| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
೬. ಕುಟಿಕಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
6. Kuṭikārasikkhāpadavaṇṇanā
೩೪೨. ಯಾಚನಾತಿ ‘‘ದೇಥ ದೇಥಾ’’ತಿ ಚೋದನಾ। ವಿಞ್ಞತ್ತೀತಿ ಇಮಿನಾ ನೋ ಅತ್ಥೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಪನಾ। ‘‘ಹತ್ಥಕಮ್ಮಂ ಯಾಚಿತೋ ಉಪಕರಣಂ, ಮೂಲಂ ವಾ ದಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಯಾಚತಿ, ನ ವಟ್ಟತೀತಿ। ವಟ್ಟತಿ ಸೇನಾಸನೇ ಓಭಾಸಪರಿಕಥಾದೀನಂ ಲದ್ಧತ್ತಾತಿ ಏಕೇ। ಅನಜ್ಝಾವುತ್ಥಕನ್ತಿ ಅಸ್ಸಾಮಿಕಂ। ನ ಆಹಟಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬನ್ತಿ ‘‘ಸೂಪೋದನವಿಞ್ಞತ್ತಿದುಕ್ಕಟಂ ಹೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಗರುಭಣ್ಡಪ್ಪಹೋನಕೇಸೂತಿ ವುತ್ತಂ, ತಥಾಪಿ ಯಂ ವತ್ಥುವಸೇನ ಅಪ್ಪಂ ಹುತ್ವಾ ಅಗ್ಘವಸೇನ ಮಹಾ ಹರಿತಾಲಹಿಙ್ಗುಲಿಕಾದಿ, ತಂ ಯಾಚಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ।
342.Yācanāti ‘‘detha dethā’’ti codanā. Viññattīti iminā no atthoti viññāpanā. ‘‘Hatthakammaṃ yācito upakaraṇaṃ, mūlaṃ vā dassatī’’ti yācati, na vaṭṭatīti. Vaṭṭati senāsane obhāsaparikathādīnaṃ laddhattāti eke. Anajjhāvutthakanti assāmikaṃ. Na āhaṭaṃparibhuñjitabbanti ‘‘sūpodanaviññattidukkaṭaṃ hotī’’ti vuttaṃ. ‘‘Kiñcāpi garubhaṇḍappahonakesūti vuttaṃ, tathāpi yaṃ vatthuvasena appaṃ hutvā agghavasena mahā haritālahiṅgulikādi, taṃ yācituṃ na vaṭṭatī’’ti vadanti.
೩೪೪. ಸೋ ಕಿರಾತಿ ಇಸಿ। ತದಾ ಅಜ್ಝಗಮಾ ತದಜ್ಝಗಮಾ।
344.So kirāti isi. Tadā ajjhagamā tadajjhagamā.
೩೪೮-೯. ನ ಹಿ ಸಕ್ಕಾ ಯಾಚನಾಯ ಕಾತುಂ, ತಸ್ಮಾ ಸಯಂ ಯಾಚಿತಕೇಹಿ ಉಪಕರಣೇಹೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಸಮೇತಿ, ನ ಅತ್ಥೋ। ಕಸ್ಮಾ? ಇಧ ಉಭಯೇಸಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ, ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಯಸ್ಮಾ ಪನಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಇಧ ವುತ್ತನಯೇನಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದವಿಭಙ್ಗೇ ವುತ್ತನಯೇನ। ‘‘ಸಞ್ಞಾಚಿಕಾಯಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ಕರೋನ್ತೇನಾಪಿ, ‘‘ಪರೇಹಿ ಪರಿಯೋಸಾಪೇತೀ’’ತಿ ವಚನತೋ ಕಾರಾಪೇನ್ತೇನಾಪಿ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಉಭೋಪೇತೇ ಕಾರಕಕಾರಾಪಕಾ। ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ವಿಲೋಮಿತಂ ಭವೇಯ್ಯ, ‘‘ಕಾರಯಮಾನೇನಾ’’ತಿ ಹಿ ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ‘‘ಕರೋನ್ತೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ವಿಲೋಮಿತಂ ಹೋತಿ ಅತದತ್ಥತ್ತಾ। ನ ಹಿ ಕಾರಾಪೇನ್ತೋ ನಾಮ ಹೋತಿ। ‘‘ಇಧ ವುತ್ತನಯೇನಾತಿ ದೇಸಿತವತ್ಥುಕಪಮಾಣಿಕನಯೇನ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ‘ಕರೋನ್ತೇನ ವಾ ಕಾರಾಪೇನ್ತೇನ ವಾ’ತಿ ವಚನತೋ ಕರೋನ್ತೇನಾಪಿ ಪರೇಹಿ ವಿಪ್ಪಕತಂ ವತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಚೇ, ತದತ್ಥವಿಸ್ಸಜ್ಜನತ್ಥಂ ‘ಯದಿ ಪನಾತಿಆದಿಮಾಹಾ’’’ತಿ ಅನುಗಣ್ಠಿಪದೇ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಸಞ್ಞಾಚಿಕಾಯ ಕುಟಿಂ ಕರೋನ್ತೋ’’ತಿ ವಚನವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಆಯಾಮತೋ ಚ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಚಾ’’ತಿ ಅವತ್ವಾ ವಿಕಪ್ಪತ್ಥಸ್ಸ ವಾ-ಸದ್ದಸ್ಸ ಗಹಿತತ್ತಾ ಏಕತೋಭಾಗೇಪಿ ವಡ್ಢಿತೇ ಆಪತ್ತಿ ಏವ। ಪಮಾಣಯುತ್ತಮಞ್ಚೋ ಕಿರ ನವವಿದತ್ಥಿ। ‘‘‘ಚತುಹತ್ಥವಿತ್ಥಾರಾ’ತಿ ವಚನೇನ ‘ತಿರಿಯಂ ತಿಹತ್ಥಾ ವಾ’ತಿ ವಚನಮ್ಪಿ ಸಮೇತಿ ‘ಯತ್ಥ ಪಮಾಣಯುತ್ತೋ’ತಿಆದಿಸನ್ನಿಟ್ಠಾನವಚನಾಸಮ್ಭವತೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪಮಾಣತೋ ಊನತರಮ್ಪೀತಿ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಚತುಪಞ್ಚಹತ್ಥಮ್ಪಿ ದೀಘತೋ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ವುತ್ತಪಮಾಣಮೇವ ದೇಸಿತವತ್ಥು। ಅದೇಸಿತವತ್ಥುಞ್ಹಿ ಕರೋತೋ ಆಪತ್ತಿ। ಪಮಾಣಾತಿಕ್ಕನ್ತಾ ಕುಟಿ ಏವ ಪಮಾಣಾತಿಕ್ಕನ್ತಂ ಕುಟಿಂ ಕರೇಯ್ಯಾತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ। ‘‘ಥಮ್ಭತುಲಾ’’ತಿ ಪಾಠೋ। ಅನುಸ್ಸಾವನಾನಯೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ದಮಿಳಭಾಸಾಯಪಿ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ।
348-9. Na hi sakkā yācanāya kātuṃ, tasmā sayaṃ yācitakehi upakaraṇehīti adhippāyo. Byañjanaṃ sameti, na attho. Kasmā? Idha ubhayesaṃ adhippetattā, taṃ dassento ‘‘yasmā panā’’tiādimāha. Idha vuttanayenāti imasmiṃ sikkhāpadavibhaṅge vuttanayena. ‘‘Saññācikāyā’’ti vacanato karontenāpi, ‘‘parehi pariyosāpetī’’ti vacanato kārāpentenāpi paṭipajjitabbaṃ. Ubhopete kārakakārāpakā. Byañjanaṃ vilomitaṃ bhaveyya, ‘‘kārayamānenā’’ti hi byañjanaṃ ‘‘karontenā’’ti vutte vilomitaṃ hoti atadatthattā. Na hi kārāpento nāma hoti. ‘‘Idha vuttanayenāti desitavatthukapamāṇikanayena. Evaṃ sante ‘karontena vā kārāpentena vā’ti vacanato karontenāpi parehi vippakataṃ vattabbanti ce, tadatthavissajjanatthaṃ ‘yadi panātiādimāhā’’’ti anugaṇṭhipade vuttaṃ. ‘‘Saññācikāya kuṭiṃ karonto’’ti vacanavasena vuttaṃ. ‘‘Āyāmato ca vitthārato cā’’ti avatvā vikappatthassa vā-saddassa gahitattā ekatobhāgepi vaḍḍhite āpatti eva. Pamāṇayuttamañco kira navavidatthi. ‘‘‘Catuhatthavitthārā’ti vacanena ‘tiriyaṃ tihatthā vā’ti vacanampi sameti ‘yattha pamāṇayutto’tiādisanniṭṭhānavacanāsambhavato’’ti vuttaṃ. Pamāṇato ūnatarampīti vitthārato catupañcahatthampi dīghato anatikkamitvā vuttapamāṇameva desitavatthu. Adesitavatthuñhi karoto āpatti. Pamāṇātikkantā kuṭi eva pamāṇātikkantaṃ kuṭiṃ kareyyāti vuttattā. ‘‘Thambhatulā’’ti pāṭho. Anussāvanānayenāti ettha ‘‘damiḷabhāsāyapi vaṭṭatī’’ti vadanti.
೩೫೩. ಚಾರಭೂಮಿ ಗೋಚರಭೂಮಿ। ನ ಗಹಿತಾತಿ ನ ವಾರಿತಾ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಕಾರಣಾಯ ಗುತ್ತಿಬನ್ಧನಾಗಾರಂ, ಅಕರಣಟ್ಠಾನಂ ವಾ ಧಮ್ಮಗನ್ಧಿಕಾ ಹತ್ಥಪಾದಚ್ಛಿನ್ದನಕಾ ಗನ್ಧಿಕಾ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ದ್ವೀಹಿ ಬಲಿಬದ್ದೇಹೀತಿ ಹೇಟ್ಠಿಮಕೋಟಿಯಾ ಕಿರ ವುತ್ತತೋ ಆವಿಜ್ಜಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ ಛಿನ್ನಾವಟತ್ತಾ, ನಿಗಮನಸ್ಸಾಪಿ ಅತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಪಾಚಿನನ್ತಿ ವತ್ಥು ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ। ತದತ್ಥಾಯಾತಿ ತಚ್ಛನತ್ಥಾಯ। ಪಣ್ಣಸಾಲಮ್ಪೀತಿ ಉಲ್ಲಿತ್ತಾವಲಿತ್ತಕುಟಿಮೇವ ಪಣ್ಣಚ್ಛದನಂ। ತೇನೇವ ‘‘ಸಭಿತ್ತಿಚ್ಛದನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ಅಲಿತ್ತಂ ಕಿರ ಸಬ್ಬಂ ವಟ್ಟತಿ। ಪುಬ್ಬೇ ಥೋಕಂ ಠಪಿತಂ ಪುನ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ। ತಸ್ಮಿನ್ತಿ ದ್ವಾರಬನ್ಧನೇ ವಾ ವಾತಪಾನೇ ವಾ ಠಪಿತೇ। ಪಠಮಮೇವಾತಿ ಏತ್ಥ ಪತ್ತಕಾಲೇ ಏವಾತಿ ಕಿರ ಧಮ್ಮಸಿರಿತ್ಥೇರೋ। ಉಪತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋ ಠಪಿತಕಾಲೇವಾತಿ ಕಿರ। ಪುರಿಮೇನ ಲೇಪಸ್ಸ ಅಘಟಿತತ್ತಾ ದುತಿಯೇನ ವತ್ತಸೀಸೇನ ಕತತ್ತಾ ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸಚೇ ಆಣತ್ತೇನ ಕತಂ, ‘‘ಕರೋತಿ ವಾ ಕಾರಾಪೇತಿ ವಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ಆಪತ್ತಿ ಉಭಿನ್ನಂ ಸತಿ ಅತ್ತುದ್ದೇಸಿಕತಾಯ, ಅಸತಿ ಮೂಲಟ್ಠಸ್ಸೇವ। ಹೇಟ್ಠಿಮಪ್ಪಮಾಣಸಮ್ಭವೇ ಸತಿ ಸಬ್ಬಮತ್ತಿಕಾಮಯಂ ಕುಟಿಂ ಕರೋತೋ ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟೇನ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ತಕ್ಕೋ।
353.Cārabhūmi gocarabhūmi. Na gahitāti na vāritā. Aṭṭhakathāyaṃ ‘‘kāraṇāya guttibandhanāgāraṃ, akaraṇaṭṭhānaṃ vā dhammagandhikā hatthapādacchindanakā gandhikā’’ti likhitaṃ. Dvīhi balibaddehīti heṭṭhimakoṭiyā kira vuttato āvijjituṃ na sakkā chinnāvaṭattā, nigamanassāpi atthappakāsanatthaṃ vuttanti veditabbaṃ. Pācinanti vatthu adhiṭṭhānaṃ. Tadatthāyāti tacchanatthāya. Paṇṇasālampīti ullittāvalittakuṭimeva paṇṇacchadanaṃ. Teneva ‘‘sabhitticchadana’’nti vuttaṃ, alittaṃ kira sabbaṃ vaṭṭati. Pubbe thokaṃ ṭhapitaṃ puna vaḍḍhetvā. Tasminti dvārabandhane vā vātapāne vā ṭhapite. Paṭhamamevāti ettha pattakāle evāti kira dhammasiritthero. Upatissatthero ṭhapitakālevāti kira. Purimena lepassa aghaṭitattā dutiyena vattasīsena katattā ubhinnampi anāpatti. Sace āṇattena kataṃ, ‘‘karoti vā kārāpeti vā’’ti vacanato āpatti ubhinnaṃ sati attuddesikatāya, asati mūlaṭṭhasseva. Heṭṭhimappamāṇasambhave sati sabbamattikāmayaṃ kuṭiṃ karoto āpatti dukkaṭena saṅghādisesoti ācariyassa takko.
೩೫೪. ಛತ್ತಿಂಸ ಚತುಕ್ಕಾನಿ ನಾಮ ಅದೇಸಿತವತ್ಥುಕಚತುಕ್ಕಂ ದೇಸಿತವತ್ಥುಕಚತುಕ್ಕಂ ಪಮಾಣಾತಿಕ್ಕನ್ತಚತುಕ್ಕಂ ಪಮಾಣಿಕಚತುಕ್ಕಂ ಅದೇಸಿತವತ್ಥುಕಪಮಾಣಾತಿಕ್ಕನ್ತಚತುಕ್ಕಂ ದೇಸಿತವತ್ಥುಕಪಮಾಣಿಕಚತುಕ್ಕನ್ತಿ ಛ ಚತುಕ್ಕಾನಿ, ಏವಂ ಸಮಾದಿಸತಿವಾರಾದೀಸುಪಿ ಪಞ್ಚಸೂತಿ ಛತ್ತಿಂಸ। ಆಪತ್ತಿಭೇದದಸ್ಸನತ್ಥನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ‘‘ಸಾರಮ್ಭೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖು, ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಅಪರಿಕ್ಕಮನೇ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ’’ತಿ ಮಾತಿಕಾಯಂ ಅವಿಸೇಸೇನ ವುತ್ತತ್ತಾ ಸಾರಮ್ಭಅಪರಿಕ್ಕಮನೇಪಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋವಾತಿ ಮಿಚ್ಛಾಗಾಹವಿವಜ್ಜನತ್ಥಂ ಆಪತ್ತಿಭೇದೋ ದಸ್ಸಿತೋ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಾನೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ವಿಭಙ್ಗೇ ಏವಂ ಅವತ್ವಾ ಕಿಮತ್ಥಂ ಮಾತಿಕಾಯಂ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥು ವುತ್ತನ್ತಿ ಚೇ? ಭಿಕ್ಖೂ ಅಭಿನೇತಬ್ಬಾ ವತ್ಥುದೇಸನಾಯ, ತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ವತ್ಥು ದೇಸೇತಬ್ಬಂ। ಕೀದಿಸಂ? ಅನಾರಮ್ಭಂ ಸಪರಿಕ್ಕಮನಂ, ನೇತರಂ, ಇತರಸ್ಮಿಂ ‘‘ಸಾರಮ್ಭೇ ಚೇ ಭಿಕ್ಖು ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಅಪರಿಕ್ಕಮನೇ’’ತಿ ಏವಂ ಆನಿಸಂಸವಸೇನ ಆಗತತ್ತಾ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಾ ವತ್ಥು ನಾಮ ಅತ್ಥಿ ಸಾರಮ್ಭಂ, ಅತ್ಥಿ ಅನಾರಮ್ಭಂ, ಅತ್ಥಿ ಸಪರಿಕ್ಕಮನಂ, ಅತ್ಥಿ ಅಪರಿಕ್ಕಮನಂ, ಅತ್ಥಿ ಸಾರಮ್ಭಂ ಸಪರಿಕ್ಕಮನಂ, ಅತ್ಥಿ ಸಾರಮ್ಭಂ ಅಪರಿಕ್ಕಮನಂ, ಅತ್ಥಿ ಅನಾರಮ್ಭಂ ಸಪರಿಕ್ಕಮನಂ, ಅತ್ಥಿ ಅನಾರಮ್ಭಂ ಅಪರಿಕ್ಕಮನನ್ತಿ ಬಹುವಿಧತ್ತಾ ವತ್ಥು ದೇಸೇತಬ್ಬಂ ಅನಾರಮ್ಭಂ ಸಪರಿಕ್ಕಮನಂ, ನೇತರನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕಿಮತ್ಥಿಕಾ ಪನೇಸಾ ದೇಸನಾತಿ ಚೇ? ಗರುಕಾಪತ್ತಿಪಞ್ಞಾಪನಹೇತುಪರಿವಜ್ಜನುಪಾಯತ್ಥಾ। ವತ್ಥುದೇಸನಾಯ ಹಿ ಗರುಕಾಪತ್ತಿಪಞ್ಞಾಪನಹೇತುತ್ತಾ ಅಕತವಿಞ್ಞತ್ತಿ ಗಿಹೀನಂ ಪೀಳಾಜನನೇನ ಅತ್ತದುಕ್ಖಪರದುಕ್ಖಹೇತುಭೂತೋ ಚ ಸಾರಮ್ಭಭಾವೋತಿ ಏತೇ ವತ್ಥುದೇಸನಾಪದೇಸೇನ ಉಪಾಯೇನ ಪರಿವಜ್ಜಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ನ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ಅಕಪ್ಪಿಯಕುಟಿಕರಣತ್ಥಂ ಗಿಹೀನಂ ವಾ ಪೀಳಾನಿಮಿತ್ತಂ ಸಾರಮ್ಭವತ್ಥು। ಕುಟಿಕರಣತ್ಥಂ ವಾ ವತ್ಥುಂ ದೇಸೇನ್ತೀತಿ ಪಠಮಮೇವ ಸಾಧಿತಮೇತಂ। ವೋಮಿಸ್ಸಕಾಪತ್ತಿಯೋತಿ ದುಕ್ಕಟಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಮಿಸ್ಸಕಾಪತ್ತಿಯೋ।
354. Chattiṃsa catukkāni nāma adesitavatthukacatukkaṃ desitavatthukacatukkaṃ pamāṇātikkantacatukkaṃ pamāṇikacatukkaṃ adesitavatthukapamāṇātikkantacatukkaṃ desitavatthukapamāṇikacatukkanti cha catukkāni, evaṃ samādisativārādīsupi pañcasūti chattiṃsa. Āpattibhedadassanatthanti ettha yasmā ‘‘sārambhe ce, bhikkhu, vatthusmiṃ aparikkamane…pe… saṅghādiseso’’ti mātikāyaṃ avisesena vuttattā sārambhaaparikkamanepi saṅghādisesovāti micchāgāhavivajjanatthaṃ āpattibhedo dassito, tasmā vuttānīti adhippāyo. Vibhaṅge evaṃ avatvā kimatthaṃ mātikāyaṃ dukkaṭavatthu vuttanti ce? Bhikkhū abhinetabbā vatthudesanāya, tehi bhikkhūhi vatthu desetabbaṃ. Kīdisaṃ? Anārambhaṃ saparikkamanaṃ, netaraṃ, itarasmiṃ ‘‘sārambhe ce bhikkhu vatthusmiṃ aparikkamane’’ti evaṃ ānisaṃsavasena āgatattā vuttaṃ. Yasmā vatthu nāma atthi sārambhaṃ, atthi anārambhaṃ, atthi saparikkamanaṃ, atthi aparikkamanaṃ, atthi sārambhaṃ saparikkamanaṃ, atthi sārambhaṃ aparikkamanaṃ, atthi anārambhaṃ saparikkamanaṃ, atthi anārambhaṃ aparikkamananti bahuvidhattā vatthu desetabbaṃ anārambhaṃ saparikkamanaṃ, netaranti vuttaṃ hoti. Kimatthikā panesā desanāti ce? Garukāpattipaññāpanahetuparivajjanupāyatthā. Vatthudesanāya hi garukāpattipaññāpanahetuttā akataviññatti gihīnaṃ pīḷājananena attadukkhaparadukkhahetubhūto ca sārambhabhāvoti ete vatthudesanāpadesena upāyena parivajjitā honti. Na hi bhikkhu akappiyakuṭikaraṇatthaṃ gihīnaṃ vā pīḷānimittaṃ sārambhavatthu. Kuṭikaraṇatthaṃ vā vatthuṃ desentīti paṭhamameva sādhitametaṃ. Vomissakāpattiyoti dukkaṭasaṅghādisesamissakāpattiyo.
೩೫೫. ತತ್ಥ ‘‘ದ್ವೀಹಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೇಹೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ‘‘ದ್ವಿನ್ನಂ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೇನಾ’’ತಿ ವಿಭತ್ತಿಬ್ಯತ್ತಯೇನ, ವಚನಬ್ಯತ್ತಯೇನ ಚ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಆಪತ್ತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಾನ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ।
355. Tattha ‘‘dvīhi saṅghādisesehī’’ti vattabbe ‘‘dvinnaṃ saṅghādisesenā’’ti vibhattibyattayena, vacanabyattayena ca vuttaṃ. ‘‘Āpatti dvinnaṃ saṅghādisesāna’’ntipi pāṭho.
೩೬೪. ನ ಘಟಯತಿ ಛದನಲೇಪಾಭಾವತೋ, ಅನಾಪತ್ತಿ, ತಂ ಪರತೋ ಸಾಧಿಯತಿ। ಛದನಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ಉಲ್ಲಿತ್ತಾವಲಿತ್ತತಾ ವುತ್ತಾತಿ। ‘‘ಕುಕ್ಕುಟಚ್ಛಿಕಗೇಹಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ವತ್ವಾ ಪುನ ಛದನಂ ದಣ್ಡಕೇಹೀತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೇಹಿ ತಿಣಪಣ್ಣಚ್ಛದನಾಕುಟಿಕಾವ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಛದನಂ ದಣ್ಡಕೇಹಿ ದೀಘತೋ ತಿರಿಯಞ್ಚ ಜಾಲಂ ವಿಯ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ತಿಣೇಹಿ ವಾ ಪಣ್ಣೇಹಿ ವಾ ಛಾದೇತುಂ ಉಲ್ಲಿತ್ತಾದಿಭಾವೋ ಛದನಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತೋತಿ ಯುತ್ತಮಿದಂ। ತಸ್ಮಾ ಮತ್ತಿಕಾಮಯಂ ಭಿತ್ತಿಂ ವಡ್ಢಾಪೇತ್ವಾ ಉಪರಿ ಉಲ್ಲಿತ್ತಂ ವಾ ಅವಲಿತ್ತಂ ವಾ ಉಭಯಂ ವಾ ಭಿತ್ತಿಯಾ ಘಟಿತಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ ಏವ ವಿನಾಪಿ ಭಿತ್ತಿಲೇಪೇನಾ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ‘‘‘ಸೋ ಚ ಛದನಮೇವ ಸನ್ಧಾಯಾ’ತಿ ಪಧಾನವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ನ ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ, ವೀಮಂಸಿತಬ್ಬಂ। ಏತ್ಥಾತಿ ತಿಣಕುಟಿಕಾಯ। ಯಥಾಸಮಾದಿಟ್ಠಾಯಾತಿ ಯಥಾವುತ್ತಪ್ಪಕಾರನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ‘‘ಆಪತ್ತಿ ಕಾರುಕಾನಂ ತಿಣ್ಣಂ ದುಕ್ಕಟಾನ’’ನ್ತಿಆದಿಮ್ಹಿ ಸೋ ಸುಣಾತಿಛಕ್ಕಮ್ಪಿ ಲಬ್ಭತಿ। ಉಭಯತ್ಥ ಸಮಾದಿಟ್ಠತ್ತಾ ಆಣಾಪಕಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಆಣತ್ತಸ್ಸ ಯಥಾ ಸಮಾದಿಟ್ಠಂ ಆಣಾಪಕೇನ, ತಥಾ ಅಕರಣಪಚ್ಚಯಾ ದುಕ್ಕಟಂ। ಸಚೇ ‘‘ಅಹಮ್ಪೇತ್ಥ ವಸಾಮೀ’’ತಿ ಅತ್ತುದ್ದೇಸಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋವ। ‘‘ಕುಟಿಂ ಕರೋಥಾ’’ತಿ ಅವಿಸೇಸೇನ ವುತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಪನ ಆಣಾಪಕಸ್ಸಾಪಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ ಅಚಿತ್ತಕತ್ತಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ।
364.Na ghaṭayati chadanalepābhāvato, anāpatti, taṃ parato sādhiyati. Chadanameva sandhāya ullittāvalittatā vuttāti. ‘‘Kukkuṭacchikagehaṃ vaṭṭatīti vatvā puna chadanaṃ daṇḍakehītiādinā nayena taṃ dassentehi tiṇapaṇṇacchadanākuṭikāva vuttā. Tattha chadanaṃ daṇḍakehi dīghato tiriyañca jālaṃ viya bandhitvā tiṇehi vā paṇṇehi vā chādetuṃ ullittādibhāvo chadanameva sandhāya vuttoti yuttamidaṃ. Tasmā mattikāmayaṃ bhittiṃ vaḍḍhāpetvā upari ullittaṃ vā avalittaṃ vā ubhayaṃ vā bhittiyā ghaṭitaṃ karontassa āpatti eva vināpi bhittilepenā’’ti likhitaṃ. ‘‘‘So ca chadanameva sandhāyā’ti padhānavasena vuttaṃ, na heṭṭhābhāgaṃ paṭikkhitta’’nti vadanti, vīmaṃsitabbaṃ. Etthāti tiṇakuṭikāya. Yathāsamādiṭṭhāyāti yathāvuttappakāranti adhippāyo. ‘‘Āpatti kārukānaṃ tiṇṇaṃ dukkaṭāna’’ntiādimhi so suṇātichakkampi labbhati. Ubhayattha samādiṭṭhattā āṇāpakassa anāpatti. Āṇattassa yathā samādiṭṭhaṃ āṇāpakena, tathā akaraṇapaccayā dukkaṭaṃ. Sace ‘‘ahampettha vasāmī’’ti attuddesampi karoti, saṅghādisesova. ‘‘Kuṭiṃ karothā’’ti avisesena vuttaṭṭhāne pana āṇāpakassāpi saṅghādiseso acittakattā sikkhāpadassa.
ಅಹಞ್ಚ ವಸಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಏತ್ಥ ಪರಸ್ಸ ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಉದ್ದಿಟ್ಠಸ್ಸ ಅಭಾವಾ ಆಪತ್ತಿ ಏವ ‘‘ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ವಾ’’ತಿ ನಿಯಮಿತತ್ತಾ, ಅನಾಪತ್ತಿ ಅವಿಭತ್ತತ್ತಾ। ‘‘ಇಧ ಪಞ್ಞತ್ತಿಜಾನನಮತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತ’’ನ್ತಿ ಚ ಲಿಖಿತಂ। ಅನುಗಣ್ಠಿಪದೇ ಪನ ಅಹಞ್ಚ ವಸಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಏತ್ಥ ಯೋ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ವಾಸಾಗಾರಞ್ಚ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಇಚ್ಛತಿ, ತಸ್ಸಾಪತ್ತಿ। ಯೋ ಪನ ಉಪೋಸಥಾಗಾರಂ ಇಚ್ಛತಿ, ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಉಭಯಂ ಸಮೇತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಚ ‘‘ವಿನಯವಿನಿಚ್ಛಯೇ ಆಗತೇ ಗರುಕೇ ಠಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವಚನತೋ ಮಹಾಪಚ್ಚರಿವಾದತೋ ಇತರೋ ಪಚ್ಛಾ ವತ್ತಬ್ಬೋತಿ ಚೇ? ನ, ಬಲವತ್ತಾ । ‘‘ವಾಸಾಗಾರಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬತ್ಥ, ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ವಚನತೋ, ಭೋಜನಸಾಲಾದೀನಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಾಯ ಇಮಿನಾ ಕತತ್ತಾ ಸಙ್ಕರಾ ಜಾತಾ। ಯಥಾ – ದ್ವೇ ತಯೋ ‘‘ಏಕತೋ ವಸಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಕರೋನ್ತಿ, ರಕ್ಖತಿ ತಾವಾತಿ ಏತ್ಥ ವಿಯ। ‘‘ಇದಂ ಠಾನಂ ವಾಸಾಗಾರಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಇದಂ ಉಪೋಸಥಾಗಾರ’’ನ್ತಿ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಕತೇಪಿ ಆಪತ್ತಿ ಏವ। ದ್ವೀಸು ಮಹಾಪಚ್ಚರಿವಾದೋ ಬಲವಾ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಪಚ್ಛಾ ವುತ್ತೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಅತೀವ ಪಪಞ್ಚಿತಂ। ಕಿಂ ತೇನ। ‘‘ಅತ್ತನಾ ವಿಪ್ಪಕತಂ ಅತ್ತನಾ ಚ ಪರೇಹಿ ಚ ಪರಿಯೋಸಾಪೇತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಅಪರಾನಿಪಿ ಚತುಕ್ಕಾನಿ ಯಥಾಸಮ್ಭವಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಾನಿ, ಲೇಣಾದೀಸು ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೇನ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಅಕತವಿಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಆಪತ್ತಿ ಏವ।
Ahañca vasissāmīti ettha parassa yassa kassaci uddiṭṭhassa abhāvā āpatti eva ‘‘karontassa vā’’ti niyamitattā, anāpatti avibhattattā. ‘‘Idha paññattijānanamattameva citta’’nti ca likhitaṃ. Anugaṇṭhipade pana ahañca vasissāmīti ettha yo ‘‘mayhaṃ vāsāgārañca bhavissatī’’ti icchati, tassāpatti. Yo pana uposathāgāraṃ icchati, tassa anāpatti, tasmā ‘‘ubhayaṃ sametī’’ti vatvā ca ‘‘vinayavinicchaye āgate garuke ṭhātabba’’nti vacanato mahāpaccarivādato itaro pacchā vattabboti ce? Na, balavattā . ‘‘Vāsāgāraṃ ṭhapetvā sabbattha, anāpattī’’ti vacanato, bhojanasālādīnampi atthāya iminā katattā saṅkarā jātā. Yathā – dve tayo ‘‘ekato vasissāmā’’ti karonti, rakkhati tāvāti ettha viya. ‘‘Idaṃ ṭhānaṃ vāsāgāraṃ bhavissati, idaṃ uposathāgāra’’nti vibhajitvā katepi āpatti eva. Dvīsu mahāpaccarivādo balavā, tasmā ‘‘pacchā vutto’’tiādinā atīva papañcitaṃ. Kiṃ tena. ‘‘Attanā vippakataṃ attanā ca parehi ca pariyosāpetī’’tiādinā nayena aparānipi catukkāni yathāsambhavaṃ yojetvā dassetabbāni, leṇādīsu kiñcāpi saṅghādisesena anāpatti, akataviññattiyā sati tappaccayā āpatti eva.
ಕುಟಿಕಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kuṭikārasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೬. ಕುಟಿಕಾರಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 6. Kuṭikārasikkhāpadaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೬. ಕುಟಿಕಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 6. Kuṭikārasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೬. ಕುಟಿಕಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 6. Kuṭikārasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೬. ಕುಟಿಕಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 6. Kuṭikārasikkhāpadavaṇṇanā
