthamāha –

༦.

‘‘ཨབྦྷཱུཏི ཏསྶ བྷོ ཧོཏི, ཡོ ཨནིཙྪནྟམིཙྪཏི།

‘‘Abbhūti tassa bho hoti, yo anicchantamicchati;

ཨཀཱམཾ རཱཛ ཀཱམེསི, ཨཀནྟཾ ཀནྟུམིཙྪསཱི’’ཏི༎

Akāmaṃ rāja kāmesi, akantaṃ kantumicchasī’’ti.

ཏཏྠ ཨབྦྷཱུཏཱིཏི ཨབྷཱུཏི, ཨཝུཌྜྷཱིཏི ཨཏྠོ།

Tattha abbhūtīti abhūti, avuḍḍhīti attho.

སོ པན པཊིབདྡྷཙིཏྟཏཱཡ ཨཀྐོསིཡམཱནོཔི པརིབྷཱསིཡམཱནོཔི ཝིཔྤཊིསཱརཾ ཨནུཔྤཱདེཏྭཱཝ ཨནནྟརཾ གཱཐམཱཧ –

So pana paṭibaddhacittatāya akkosiyamānopi paribhāsiyamānopi vippaṭisāraṃ anuppādetvāva anantaraṃ gāthamāha –

༧.

‘‘ཨཀཱམཾ ཝཱ སཀཱམཾ ཝཱ, ཡོ ནརོ ལབྷཏེ པིཡཾ།

‘‘Akāmaṃ vā sakāmaṃ vā, yo naro labhate piyaṃ;

ལཱབྷམེཏྠ པསཾསཱམ, ཨལཱབྷོ ཏཏྠ པཱཔཀོ’’ཏི༎

Lābhamettha pasaṃsāma, alābho tattha pāpako’’ti.

སཱཔི ཏསྨིཾ ཨེཝཾ ཀཐེནྟེཔི ཨནོསཀྐིཏྭཱ ཐདྡྷཏརཝཙནཾ ཝཏྭཱ པལཱཔེཏུཀཱམཱ ཨིཏརཾ གཱཐམཱཧ –

Sāpi tasmiṃ evaṃ kathentepi anosakkitvā thaddhataravacanaṃ vatvā palāpetukāmā itaraṃ gāthamāha –

༨.

‘‘པཱསཱཎསཱརཾ ཁཎསི, ཀཎིཀཱརསྶ དཱརུནཱ།

‘‘Pāsāṇasāraṃ khaṇasi, kaṇikārassa dārunā;

ཝཱཏཾ ཛཱལེན བཱདྷེསི, ཡོ ཨནིཙྪནྟམིཙྪསཱི’’ཏི༎

Vātaṃ jālena bādhesi, yo anicchantamicchasī’’ti.

ཏཏྠ ཀཎིཀཱརསྶ དཱརུནཱཏི ཀཎིཀཱརཀཊྛེན། བཱདྷེསཱིཏི བནྡྷསཱིཏི།

Tattha kaṇikārassa dārunāti kaṇikārakaṭṭhena. Bādhesīti bandhasīti.

ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཏིསྶོ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི –

Taṃ sutvā rājā tisso gāthāyo abhāsi –

༩.

‘‘པཱསཱཎོ ནཱུན ཏེ ཧདཡེ, ཨོཧིཏོ མུདུལཀྑཎེ།

‘‘Pāsāṇo nūna te hadaye, ohito mudulakkhaṇe;

ཡོ ཏེ སཱཏཾ ན ཝིནྡཱམི, ཏིརོཛནཔདཱགཏོ༎

Yo te sātaṃ na vindāmi, tirojanapadāgato.

༡༠.

10.

‘‘ཡདཱ མཾ བྷཀུཊིཾ ཀཏྭཱ, རཱཛཔུཏྟཱི ཨུདིཀྑཏི།

‘‘Yadā maṃ bhakuṭiṃ katvā, rājaputtī udikkhati;

ཨཱལཱ༹རིཀོ ཏདཱ ཧོམི, རཉྙོ མདྡསྶནྟེཔུརེ༎

Āḷāriko tadā homi, rañño maddassantepure.

༡༡.

11.

‘‘ཡདཱ ཨུམྷཡམཱནཱ མཾ, རཱཛཔུཏྟཱི ཨུདིཀྑཏི།

‘‘Yadā umhayamānā maṃ, rājaputtī udikkhati;

ནཱལཱ༹རིཀོ ཏདཱ ཧོམི, རཱཛཱ ཧོམི ཏདཱ ཀུསོ’’ཏི༎

Nāḷāriko tadā homi, rājā homi tadā kuso’’ti.

ཏཏྠ མུདུལཀྑཎེཏི མུདུནཱ ཨིཏྠིལཀྑཎེན སམནྣཱགཏེ། ཡོཏི ཡོ ཨཧཾ ཏིརོརཊྛཱ ཨཱགཏོ ཏཝ སནྟིཀེ ཝསནྟོ པཊིསནྠཱརམཏྟམྤི སཱཏཾ ན ལབྷཱམི, སོ ཨེཝཾ མཉྙཱམི, མཡི སིནེཧུཔྤཏྟིནིཝཱརཎཱཡ ནཱུན ཏཝ ཧདཡེ པཱསཱཎོ ཋཔིཏོ། བྷཀུཊིཾ ཀཏྭཱཏི ཀོདྷཝསེན ཝལིཝིསམཾ ནལཱཊཾ ཀཏྭཱ། ཨཱལཱ༹རིཀོཏི བྷཏྟཀཱརཀོ། ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨཧཾ མདྡརཉྙོ ཨནྟེཔུརེ བྷཏྟཀཱརཀདཱསོ ཝིཡ ཧོམཱིཏི ཝདཏི། ཨུམྷཡམཱནཱཏི པཧཊྛཱཀཱརཾ དསྶེཏྭཱ ཧསམཱནཱ། རཱཛཱ ཧོམཱིཏི ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨཧཾ ཀུསཱཝཏཱིནགརེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟོ རཱཛཱ ཝིཡ ཧོམི, ཀསྨཱསི ཨེཝཾ ཕརུསཱ, ཨིཏོ པཊྛཱཡ མཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཀརི, བྷདྡེཏི།

Tattha mudulakkhaṇeti mudunā itthilakkhaṇena samannāgate. Yoti yo ahaṃ tiroraṭṭhā āgato tava santike vasanto paṭisanthāramattampi sātaṃ na labhāmi, so evaṃ maññāmi, mayi sinehuppattinivāraṇāya nūna tava hadaye pāsāṇo ṭhapito. Bhakuṭiṃ katvāti kodhavasena valivisamaṃ nalāṭaṃ katvā. Āḷārikoti bhattakārako. Tasmiṃ khaṇe ahaṃ maddarañño antepure bhattakārakadāso viya homīti vadati. Umhayamānāti pahaṭṭhākāraṃ dassetvā hasamānā. Rājā homīti tasmiṃ khaṇe ahaṃ kusāvatīnagare rajjaṃ kārento rājā viya homi, kasmāsi evaṃ pharusā, ito paṭṭhāya mā evarūpaṃ kari, bhaddeti.

སཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ ཨཏིཝིཡ ཨལླཱིཡིཏྭཱ ཀཐེཏི, མུསཱཝཱདཾ ཀཏྭཱ ཨུཔཱཡེན ནཾ ཨིཏོ པལཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ –

Sā tassa vacanaṃ sutvā cintesi – ‘‘ayaṃ ativiya allīyitvā katheti, musāvādaṃ katvā upāyena naṃ ito palāpessāmī’’ti gāthamāha –

༡༢.

12.

‘‘སཙེ ཧི ཝཙནཾ སཙྩཾ, ནེམིཏྟཱནཾ བྷཝིསྶཏི།

‘‘Sace hi vacanaṃ saccaṃ, nemittānaṃ bhavissati;

ནེཝ མེ ཏྭཾ པཏཱི ཨསྶ, ཀཱམཾ ཚིནྡནྟུ སཏྟདྷཱ’’ཏི༎

Neva me tvaṃ patī assa, kāmaṃ chindantu sattadhā’’ti.

ཏསྶཏྠོ – མཧཱརཱཛ, མཡཱ ‘‘ཨཡཾ ཀུསརཱཛཱ མཡ྄ཧཾ པཏི བྷཝིསྶཏི, ན བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བཧཱུ ནིམིཏྟཔཱཋཀཱ པུཙྪིཏཱ, ཏེ ‘‘ཀཱམཾ ཀིར མཾ སཏྟདྷཱ ཚིནྡནྟུ, ནེཝ མེ ཏྭཾ པཏི བྷཝིསྶསཱི’’ཏི ཝདིཾསཱུཏི།

Tassattho – mahārāja, mayā ‘‘ayaṃ kusarājā mayhaṃ pati bhavissati, na bhavissatī’’ti bahū nimittapāṭhakā pucchitā, te ‘‘kāmaṃ kira maṃ sattadhā chindantu, neva me tvaṃ pati bhavissasī’’ti vadiṃsūti.

ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཏཾ པཊིབཱཧནྟོ ‘‘བྷདྡེ, མཡཱཔི ཨཏྟནོ རཊྛེ ནེམིཏྟཀཱ པུཙྪིཏཱ, ཏེ ‘ཨཉྙཏྲ སཱིཧསྶརཀུསརཱཛཏོ ཏཝ པཏི ནཱམ ཨཉྙོ ནཏྠཱི’ཏི བྱཱཀརིཾསུ, ཨཧམྤི ཨཏྟནོ ཉཱཎབལནིམིཏྟེན ཨེཝམེཝ ཀཐེསི’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨནནྟརཾ གཱཐམཱཧ –

Taṃ sutvā rājā taṃ paṭibāhanto ‘‘bhadde, mayāpi attano raṭṭhe nemittakā pucchitā, te ‘aññatra sīhassarakusarājato tava pati nāma añño natthī’ti byākariṃsu, ahampi attano ñāṇabalanimittena evameva kathesi’’nti vatvā anantaraṃ gāthamāha –

༡༣.

13.

‘‘སཙེ ཧི ཝཙནཾ སཙྩཾ, ཨཉྙེསཾ ཡདི ཝཱ མམ།

‘‘Sace hi vacanaṃ saccaṃ, aññesaṃ yadi vā mama;

ནེཝ ཏུཡ྄ཧཾ པཏཱི ཨཏྠི, ཨཉྙོ སཱིཧསྶརཱ ཀུསཱ’’ཏི༎

Neva tuyhaṃ patī atthi, añño sīhassarā kusā’’ti.

ཏསྶཏྠོ – ཡདི ཧི ཨཉྙེསཾ ནེམིཏྟཱནཾ ཝཙནཾ སཙྩཾ, ཡདི ཝཱ མམ ཝཙནཾ སཙྩཾ, ཏཝ ཨཉྙོ པཏི ནཱམ ནཏྠཱིཏི།

Tassattho – yadi hi aññesaṃ nemittānaṃ vacanaṃ saccaṃ, yadi vā mama vacanaṃ saccaṃ, tava añño pati nāma natthīti.

སཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ན སཀྐཱ ཨིམཾ ལཛྫཱཔེཏུཾ ཝཱ པལཱཔེཏུཾ ཝཱ, ཀིཾ མེ ཨིམིནཱ’’ཏི དྭཱརཾ པིདྷཱཡ ཨཏྟཱནཾ ན དསྶེསི། སོཔི ཀཱཛཾ གཧེཏྭཱ ཨོཏརི, ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏཾ དཊྛུཾ ན ལབྷཏི, བྷཏྟཀཱརཀཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨཏིཝིཡ ཀིལམཏི , བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ དཱརཱུནི ཕཱལེཏི, བྷཱཛནཱནི དྷོཝཏི, ཀཱཛེན ཨུདཀཾ ཨཱཧརཏི, སཡནྟོ ཨམྦཎཔིཊྛེ སཡཏི, པཱཏོ ཝུཊྛཱཡ ཡཱགུཨཱདཱིནི པཙཏི ཧརཏི བྷོཛེཏི, ནནྡིརཱགཾ ནིསྶཱཡ ཨཏིདུཀྑཾ ཨནུབྷོཏི། སོ ཨེཀདིཝསཾ བྷཏྟགེཧདྭཱརེན གཙྪནྟིཾ ཁུཛྫཾ དིསྭཱ པཀྐོསི། སཱ པབྷཱཝཏིཡཱ བྷཡེན ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟུཾ ཨཝིསཧནྟཱི ཏུརིཏཏུརིཏཱ ཝིཡ གཙྪཏི། ཨཐ ནཾ ཝེགེན ཨུཔགནྟྭཱ ‘‘ཁུཛྫེ’’ཏི ཨཱཧ།

Sā tassa vacanaṃ sutvā ‘‘na sakkā imaṃ lajjāpetuṃ vā palāpetuṃ vā, kiṃ me iminā’’ti dvāraṃ pidhāya attānaṃ na dassesi. Sopi kājaṃ gahetvā otari, tato paṭṭhāya taṃ daṭṭhuṃ na labhati, bhattakārakakammaṃ karonto ativiya kilamati , bhuttapātarāso dārūni phāleti, bhājanāni dhovati, kājena udakaṃ āharati, sayanto ambaṇapiṭṭhe sayati, pāto vuṭṭhāya yāguādīni pacati harati bhojeti, nandirāgaṃ nissāya atidukkhaṃ anubhoti. So ekadivasaṃ bhattagehadvārena gacchantiṃ khujjaṃ disvā pakkosi. Sā pabhāvatiyā bhayena tassa santikaṃ gantuṃ avisahantī turitaturitā viya gacchati. Atha naṃ vegena upagantvā ‘‘khujje’’ti āha.

སཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཋིཏཱ ‘‘ཀོ ཨེསོ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ སདྡཾ ན སུཎཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ། ཨཐ ནཾ ‘‘ཁུཛྫེ ཏྭམྤི སཱམིནཱིཔི ཏེ ཨུབྷོཔི ཨཏིཝིཡ ཐདྡྷཱ, ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀེ ཝསནྟོ ཨཱརོགྱསཱསནམཏྟམྤི ན ལབྷཱམི, དེཡྻདྷམྨཾ པན ཀིཾ དསྶཐ, ཏིཊྛཏུ ཏཱཝེཏཾ, ཨཔི མེ པབྷཱཝཏིཾ མུདུཀཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏུཾ སཀྑིསྶསཱི’’ཏི ཨཱཧ ། སཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪི། ཨཐ ནཾ ‘‘སཙེ མེ ཏཾ དསྶེཏུཾ སཀྑིསྶསི, ཁུཛྫབྷཱཝཾ ཏེ ཨུཛུཀཾ ཀཏྭཱ གཱིཝེཡྻཀཾ དསྶཱམཱི’’ཏི པལོབྷེནྟོ པཉྩ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི –

Sā nivattitvā ṭhitā ‘‘ko eso’’ti vatvā ‘‘tumhākaṃ saddaṃ na suṇāmī’’ti āha. Atha naṃ ‘‘khujje tvampi sāminīpi te ubhopi ativiya thaddhā, ettakaṃ kālaṃ tumhākaṃ santike vasanto ārogyasāsanamattampi na labhāmi, deyyadhammaṃ pana kiṃ dassatha, tiṭṭhatu tāvetaṃ, api me pabhāvatiṃ mudukaṃ katvā dassetuṃ sakkhissasī’’ti āha . Sā ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchi. Atha naṃ ‘‘sace me taṃ dassetuṃ sakkhissasi, khujjabhāvaṃ te ujukaṃ katvā gīveyyakaṃ dassāmī’’ti palobhento pañca gāthāyo abhāsi –

༡༤.

14.

‘‘ནེཀྑཾ གཱིཝཾ ཏེ ཀཱརེསྶཾ, པཏྭཱ ཁུཛྫེ ཀུསཱཝཏིཾ།

‘‘Nekkhaṃ gīvaṃ te kāressaṃ, patvā khujje kusāvatiṃ;

སཙེ མཾ ནཱགནཱསཱུརཱུ, ཨོལོཀེཡྻ པབྷཱཝཏཱི༎

Sace maṃ nāganāsūrū, olokeyya pabhāvatī.

༡༥.

15.

‘‘ནེཀྑཾ གཱིཝཾ ཏེ ཀཱརེསྶཾ, པཏྭཱ ཁུཛྫེ ཀུསཱཝཏིཾ།

‘‘Nekkhaṃ gīvaṃ te kāressaṃ, patvā khujje kusāvatiṃ;

སཙེ མཾ ནཱགནཱསཱུརཱུ, ཨཱལཔེཡྻ པབྷཱཝཏཱི༎

Sace maṃ nāganāsūrū, ālapeyya pabhāvatī.

༡༦.

16.

‘‘ནེཀྑཾ གཱིཝཾ ཏེ ཀཱརེསྶཾ, པཏྭཱ ཁུཛྫེ ཀུསཱཝཏིཾ།

‘‘Nekkhaṃ gīvaṃ te kāressaṃ, patvā khujje kusāvatiṃ;

སཙེ མཾ ནཱགནཱསཱུརཱུ, ཨུམྷཱཡེཡྻ པབྷཱཝཏཱི༎

Sace maṃ nāganāsūrū, umhāyeyya pabhāvatī.

༡༧.

17.

‘‘ནེཀྑཾ གཱིཝཾ ཏེ ཀཱརེསྶཾ, པཏྭཱ ཁུཛྫེ ཀུསཱཝཏིཾ།

‘‘Nekkhaṃ gīvaṃ te kāressaṃ, patvā khujje kusāvatiṃ;

སཙེ མཾ ནཱགནཱསཱུརཱུ, པམྷཱཡེཡྻ པབྷཱཝཏཱི༎

Sace maṃ nāganāsūrū, pamhāyeyya pabhāvatī.

༡༨.

18.

‘‘ནེཀྑཾ གཱིཝཾ ཏེ ཀཱརེསྶཾ, པཏྭཱ ཁུཛྫེ ཀུསཱཝཏིཾ།

‘‘Nekkhaṃ gīvaṃ te kāressaṃ, patvā khujje kusāvatiṃ;

སཙེ མཾ ནཱགནཱསཱུརཱུ, པཱཎཱིཧི ཨུཔསམྥུསེ’’ཏི༎

Sace maṃ nāganāsūrū, pāṇīhi upasamphuse’’ti.

ཏཏྠ ནེཀྑཾ གཱིཝཾ ཏེཏི ཏཝ གཱིཝེཡྻཾ སབྦསུཝཎྞམཡམེཝ ཀཱརེསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ། ‘‘ནེཀྑཾ གཱིཝཾ ཏེ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏཝ གཱིཝཱཡ ནེཀྑམཡཾ པིལ༹ནྡྷནཾ པིལ༹ནྡྷེསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ། ཨོལོཀེཡྻཱཏི སཙེ ཏཝ ཝཙནེན མཾ པབྷཱཝཏཱི ཨོལོཀེཡྻ, སཙེ མཾ ཏཱཡ ཨོལོཀཱཔེཏུཾ སཀྑིསྶསཱིཏི ཨཏྠོ། ‘‘ཨཱལཔེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ། ཨེཏྠ པན ཨུམྷཱཡེཡྻཱཏི མནྡཧསིཏཝསེན པརིཧཱསེཡྻ། པམྷཱཡེཡྻཱཏི མཧཱཧསིཏཝསེན པརིཧཱསེཡྻ།

Tattha nekkhaṃ gīvaṃ teti tava gīveyyaṃ sabbasuvaṇṇamayameva kāressāmīti attho. ‘‘Nekkhaṃ gīvaṃ te karissāmī’’tipi pāṭho, tava gīvāya nekkhamayaṃ piḷandhanaṃ piḷandhessāmīti attho. Olokeyyāti sace tava vacanena maṃ pabhāvatī olokeyya, sace maṃ tāya olokāpetuṃ sakkhissasīti attho. ‘‘Ālapeyyā’’tiādīsupi eseva nayo. Ettha pana umhāyeyyāti mandahasitavasena parihāseyya. Pamhāyeyyāti mahāhasitavasena parihāseyya.

སཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘གཙྪཐ ཏུམྷེ, དེཝ, ཀཏིཔཱཧཙྩཡེན ནཾ ཏུམྷཱཀཾ ཝསེ ཀརིསྶཱམི, པསྶཐ མེ པརཀྐམ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏཾ ཀརཎཱིཡཾ ཏཱིརེཏྭཱ པབྷཱཝཏིཡཱ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏསྶཱ ཝསནགབྦྷཾ སོདྷེནྟཱི ཝིཡ པཧརཎཡོགྒཾ ལེཌྜུཁཎྜམྤི ཨསེསེཏྭཱ ཨནྟམསོ པཱདུཀཱཔི ནཱིཧརིཏྭཱ སཀལགབྦྷཾ སམྨཛྫིཏྭཱ གབྦྷདྭཱརེ ཨུམྨཱརཾ ཨནྟརཾ ཀཏྭཱ ཨུཙྩཱསནཾ པཉྙཔེཏྭཱ པབྷཱཝཏིཡཱ ཨེཀཾ ནཱིཙཔཱིཋཀཾ ཨཏྠརིཏྭཱ ‘‘ཨེཧི, ཨམྨ, སཱིསེ ཏེ ཨཱུཀཱ ཝིཙིནིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ ཏཏྠ པཱིཋཀེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱུརུཨནྟརེ ཏསྶཱ སཱིསཾ ཋཔེཏྭཱ ཐོཀཾ ཀཎྜུཡིཏྭཱ ‘‘ཨཧོ ཨིམིསྶཱ སཱིསེ བཧཱུ ཨཱུཀཱ’’ཏི སཀསཱིསཏོ ཨཱུཀཱ གཧེཏྭཱ ཏསྶཱ ཧཏྠེ ཋཔེཏྭཱ ‘‘པསྶ ཀིཏྟཀཱ ཏེ སཱིསེ ཨཱུཀཱ’’ཏི པིཡཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ མཧཱསཏྟསྶ གུཎཾ ཀཐེནྟཱི གཱཐམཱཧ –

Sā tassa vacanaṃ sutvā ‘‘gacchatha tumhe, deva, katipāhaccayena naṃ tumhākaṃ vase karissāmi, passatha me parakkama’’nti vatvā taṃ karaṇīyaṃ tīretvā pabhāvatiyā santikaṃ gantvā tassā vasanagabbhaṃ sodhentī viya paharaṇayoggaṃ leḍḍukhaṇḍampi asesetvā antamaso pādukāpi nīharitvā sakalagabbhaṃ sammajjitvā gabbhadvāre ummāraṃ antaraṃ katvā uccāsanaṃ paññapetvā pabhāvatiyā ekaṃ nīcapīṭhakaṃ attharitvā ‘‘ehi, amma, sīse te ūkā vicinissāmī’’ti taṃ tattha pīṭhake nisīdāpetvā attano ūruantare tassā sīsaṃ ṭhapetvā thokaṃ kaṇḍuyitvā ‘‘aho imissā sīse bahū ūkā’’ti sakasīsato ūkā gahetvā tassā hatthe ṭhapetvā ‘‘passa kittakā te sīse ūkā’’ti piyakathaṃ kathetvā mahāsattassa guṇaṃ kathentī gāthamāha –

༡༩.

19.

‘‘ན ཧི ནཱུནཱཡཾ རཱཛཔུཏྟཱི, ཀུསེ སཱཏམྤི ཝིནྡཏི།

‘‘Na hi nūnāyaṃ rājaputtī, kuse sātampi vindati;

ཨཱལཱ༹རིཀེ བྷཏེ པོསེ, ཝེཏནེན ཨནཏྠིཀེ’’ཏི༎

Āḷārike bhate pose, vetanena anatthike’’ti.

ཏསྶཏྠོ – ཨེཀཾསེན ཨཡཾ རཱཛཔུཏྟཱི པུབྦེ ཀུསཱཝཏཱིནགརེ ཀུསནརིནྡསྶ སནྟིཀེ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཝཏྠཱལངྐཱརཝསེན ཨཔྤམཏྟཀམྤི སཱཏཾ ན ཝིནྡཏི ན ལབྷཏི, ཏམྦཱུལམཏྟམྤི ཨེཏེན ཨེཏིསྶཱ དིནྣཔུབྦཾ ན བྷཝིསྶཏི། ཀིཾཀཱརཎཱ? ཨིཏྠིཡོ ནཱམ ཨེཀདིཝསམྤི ཨངྐཾ ཨཝཏྠརིཏྭཱ ནིཔནྣསཱམིཀམྷི ཧདཡཾ བྷིནྡིཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཨཡཾ པན ཨཱལཱ༹རིཀེ བྷཏེ པོསེ ཨཱལཱ༹རིཀཏྟཉྩ བྷཏཀཏྟཉྩ ཨུཔགཏེ ཨེཏསྨིཾ པུརིསེ མཱུལེནཔི ཨནཏྠིཀེ ཀེཝལཾ ཏཾཡེཝ ནིསྶཱཡ རཛྫཾ པཧཱཡ ཨཱགནྟྭཱ ཨེཝཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝནྟེ པཊིསནྠཱརམཏྟམྤི ན ཀརོཏི, སཙེཔི ཏེ, ཨམྨ, ཏསྨིཾ སིནེཧོ ནཏྠི, སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨགྒརཱཛཱ མཾ ནིསྶཱཡ ཀིལམཏཱིཏི ཏསྶ ཀིཉྩིདེཝ དཱཏུཾ ཨརཧསཱིཏི།

Tassattho – ekaṃsena ayaṃ rājaputtī pubbe kusāvatīnagare kusanarindassa santike mālāgandhavilepanavatthālaṅkāravasena appamattakampi sātaṃ na vindati na labhati, tambūlamattampi etena etissā dinnapubbaṃ na bhavissati. Kiṃkāraṇā? Itthiyo nāma ekadivasampi aṅkaṃ avattharitvā nipannasāmikamhi hadayaṃ bhindituṃ na sakkonti, ayaṃ pana āḷārike bhate pose āḷārikattañca bhatakattañca upagate etasmiṃ purise mūlenapi anatthike kevalaṃ taṃyeva nissāya rajjaṃ pahāya āgantvā evaṃ dukkhaṃ anubhavante paṭisanthāramattampi na karoti, sacepi te, amma, tasmiṃ sineho natthi, sakalajambudīpe aggarājā maṃ nissāya kilamatīti tassa kiñcideva dātuṃ arahasīti.

སཱ ཏཾ སུཏྭཱ ཁུཛྫཱཡ ཀུཛ྄ཛྷི། ཨཐ ནཾ ཁུཛྫཱ གཱིཝཱཡཾ གཧེཏྭཱ ཨནྟོགབྦྷེ ཁིཔིཏྭཱ སཡཾ བཧི ཧུཏྭཱ དྭཱརཾ པིདྷཱཡ ཨཱཝིཉྪནརཛྫུམྷི ཨོལམྦནྟཱི ཨཊྛཱསི། པབྷཱཝཏཱི ཏཾ གཧེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱི དྭཱརམཱུལེ ཋཏྭཱ ཨཀྐོསནྟཱི ཨིཏརཾ གཱཐམཱཧ –

Sā taṃ sutvā khujjāya kujjhi. Atha naṃ khujjā gīvāyaṃ gahetvā antogabbhe khipitvā sayaṃ bahi hutvā dvāraṃ pidhāya āviñchanarajjumhi olambantī aṭṭhāsi. Pabhāvatī taṃ gahetuṃ asakkontī dvāramūle ṭhatvā akkosantī itaraṃ gāthamāha –

༢༠.

20.

‘‘ན ཧི ནཱུནཱཡཾ སཱ ཁུཛྫཱ, ལབྷཏི ཛིཝ྄ཧཱཡ ཚེདནཾ།

‘‘Na hi nūnāyaṃ sā khujjā, labhati jivhāya chedanaṃ;

སུནིསིཏེན སཏྠེན, ཨེཝཾ དུབྦྷཱསིཏཾ བྷཎ’’ནྟི༎

Sunisitena satthena, evaṃ dubbhāsitaṃ bhaṇa’’nti.

ཏཏྠ སུནིསིཏེནཱཏི སུཊྛུ ནིསིཏེན ཏིཁིཎསཏྠེན། ཨེཝཾ དུབྦྷཱསིཏནྟི ཨེཝཾ ཨསོཏབྦཡུཏྟཀཾ དུབྦྷཱསིཏཾ བྷཎནྟཱི།

Tattha sunisitenāti suṭṭhu nisitena tikhiṇasatthena. Evaṃ dubbhāsitanti evaṃ asotabbayuttakaṃ dubbhāsitaṃ bhaṇantī.

ཨཐ ཁུཛྫཱ ཨཱཝིཉྩནརཛྫུཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏཱཝ ‘‘ནིཔྤཉྙེ དུབྦིནཱིཏེ ཏཝ རཱུཔཾ ཀིཾ ཀརིསྶཏི, ཀིཾ མཡཾ ཏཝ རཱུཔཾ ཁཱདིཏྭཱ ཡཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེརསཧི གཱཐཱཧི བོདྷིསཏྟསྶ གུཎཾ པཀཱསེནྟཱི ཁུཛྫཱགཛྫིཏཾ ནཱམ གཛྫི –

Atha khujjā āviñcanarajjuṃ gahetvā ṭhitāva ‘‘nippaññe dubbinīte tava rūpaṃ kiṃ karissati, kiṃ mayaṃ tava rūpaṃ khāditvā yāpessāmā’’ti vatvā terasahi gāthāhi bodhisattassa guṇaṃ pakāsentī khujjāgajjitaṃ nāma gajji –

༢༡.

21.

‘‘མཱ ནཾ རཱུཔེན པཱམེསི, ཨཱརོཧེན པབྷཱཝཏི།