| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဒီဃနိကာယ • Dīghanikāya |
၅. ကူဋဒန္တသုတ္တံ
5. Kūṭadantasuttaṃ
ခာဏုမတကဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကာ
Khāṇumatakabrāhmaṇagahapatikā
၃၂၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ မဂဓေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ယေန ခာဏုမတံ နာမ မဂဓာနံ ဗ္ရာဟ္မဏဂာမော တဒဝသရိ။ တတ္ရ သုဒံ ဘဂဝာ ခာဏုမတေ ဝိဟရတိ အမ္ဗလဋ္ဌိကာယံ။ တေန ခော ပန သမယေန ကူဋဒန္တော ဗ္ရာဟ္မဏော ခာဏုမတံ အဇ္ဈာဝသတိ သတ္တုသ္သဒံ သတိဏကဋ္ဌောဒကံ သဓညံ ရာဇဘောဂ္ဂံ ရညာ မာဂဓေန သေနိယေန ဗိမ္ဗိသာရေန ဒိန္နံ ရာဇဒာယံ ဗ္ရဟ္မဒေယ္ယံ။ တေန ခော ပန သမယေန ကူဋဒန္တသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ မဟာယညော ဥပက္ခဋော ဟောတိ။ သတ္တ စ ဥသဘသတာနိ သတ္တ စ ဝစ္ဆတရသတာနိ သတ္တ စ ဝစ္ဆတရီသတာနိ သတ္တ စ အဇသတာနိ သတ္တ စ ဥရဗ္ဘသတာနိ ထူဏူပနီတာနိ ဟောန္တိ ယညတ္ထာယ။
323. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā magadhesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi yena khāṇumataṃ nāma magadhānaṃ brāhmaṇagāmo tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā khāṇumate viharati ambalaṭṭhikāyaṃ. Tena kho pana samayena kūṭadanto brāhmaṇo khāṇumataṃ ajjhāvasati sattussadaṃ satiṇakaṭṭhodakaṃ sadhaññaṃ rājabhoggaṃ raññā māgadhena seniyena bimbisārena dinnaṃ rājadāyaṃ brahmadeyyaṃ. Tena kho pana samayena kūṭadantassa brāhmaṇassa mahāyañño upakkhaṭo hoti. Satta ca usabhasatāni satta ca vacchatarasatāni satta ca vacchatarīsatāni satta ca ajasatāni satta ca urabbhasatāni thūṇūpanītāni honti yaññatthāya.
၃၂၄. အသ္သောသုံ ခော ခာဏုမတကာ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကာ – ‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော သက္ယပုတ္တော သက္ယကုလာ ပဗ္ဗဇိတော မဂဓေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ခာဏုမတံ အနုပ္ပတ္တော ခာဏုမတေ ဝိဟရတိ အမ္ဗလဋ္ဌိကာယံ။ တံ ခော ပန ဘဝန္တံ ဂောတမံ ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ’တိ ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗ္ရဟ္မကံ သသ္သမဏဗ္ရာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုသ္သံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ သာဓု ခော ပန တထာရူပာနံ အရဟတံ ဒသ္သနံ ဟောတီ’’တိ။
324. Assosuṃ kho khāṇumatakā brāhmaṇagahapatikā – ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito magadhesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi khāṇumataṃ anuppatto khāṇumate viharati ambalaṭṭhikāyaṃ. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti . So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti.
၃၂၅. အထ ခော ခာဏုမတကာ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကာ ခာဏုမတာ နိက္ခမိတ္ဝာ သင္ဃသင္ဃီ ဂဏီဘူတာ ယေန အမ္ဗလဋ္ဌိကာ တေနုပသင္ကမန္တိ။
325. Atha kho khāṇumatakā brāhmaṇagahapatikā khāṇumatā nikkhamitvā saṅghasaṅghī gaṇībhūtā yena ambalaṭṭhikā tenupasaṅkamanti.
၃၂၆. တေန ခော ပန သမယေန ကူဋဒန္တော ဗ္ရာဟ္မဏော ဥပရိပာသာဒေ ဒိဝာသေယ္ယံ ဥပဂတော ဟောတိ။ အဒ္ဒသာ ခော ကူဋဒန္တော ဗ္ရာဟ္မဏော ခာဏုမတကေ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကေ ခာဏုမတာ နိက္ခမိတ္ဝာ သင္ဃသင္ဃီ ဂဏီဘူတေ ယေန အမ္ဗလဋ္ဌိကာ တေနုပသင္ကမန္တေ။ ဒိသ္ဝာ ခတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကိံ နု ခော, ဘော ခတ္တေ, ခာဏုမတကာ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကာ ခာဏုမတာ နိက္ခမိတ္ဝာ သင္ဃသင္ဃီ ဂဏီဘူတာ ယေန အမ္ဗလဋ္ဌိကာ တေနုပသင္ကမန္တီ’’တိ?
326. Tena kho pana samayena kūṭadanto brāhmaṇo uparipāsāde divāseyyaṃ upagato hoti. Addasā kho kūṭadanto brāhmaṇo khāṇumatake brāhmaṇagahapatike khāṇumatā nikkhamitvā saṅghasaṅghī gaṇībhūte yena ambalaṭṭhikā tenupasaṅkamante. Disvā khattaṃ āmantesi – ‘‘kiṃ nu kho, bho khatte, khāṇumatakā brāhmaṇagahapatikā khāṇumatā nikkhamitvā saṅghasaṅghī gaṇībhūtā yena ambalaṭṭhikā tenupasaṅkamantī’’ti?
၃၂၇. ‘‘အတ္ထိ ခော, ဘော, သမဏော ဂောတမော သက္ယပုတ္တော သက္ယကုလာ ပဗ္ဗဇိတော မဂဓေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ခာဏုမတံ အနုပ္ပတ္တော, ခာဏုမတေ ဝိဟရတိ အမ္ဗလဋ္ဌိကာယံ။ တံ ခော ပန ဘဝန္တံ ဂောတမံ ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ’တိ။ တမေတေ ဘဝန္တံ ဂောတမံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမန္တီ’’တိ။
327. ‘‘Atthi kho, bho, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito magadhesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi khāṇumataṃ anuppatto, khāṇumate viharati ambalaṭṭhikāyaṃ. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. Tamete bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamantī’’ti.
၃၂၈. အထ ခော ကူဋဒန္တသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုတံ ခော ပန မေတံ – ‘သမဏော ဂောတမော တိဝိဓံ ယညသမ္ပဒံ သောဠသပရိက္ခာရံ ဇာနာတီ’တိ။ န ခော ပနာဟံ ဇာနာမိ တိဝိဓံ ယညသမ္ပဒံ သောဠသပရိက္ခာရံ။ ဣစ္ဆာမိ စာဟံ မဟာယညံ ယဇိတုံ။ ယံနူနာဟံ သမဏံ ဂောတမံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ တိဝိဓံ ယညသမ္ပဒံ သောဠသပရိက္ခာရံ ပုစ္ဆေယ္ယ’’န္တိ။
328. Atha kho kūṭadantassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘sutaṃ kho pana metaṃ – ‘samaṇo gotamo tividhaṃ yaññasampadaṃ soḷasaparikkhāraṃ jānātī’ti. Na kho panāhaṃ jānāmi tividhaṃ yaññasampadaṃ soḷasaparikkhāraṃ. Icchāmi cāhaṃ mahāyaññaṃ yajituṃ. Yaṃnūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitvā tividhaṃ yaññasampadaṃ soḷasaparikkhāraṃ puccheyya’’nti.
၃၂၉. အထ ခော ကူဋဒန္တော ဗ္ရာဟ္မဏော ခတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘော ခတ္တေ, ယေန ခာဏုမတကာ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကာ တေနုပသင္ကမ။ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ခာဏုမတကေ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကေ ဧဝံ ဝဒေဟိ – ‘ကူဋဒန္တော, ဘော, ဗ္ရာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘‘အာဂမေန္တု ကိရ ဘဝန္တော, ကူဋဒန္တောပိ ဗ္ရာဟ္မဏော သမဏံ ဂောတမံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိသ္သတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခော သော ခတ္တာ ကူဋဒန္တသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ခာဏုမတကာ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကာ တေနုပသင္ကမိ။ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ခာဏုမတကေ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကေ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကူဋဒန္တော, ဘော, ဗ္ရာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘အာဂမေန္တု ကိရ ဘောန္တော, ကူဋဒန္တောပိ ဗ္ရာဟ္မဏော သမဏံ ဂောတမံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိသ္သတီ’’’တိ။
329. Atha kho kūṭadanto brāhmaṇo khattaṃ āmantesi – ‘‘tena hi, bho khatte, yena khāṇumatakā brāhmaṇagahapatikā tenupasaṅkama. Upasaṅkamitvā khāṇumatake brāhmaṇagahapatike evaṃ vadehi – ‘kūṭadanto, bho, brāhmaṇo evamāha – ‘‘āgamentu kira bhavanto, kūṭadantopi brāhmaṇo samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissatī’’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho so khattā kūṭadantassa brāhmaṇassa paṭissutvā yena khāṇumatakā brāhmaṇagahapatikā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā khāṇumatake brāhmaṇagahapatike etadavoca – ‘‘kūṭadanto, bho, brāhmaṇo evamāha – ‘āgamentu kira bhonto, kūṭadantopi brāhmaṇo samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissatī’’’ti.
ကူဋဒန္တဂုဏကထာ
Kūṭadantaguṇakathā
၃၃၀. တေန ခော ပန သမယေန အနေကာနိ ဗ္ရာဟ္မဏသတာနိ ခာဏုမတေ ပဋိဝသန္တိ – ‘‘ကူဋဒန္တသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ မဟာယညံ အနုဘဝိသ္သာမာ’’တိ။ အသ္သောသုံ ခော တေ ဗ္ရာဟ္မဏာ – ‘‘ကူဋဒန္တော ကိရ ဗ္ရာဟ္မဏော သမဏံ ဂောတမံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိသ္သတီ’’တိ။ အထ ခော တေ ဗ္ရာဟ္မဏာ ယေန ကူဋဒန္တော ဗ္ရာဟ္မဏော တေနုပသင္ကမိံသု။
330. Tena kho pana samayena anekāni brāhmaṇasatāni khāṇumate paṭivasanti – ‘‘kūṭadantassa brāhmaṇassa mahāyaññaṃ anubhavissāmā’’ti. Assosuṃ kho te brāhmaṇā – ‘‘kūṭadanto kira brāhmaṇo samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissatī’’ti. Atha kho te brāhmaṇā yena kūṭadanto brāhmaṇo tenupasaṅkamiṃsu.
၃၃၁. ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ကူဋဒန္တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘သစ္စံ ကိရ ဘဝံ ကူဋဒန္တော သမဏံ ဂောတမံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိသ္သတီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ ခော မေ, ဘော, ဟောတိ – ‘အဟမ္ပိ သမဏံ ဂောတမံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိသ္သာမီ’’’တိ။
331. Upasaṅkamitvā kūṭadantaṃ brāhmaṇaṃ etadavocuṃ – ‘‘saccaṃ kira bhavaṃ kūṭadanto samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissatī’’ti? ‘‘Evaṃ kho me, bho, hoti – ‘ahampi samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissāmī’’’ti.
‘‘မာ ဘဝံ ကူဋဒန္တော သမဏံ ဂောတမံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိ။ န အရဟတိ ဘဝံ ကူဋဒန္တော သမဏံ ဂောတမံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိတုံ။ သစေ ဘဝံ ကူဋဒန္တော သမဏံ ဂောတမံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိသ္သတိ, ဘောတော ကူဋဒန္တသ္သ ယသော ဟာယိသ္သတိ, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ယသော အဘိဝဍ္ဎိသ္သတိ။ ယမ္ပိ ဘောတော ကူဋဒန္တသ္သ ယသော ဟာယိသ္သတိ, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ယသော အဘိဝဍ္ဎိသ္သတိ, ဣမိနာပင္ဂေန န အရဟတိ ဘဝံ ကူဋဒန္တော သမဏံ ဂောတမံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိတုံ။ သမဏော တ္ဝေဝ ဂောတမော အရဟတိ ဘဝန္တံ ကူဋဒန္တံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိတုံ ။
‘‘Mā bhavaṃ kūṭadanto samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkami. Na arahati bhavaṃ kūṭadanto samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Sace bhavaṃ kūṭadanto samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissati, bhoto kūṭadantassa yaso hāyissati, samaṇassa gotamassa yaso abhivaḍḍhissati. Yampi bhoto kūṭadantassa yaso hāyissati, samaṇassa gotamassa yaso abhivaḍḍhissati, imināpaṅgena na arahati bhavaṃ kūṭadanto samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Samaṇo tveva gotamo arahati bhavantaṃ kūṭadantaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ .
‘‘ဘဝဉ္ဟိ ကူဋဒန္တော ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂာ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝာဒေန။ ယမ္ပိ ဘဝံ ကူဋဒန္တော ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂာ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝာဒေန, ဣမိနာပင္ဂေန န အရဟတိ ဘဝံ ကူဋဒန္တော သမဏံ ဂောတမံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိတုံ။ သမဏော တ္ဝေဝ ဂောတမော အရဟတိ ဘဝန္တံ ကူဋဒန္တံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိတုံ။
‘‘Bhavañhi kūṭadanto ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena. Yampi bhavaṃ kūṭadanto ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena, imināpaṅgena na arahati bhavaṃ kūṭadanto samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Samaṇo tveva gotamo arahati bhavantaṃ kūṭadantaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ.
‘‘ဘဝဉ္ဟိ ကူဋဒန္တော အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂော ပဟူတဝိတ္တူပကရဏော ပဟူတဇာတရူပရဇတော။ပေ.။
‘‘Bhavañhi kūṭadanto aḍḍho mahaddhano mahābhogo pahūtavittūpakaraṇo pahūtajātarūparajato…pe…
‘‘ဘဝဉ္ဟိ ကူဋဒန္တော အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော တိဏ္ဏံ ဝေဒာနံ ပာရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒာနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ ပဒကော ဝေယ္ယာကရဏော လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော။ပေ.။
‘‘Bhavañhi kūṭadanto ajjhāyako mantadharo tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ padako veyyākaraṇo lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo…pe…
‘‘ဘဝဉ္ဟိ ကူဋဒန္တော အဘိရူပော ဒသ္သနီယော ပာသာဒိကော ပရမာယ ဝဏ္ဏပောက္ခရတာယ သမန္နာဂတော ဗ္ရဟ္မဝဏ္ဏီ ဗ္ရဟ္မဝစ္ဆသီ အခုဒ္ဒာဝကာသော ဒသ္သနာယ။ပေ.။
‘‘Bhavañhi kūṭadanto abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato brahmavaṇṇī brahmavacchasī akhuddāvakāso dassanāya…pe…
‘‘ဘဝဉ္ဟိ ကူဋဒန္တော သီလဝာ ဝုဒ္ဓသီလီ ဝုဒ္ဓသီလေန သမန္နာဂတော။ပေ.။
‘‘Bhavañhi kūṭadanto sīlavā vuddhasīlī vuddhasīlena samannāgato…pe…
‘‘ဘဝဉ္ဟိ ကူဋဒန္တော ကလ္ယာဏဝာစော ကလ္ယာဏဝာက္ကရဏော ပောရိယာ ဝာစာယ သမန္နာဂတော ဝိသ္သဋ္ဌာယ အနေလဂလာယ အတ္ထသ္သ ဝိညာပနိယာ။ပေ.။
‘‘Bhavañhi kūṭadanto kalyāṇavāco kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā…pe…
‘‘ဘဝဉ္ဟိ ကူဋဒန္တော ဗဟူနံ အာစရိယပာစရိယော တီဏိ မာဏဝကသတာနိ မန္တေ ဝာစေတိ, ဗဟူ ခော ပန နာနာဒိသာ နာနာဇနပဒာ မာဏဝကာ အာဂစ္ဆန္တိ ဘောတော ကူဋဒန္တသ္သ သန္တိကေ မန္တတ္ထိကာ မန္တေ အဓိယိတုကာမာ။ပေ.။
‘‘Bhavañhi kūṭadanto bahūnaṃ ācariyapācariyo tīṇi māṇavakasatāni mante vāceti, bahū kho pana nānādisā nānājanapadā māṇavakā āgacchanti bhoto kūṭadantassa santike mantatthikā mante adhiyitukāmā…pe…
‘‘ဘဝဉ္ဟိ ကူဋဒန္တော ဇိဏ္ဏော ဝုဒ္ဓော မဟလ္လကော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော။ သမဏော ဂောတမော တရုဏော စေဝ တရုဏပဗ္ဗဇိတော စ။ပေ.။
‘‘Bhavañhi kūṭadanto jiṇṇo vuddho mahallako addhagato vayoanuppatto. Samaṇo gotamo taruṇo ceva taruṇapabbajito ca…pe…
‘‘ဘဝဉ္ဟိ ကူဋဒန္တော ရညော မာဂဓသ္သ သေနိယသ္သ ဗိမ္ဗိသာရသ္သ သက္ကတော ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော။ပေ.။
‘‘Bhavañhi kūṭadanto rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa sakkato garukato mānito pūjito apacito…pe…
‘‘ဘဝဉ္ဟိ ကူဋဒန္တော ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ပောက္ခရသာတိသ္သ သက္ကတော ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော။ပေ.။
‘‘Bhavañhi kūṭadanto brāhmaṇassa pokkharasātissa sakkato garukato mānito pūjito apacito…pe…
‘‘ဘဝဉ္ဟိ ကူဋဒန္တော ခာဏုမတံ အဇ္ဈာဝသတိ သတ္တုသ္သဒံ သတိဏကဋ္ဌောဒကံ သဓညံ ရာဇဘောဂ္ဂံ ရညာ မာဂဓေန သေနိယေန ဗိမ္ဗိသာရေန ဒိန္နံ ရာဇဒာယံ ဗ္ရဟ္မဒေယ္ယံ။ ယမ္ပိ ဘဝံ ကူဋဒန္တော ခာဏုမတံ အဇ္ဈာဝသတိ သတ္တုသ္သဒံ သတိဏကဋ္ဌောဒကံ သဓညံ ရာဇဘောဂ္ဂံ, ရညာ မာဂဓေန သေနိယေန ဗိမ္ဗိသာရေန ဒိန္နံ ရာဇဒာယံ ဗ္ရဟ္မဒေယ္ယံ, ဣမိနာပင္ဂေန န အရဟတိ ဘဝံ ကူဋဒန္တော သမဏံ ဂောတမံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိတုံ။ သမဏောတ္ဝေဝ ဂောတမော အရဟတိ ဘဝန္တံ ကူဋဒန္တံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိတု’’န္တိ။
‘‘Bhavañhi kūṭadanto khāṇumataṃ ajjhāvasati sattussadaṃ satiṇakaṭṭhodakaṃ sadhaññaṃ rājabhoggaṃ raññā māgadhena seniyena bimbisārena dinnaṃ rājadāyaṃ brahmadeyyaṃ. Yampi bhavaṃ kūṭadanto khāṇumataṃ ajjhāvasati sattussadaṃ satiṇakaṭṭhodakaṃ sadhaññaṃ rājabhoggaṃ, raññā māgadhena seniyena bimbisārena dinnaṃ rājadāyaṃ brahmadeyyaṃ, imināpaṅgena na arahati bhavaṃ kūṭadanto samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Samaṇotveva gotamo arahati bhavantaṃ kūṭadantaṃ dassanāya upasaṅkamitu’’nti.
ဗုဒ္ဓဂုဏကထာ
Buddhaguṇakathā
၃၃၂. ဧဝံ ဝုတ္တေ ကူဋဒန္တော ဗ္ရာဟ္မဏော တေ ဗ္ရာဟ္မဏေ ဧတဒဝောစ –
332. Evaṃ vutte kūṭadanto brāhmaṇo te brāhmaṇe etadavoca –
‘‘တေန ဟိ, ဘော, မမပိ သုဏာထ, ယထာ မယမေဝ အရဟာမ တံ ဘဝန္တံ ဂောတမံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိတုံ, န တ္ဝေဝ အရဟတိ သော ဘဝံ ဂောတမော အမ္ဟာကံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိတုံ။ သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂာ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝာဒေန။ ယမ္ပိ, ဘော, သမဏော ဂောတမော ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂာ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝာဒေန, ဣမိနာပင္ဂေန န အရဟတိ သော ဘဝံ ဂောတမော အမ္ဟာကံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိတုံ။ အထ ခော မယမေဝ အရဟာမ တံ ဘဝန္တံ ဂောတမံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိတုံ။
‘‘Tena hi, bho, mamapi suṇātha, yathā mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, na tveva arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Samaṇo khalu, bho, gotamo ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena. Yampi, bho, samaṇo gotamo ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena, imināpaṅgena na arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Atha kho mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ.
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော မဟန္တံ ဉာတိသင္ဃံ ဩဟာယ ပဗ္ဗဇိတော။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo mahantaṃ ñātisaṅghaṃ ohāya pabbajito…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော ပဟူတံ ဟိရညသုဝဏ္ဏံ ဩဟာယ ပဗ္ဗဇိတော ဘူမိဂတဉ္စ ဝေဟာသဋ္ဌံ စ။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo pahūtaṃ hiraññasuvaṇṇaṃ ohāya pabbajito bhūmigatañca vehāsaṭṭhaṃ ca…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော ဒဟရောဝ သမာနော ယုဝာ သုသုကာဠကေသော ဘဒ္ရေန ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတော ပဌမေန ဝယသာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo daharova samāno yuvā susukāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော အကာမကာနံ မာတာပိတူနံ အသ္သုမုခာနံ ရုဒန္တာနံ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo akāmakānaṃ mātāpitūnaṃ assumukhānaṃ rudantānaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော အဘိရူပော ဒသ္သနီယော ပာသာဒိကော ပရမာယ ဝဏ္ဏပောက္ခရတာယ သမန္နာဂတော ဗ္ရဟ္မဝဏ္ဏီ ဗ္ရဟ္မဝစ္ဆသီ အခုဒ္ဒာဝကာသော ဒသ္သနာယ ။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato brahmavaṇṇī brahmavacchasī akhuddāvakāso dassanāya …pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော သီလဝာ အရိယသီလီ ကုသလသီလီ ကုသလသီလေန သမန္နာဂတော။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo sīlavā ariyasīlī kusalasīlī kusalasīlena samannāgato…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော ကလ္ယာဏဝာစော ကလ္ယာဏဝာက္ကရဏော ပောရိယာ ဝာစာယ သမန္နာဂတော ဝိသ္သဋ္ဌာယ အနေလဂလာယ အတ္ထသ္သ ဝိညာပနိယာ။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo kalyāṇavāco kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော ဗဟူနံ အာစရိယပာစရိယော။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo bahūnaṃ ācariyapācariyo…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော ခီဏကာမရာဂော ဝိဂတစာပလ္လော။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo khīṇakāmarāgo vigatacāpallo…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော ကမ္မဝာဒီ ကိရိယဝာဒီ အပာပပုရေက္ခာရော ဗ္ရဟ္မညာယ ပဇာယ။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo kammavādī kiriyavādī apāpapurekkhāro brahmaññāya pajāya…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော ဥစ္စာ ကုလာ ပဗ္ဗဇိတော အသမ္ဘိန္နခတ္တိယကုလာ။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo uccā kulā pabbajito asambhinnakhattiyakulā…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော အဍ္ဎာ ကုလာ ပဗ္ဗဇိတော မဟဒ္ဓနာ မဟာဘောဂာ။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo aḍḍhā kulā pabbajito mahaddhanā mahābhogā…pe…
‘‘သမဏံ ခလု, ဘော, ဂောတမံ တိရောရဋ္ဌာ တိရောဇနပဒာ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိတုံ အာဂစ္ဆန္တိ။ပေ.။
‘‘Samaṇaṃ khalu, bho, gotamaṃ tiroraṭṭhā tirojanapadā pañhaṃ pucchituṃ āgacchanti…pe…
‘‘သမဏံ ခလု, ဘော, ဂောတမံ အနေကာနိ ဒေဝတာသဟသ္သာနိ ပာဏေဟိ သရဏံ ဂတာနိ။ပေ.။
‘‘Samaṇaṃ khalu, bho, gotamaṃ anekāni devatāsahassāni pāṇehi saraṇaṃ gatāni…pe…
‘‘သမဏံ ခလု, ဘော, ဂောတမံ ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ’ တိ။ပေ.။
‘‘Samaṇaṃ khalu, bho, gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ ti…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော ဒ္ဝတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi samannāgato…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော ဧဟိသ္ဝာဂတဝာဒီ သခိလော သမ္မောဒကော အဗ္ဘာကုဋိကော ဥတ္တာနမုခော ပုဗ္ဗဘာသီ။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo ehisvāgatavādī sakhilo sammodako abbhākuṭiko uttānamukho pubbabhāsī…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော စတုန္နံ ပရိသာနံ သက္ကတော ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo catunnaṃ parisānaṃ sakkato garukato mānito pūjito apacito…pe…
‘‘သမဏေ ခလု, ဘော, ဂောတမေ ဗဟူ ဒေဝာ စ မနုသ္သာ စ အဘိပ္ပသန္နာ။ပေ.။
‘‘Samaṇe khalu, bho, gotame bahū devā ca manussā ca abhippasannā…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော ယသ္မိံ ဂာမေ ဝာ နိဂမေ ဝာ ပဋိဝသတိ န တသ္မိံ ဂာမေ ဝာ နိဂမေ ဝာ အမနုသ္သာ မနုသ္သေ ဝိဟေဌေန္တိ။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo yasmiṃ gāme vā nigame vā paṭivasati na tasmiṃ gāme vā nigame vā amanussā manusse viheṭhenti…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော သင္ဃီ ဂဏီ ဂဏာစရိယော ပုထုတိတ္ထကရာနံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယထာ ခော ပန, ဘော, ဧတေသံ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာနံ ယထာ ဝာ တထာ ဝာ ယသော သမုဒာဂစ္ဆတိ, န ဟေဝံ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ယသော သမုဒာဂတော။ အထ ခော အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒာယ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ယသော သမုဒာဂတော။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo saṅghī gaṇī gaṇācariyo puthutitthakarānaṃ aggamakkhāyati, yathā kho pana, bho, etesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ yathā vā tathā vā yaso samudāgacchati, na hevaṃ samaṇassa gotamassa yaso samudāgato. Atha kho anuttarāya vijjācaraṇasampadāya samaṇassa gotamassa yaso samudāgato…pe…
‘‘သမဏံ ခလု, ဘော, ဂောတမံ ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော သပုတ္တော သဘရိယော သပရိသော သာမစ္စော ပာဏေဟိ သရဏံ ဂတော။ပေ.။
‘‘Samaṇaṃ khalu, bho, gotamaṃ rājā māgadho seniyo bimbisāro saputto sabhariyo sapariso sāmacco pāṇehi saraṇaṃ gato…pe…
‘‘သမဏံ ခလု, ဘော, ဂောတမံ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သပုတ္တော သဘရိယော သပရိသော သာမစ္စော ပာဏေဟိ သရဏံ ဂတော။ပေ.။
‘‘Samaṇaṃ khalu, bho, gotamaṃ rājā pasenadi kosalo saputto sabhariyo sapariso sāmacco pāṇehi saraṇaṃ gato…pe…
‘‘သမဏံ ခလု, ဘော, ဂောတမံ ဗ္ရာဟ္မဏော ပောက္ခရသာတိ သပုတ္တော သဘရိယော သပရိသော သာမစ္စော ပာဏေဟိ သရဏံ ဂတော။ပေ.။
‘‘Samaṇaṃ khalu, bho, gotamaṃ brāhmaṇo pokkharasāti saputto sabhariyo sapariso sāmacco pāṇehi saraṇaṃ gato…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော ရညော မာဂဓသ္သ သေနိယသ္သ ဗိမ္ဗိသာရသ္သ သက္ကတော ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa sakkato garukato mānito pūjito apacito…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော ရညော ပသေနဒိသ္သ ကောသလသ္သ သက္ကတော ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo rañño pasenadissa kosalassa sakkato garukato mānito pūjito apacito…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ပောက္ခရသာတိသ္သ သက္ကတော ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော။ပေ.။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo brāhmaṇassa pokkharasātissa sakkato garukato mānito pūjito apacito…pe…
‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော ခာဏုမတံ အနုပ္ပတ္တော ခာဏုမတေ ဝိဟရတိ အမ္ဗလဋ္ဌိကာယံ။ ယေ ခော ပန, ဘော, ကေစိ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ အမ္ဟာကံ ဂာမခေတ္တံ အာဂစ္ဆန္တိ, အတိထီ နော တေ ဟောန္တိ။ အတိထီ ခော ပနမ္ဟေဟိ သက္ကာတဗ္ဗာ ဂရုကာတဗ္ဗာ မာနေတဗ္ဗာ ပူဇေတဗ္ဗာ အပစေတဗ္ဗာ။ ယမ္ပိ, ဘော, သမဏော ဂောတမော ခာဏုမတံ အနုပ္ပတ္တော ခာဏုမတေ ဝိဟရတိ အမ္ဗလဋ္ဌိကာယံ, အတိထိမ္ဟာကံ သမဏော ဂောတမော။ အတိထိ ခော ပနမ္ဟေဟိ သက္ကာတဗ္ဗော ဂရုကာတဗ္ဗော မာနေတဗ္ဗော ပူဇေတဗ္ဗော အပစေတဗ္ဗော။ ဣမိနာပင္ဂေန နာရဟတိ သော ဘဝံ ဂောတမော အမ္ဟာကံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိတုံ။ အထ ခော မယမေဝ အရဟာမ တံ ဘဝန္တံ ဂောတမံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိတုံ။ ဧတ္တကေ ခော အဟံ, ဘော, တသ္သ ဘောတော ဂောတမသ္သ ဝဏ္ဏေ ပရိယာပုဏာမိ, နော စ ခော သော ဘဝံ ဂောတမော ဧတ္တကဝဏ္ဏော။ အပရိမာဏဝဏ္ဏော ဟိ သော ဘဝံ ဂောတမော’’တိ။
‘‘Samaṇo khalu, bho, gotamo khāṇumataṃ anuppatto khāṇumate viharati ambalaṭṭhikāyaṃ. Ye kho pana, bho, keci samaṇā vā brāhmaṇā vā amhākaṃ gāmakhettaṃ āgacchanti, atithī no te honti. Atithī kho panamhehi sakkātabbā garukātabbā mānetabbā pūjetabbā apacetabbā. Yampi, bho, samaṇo gotamo khāṇumataṃ anuppatto khāṇumate viharati ambalaṭṭhikāyaṃ, atithimhākaṃ samaṇo gotamo. Atithi kho panamhehi sakkātabbo garukātabbo mānetabbo pūjetabbo apacetabbo. Imināpaṅgena nārahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Atha kho mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Ettake kho ahaṃ, bho, tassa bhoto gotamassa vaṇṇe pariyāpuṇāmi, no ca kho so bhavaṃ gotamo ettakavaṇṇo. Aparimāṇavaṇṇo hi so bhavaṃ gotamo’’ti.
၃၃၃. ဧဝံ ဝုတ္တေ, တေ ဗ္ရာဟ္မဏာ ကူဋဒန္တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ယထာ ခော ဘဝံ ကူဋဒန္တော သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဝဏ္ဏေ ဘာသတိ, ဣတော စေပိ သော ဘဝံ ဂောတမော ယောဇနသတေ ဝိဟရတိ, အလမေဝ သဒ္ဓေန ကုလပုတ္တေန ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိတုံ အပိ ပုဋောသေနာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘော, သဗ္ဗေဝ မယံ သမဏံ ဂောတမံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိသ္သာမာ’’တိ။
333. Evaṃ vutte, te brāhmaṇā kūṭadantaṃ brāhmaṇaṃ etadavocuṃ – ‘‘yathā kho bhavaṃ kūṭadanto samaṇassa gotamassa vaṇṇe bhāsati, ito cepi so bhavaṃ gotamo yojanasate viharati, alameva saddhena kulaputtena dassanāya upasaṅkamituṃ api puṭosenā’’ti. ‘‘Tena hi, bho, sabbeva mayaṃ samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissāmā’’ti.
မဟာဝိဇိတရာဇယညကထာ
Mahāvijitarājayaññakathā
၃၃၄. အထ ခော ကူဋဒန္တော ဗ္ရာဟ္မဏော မဟတာ ဗ္ရာဟ္မဏဂဏေန သဒ္ဓိံ ယေန အမ္ဗလဋ္ဌိကာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ခာဏုမတကာပိ ခော ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကာ အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု; အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု, သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု; အပ္ပေကစ္စေ ယေန ဘဂဝာ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု; အပ္ပေကစ္စေ နာမဂောတ္တံ သာဝေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု; အပ္ပေကစ္စေ တုဏ္ဟီဘူတာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။
334. Atha kho kūṭadanto brāhmaṇo mahatā brāhmaṇagaṇena saddhiṃ yena ambalaṭṭhikā yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi . Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Khāṇumatakāpi kho brāhmaṇagahapatikā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
၃၃၅. ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော ကူဋဒန္တော ဗ္ရာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သုတံ မေတံ, ဘော ဂောတမ – ‘သမဏော ဂောတမော တိဝိဓံ ယညသမ္ပဒံ သောဠသပရိက္ခာရံ ဇာနာတီ’တိ။ န ခော ပနာဟံ ဇာနာမိ တိဝိဓံ ယညသမ္ပဒံ သောဠသပရိက္ခာရံ။ ဣစ္ဆာမိ စာဟံ မဟာယညံ ယဇိတုံ။ သာဓု မေ ဘဝံ ဂောတမော တိဝိဓံ ယညသမ္ပဒံ သောဠသပရိက္ခာရံ ဒေသေတူ’’တိ။
335. Ekamantaṃ nisinno kho kūṭadanto brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bho gotama – ‘samaṇo gotamo tividhaṃ yaññasampadaṃ soḷasaparikkhāraṃ jānātī’ti. Na kho panāhaṃ jānāmi tividhaṃ yaññasampadaṃ soḷasaparikkhāraṃ. Icchāmi cāhaṃ mahāyaññaṃ yajituṃ. Sādhu me bhavaṃ gotamo tividhaṃ yaññasampadaṃ soḷasaparikkhāraṃ desetū’’ti.
၃၃၆. ‘‘တေန ဟိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, သုဏာဟိ သာဓုကံ မနသိကရောဟိ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခော ကူဋဒန္တော ဗ္ရာဟ္မဏော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဗ္ရာဟ္မဏ , ရာဇာ မဟာဝိဇိတော နာမ အဟောသိ အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂော ပဟူတဇာတရူပရဇတော ပဟူတဝိတ္တူပကရဏော ပဟူတဓနဓညော ပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂာရော။ အထ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ရညော မဟာဝိဇိတသ္သ ရဟောဂတသ္သ ပဋိသလ္လီနသ္သ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပာဒိ – ‘အဓိဂတာ ခော မေ ဝိပုလာ မာနုသကာ ဘောဂာ, မဟန္တံ ပထဝိမဏ္ဍလံ အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသာမိ , ယံနူနာဟံ မဟာယညံ ယဇေယ္ယံ, ယံ မမ အသ္သ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာ’တိ။
336. ‘‘Tena hi, brāhmaṇa, suṇāhi sādhukaṃ manasikarohi, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho kūṭadanto brāhmaṇo bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca – ‘‘bhūtapubbaṃ, brāhmaṇa , rājā mahāvijito nāma ahosi aḍḍho mahaddhano mahābhogo pahūtajātarūparajato pahūtavittūpakaraṇo pahūtadhanadhañño paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro. Atha kho, brāhmaṇa, rañño mahāvijitassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘adhigatā kho me vipulā mānusakā bhogā, mahantaṃ pathavimaṇḍalaṃ abhivijiya ajjhāvasāmi , yaṃnūnāhaṃ mahāyaññaṃ yajeyyaṃ, yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’ti.
၃၃၇. ‘‘အထ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ရာဇာ မဟာဝိဇိတော ပုရောဟိတံ ဗ္ရာဟ္မဏံ အာမန္တေတ္ဝာ ဧတဒဝောစ – ‘ဣဓ မယ္ဟံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ရဟောဂတသ္သ ပဋိသလ္လီနသ္သ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပာဒိ – အဓိဂတာ ခော မေ ဝိပုလာ မာနုသကာ ဘောဂာ , မဟန္တံ ပထဝိမဏ္ဍလံ အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသာမိ။ ယံနူနာဟံ မဟာယညံ ယဇေယ္ယံ ယံ မမ အသ္သ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာ’တိ။ ဣစ္ဆာမဟံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, မဟာယညံ ယဇိတုံ။ အနုသာသတု မံ ဘဝံ ယံ မမ အသ္သ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာ’’’တိ။
337. ‘‘Atha kho, brāhmaṇa, rājā mahāvijito purohitaṃ brāhmaṇaṃ āmantetvā etadavoca – ‘idha mayhaṃ, brāhmaṇa, rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – adhigatā kho me vipulā mānusakā bhogā , mahantaṃ pathavimaṇḍalaṃ abhivijiya ajjhāvasāmi. Yaṃnūnāhaṃ mahāyaññaṃ yajeyyaṃ yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’ti. Icchāmahaṃ, brāhmaṇa, mahāyaññaṃ yajituṃ. Anusāsatu maṃ bhavaṃ yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’’ti.
၃၃၈. ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော ရာဇာနံ မဟာဝိဇိတံ ဧတဒဝောစ – ‘ဘောတော ခော ရညော ဇနပဒော သကဏ္ဋကော သဥပ္ပီဠော, ဂာမဃာတာပိ ဒိသ္သန္တိ, နိဂမဃာတာပိ ဒိသ္သန္တိ, နဂရဃာတာပိ ဒိသ္သန္တိ , ပန္ထဒုဟနာပိ ဒိသ္သန္တိ။ ဘဝံ ခော ပန ရာဇာ ဧဝံ သကဏ္ဋကေ ဇနပဒေ သဥပ္ပီဠေ ဗလိမုဒ္ဓရေယ္ယ, အကိစ္စကာရီ အသ္သ တေန ဘဝံ ရာဇာ။ သိယာ ခော ပန ဘောတော ရညော ဧဝမသ္သ – ‘‘အဟမေတံ ဒသ္သုခီလံ ဝဓေန ဝာ ဗန္ဓေန ဝာ ဇာနိယာ ဝာ ဂရဟာယ ဝာ ပဗ္ဗာဇနာယ ဝာ သမူဟနိသ္သာမီ’’တိ, န ခော ပနေတသ္သ ဒသ္သုခီလသ္သ ဧဝံ သမ္မာ သမုဂ္ဃာတော ဟောတိ။ ယေ တေ ဟတာဝသေသကာ ဘဝိသ္သန္တိ, တေ ပစ္ဆာ ရညော ဇနပဒံ ဝိဟေဌေသ္သန္တိ။ အပိ စ ခော ဣဒံ သံဝိဓာနံ အာဂမ္မ ဧဝမေတသ္သ ဒသ္သုခီလသ္သ သမ္မာ သမုဂ္ဃာတော ဟောတိ။ တေန ဟိ ဘဝံ ရာဇာ ယေ ဘောတော ရညော ဇနပဒေ ဥသ္သဟန္တိ ကသိဂောရက္ခေ, တေသံ ဘဝံ ရာဇာ ဗီဇဘတ္တံ အနုပ္ပဒေတု။ ယေ ဘောတော ရညော ဇနပဒေ ဥသ္သဟန္တိ ဝာဏိဇ္ဇာယ, တေသံ ဘဝံ ရာဇာ ပာဘတံ အနုပ္ပဒေတု။ ယေ ဘောတော ရညော ဇနပဒေ ဥသ္သဟန္တိ ရာဇပောရိသေ, တေသံ ဘဝံ ရာဇာ ဘတ္တဝေတနံ ပကပ္ပေတု။ တေ စ မနုသ္သာ သကမ္မပသုတာ ရညော ဇနပဒံ န ဝိဟေဌေသ္သန္တိ; မဟာ စ ရညော ရာသိကော ဘဝိသ္သတိ။ ခေမဋ္ဌိတာ ဇနပဒာ အကဏ္ဋကာ အနုပ္ပီဠာ။ မနုသ္သာ မုဒာ မောဒမာနာ ဥရေ ပုတ္တေ နစ္စေန္တာ အပာရုတဃရာ မညေ ဝိဟရိသ္သန္တီ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဘော’တိ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ရာဇာ မဟာဝိဇိတော ပုရောဟိတသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေ ရညော ဇနပဒေ ဥသ္သဟိံသု ကသိဂောရက္ခေ, တေသံ ရာဇာ မဟာဝိဇိတော ဗီဇဘတ္တံ အနုပ္ပဒာသိ။ ယေ စ ရညော ဇနပဒေ ဥသ္သဟိံသု ဝာဏိဇ္ဇာယ, တေသံ ရာဇာ မဟာဝိဇိတော ပာဘတံ အနုပ္ပဒာသိ။ ယေ စ ရညော ဇနပဒေ ဥသ္သဟိံသု ရာဇပောရိသေ, တေသံ ရာဇာ မဟာဝိဇိတော ဘတ္တဝေတနံ ပကပ္ပေသိ။ တေ စ မနုသ္သာ သကမ္မပသုတာ ရညော ဇနပဒံ န ဝိဟေဌိံသု, မဟာ စ ရညော ရာသိကော အဟောသိ။ ခေမဋ္ဌိတာ ဇနပဒာ အကဏ္ဋကာ အနုပ္ပီဠာ မနုသ္သာ မုဒာ မောဒမာနာ ဥရေ ပုတ္တေ နစ္စေန္တာ အပာရုတဃရာ မညေ ဝိဟရိံသု။ အထ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ရာဇာ မဟာဝိဇိတော ပုရောဟိတံ ဗ္ရာဟ္မဏံ အာမန္တေတ္ဝာ ဧတဒဝောစ – ‘သမူဟတော ခော မေ ဘောတော ဒသ္သုခီလော, ဘောတော သံဝိဓာနံ အာဂမ္မ မဟာ စ မေ ရာသိကော။ ခေမဋ္ဌိတာ ဇနပဒာ အကဏ္ဋကာ အနုပ္ပီဠာ မနုသ္သာ မုဒာ မောဒမာနာ ဥရေ ပုတ္တေ နစ္စေန္တာ အပာရုတဃရာ မညေ ဝိဟရန္တိ။ ဣစ္ဆာမဟံ ဗ္ရာဟ္မဏ မဟာယညံ ယဇိတုံ။ အနုသာသတု မံ ဘဝံ ယံ မမ အသ္သ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာ’တိ။
338. ‘‘Evaṃ vutte, brāhmaṇa, purohito brāhmaṇo rājānaṃ mahāvijitaṃ etadavoca – ‘bhoto kho rañño janapado sakaṇṭako sauppīḷo, gāmaghātāpi dissanti, nigamaghātāpi dissanti, nagaraghātāpi dissanti , panthaduhanāpi dissanti. Bhavaṃ kho pana rājā evaṃ sakaṇṭake janapade sauppīḷe balimuddhareyya, akiccakārī assa tena bhavaṃ rājā. Siyā kho pana bhoto rañño evamassa – ‘‘ahametaṃ dassukhīlaṃ vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā pabbājanāya vā samūhanissāmī’’ti, na kho panetassa dassukhīlassa evaṃ sammā samugghāto hoti. Ye te hatāvasesakā bhavissanti, te pacchā rañño janapadaṃ viheṭhessanti. Api ca kho idaṃ saṃvidhānaṃ āgamma evametassa dassukhīlassa sammā samugghāto hoti. Tena hi bhavaṃ rājā ye bhoto rañño janapade ussahanti kasigorakkhe, tesaṃ bhavaṃ rājā bījabhattaṃ anuppadetu. Ye bhoto rañño janapade ussahanti vāṇijjāya, tesaṃ bhavaṃ rājā pābhataṃ anuppadetu. Ye bhoto rañño janapade ussahanti rājaporise, tesaṃ bhavaṃ rājā bhattavetanaṃ pakappetu. Te ca manussā sakammapasutā rañño janapadaṃ na viheṭhessanti; mahā ca rañño rāsiko bhavissati. Khemaṭṭhitā janapadā akaṇṭakā anuppīḷā. Manussā mudā modamānā ure putte naccentā apārutagharā maññe viharissantī’ti. ‘Evaṃ, bho’ti kho, brāhmaṇa, rājā mahāvijito purohitassa brāhmaṇassa paṭissutvā ye rañño janapade ussahiṃsu kasigorakkhe, tesaṃ rājā mahāvijito bījabhattaṃ anuppadāsi. Ye ca rañño janapade ussahiṃsu vāṇijjāya, tesaṃ rājā mahāvijito pābhataṃ anuppadāsi. Ye ca rañño janapade ussahiṃsu rājaporise, tesaṃ rājā mahāvijito bhattavetanaṃ pakappesi. Te ca manussā sakammapasutā rañño janapadaṃ na viheṭhiṃsu, mahā ca rañño rāsiko ahosi. Khemaṭṭhitā janapadā akaṇṭakā anuppīḷā manussā mudā modamānā ure putte naccentā apārutagharā maññe vihariṃsu. Atha kho, brāhmaṇa, rājā mahāvijito purohitaṃ brāhmaṇaṃ āmantetvā etadavoca – ‘samūhato kho me bhoto dassukhīlo, bhoto saṃvidhānaṃ āgamma mahā ca me rāsiko. Khemaṭṭhitā janapadā akaṇṭakā anuppīḷā manussā mudā modamānā ure putte naccentā apārutagharā maññe viharanti. Icchāmahaṃ brāhmaṇa mahāyaññaṃ yajituṃ. Anusāsatu maṃ bhavaṃ yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’ti.
စတုပရိက္ခာရံ
Catuparikkhāraṃ
၃၃၉. ‘‘တေန ဟိ ဘဝံ ရာဇာ ယေ ဘောတော ရညော ဇနပဒေ ခတ္တိယာ အာနုယန္တာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ တေ ဘဝံ ရာဇာ အာမန္တယတံ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘော, မဟာယညံ ယဇိတုံ, အနုဇာနန္တု မေ ဘဝန္တော ယံ မမ အသ္သ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာ’တိ။ ယေ ဘောတော ရညော ဇနပဒေ အမစ္စာ ပာရိသဇ္ဇာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ။ပေ.။ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ။ပေ.။ ဂဟပတိနေစယိကာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ, တေ ဘဝံ ရာဇာ အာမန္တယတံ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘော, မဟာယညံ ယဇိတုံ, အနုဇာနန္တု မေ ဘဝန္တော ယံ မမ အသ္သ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဘော’တိ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ရာဇာ မဟာဝိဇိတော ပုရောဟိတသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေ ရညော ဇနပဒေ ခတ္တိယာ အာနုယန္တာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ, တေ ရာဇာ မဟာဝိဇိတော အာမန္တေသိ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘော, မဟာယညံ ယဇိတုံ, အနုဇာနန္တု မေ ဘဝန္တော ယံ မမ အသ္သ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာ’’တိ။ ‘ယဇတံ ဘဝံ ရာဇာ ယညံ, ယညကာလော မဟာရာဇာ’တိ။ ယေ ရညော ဇနပဒေ အမစ္စာ ပာရိသဇ္ဇာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ။ပေ.။ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ။ပေ.။ ဂဟပတိနေစယိကာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ, တေ ရာဇာ မဟာဝိဇိတော အာမန္တေသိ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘော , မဟာယညံ ယဇိတုံ။ အနုဇာနန္တု မေ ဘဝန္တော ယံ မမ အသ္သ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာ’တိ။ ‘ယဇတံ ဘဝံ ရာဇာ ယညံ, ယညကာလော မဟာရာဇာ’တိ။ ဣတိမေ စတ္တာရော အနုမတိပက္ခာ တသ္သေဝ ယညသ္သ ပရိက္ခာရာ ဘဝန္တိ။
339. ‘‘Tena hi bhavaṃ rājā ye bhoto rañño janapade khattiyā ānuyantā negamā ceva jānapadā ca te bhavaṃ rājā āmantayataṃ – ‘icchāmahaṃ, bho, mahāyaññaṃ yajituṃ, anujānantu me bhavanto yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’ti. Ye bhoto rañño janapade amaccā pārisajjā negamā ceva jānapadā ca…pe… brāhmaṇamahāsālā negamā ceva jānapadā ca…pe… gahapatinecayikā negamā ceva jānapadā ca, te bhavaṃ rājā āmantayataṃ – ‘icchāmahaṃ, bho, mahāyaññaṃ yajituṃ, anujānantu me bhavanto yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’ti. ‘Evaṃ, bho’ti kho, brāhmaṇa, rājā mahāvijito purohitassa brāhmaṇassa paṭissutvā ye rañño janapade khattiyā ānuyantā negamā ceva jānapadā ca, te rājā mahāvijito āmantesi – ‘icchāmahaṃ, bho, mahāyaññaṃ yajituṃ, anujānantu me bhavanto yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. ‘Yajataṃ bhavaṃ rājā yaññaṃ, yaññakālo mahārājā’ti. Ye rañño janapade amaccā pārisajjā negamā ceva jānapadā ca…pe… brāhmaṇamahāsālā negamā ceva jānapadā ca…pe… gahapatinecayikā negamā ceva jānapadā ca, te rājā mahāvijito āmantesi – ‘icchāmahaṃ, bho , mahāyaññaṃ yajituṃ. Anujānantu me bhavanto yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’ti. ‘Yajataṃ bhavaṃ rājā yaññaṃ, yaññakālo mahārājā’ti. Itime cattāro anumatipakkhā tasseva yaññassa parikkhārā bhavanti.
အဋ္ဌ ပရိက္ခာရာ
Aṭṭha parikkhārā
၃၄၀. ‘‘ရာဇာ မဟာဝိဇိတော အဋ္ဌဟင္ဂေဟိ သမန္နာဂတော, ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂာ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝာဒေန အဘိရူပော ဒသ္သနီယော ပာသာဒိကော ပရမာယ ဝဏ္ဏပောက္ခရတာယ သမန္နာဂတော ဗ္ရဟ္မဝဏ္ဏီ ဗ္ရဟ္မဝစ္ဆသီ အခုဒ္ဒာဝကာသော ဒသ္သနာယ; အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂော ပဟူတဇာတရူပရဇတော ပဟူတဝိတ္တူပကရဏော ပဟူတဓနဓညော ပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂာရော; ဗလဝာ စတုရင္ဂိနိယာ သေနာယ သမန္နာဂတော အသ္သဝာယ ဩဝာဒပဋိကရာယ သဟတိ 1 မညေ ပစ္စတ္ထိကေ ယသသာ; သဒ္ဓော ဒာယကော ဒာနပတိ အနာဝဋဒ္ဝာရော သမဏဗ္ရာဟ္မဏကပဏဒ္ဓိကဝဏိဗ္ဗကယာစကာနံ ဩပာနဘူတော ပုညာနိ ကရောတိ; ဗဟုသ္သုတော တသ္သ တသ္သ သုတဇာတသ္သ, တသ္သ တသ္သေဝ ခော ပန ဘာသိတသ္သ အတ္ထံ ဇာနာတိ ‘အယံ ဣမသ္သ ဘာသိတသ္သ အတ္ထော အယံ ဣမသ္သ ဘာသိတသ္သ အတ္ထော’တိ; ပဏ္ဍိတော, ဝိယတ္တော, မေဓာဝီ, ပဋိဗလော, အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေ အတ္ထေ စိန္တေတုံ။ ရာဇာ မဟာဝိဇိတော ဣမေဟိ အဋ္ဌဟင္ဂေဟိ သမန္နာဂတော။ ဣတိ ဣမာနိပိ အဋ္ဌင္ဂာနိ တသ္သေဝ ယညသ္သ ပရိက္ခာရာ ဘဝန္တိ။
340. ‘‘Rājā mahāvijito aṭṭhahaṅgehi samannāgato, ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato brahmavaṇṇī brahmavacchasī akhuddāvakāso dassanāya; aḍḍho mahaddhano mahābhogo pahūtajātarūparajato pahūtavittūpakaraṇo pahūtadhanadhañño paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro; balavā caturaṅginiyā senāya samannāgato assavāya ovādapaṭikarāya sahati 2 maññe paccatthike yasasā; saddho dāyako dānapati anāvaṭadvāro samaṇabrāhmaṇakapaṇaddhikavaṇibbakayācakānaṃ opānabhūto puññāni karoti; bahussuto tassa tassa sutajātassa, tassa tasseva kho pana bhāsitassa atthaṃ jānāti ‘ayaṃ imassa bhāsitassa attho ayaṃ imassa bhāsitassa attho’ti; paṇḍito, viyatto, medhāvī, paṭibalo, atītānāgatapaccuppanne atthe cintetuṃ. Rājā mahāvijito imehi aṭṭhahaṅgehi samannāgato. Iti imānipi aṭṭhaṅgāni tasseva yaññassa parikkhārā bhavanti.
စတုပရိက္ခာရံ
Catuparikkhāraṃ
၃၄၁. ‘‘ပုရောဟိတော 3 ဗ္ရာဟ္မဏော စတုဟင္ဂေဟိ သမန္နာဂတော။ ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂာ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝာဒေန; အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော တိဏ္ဏံ ဝေဒာနံ ပာရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒာနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ ပဒကော ဝေယ္ယာကရဏော လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော; သီလဝာ ဝုဒ္ဓသီလီ ဝုဒ္ဓသီလေန သမန္နာဂတော; ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော မေဓာဝီ ပဌမော ဝာ ဒုတိယော ဝာ သုဇံ ပဂ္ဂဏ္ဟန္တာနံ။ ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော ဣမေဟိ စတူဟင္ဂေဟိ သမန္နာဂတော။ ဣတိ ဣမာနိ စတ္တာရိ အင္ဂာနိ တသ္သေဝ ယညသ္သ ပရိက္ခာရာ ဘဝန္တိ။
341. ‘‘Purohito 4 brāhmaṇo catuhaṅgehi samannāgato. Ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena; ajjhāyako mantadharo tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ padako veyyākaraṇo lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo; sīlavā vuddhasīlī vuddhasīlena samannāgato; paṇḍito viyatto medhāvī paṭhamo vā dutiyo vā sujaṃ paggaṇhantānaṃ. Purohito brāhmaṇo imehi catūhaṅgehi samannāgato. Iti imāni cattāri aṅgāni tasseva yaññassa parikkhārā bhavanti.
တိသ္သော ဝိဓာ
Tisso vidhā
၃၄၂. ‘‘အထ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော ရညော မဟာဝိဇိတသ္သ ပုဗ္ဗေဝ ယညာ တိသ္သော ဝိဓာ ဒေသေသိ။ သိယာ ခော ပန ဘောတော ရညော မဟာယညံ ယိဋ္ဌုကာမသ္သ 5 ကောစိဒေဝ ဝိပ္ပဋိသာရော – ‘မဟာ ဝတ မေ ဘောဂက္ခန္ဓော ဝိဂစ္ဆိသ္သတီ’တိ, သော ဘောတာ ရညာ ဝိပ္ပဋိသာရော န ကရဏီယော။ သိယာ ခော ပန ဘောတော ရညော မဟာယညံ ယဇမာနသ္သ ကောစိဒေဝ ဝိပ္ပဋိသာရော – ‘မဟာ ဝတ မေ ဘောဂက္ခန္ဓော ဝိဂစ္ဆတီ’တိ, သော ဘောတာ ရညာ ဝိပ္ပဋိသာရော န ကရဏီယော။ သိယာ ခော ပန ဘောတော ရညော မဟာယညံ ယိဋ္ဌသ္သ ကောစိဒေဝ ဝိပ္ပဋိသာရော – ‘မဟာ ဝတ မေ ဘောဂက္ခန္ဓော ဝိဂတော’တိ, သော ဘောတာ ရညာ ဝိပ္ပဋိသာရော န ကရဏီယော’’တိ။ ဣမာ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော ရညော မဟာဝိဇိတသ္သ ပုဗ္ဗေဝ ယညာ တိသ္သော ဝိဓာ ဒေသေသိ။
342. ‘‘Atha kho, brāhmaṇa, purohito brāhmaṇo rañño mahāvijitassa pubbeva yaññā tisso vidhā desesi. Siyā kho pana bhoto rañño mahāyaññaṃ yiṭṭhukāmassa 6 kocideva vippaṭisāro – ‘mahā vata me bhogakkhandho vigacchissatī’ti, so bhotā raññā vippaṭisāro na karaṇīyo. Siyā kho pana bhoto rañño mahāyaññaṃ yajamānassa kocideva vippaṭisāro – ‘mahā vata me bhogakkhandho vigacchatī’ti, so bhotā raññā vippaṭisāro na karaṇīyo. Siyā kho pana bhoto rañño mahāyaññaṃ yiṭṭhassa kocideva vippaṭisāro – ‘mahā vata me bhogakkhandho vigato’ti, so bhotā raññā vippaṭisāro na karaṇīyo’’ti. Imā kho, brāhmaṇa, purohito brāhmaṇo rañño mahāvijitassa pubbeva yaññā tisso vidhā desesi.
ဒသ အာကာရာ
Dasa ākārā
၃၄၃. ‘‘အထ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော ရညော မဟာဝိဇိတသ္သ ပုဗ္ဗေဝ ယညာ ဒသဟာကာရေဟိ ပဋိဂ္ဂာဟကေသု ဝိပ္ပဋိသာရံ ပဋိဝိနေသိ။ ‘အာဂမိသ္သန္တိ ခော ဘောတော ယညံ ပာဏာတိပာတိနောပိ ပာဏာတိပာတာ ပဋိဝိရတာပိ။ ယေ တတ္ထ ပာဏာတိပာတိနော, တေသညေဝ တေန။ ယေ တတ္ထ ပာဏာတိပာတာ ပဋိဝိရတာ, တေ အာရဗ္ဘ ယဇတံ ဘဝံ, သဇ္ဇတံ ဘဝံ, မောဒတံ ဘဝံ, စိတ္တမေဝ ဘဝံ အန္တရံ ပသာဒေတု။ အာဂမိသ္သန္တိ ခော ဘောတော ယညံ အဒိန္နာဒာယိနောပိ အဒိန္နာဒာနာ ပဋိဝိရတာပိ။ပေ.။ ကာမေသု မိစ္ဆာစာရိနောပိ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတာပိ။ မုသာဝာဒိနောပိ မုသာဝာဒာ ပဋိဝိရတာပိ။ ပိသုဏဝာစိနောပိ ပိသုဏာယ ဝာစာယ ပဋိဝိရတာပိ။ ဖရုသဝာစိနောပိ ဖရုသာယ ဝာစာယ ပဋိဝိရတာပိ။ သမ္ဖပ္ပလာပိနောပိ သမ္ဖပ္ပလာပာ ပဋိဝိရတာပိ ။ အဘိဇ္ဈာလုနောပိ အနဘိဇ္ဈာလုနောပိ။ ဗ္ယာပန္နစိတ္တာပိ အဗ္ယာပန္နစိတ္တာပိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာပိ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာပိ။။ ယေ တတ္ထ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ, တေသညေဝ တေန။ ယေ တတ္ထ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ, တေ အာရဗ္ဘ ယဇတံ ဘဝံ, သဇ္ဇတံ ဘဝံ, မောဒတံ ဘဝံ, စိတ္တမေဝ ဘဝံ အန္တရံ ပသာဒေတူ’တိ။ ဣမေဟိ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော ရညော မဟာဝိဇိတသ္သ ပုဗ္ဗေဝ ယညာ ဒသဟာကာရေဟိ ပဋိဂ္ဂာဟကေသု ဝိပ္ပဋိသာရံ ပဋိဝိနေသိ။
343. ‘‘Atha kho, brāhmaṇa, purohito brāhmaṇo rañño mahāvijitassa pubbeva yaññā dasahākārehi paṭiggāhakesu vippaṭisāraṃ paṭivinesi. ‘Āgamissanti kho bhoto yaññaṃ pāṇātipātinopi pāṇātipātā paṭiviratāpi. Ye tattha pāṇātipātino, tesaññeva tena. Ye tattha pāṇātipātā paṭiviratā, te ārabbha yajataṃ bhavaṃ, sajjataṃ bhavaṃ, modataṃ bhavaṃ, cittameva bhavaṃ antaraṃ pasādetu. Āgamissanti kho bhoto yaññaṃ adinnādāyinopi adinnādānā paṭiviratāpi…pe… kāmesu micchācārinopi kāmesumicchācārā paṭiviratāpi… musāvādinopi musāvādā paṭiviratāpi… pisuṇavācinopi pisuṇāya vācāya paṭiviratāpi… pharusavācinopi pharusāya vācāya paṭiviratāpi… samphappalāpinopi samphappalāpā paṭiviratāpi … abhijjhālunopi anabhijjhālunopi… byāpannacittāpi abyāpannacittāpi… micchādiṭṭhikāpi sammādiṭṭhikāpi…. Ye tattha micchādiṭṭhikā, tesaññeva tena. Ye tattha sammādiṭṭhikā, te ārabbha yajataṃ bhavaṃ, sajjataṃ bhavaṃ, modataṃ bhavaṃ, cittameva bhavaṃ antaraṃ pasādetū’ti. Imehi kho, brāhmaṇa, purohito brāhmaṇo rañño mahāvijitassa pubbeva yaññā dasahākārehi paṭiggāhakesu vippaṭisāraṃ paṭivinesi.
သောဠသ အာကာရာ
Soḷasa ākārā
၃၄၄. ‘‘အထ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော ရညော မဟာဝိဇိတသ္သ မဟာယညံ ယဇမာနသ္သ သောဠသဟာကာရေဟိ စိတ္တံ သန္ဒသ္သေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ သိယာ ခော ပန ဘောတော ရညော မဟာယညံ ယဇမာနသ္သ ကောစိဒေဝ ဝတ္တာ – ‘ရာဇာ ခော မဟာဝိဇိတော မဟာယညံ ယဇတိ, နော စ ခော တသ္သ အာမန္တိတာ ခတ္တိယာ အာနုယန္တာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ; အထ စ ပန ဘဝံ ရာဇာ ဧဝရူပံ မဟာယညံ ယဇတီ’တိ ။ ဧဝမ္ပိ ဘောတော ရညော ဝတ္တာ ဓမ္မတော နတ္ထိ။ ဘောတာ ခော ပန ရညာ အာမန္တိတာ ခတ္တိယာ အာနုယန္တာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ ။ ဣမိနာပေတံ ဘဝံ ရာဇာ ဇာနာတု, ယဇတံ ဘဝံ, သဇ္ဇတံ ဘဝံ, မောဒတံ ဘဝံ, စိတ္တမေဝ ဘဝံ အန္တရံ ပသာဒေတု။
344. ‘‘Atha kho, brāhmaṇa, purohito brāhmaṇo rañño mahāvijitassa mahāyaññaṃ yajamānassa soḷasahākārehi cittaṃ sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi siyā kho pana bhoto rañño mahāyaññaṃ yajamānassa kocideva vattā – ‘rājā kho mahāvijito mahāyaññaṃ yajati, no ca kho tassa āmantitā khattiyā ānuyantā negamā ceva jānapadā ca; atha ca pana bhavaṃ rājā evarūpaṃ mahāyaññaṃ yajatī’ti . Evampi bhoto rañño vattā dhammato natthi. Bhotā kho pana raññā āmantitā khattiyā ānuyantā negamā ceva jānapadā ca . Imināpetaṃ bhavaṃ rājā jānātu, yajataṃ bhavaṃ, sajjataṃ bhavaṃ, modataṃ bhavaṃ, cittameva bhavaṃ antaraṃ pasādetu.
‘‘သိယာ ခော ပန ဘောတော ရညော မဟာယညံ ယဇမာနသ္သ ကောစိဒေဝ ဝတ္တာ – ‘ရာဇာ ခော မဟာဝိဇိတော မဟာယညံ ယဇတိ, နော စ ခော တသ္သ အာမန္တိတာ အမစ္စာ ပာရိသဇ္ဇာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ။ပေ.။ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ။ပေ.။ ဂဟပတိနေစယိကာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ, အထ စ ပန ဘဝံ ရာဇာ ဧဝရူပံ မဟာယညံ ယဇတီ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ဘောတော ရညော ဝတ္တာ ဓမ္မတော နတ္ထိ။ ဘောတာ ခော ပန ရညာ အာမန္တိတာ ဂဟပတိနေစယိကာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ။ ဣမိနာပေတံ ဘဝံ ရာဇာ ဇာနာတု, ယဇတံ ဘဝံ, သဇ္ဇတံ ဘဝံ, မောဒတံ ဘဝံ, စိတ္တမေဝ ဘဝံ အန္တရံ ပသာဒေတု။
‘‘Siyā kho pana bhoto rañño mahāyaññaṃ yajamānassa kocideva vattā – ‘rājā kho mahāvijito mahāyaññaṃ yajati, no ca kho tassa āmantitā amaccā pārisajjā negamā ceva jānapadā ca…pe… brāhmaṇamahāsālā negamā ceva jānapadā ca…pe… gahapatinecayikā negamā ceva jānapadā ca, atha ca pana bhavaṃ rājā evarūpaṃ mahāyaññaṃ yajatī’ti. Evampi bhoto rañño vattā dhammato natthi. Bhotā kho pana raññā āmantitā gahapatinecayikā negamā ceva jānapadā ca. Imināpetaṃ bhavaṃ rājā jānātu, yajataṃ bhavaṃ, sajjataṃ bhavaṃ, modataṃ bhavaṃ, cittameva bhavaṃ antaraṃ pasādetu.
‘‘သိယာ ခော ပန ဘောတော ရညော မဟာယညံ ယဇမာနသ္သ ကောစိဒေဝ ဝတ္တာ – ‘ရာဇာ ခော မဟာဝိဇိတော မဟာယညံ ယဇတိ, နော စ ခော ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂာ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝာဒေန, အထ စ ပန ဘဝံ ရာဇာ ဧဝရူပံ မဟာယညံ ယဇတီ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ဘောတော ရညော ဝတ္တာ ဓမ္မတော နတ္ထိ။ ဘဝံ ခော ပန ရာဇာ ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂာ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝာဒေန။ ဣမိနာပေတံ ဘဝံ ရာဇာ ဇာနာတု, ယဇတံ ဘဝံ, သဇ္ဇတံ ဘဝံ, မောဒတံ ဘဝံ, စိတ္တမေဝ ဘဝံ အန္တရံ ပသာဒေတု။
‘‘Siyā kho pana bhoto rañño mahāyaññaṃ yajamānassa kocideva vattā – ‘rājā kho mahāvijito mahāyaññaṃ yajati, no ca kho ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena, atha ca pana bhavaṃ rājā evarūpaṃ mahāyaññaṃ yajatī’ti. Evampi bhoto rañño vattā dhammato natthi. Bhavaṃ kho pana rājā ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena. Imināpetaṃ bhavaṃ rājā jānātu, yajataṃ bhavaṃ, sajjataṃ bhavaṃ, modataṃ bhavaṃ, cittameva bhavaṃ antaraṃ pasādetu.
‘‘သိယာ ခော ပန ဘောတော ရညော မဟာယညံ ယဇမာနသ္သ ကောစိဒေဝ ဝတ္တာ – ‘ရာဇာ ခော မဟာဝိဇိတော မဟာယညံ ယဇတိ နော စ ခော အဘိရူပော ဒသ္သနီယော ပာသာဒိကော ပရမာယ ဝဏ္ဏပောက္ခရတာယ သမန္နာဂတော ဗ္ရဟ္မဝဏ္ဏီ ဗ္ရဟ္မဝစ္ဆသီ အခုဒ္ဒာဝကာသော ဒသ္သနာယ။ပေ.။ နော စ ခော အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂော ပဟူတဇာတရူပရဇတော ပဟူတဝိတ္တူပကရဏော ပဟူတဓနဓညော ပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂာရော။ပေ.။ နော စ ခော ဗလဝာ စတုရင္ဂိနိယာ သေနာယ သမန္နာဂတော အသ္သဝာယ ဩဝာဒပဋိကရာယ သဟတိ မညေ ပစ္စတ္ထိကေ ယသသာ။ပေ.။ နော စ ခော သဒ္ဓော ဒာယကော ဒာနပတိ အနာဝဋဒ္ဝာရော သမဏဗ္ရာဟ္မဏကပဏဒ္ဓိကဝဏိဗ္ဗကယာစကာနံ ဩပာနဘူတော ပုညာနိ ကရောတိ။ပေ.။ နော စ ခော ဗဟုသ္သုတော တသ္သ တသ္သ သုတဇာတသ္သ။ပေ.။ နော စ ခော တသ္သ တသ္သေဝ ခော ပန ဘာသိတသ္သ အတ္ထံ ဇာနာတိ ‘‘အယံ ဣမသ္သ ဘာသိတသ္သ အတ္ထော, အယံ ဣမသ္သ ဘာသိတသ္သ အတ္ထော’’တိ။ပေ.။ နော စ ခော ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော မေဓာဝီ ပဋိဗလော အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေ အတ္ထေ စိန္တေတုံ, အထ စ ပန ဘဝံ ရာဇာ ဧဝရူပံ မဟာယညံ ယဇတီ’တိ ။ ဧဝမ္ပိ ဘောတော ရညော ဝတ္တာ ဓမ္မတော နတ္ထိ။ ဘဝံ ခော ပန ရာဇာ ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော မေဓာဝီ ပဋိဗလော အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေ အတ္ထေ စိန္တေတုံ။ ဣမိနာပေတံ ဘဝံ ရာဇာ ဇာနာတု , ယဇတံ ဘဝံ, သဇ္ဇတံ ဘဝံ, မောဒတံ ဘဝံ, စိတ္တမေဝ ဘဝံ အန္တရံ ပသာဒေတု။
‘‘Siyā kho pana bhoto rañño mahāyaññaṃ yajamānassa kocideva vattā – ‘rājā kho mahāvijito mahāyaññaṃ yajati no ca kho abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato brahmavaṇṇī brahmavacchasī akhuddāvakāso dassanāya…pe… no ca kho aḍḍho mahaddhano mahābhogo pahūtajātarūparajato pahūtavittūpakaraṇo pahūtadhanadhañño paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro…pe… no ca kho balavā caturaṅginiyā senāya samannāgato assavāya ovādapaṭikarāya sahati maññe paccatthike yasasā…pe… no ca kho saddho dāyako dānapati anāvaṭadvāro samaṇabrāhmaṇakapaṇaddhikavaṇibbakayācakānaṃ opānabhūto puññāni karoti…pe… no ca kho bahussuto tassa tassa sutajātassa…pe… no ca kho tassa tasseva kho pana bhāsitassa atthaṃ jānāti ‘‘ayaṃ imassa bhāsitassa attho, ayaṃ imassa bhāsitassa attho’’ti…pe… no ca kho paṇḍito viyatto medhāvī paṭibalo atītānāgatapaccuppanne atthe cintetuṃ, atha ca pana bhavaṃ rājā evarūpaṃ mahāyaññaṃ yajatī’ti . Evampi bhoto rañño vattā dhammato natthi. Bhavaṃ kho pana rājā paṇḍito viyatto medhāvī paṭibalo atītānāgatapaccuppanne atthe cintetuṃ. Imināpetaṃ bhavaṃ rājā jānātu , yajataṃ bhavaṃ, sajjataṃ bhavaṃ, modataṃ bhavaṃ, cittameva bhavaṃ antaraṃ pasādetu.
‘‘သိယာ ခော ပန ဘောတော ရညော မဟာယညံ ယဇမာနသ္သ ကောစိဒေဝ ဝတ္တာ – ‘ရာဇာ ခော မဟာဝိဇိတော မဟာယညံ ယဇတိ။ နော စ ခ္ဝသ္သ ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂာ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝာဒေန; အထ စ ပန ဘဝံ ရာဇာ ဧဝရူပံ မဟာယညံ ယဇတီ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ဘောတော ရညော ဝတ္တာ ဓမ္မတော နတ္ထိ။ ဘောတော ခော ပန ရညော ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂာ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝာဒေန။ ဣမိနာပေတံ ဘဝံ ရာဇာ ဇာနာတု, ယဇတံ ဘဝံ, သဇ္ဇတံ ဘဝံ, မောဒတံ ဘဝံ, စိတ္တမေဝ ဘဝံ အန္တရံ ပသာဒေတု။
‘‘Siyā kho pana bhoto rañño mahāyaññaṃ yajamānassa kocideva vattā – ‘rājā kho mahāvijito mahāyaññaṃ yajati. No ca khvassa purohito brāhmaṇo ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena; atha ca pana bhavaṃ rājā evarūpaṃ mahāyaññaṃ yajatī’ti. Evampi bhoto rañño vattā dhammato natthi. Bhoto kho pana rañño purohito brāhmaṇo ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena. Imināpetaṃ bhavaṃ rājā jānātu, yajataṃ bhavaṃ, sajjataṃ bhavaṃ, modataṃ bhavaṃ, cittameva bhavaṃ antaraṃ pasādetu.
‘‘သိယာ ခော ပန ဘောတော ရညော မဟာယညံ ယဇမာနသ္သ ကောစိဒေဝ ဝတ္တာ – ‘ရာဇာ ခော မဟာဝိဇိတော မဟာယညံ ယဇတိ။ နော စ ခ္ဝသ္သ ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော တိဏ္ဏံ ဝေဒာနံ ပာရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒာနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ ပဒကော ဝေယ္ယာကရဏော လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော။ပေ.။ နော စ ခ္ဝသ္သ ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော သီလဝာ ဝုဒ္ဓသီလီ ဝုဒ္ဓသီလေန သမန္နာဂတော။ပေ.။ နော စ ခ္ဝသ္သ ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော မေဓာဝီ ပဌမော ဝာ ဒုတိယော ဝာ သုဇံ ပဂ္ဂဏ္ဟန္တာနံ, အထ စ ပန ဘဝံ ရာဇာ ဧဝရူပံ မဟာယညံ ယဇတီ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ဘောတော ရညော ဝတ္တာ ဓမ္မတော နတ္ထိ။ ဘောတော ခော ပန ရညော ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော မေဓာဝီ ပဌမော ဝာ ဒုတိယော ဝာ သုဇံ ပဂ္ဂဏ္ဟန္တာနံ။ ဣမိနာပေတံ ဘဝံ ရာဇာ ဇာနာတု, ယဇတံ ဘဝံ, သဇ္ဇတံ ဘဝံ, မောဒတံ ဘဝံ, စိတ္တမေဝ ဘဝံ အန္တရံ ပသာဒေတူတိ။ ဣမေဟိ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော ရညော မဟာဝိဇိတသ္သ မဟာယညံ ယဇမာနသ္သ သောဠသဟိ အာကာရေဟိ စိတ္တံ သန္ဒသ္သေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။
‘‘Siyā kho pana bhoto rañño mahāyaññaṃ yajamānassa kocideva vattā – ‘rājā kho mahāvijito mahāyaññaṃ yajati. No ca khvassa purohito brāhmaṇo ajjhāyako mantadharo tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ padako veyyākaraṇo lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo…pe… no ca khvassa purohito brāhmaṇo sīlavā vuddhasīlī vuddhasīlena samannāgato…pe… no ca khvassa purohito brāhmaṇo paṇḍito viyatto medhāvī paṭhamo vā dutiyo vā sujaṃ paggaṇhantānaṃ, atha ca pana bhavaṃ rājā evarūpaṃ mahāyaññaṃ yajatī’ti. Evampi bhoto rañño vattā dhammato natthi. Bhoto kho pana rañño purohito brāhmaṇo paṇḍito viyatto medhāvī paṭhamo vā dutiyo vā sujaṃ paggaṇhantānaṃ. Imināpetaṃ bhavaṃ rājā jānātu, yajataṃ bhavaṃ, sajjataṃ bhavaṃ, modataṃ bhavaṃ, cittameva bhavaṃ antaraṃ pasādetūti. Imehi kho, brāhmaṇa, purohito brāhmaṇo rañño mahāvijitassa mahāyaññaṃ yajamānassa soḷasahi ākārehi cittaṃ sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi.
၃၄၅. ‘‘တသ္မိံ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ယညေ နေဝ ဂာဝော ဟညိံသု, န အဇေဠကာ ဟညိံသု, န ကုက္ကုဋသူကရာ ဟညိံသု, န ဝိဝိဓာ ပာဏာ သံဃာတံ အာပဇ္ဇိံသု, န ရုက္ခာ ဆိဇ္ဇိံသု ယူပတ္ထာယ, န ဒဗ္ဘာ လူယိံသု ဗရိဟိသတ္ထာယ 7။ ယေပိသ္သ အဟေသုံ ဒာသာတိ ဝာ ပေသ္သာတိ ဝာ ကမ္မကရာတိ ဝာ, တေပိ န ဒဏ္ဍတဇ္ဇိတာ န ဘယတဇ္ဇိတာ န အသ္သုမုခာ ရုဒမာနာ ပရိကမ္မာနိ အကံသု။ အထ ခော ယေ ဣစ္ဆိံသု, တေ အကံသု, ယေ န ဣစ္ဆိံသု, န တေ အကံသု; ယံ ဣစ္ဆိံသု, တံ အကံသု, ယံ န ဣစ္ဆိံသု, န တံ အကံသု။ သပ္ပိတေလနဝနီတဒဓိမဓုဖာဏိတေန စေဝ သော ယညော နိဋ္ဌာနမဂမာသိ။
345. ‘‘Tasmiṃ kho, brāhmaṇa, yaññe neva gāvo haññiṃsu, na ajeḷakā haññiṃsu, na kukkuṭasūkarā haññiṃsu, na vividhā pāṇā saṃghātaṃ āpajjiṃsu, na rukkhā chijjiṃsu yūpatthāya, na dabbhā lūyiṃsu barihisatthāya 8. Yepissa ahesuṃ dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā, tepi na daṇḍatajjitā na bhayatajjitā na assumukhā rudamānā parikammāni akaṃsu. Atha kho ye icchiṃsu, te akaṃsu, ye na icchiṃsu, na te akaṃsu; yaṃ icchiṃsu, taṃ akaṃsu, yaṃ na icchiṃsu, na taṃ akaṃsu. Sappitelanavanītadadhimadhuphāṇitena ceva so yañño niṭṭhānamagamāsi.
၃၄၆. ‘‘အထ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ခတ္တိယာ အာနုယန္တာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ, အမစ္စာ ပာရိသဇ္ဇာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ, ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ, ဂဟပတိနေစယိကာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ ပဟူတံ သာပတေယ္ယံ အာဒာယ ရာဇာနံ မဟာဝိဇိတံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝမာဟံသု – ‘ဣဒံ, ဒေဝ, ပဟူတံ သာပတေယ္ယံ ဒေဝညေဝ ဥဒ္ဒိသ္သာဘတံ, တံ ဒေဝော ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတူ’တိ။ ‘အလံ, ဘော, မမာပိဒံ ပဟူတံ သာပတေယ္ယံ ဓမ္မိကေန ဗလိနာ အဘိသင္ခတံ; တဉ္စ ဝော ဟောတု, ဣတော စ ဘိယ္ယော ဟရထာ’တိ။ တေ ရညာ ပဋိက္ခိတ္တာ ဧကမန္တံ အပက္ကမ္မ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ – ‘န ခော ဧတံ အမ္ဟာကံ ပတိရူပံ, ယံ မယံ ဣမာနိ သာပတေယ္ယာနိ ပုနဒေဝ သကာနိ ဃရာနိ ပဋိဟရေယ္ယာမ။ ရာဇာ ခော မဟာဝိဇိတော မဟာယညံ ယဇတိ, ဟန္ဒသ္သ မယံ အနုယာဂိနော ဟောမာ’တိ။
346. ‘‘Atha kho, brāhmaṇa, khattiyā ānuyantā negamā ceva jānapadā ca, amaccā pārisajjā negamā ceva jānapadā ca, brāhmaṇamahāsālā negamā ceva jānapadā ca, gahapatinecayikā negamā ceva jānapadā ca pahūtaṃ sāpateyyaṃ ādāya rājānaṃ mahāvijitaṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘idaṃ, deva, pahūtaṃ sāpateyyaṃ devaññeva uddissābhataṃ, taṃ devo paṭiggaṇhātū’ti. ‘Alaṃ, bho, mamāpidaṃ pahūtaṃ sāpateyyaṃ dhammikena balinā abhisaṅkhataṃ; tañca vo hotu, ito ca bhiyyo harathā’ti. Te raññā paṭikkhittā ekamantaṃ apakkamma evaṃ samacintesuṃ – ‘na kho etaṃ amhākaṃ patirūpaṃ, yaṃ mayaṃ imāni sāpateyyāni punadeva sakāni gharāni paṭihareyyāma. Rājā kho mahāvijito mahāyaññaṃ yajati, handassa mayaṃ anuyāgino homā’ti.
၃၄၇. ‘‘အထ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပုရတ္ထိမေန ယညဝာဋသ္သ 9 ခတ္တိယာ အာနုယန္တာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ ဒာနာနိ ပဋ္ဌပေသုံ။ ဒက္ခိဏေန ယညဝာဋသ္သ အမစ္စာ ပာရိသဇ္ဇာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ ဒာနာနိ ပဋ္ဌပေသုံ။ ပစ္ဆိမေန ယညဝာဋသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ ဒာနာနိ ပဋ္ဌပေသုံ။ ဥတ္တရေန ယညဝာဋသ္သ ဂဟပတိနေစယိကာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒာ စ ဒာနာနိ ပဋ္ဌပေသုံ။
347. ‘‘Atha kho, brāhmaṇa, puratthimena yaññavāṭassa 10 khattiyā ānuyantā negamā ceva jānapadā ca dānāni paṭṭhapesuṃ. Dakkhiṇena yaññavāṭassa amaccā pārisajjā negamā ceva jānapadā ca dānāni paṭṭhapesuṃ. Pacchimena yaññavāṭassa brāhmaṇamahāsālā negamā ceva jānapadā ca dānāni paṭṭhapesuṃ. Uttarena yaññavāṭassa gahapatinecayikā negamā ceva jānapadā ca dānāni paṭṭhapesuṃ.
‘‘တေသုပိ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ယညေသု နေဝ ဂာဝော ဟညိံသု, န အဇေဠကာ ဟညိံသု, န ကုက္ကုဋသူကရာ ဟညိံသု, န ဝိဝိဓာ ပာဏာ သံဃာတံ အာပဇ္ဇိံသု, န ရုက္ခာ ဆိဇ္ဇိံသု ယူပတ္ထာယ, န ဒဗ္ဘာ လူယိံသု ဗရိဟိသတ္ထာယ။ ယေပိ နေသံ အဟေသုံ ဒာသာတိ ဝာ ပေသ္သာတိ ဝာ ကမ္မကရာတိ ဝာ, တေပိ န ဒဏ္ဍတဇ္ဇိတာ န ဘယတဇ္ဇိတာ န အသ္သုမုခာ ရုဒမာနာ ပရိကမ္မာနိ အကံသု။ အထ ခော ယေ ဣစ္ဆိံသု, တေ အကံသု, ယေ န ဣစ္ဆိံသု, န တေ အကံသု; ယံ ဣစ္ဆိံသု, တံ အကံသု, ယံ န ဣစ္ဆိံသု န တံ အကံသု။ သပ္ပိတေလနဝနီတဒဓိမဓုဖာဏိတေန စေဝ တေ ယညာ နိဋ္ဌာနမဂမံသု။
‘‘Tesupi kho, brāhmaṇa, yaññesu neva gāvo haññiṃsu, na ajeḷakā haññiṃsu, na kukkuṭasūkarā haññiṃsu, na vividhā pāṇā saṃghātaṃ āpajjiṃsu, na rukkhā chijjiṃsu yūpatthāya, na dabbhā lūyiṃsu barihisatthāya. Yepi nesaṃ ahesuṃ dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā, tepi na daṇḍatajjitā na bhayatajjitā na assumukhā rudamānā parikammāni akaṃsu. Atha kho ye icchiṃsu, te akaṃsu, ye na icchiṃsu, na te akaṃsu; yaṃ icchiṃsu, taṃ akaṃsu, yaṃ na icchiṃsu na taṃ akaṃsu. Sappitelanavanītadadhimadhuphāṇitena ceva te yaññā niṭṭhānamagamaṃsu.
‘‘ဣတိ စတ္တာရော စ အနုမတိပက္ခာ, ရာဇာ မဟာဝိဇိတော အဋ္ဌဟင္ဂေဟိ သမန္နာဂတော, ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော စတူဟင္ဂေဟိ သမန္နာဂတော; တိသ္သော စ ဝိဓာ အယံ ဝုစ္စတိ ဗ္ရာဟ္မဏ တိဝိဓာ ယညသမ္ပဒာ သောဠသပရိက္ခာရာ’’တိ။
‘‘Iti cattāro ca anumatipakkhā, rājā mahāvijito aṭṭhahaṅgehi samannāgato, purohito brāhmaṇo catūhaṅgehi samannāgato; tisso ca vidhā ayaṃ vuccati brāhmaṇa tividhā yaññasampadā soḷasaparikkhārā’’ti.
၃၄၈. ဧဝံ ဝုတ္တေ, တေ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဥန္နာဒိနော ဥစ္စာသဒ္ဒမဟာသဒ္ဒာ အဟေသုံ – ‘‘အဟော ယညော, အဟော ယညသမ္ပဒာ’’တိ! ကူဋဒန္တော ပန ဗ္ရာဟ္မဏော တူဏ္ဟီဘူတောဝ နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခော တေ ဗ္ရာဟ္မဏာ ကူဋဒန္တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ကသ္မာ ပန ဘဝံ ကူဋဒန္တော သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သုဘာသိတံ သုဘာသိတတော နာဗ္ဘနုမောဒတီ’’တိ? ‘‘နာဟံ, ဘော, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သုဘာသိတံ သုဘာသိတတော နာဗ္ဘနုမောဒာမိ။ မုဒ္ဓာပိ တသ္သ ဝိပတေယ္ယ, ယော သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သုဘာသိတံ သုဘာသိတတော နာဗ္ဘနုမောဒေယ္ယ။ အပိ စ မေ, ဘော, ဧဝံ ဟောတိ – သမဏော ဂောတမော န ဧဝမာဟ – ‘ဧဝံ မေ သုတ’န္တိ ဝာ ‘ဧဝံ အရဟတိ ဘဝိတု’န္တိ ဝာ; အပိ စ သမဏော ဂောတမော – ‘ဧဝံ တဒာ အာသိ, ဣတ္ထံ တဒာ အာသိ’ တ္ဝေဝ ဘာသတိ။ တသ္သ မယ္ဟံ ဘော ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဒ္ဓာ သမဏော ဂောတမော တေန သမယေန ရာဇာ ဝာ အဟောသိ မဟာဝိဇိတော ယညသ္သာမိ ပုရောဟိတော ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏော တသ္သ ယညသ္သ ယာဇေတာ’တိ။ အဘိဇာနာတိ ပန ဘဝံ ဂောတမော ဧဝရူပံ ယညံ ယဇိတ္ဝာ ဝာ ယာဇေတ္ဝာ ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇိတာတိ’’? ‘‘အဘိဇာနာမဟံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဧဝရူပံ ယညံ ယဇိတ္ဝာ ဝာ ယာဇေတ္ဝာ ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇိတာ, အဟံ တေန သမယေန ပုရောဟိတော ဗ္ရာဟ္မဏော အဟောသိံ တသ္သ ယညသ္သ ယာဇေတာ’’တိ။
348. Evaṃ vutte, te brāhmaṇā unnādino uccāsaddamahāsaddā ahesuṃ – ‘‘aho yañño, aho yaññasampadā’’ti! Kūṭadanto pana brāhmaṇo tūṇhībhūtova nisinno hoti. Atha kho te brāhmaṇā kūṭadantaṃ brāhmaṇaṃ etadavocuṃ – ‘‘kasmā pana bhavaṃ kūṭadanto samaṇassa gotamassa subhāsitaṃ subhāsitato nābbhanumodatī’’ti? ‘‘Nāhaṃ, bho, samaṇassa gotamassa subhāsitaṃ subhāsitato nābbhanumodāmi. Muddhāpi tassa vipateyya, yo samaṇassa gotamassa subhāsitaṃ subhāsitato nābbhanumodeyya. Api ca me, bho, evaṃ hoti – samaṇo gotamo na evamāha – ‘evaṃ me suta’nti vā ‘evaṃ arahati bhavitu’nti vā; api ca samaṇo gotamo – ‘evaṃ tadā āsi, itthaṃ tadā āsi’ tveva bhāsati. Tassa mayhaṃ bho evaṃ hoti – ‘addhā samaṇo gotamo tena samayena rājā vā ahosi mahāvijito yaññassāmi purohito vā brāhmaṇo tassa yaññassa yājetā’ti. Abhijānāti pana bhavaṃ gotamo evarūpaṃ yaññaṃ yajitvā vā yājetvā vā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjitāti’’? ‘‘Abhijānāmahaṃ, brāhmaṇa, evarūpaṃ yaññaṃ yajitvā vā yājetvā vā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjitā, ahaṃ tena samayena purohito brāhmaṇo ahosiṃ tassa yaññassa yājetā’’ti.
နိစ္စဒာနအနုကုလယညံ
Niccadānaanukulayaññaṃ
‘‘အတ္ထိ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, အညော ယညော ဣမာယ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာ’’တိ။
‘‘Atthi kho, brāhmaṇa, añño yañño imāya tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cā’’ti.
‘‘ကတမော ပန သော, ဘော ဂောတမ, ယညော ဣမာယ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာ’’တိ?
‘‘Katamo pana so, bho gotama, yañño imāya tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cā’’ti?
‘‘ယာနိ ခော ပန တာနိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, နိစ္စဒာနာနိ အနုကုလယညာနိ သီလဝန္တေ ပဗ္ဗဇိတေ ဥဒ္ဒိသ္သ ဒိယ္ယန္တိ; အယံ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ယညော ဣမာယ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာ’’တိ။
‘‘Yāni kho pana tāni, brāhmaṇa, niccadānāni anukulayaññāni sīlavante pabbajite uddissa diyyanti; ayaṃ kho, brāhmaṇa, yañño imāya tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cā’’ti.
‘‘ကော နု ခော, ဘော ဂောတမ, ဟေတု ကော ပစ္စယော, ယေန တံ နိစ္စဒာနံ အနုကုလယညံ ဣမာယ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ အပ္ပဋ္ဌတရဉ္စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရဉ္စ မဟပ္ဖလတရဉ္စ မဟာနိသံသတရဉ္စာ’’တိ ?
‘‘Ko nu kho, bho gotama, hetu ko paccayo, yena taṃ niccadānaṃ anukulayaññaṃ imāya tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya appaṭṭhatarañca appasamārambhatarañca mahapphalatarañca mahānisaṃsatarañcā’’ti ?
‘‘န ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဧဝရူပံ ယညံ ဥပသင္ကမန္တိ အရဟန္တော ဝာ အရဟတ္တမဂ္ဂံ ဝာ သမာပန္နာ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဒိသ္သန္တိ ဟေတ္ထ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဒဏ္ဍပ္ပဟာရာပိ ဂလဂ္ဂဟာပိ, တသ္မာ ဧဝရူပံ ယညံ န ဥပသင္ကမန္တိ အရဟန္တော ဝာ အရဟတ္တမဂ္ဂံ ဝာ သမာပန္နာ။ ယာနိ ခော ပန တာနိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, နိစ္စဒာနာနိ အနုကုလယညာနိ သီလဝန္တေ ပဗ္ဗဇိတေ ဥဒ္ဒိသ္သ ဒိယ္ယန္တိ; ဧဝရူပံ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ယညံ ဥပသင္ကမန္တိ အရဟန္တော ဝာ အရဟတ္တမဂ္ဂံ ဝာ သမာပန္နာ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? န ဟေတ္ထ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဒိသ္သန္တိ ဒဏ္ဍပ္ပဟာရာပိ ဂလဂ္ဂဟာပိ, တသ္မာ ဧဝရူပံ ယညံ ဥပသင္ကမန္တိ အရဟန္တော ဝာ အရဟတ္တမဂ္ဂံ ဝာ သမာပန္နာ။ အယံ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဟေတု အယံ ပစ္စယော, ယေန တံ နိစ္စဒာနံ အနုကုလယညံ ဣမာယ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ အပ္ပဋ္ဌတရဉ္စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရဉ္စ မဟပ္ဖလတရဉ္စ မဟာနိသံသတရဉ္စာ’’တိ။
‘‘Na kho, brāhmaṇa, evarūpaṃ yaññaṃ upasaṅkamanti arahanto vā arahattamaggaṃ vā samāpannā. Taṃ kissa hetu? Dissanti hettha, brāhmaṇa, daṇḍappahārāpi galaggahāpi, tasmā evarūpaṃ yaññaṃ na upasaṅkamanti arahanto vā arahattamaggaṃ vā samāpannā. Yāni kho pana tāni, brāhmaṇa, niccadānāni anukulayaññāni sīlavante pabbajite uddissa diyyanti; evarūpaṃ kho, brāhmaṇa, yaññaṃ upasaṅkamanti arahanto vā arahattamaggaṃ vā samāpannā. Taṃ kissa hetu? Na hettha, brāhmaṇa, dissanti daṇḍappahārāpi galaggahāpi, tasmā evarūpaṃ yaññaṃ upasaṅkamanti arahanto vā arahattamaggaṃ vā samāpannā. Ayaṃ kho, brāhmaṇa, hetu ayaṃ paccayo, yena taṃ niccadānaṃ anukulayaññaṃ imāya tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya appaṭṭhatarañca appasamārambhatarañca mahapphalatarañca mahānisaṃsatarañcā’’ti.
၃၅၀. ‘‘အတ္ထိ ပန, ဘော ဂောတမ, အညော ယညော ဣမာယ စ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ ဣမိနာ စ နိစ္စဒာနေန အနုကုလယညေန အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာ’’တိ?
350. ‘‘Atthi pana, bho gotama, añño yañño imāya ca tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya iminā ca niccadānena anukulayaññena appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cā’’ti?
‘‘အတ္ထိ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, အညော ယညော ဣမာယ စ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ ဣမိနာ စ နိစ္စဒာနေန အနုကုလယညေန အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာ’’တိ။
‘‘Atthi kho, brāhmaṇa, añño yañño imāya ca tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya iminā ca niccadānena anukulayaññena appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cā’’ti.
‘‘ကတမော ပန သော, ဘော ဂောတမ, ယညော ဣမာယ စ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ ဣမိနာ စ နိစ္စဒာနေန အနုကုလယညေန အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာ’’တိ?
‘‘Katamo pana so, bho gotama, yañño imāya ca tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya iminā ca niccadānena anukulayaññena appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cā’’ti?
‘‘ယော ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, စာတုဒ္ဒိသံ သင္ဃံ ဥဒ္ဒိသ္သ ဝိဟာရံ ကရောတိ, အယံ ခော , ဗ္ရာဟ္မဏ, ယညော ဣမာယ စ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ ဣမိနာ စ နိစ္စဒာနေန အနုကုလယညေန အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာ’’တိ။
‘‘Yo kho, brāhmaṇa, cātuddisaṃ saṅghaṃ uddissa vihāraṃ karoti, ayaṃ kho , brāhmaṇa, yañño imāya ca tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya iminā ca niccadānena anukulayaññena appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cā’’ti.
၃၅၁. ‘‘အတ္ထိ ပန, ဘော ဂောတမ, အညော ယညော ဣမာယ စ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ ဣမိနာ စ နိစ္စဒာနေန အနုကုလယညေန ဣမိနာ စ ဝိဟာရဒာနေန အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာ’’တိ?
351. ‘‘Atthi pana, bho gotama, añño yañño imāya ca tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya iminā ca niccadānena anukulayaññena iminā ca vihāradānena appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cā’’ti?
‘‘အတ္ထိ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, အညော ယညော ဣမာယ စ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ ဣမိနာ စ နိစ္စဒာနေန အနုကုလယညေန ဣမိနာ စ ဝိဟာရဒာနေန အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာ’’တိ။
‘‘Atthi kho, brāhmaṇa, añño yañño imāya ca tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya iminā ca niccadānena anukulayaññena iminā ca vihāradānena appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cā’’ti.
‘‘ကတမော ပန သော, ဘော ဂောတမ, ယညော ဣမာယ စ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ ဣမိနာ စ နိစ္စဒာနေန အနုကုလယညေန ဣမိနာ စ ဝိဟာရဒာနေန အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာ’’တိ?
‘‘Katamo pana so, bho gotama, yañño imāya ca tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya iminā ca niccadānena anukulayaññena iminā ca vihāradānena appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cā’’ti?
‘‘ယော ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပသန္နစိတ္တော ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆတိ, ဓမ္မံ သရဏံ ဂစ္ဆတိ, သင္ဃံ သရဏံ ဂစ္ဆတိ; အယံ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ယညော ဣမာယ စ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ ဣမိနာ စ နိစ္စဒာနေန အနုကုလယညေန ဣမိနာ စ ဝိဟာရဒာနေန အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာ’’တိ။
‘‘Yo kho, brāhmaṇa, pasannacitto buddhaṃ saraṇaṃ gacchati, dhammaṃ saraṇaṃ gacchati, saṅghaṃ saraṇaṃ gacchati; ayaṃ kho, brāhmaṇa, yañño imāya ca tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya iminā ca niccadānena anukulayaññena iminā ca vihāradānena appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cā’’ti.
၃၅၂. ‘‘အတ္ထိ ပန, ဘော ဂောတမ, အညော ယညော ဣမာယ စ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ ဣမိနာ စ နိစ္စဒာနေန အနုကုလယညေန ဣမိနာ စ ဝိဟာရဒာနေန ဣမေဟိ စ သရဏဂမနေဟိ အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာ’’တိ?
352. ‘‘Atthi pana, bho gotama, añño yañño imāya ca tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya iminā ca niccadānena anukulayaññena iminā ca vihāradānena imehi ca saraṇagamanehi appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cā’’ti?
‘‘အတ္ထိ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, အညော ယညော ဣမာယ စ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ ဣမိနာ စ နိစ္စဒာနေန အနုကုလယညေန ဣမိနာ စ ဝိဟာရဒာနေန ဣမေဟိ စ သရဏဂမနေဟိ အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာ’’တိ။
‘‘Atthi kho, brāhmaṇa, añño yañño imāya ca tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya iminā ca niccadānena anukulayaññena iminā ca vihāradānena imehi ca saraṇagamanehi appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cā’’ti.
‘‘ကတမော ပန သော, ဘော ဂောတမ, ယညော ဣမာယ စ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ ဣမိနာ စ နိစ္စဒာနေန အနုကုလယညေန ဣမိနာ စ ဝိဟာရဒာနေန ဣမေဟိ စ သရဏဂမနေဟိ အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာ’’တိ?
‘‘Katamo pana so, bho gotama, yañño imāya ca tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya iminā ca niccadānena anukulayaññena iminā ca vihāradānena imehi ca saraṇagamanehi appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cā’’ti?
‘‘ယော ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပသန္နစိတ္တော သိက္ခာပဒာနိ သမာဒိယတိ – ပာဏာတိပာတာ ဝေရမဏိံ, အဒိန္နာဒာနာ ဝေရမဏိံ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏိံ, မုသာဝာဒာ ဝေရမဏိံ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ဝေရမဏိံ။ အယံ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ယညော ဣမာယ စ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ ဣမိနာ စ နိစ္စဒာနေန အနုကုလယညေန ဣမိနာ စ ဝိဟာရဒာနေန ဣမေဟိ စ သရဏဂမနေဟိ အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာ’’တိ။
‘‘Yo kho, brāhmaṇa, pasannacitto sikkhāpadāni samādiyati – pāṇātipātā veramaṇiṃ, adinnādānā veramaṇiṃ, kāmesumicchācārā veramaṇiṃ, musāvādā veramaṇiṃ, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇiṃ. Ayaṃ kho, brāhmaṇa, yañño imāya ca tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya iminā ca niccadānena anukulayaññena iminā ca vihāradānena imehi ca saraṇagamanehi appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cā’’ti.
၃၅၃. ‘‘အတ္ထိ ပန, ဘော ဂောတမ, အညော ယညော ဣမာယ စ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ ဣမိနာ စ နိစ္စဒာနေန အနုကုလယညေန ဣမိနာ စ ဝိဟာရဒာနေန ဣမေဟိ စ သရဏဂမနေဟိ ဣမေဟိ စ သိက္ခာပဒေဟိ အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာ’’တိ?
353. ‘‘Atthi pana, bho gotama, añño yañño imāya ca tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya iminā ca niccadānena anukulayaññena iminā ca vihāradānena imehi ca saraṇagamanehi imehi ca sikkhāpadehi appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cā’’ti?
‘‘အတ္ထိ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, အညော ယညော ဣမာယ စ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ ဣမိနာ စ နိစ္စဒာနေန အနုကုလယညေန ဣမိနာ စ ဝိဟာရဒာနေန ဣမေဟိ စ သရဏဂမနေဟိ ဣမေဟိ စ သိက္ခာပဒေဟိ အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာ’’တိ။
‘‘Atthi kho, brāhmaṇa, añño yañño imāya ca tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya iminā ca niccadānena anukulayaññena iminā ca vihāradānena imehi ca saraṇagamanehi imehi ca sikkhāpadehi appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cā’’ti.
‘‘ကတမော ပန သော, ဘော ဂောတမ, ယညော ဣမာယ စ တိဝိဓာယ ယညသမ္ပဒာယ သောဠသပရိက္ခာရာယ ဣမိနာ စ နိစ္စဒာနေန အနုကုလယညေန ဣမိနာ စ ဝိဟာရဒာနေန ဣမေဟိ စ သရဏဂမနေဟိ ဣမေဟိ စ သိက္ခာပဒေဟိ အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာ’’တိ?
‘‘Katamo pana so, bho gotama, yañño imāya ca tividhāya yaññasampadāya soḷasaparikkhārāya iminā ca niccadānena anukulayaññena iminā ca vihāradānena imehi ca saraṇagamanehi imehi ca sikkhāpadehi appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cā’’ti?
‘‘ဣဓ, ဗ္ရာဟ္မဏ, တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော။ပေ.။ (ယထာ ၁၉၀-၂၁၂ အနုစ္ဆေဒေသု, ဧဝံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ)။ ဧဝံ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဘိက္ခု သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ယညော ပုရိမေဟိ ယညေဟိ အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ယညော ပုရိမေဟိ ယညေဟိ အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စာတိ။ ဉာဏဒသ္သနာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ပေ.။ အယမ္ပိ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ယညော ပုရိမေဟိ ယညေဟိ အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စ။ပေ.။ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာတိ။ အယမ္ပိ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ယညော ပုရိမေဟိ ယညေဟိ အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စ မဟပ္ဖလတရော စ မဟာနိသံသတရော စ။ ဣမာယ စ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ယညသမ္ပဒာယ အညာ ယညသမ္ပဒာ ဥတ္တရိတရာ ဝာ ပဏီတတရာ ဝာ နတ္ထီ’’တိ။
‘‘Idha, brāhmaṇa, tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho…pe… (yathā 190-212 anucchedesu, evaṃ vitthāretabbaṃ). Evaṃ kho, brāhmaṇa, bhikkhu sīlasampanno hoti…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ kho, brāhmaṇa, yañño purimehi yaññehi appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro ca…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayampi kho, brāhmaṇa, yañño purimehi yaññehi appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro cāti. Ñāṇadassanāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti…pe… ayampi kho, brāhmaṇa, yañño purimehi yaññehi appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro ca…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānāti. Ayampi kho, brāhmaṇa, yañño purimehi yaññehi appaṭṭhataro ca appasamārambhataro ca mahapphalataro ca mahānisaṃsataro ca. Imāya ca, brāhmaṇa, yaññasampadāya aññā yaññasampadā uttaritarā vā paṇītatarā vā natthī’’ti.
ကူဋဒန္တဥပာသကတ္တပဋိဝေဒနာ
Kūṭadantaupāsakattapaṭivedanā
၃၅၄. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ကူဋဒန္တော ဗ္ရာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂောတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂောတမ! သေယ္ယထာပိ ဘော ဂောတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝာ ဥက္ကုဇ္ဇေယ္ယ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝာ ဝိဝရေယ္ယ, မူဠ္ဟသ္သ ဝာ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယ္ယ, အန္ဓကာရေ ဝာ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယ္ယ ‘စက္ခုမန္တော ရူပာနိ ဒက္ခန္တီ’တိ; ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂောတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂောတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင္ဃဉ္စ။ ဥပာသကံ မံ ဘဝံ ဂောတမော ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပာဏုပေတံ သရဏံ ဂတံ။ ဧသာဟံ ဘော ဂောတမ သတ္တ စ ဥသဘသတာနိ သတ္တ စ ဝစ္ဆတရသတာနိ သတ္တ စ ဝစ္ဆတရီသတာနိ သတ္တ စ အဇသတာနိ သတ္တ စ ဥရဗ္ဘသတာနိ မုဉ္စာမိ, ဇီဝိတံ ဒေမိ, ဟရိတာနိ စေဝ တိဏာနိ ခာဒန္တု, သီတာနိ စ ပာနီယာနိ ပိဝန္တု, သီတော စ နေသံ ဝာတော ဥပဝာယတူ’’တိ။
354. Evaṃ vutte, kūṭadanto brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ. Esāhaṃ bho gotama satta ca usabhasatāni satta ca vacchatarasatāni satta ca vacchatarīsatāni satta ca ajasatāni satta ca urabbhasatāni muñcāmi, jīvitaṃ demi, haritāni ceva tiṇāni khādantu, sītāni ca pānīyāni pivantu, sīto ca nesaṃ vāto upavāyatū’’ti.
သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာ
Sotāpattiphalasacchikiriyā
၃၅၅. အထ ခော ဘဂဝာ ကူဋဒန္တသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ, သေယ္ယထိဒံ, ဒာနကထံ သီလကထံ သဂ္ဂကထံ; ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ ယဒာ ဘဂဝာ အညာသိ ကူဋဒန္တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ကလ္လစိတ္တံ မုဒုစိတ္တံ ဝိနီဝရဏစိတ္တံ ဥဒဂ္ဂစိတ္တံ ပသန္နစိတ္တံ, အထ ယာ ဗုဒ္ဓာနံ သာမုက္ကံသိကာ ဓမ္မဒေသနာ, တံ ပကာသေသိ – ဒုက္ခံ သမုဒယံ နိရောဓံ မဂ္ဂံ။ သေယ္ယထာပိ နာမ သုဒ္ဓံ ဝတ္ထံ အပဂတကာဠကံ သမ္မဒေဝ ရဇနံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ, ဧဝမေဝ ကူဋဒန္တသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ တသ္မိညေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပာဒိ – ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ။
355. Atha kho bhagavā kūṭadantassa brāhmaṇassa anupubbiṃ kathaṃ kathesi, seyyathidaṃ, dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ; kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā bhagavā aññāsi kūṭadantaṃ brāhmaṇaṃ kallacittaṃ muducittaṃ vinīvaraṇacittaṃ udaggacittaṃ pasannacittaṃ, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā, taṃ pakāsesi – dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva kūṭadantassa brāhmaṇassa tasmiññeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti.
၃၅၆. အထ ခော ကူဋဒန္တော ဗ္ရာဟ္မဏော ဒိဋ္ဌဓမ္မော ပတ္တဓမ္မော ဝိဒိတဓမ္မော ပရိယောဂာဠ္ဟဓမ္မော တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဂတကထံကထော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဓိဝာသေတု မေ ဘဝံ ဂောတမော သ္ဝာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေနာ’’တိ။ အဓိဝာသေသိ ဘဂဝာ တုဏ္ဟီဘာဝေန။
356. Atha kho kūṭadanto brāhmaṇo diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
၃၅၇. အထ ခော ကူဋဒန္တော ဗ္ရာဟ္မဏော ဘဂဝတော အဓိဝာသနံ ဝိဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။ အထ ခော ကူဋဒန္တော ဗ္ရာဟ္မဏော တသ္သာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သကေ ယညဝာဋေ ပဏီတံ ခာဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒာပေတ္ဝာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘော ဂောတမ; နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။
357. Atha kho kūṭadanto brāhmaṇo bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho kūṭadanto brāhmaṇo tassā rattiyā accayena sake yaññavāṭe paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bho gotama; niṭṭhitaṃ bhatta’’nti.
၃၅၈. အထ ခော ဘဂဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေန ယေန ကူဋဒန္တသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ယညဝာဋော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။
358. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena kūṭadantassa brāhmaṇassa yaññavāṭo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
အထ ခော ကူဋဒန္တော ဗ္ရာဟ္မဏော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပဏီတေန ခာဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝာရေသိ။ အထ ခော ကူဋဒန္တော ဗ္ရာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပာဏိံ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော ကူဋဒန္တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဘဂဝာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေတ္ဝာ သမာဒပေတ္ဝာ သမုတ္တေဇေတ္ဝာ သမ္ပဟံသေတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမီတိ။
Atha kho kūṭadanto brāhmaṇo buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho kūṭadanto brāhmaṇo bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho kūṭadantaṃ brāhmaṇaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmīti.
ကူဋဒန္တသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။
Kūṭadantasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ဒီဃ နိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ၅. ကူဋဒန္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 5. Kūṭadantasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ဒီဃနိကာယ (ဋီကာ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ၅. ကူဋဒန္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 5. Kūṭadantasuttavaṇṇanā
