Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā |
੫. ਲਕ੍ਖਣਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ
5. Lakkhaṇahāravibhaṅgavaṇṇanā
੨੩. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਲਕ੍ਖਣੋ ਹਾਰੋਤਿਆਦਿ ਲਕ੍ਖਣਹਾਰવਿਭਙ੍ਗੋ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਂ ਲਕ੍ਖਯਤੀਤਿ ਲਕ੍ਖਣਹਾਰਸ੍ਸ વਿਸਯਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ‘‘ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਲਕ੍ਖਣਹਾਰਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਂ ਉਦਾਹਰਣੇਹਿ વਿਭਜਿਤੁਂ ‘‘ਚਕ੍ਖੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ ‘‘વਧਕਟ੍ਠੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਾਨੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨવਟ੍ਠਿਤਭਾવਾਦਿਨਾਪਿ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤਾ વੁਤ੍ਤਾ ਏવਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
23.Tatthakatamo lakkhaṇo hārotiādi lakkhaṇahāravibhaṅgo. Tattha kiṃ lakkhayatīti lakkhaṇahārassa visayaṃ pucchati. ‘‘Ye dhammā’’tiādinā lakkhaṇahāraṃ saṅkhepato dassetvā taṃ udāharaṇehi vibhajituṃ ‘‘cakkhu’’ntiādi āraddhaṃ. Tattha ‘‘vadhakaṭṭhena ekalakkhaṇānī’’ti iminā anavaṭṭhitabhāvādināpi ekalakkhaṇatā vuttā evāti daṭṭhabbaṃ.
ਏવਂ ਆਯਤਨવਸੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਖਨ੍ਧਾਦਿવਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਤੀਤੇ, ਰਾਧ, ਰੂਪੇ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਭਤਂ। ਯਮਕੋવਾਦਸੁਤ੍ਤੇ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੮੫) વਧਕਟ੍ਠੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਾ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ‘‘વਧਕਂ ਰੂਪਂ વਧਕਂ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਗਤਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਤੀਤਿ ਏવਂ, ਇਮਿਸ੍ਸਂ ਗਾਥਾਯਂ ਕਾਯਗਤਾਯ ਸਤਿਯਾ વੁਤ੍ਤਾਯ ਸਤਿ વੇਦਨਾਗਤਾ ਸਤਿ ਚਿਤ੍ਤਗਤਾ ਸਤਿ ਧਮ੍ਮਗਤਾ ਚ ਸਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਭવਤਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਭਾવੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਂ ਪਰਤੋ વਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ।
Evaṃ āyatanavasena ekalakkhaṇataṃ dassetvā idāni khandhādivasena dassetuṃ ‘‘atīte, rādha, rūpe anapekkho hotī’’tiādi suttaṃ ābhataṃ. Yamakovādasutte (saṃ. ni. 3.85) vadhakaṭṭhena ekalakkhaṇā vuttāti tasmiṃ sutte ‘‘vadhakaṃ rūpaṃ vadhakaṃ rūpanti yathābhūtaṃ nappajānātī’’tiādinā āgatattā vuttaṃ. Itīti evaṃ, imissaṃ gāthāyaṃ kāyagatāya satiyā vuttāya sati vedanāgatā sati cittagatā sati dhammagatā ca sati vuttā bhavati satipaṭṭhānabhāvena ekalakkhaṇattāti adhippāyo. Diṭṭhantiādīnaṃ atthaṃ parato vaṇṇayissāma.
ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਾਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਯੇਤਿ ਰੂਪਕਾਯੇ। ਰੂਪਕਾਯੋ ਹਿ ਇਧ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨਂ ਕੇਸਾਦੀਨਞ੍ਚ ਸਮੂਹਟ੍ਠੇਨ ਕਾਯੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਯਥਾ ਚ ਸਮੂਹਟ੍ਠੇਨ, ਏવਂ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਆਯਟ੍ਠੇਨ। ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਞ੍ਹਿ ਪਰਮਜੇਗੁਚ੍ਛਾਨਂ ਸੋ ਆਯੋਤਿਪਿ ਕਾਯੋ, ਆਯੋਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੇਸੋ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ વਚਨਤ੍ਥੋ – ਆਯਨ੍ਤਿ ਤਤੋਤਿ ਆਯੋ। ਕੇ ਆਯਨ੍ਤਿ? ਕੁਚ੍ਛਿਤਾ ਕੇਸਾਦਯੋ, ਇਤਿ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਆਯੋਤਿ ਕਾਯੋ।
Kāyekāyānupassī viharāhīti ettha kāyeti rūpakāye. Rūpakāyo hi idha aṅgapaccaṅgānaṃ kesādīnañca samūhaṭṭhena kāyoti adhippeto. Yathā ca samūhaṭṭhena, evaṃ kucchitānaṃ āyaṭṭhena. Kucchitānañhi paramajegucchānaṃ so āyotipi kāyo, āyoti uppattideso. Tatrāyaṃ vacanattho – āyanti tatoti āyo. Ke āyanti? Kucchitā kesādayo, iti kucchitānaṃ āyoti kāyo.
ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਕਾਯਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਸੀਲੋ, ਕਾਯਂ વਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਮਾਨੋ। ‘‘ਕਾਯੇ’’ਤਿ ਚ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ‘‘ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ’’ਤਿ ਦੁਤਿਯਂ ਕਾਯਗ੍ਗਹਣਂ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤੋ વવਤ੍ਥਾਨਘਨવਿਨਿਬ੍ਭੋਗਾਦਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ। ਤੇਨ ਨ ਕਾਯੇ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਚਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਾ, ਅਥ ਖੋ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਏવਾਤਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਤੇ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਕਾਰਸ੍ਸੇવ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤੋ વવਤ੍ਥਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਥਾ ਨ ਕਾਯੇ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗવਿਨਿਮੁਤ੍ਤਏਕਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਨਾਪਿ ਕੇਸਲੋਮਾਦਿવਿਨਿਮੁਤ੍ਤਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਨੁਪਸ੍ਸੀ।
Kāyānupassīti kāyaṃ anupassanasīlo, kāyaṃ vā anupassamāno. ‘‘Kāye’’ti ca vatvā puna ‘‘kāyānupassī’’ti dutiyaṃ kāyaggahaṇaṃ asammissato vavatthānaghanavinibbhogādidassanatthaṃ. Tena na kāye vedanānupassī cittadhammānupassī vā, atha kho kāyānupassī evāti kāyasaṅkhāte vatthusmiṃ kāyānupassanākārasseva dassanena asammissato vavatthānaṃ dassitaṃ hoti. Tathā na kāye aṅgapaccaṅgavinimuttaekadhammānupassī, nāpi kesalomādivinimuttaitthipurisānupassī.
ਯੋਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਕੇਸਲੋਮਾਦਿਕੋ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਸਮੂਹਸਙ੍ਖਾਤੋ ਕਾਯੋ, ਤਤ੍ਥਪਿ ਨ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯવਿਨਿਮੁਤ੍ਤਏਕਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ , ਅਥ ਖੋ ਰਥਸਮ੍ਭਾਰਾਨੁਪਸ੍ਸਕੋ વਿਯ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਸਮੂਹਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਨਗਰਾવਯવਾਨੁਪਸ੍ਸਕੋ વਿਯ ਕੇਸਲੋਮਾਦਿਸਮੂਹਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਕਦਲਿਕ੍ਖਨ੍ਧਪਤ੍ਤવਟ੍ਟਿવਿਨਿਬ੍ਭੁਜ੍ਜਕੋ વਿਯ ਰਿਤ੍ਤਮੁਟ੍ਠਿવਿਨਿવੇਠਕੋ વਿਯ ਚ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਸਮੂਹਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਏવਾਤਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਸਮੂਹવਸੇਨੇવ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁਨੋ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਘਨવਿਨਿਬ੍ਭੋਗੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸਮੂਹવਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਕਾਯੋ વਾ ਅਞ੍ਞੋ વਾ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਯਥਾવੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਸਮੂਹਮਤ੍ਤੇ ਏવ ਪਨ ਤਥਾ ਤਥਾ ਸਤ੍ਤਾ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿવੇਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹੁ ਪੋਰਾਣਾ –
Yopi cettha kesalomādiko bhūtupādāyasamūhasaṅkhāto kāyo, tatthapi na bhūtupādāyavinimuttaekadhammānupassī , atha kho rathasambhārānupassako viya aṅgapaccaṅgasamūhānupassī, nagarāvayavānupassako viya kesalomādisamūhānupassī, kadalikkhandhapattavaṭṭivinibbhujjako viya rittamuṭṭhiviniveṭhako viya ca bhūtupādāyasamūhānupassī evāti nānappakārato samūhavaseneva kāyasaṅkhātassa vatthuno dassanena ghanavinibbhogo dassito hoti. Na hettha yathāvuttasamūhavinimutto kāyo vā añño vā koci dhammo dissati, yathāvuttadhammasamūhamatte eva pana tathā tathā sattā micchābhinivesaṃ karonti. Tenāhu porāṇā –
‘‘ਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Yaṃ passati na taṃ diṭṭhaṃ, yaṃ diṭṭhaṃ taṃ na passati;
ਅਪਸ੍ਸਂ ਬਜ੍ਝਤੇ ਮੂਲ਼੍ਹੋ, ਬਜ੍ਝਮਾਨੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ॥ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੩੭੩; ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੦੬; ਪਟਿ॰ ਮ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧.੩੬; ਮਹਾਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩)।
Apassaṃ bajjhate mūḷho, bajjhamāno na muccatī’’ti. (dī. ni. aṭṭha. 2.373; ma. ni. aṭṭha. 1.106; paṭi. ma. aṭṭha. 1.1.36; mahāni. aṭṭha. 3);
ਘਨવਿਨਿਬ੍ਭੋਗਾਦਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਅਯਮਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਯੇવ, ਨ ਅਞ੍ਞਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ।
Ghanavinibbhogādidassanatthanti ādisaddena ayamattho veditabbo. Ayañhi etasmiṃ kāye kāyānupassīyeva, na aññadhammānupassī.
ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ਅਨੁਦਕਭੂਤਾਯਪਿ ਮਰੀਚਿਯਾ ਉਦਕਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਏવਂ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਅਸੁਭਭੂਤੇ ਏવ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਨਿਚ੍ਚਸੁਖਅਤ੍ਤਸੁਭਭਾવਾਨੁਪਸ੍ਸੀ , ਅਥ ਖੋ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਅਨਤ੍ਤਅਸੁਭਾਕਾਰਸਮੂਹਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ ਯ੍વਾਯਂ ਮਹਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੭੪ ਆਦਯੋ) ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾਦਿਚੁਣ੍ਣਿਕਜਾਤਅਟ੍ਠਿਕਪਰਿਯੋਸਾਨੋ ਕਾਯੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਯੋ ਚ ‘‘ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਥવੀਕਾਯਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਆਪੋਕਾਯਂ ਤੇਜੋਕਾਯਂ વਾਯੋਕਾਯਂ ਕੇਸਕਾਯਂ…ਪੇ॰… ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਕਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ (ਪਟਿ॰ ਮ॰ ੩.੩੪ ਆਦਯੋ) ਕਾਯੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਕਾਯੇ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਤੋ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਏવਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।
Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā anudakabhūtāyapi marīciyā udakānupassino honti, na evaṃ aniccadukkhānattaasubhabhūte eva imasmiṃ kāye niccasukhaattasubhabhāvānupassī , atha kho kāyānupassī aniccadukkhaanattaasubhākārasamūhānupassīti attho. Atha vā yvāyaṃ mahāsatipaṭṭhāne (dī. ni. 2.374 ādayo) assāsapassāsādicuṇṇikajātaaṭṭhikapariyosāno kāyo vutto, yo ca ‘‘idhekacco pathavīkāyaṃ aniccato anupassati, āpokāyaṃ tejokāyaṃ vāyokāyaṃ kesakāyaṃ…pe… aṭṭhimiñjakāya’’nti paṭisambhidāyaṃ (paṭi. ma. 3.34 ādayo) kāyo vutto, tassa sabbassa imasmiṃyeva kāye anupassanato kāye kāyānupassīti evampettha attho daṭṭhabbo.
ਅਥ વਾ ਕਾਯੇ ਅਹਨ੍ਤਿ વਾ ਮਮਨ੍ਤਿ વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਨਨੁਪਸ੍ਸਨਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਕੇਸਲੋਮਾਦਿਕਸ੍ਸ ਨਾਨਾਧਮ੍ਮਸਮੂਹਸ੍ਸ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਤੋ ਕਾਯੇ ਕੇਸਾਦਿਧਮ੍ਮਸਮੂਹਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਅਪਿ ਚ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਨੋ ਨਿਚ੍ਚਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ (ਪਟਿ॰ ਮ॰ ੩.੩੪ ਆਦਯੋ) ਆਗਤਨਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸੇવ ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਾਦਿਕਸ੍ਸ ਆਕਾਰਸਮੂਹਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਤੋ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Atha vā kāye ahanti vā mamanti vā gahetabbassa kassaci ananupassanato, tassa pana kesalomādikassa nānādhammasamūhassa anupassanato kāye kesādidhammasamūhasaṅkhāte kāyānupassīti attho daṭṭhabbo. Api ca ‘‘imasmiṃ kāye aniccato anupassati no niccato’’tiādinā anukkamena paṭisambhidāyaṃ (paṭi. ma. 3.34 ādayo) āgatanayassa sabbasseva aniccalakkhaṇādikassa ākārasamūhasaṅkhātassa kāyassa anupassanato kāye kāyānupassīti attho.
વਿਹਰਾਹੀਤਿ વਤ੍ਤਾਹਿ। ਆਤਾਪੀਤਿ ਤੀਸੁ ਭવੇਸੁ ਕਿਲੇਸੇ ਆਤਾਪੇਤੀਤਿ ਆਤਾਪੋ, ਸੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਆਤਾਪੀ। ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਤਿ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਸਤਿਮਾਤਿ ਕਾਯਪਰਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਸਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਅਯਂ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਸਤਿਯਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਹਿ ਸਤਿવਿਰਹਿਤਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਸਤਿਞ੍ਚ ਖ੍વਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਂ વਦਾਮੀ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੨੩੪)। ਅਨਾਤਾਪਿਨੋ ਚ ਅਨ੍ਤੋ ਸਙ੍ਕੋਚੋ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰੋ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਤਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਆਤਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Viharāhīti vattāhi. Ātāpīti tīsu bhavesu kilese ātāpetīti ātāpo, so assa atthīti ātāpī. Sampajānoti sampajaññasaṅkhātena ñāṇena samannāgato. Satimāti kāyapariggāhikāya satiyā samannāgato. Ayaṃ pana yasmā satiyā ārammaṇaṃ pariggahetvā paññāya anupassati, na hi sativirahitā anupassanā atthi, tenevāha – ‘‘satiñca khvāhaṃ, bhikkhave, sabbatthikaṃ vadāmī’’ti (saṃ. ni. 5.234). Anātāpino ca anto saṅkoco antarāyakaro hoti, kammaṭṭhānaṃ na sampajjati. Tasmā yesaṃ dhammānaṃ ānubhāvena taṃ sampajjati, taṃ dassanatthaṃ ‘‘ātāpī’’tiādi vuttaṃ.
ਤਤ੍ਥ વਿਨੇਯ੍ਯਾਤਿ ਤਦਙ੍ਗવਿਨਯੇਨ વਾ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਿਨਯੇਨ વਾ વਿਨਯਿਤ੍વਾ। ਲੋਕੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਕਾਯੇ। ਕਾਯੋ ਹਿ ਇਧ ਲੁਜ੍ਜਨਪਲੁਜ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਲੋਕੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਅਭਿਜ੍ਝਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਗ੍ਗਹਣੇਨ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਗਹਿਤੋਤਿ ਨੀવਰਣੇਸੁ ਬਲવਧਮ੍ਮਦ੍વਯਪ੍ਪਹਾਨਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨੀવਰਣਪ੍ਪਹਾਨਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਪਹਾਨਙ੍ਗਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ‘‘ਆਤਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਸਮ੍ਪਯੋਗਙ੍ਗਂ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਆਤਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਸਮਥੋ ਉਜੁਪਟਿਪਕ੍ਖੋਤਿ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸવਿਨਯੋ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩.੫.੩੬੭)। ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਨ੍ਤਿ ਯਥਾ વੀਰਿਯਪਞ੍ਞਾਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਇਜ੍ਝਤਿ, ਏવਂ વੇਦਨਾਚਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਿਪਿ ਤੇਹਿ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਚਤੁਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸਾਧਨੇ ਇਮੇਸਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਸਭਾવਭੇਦਾਭਾવਤੋ ਸਮਾਨਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ਇਤਰਾਨਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਿਪਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ ਏવ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Tattha vineyyāti tadaṅgavinayena vā vikkhambhanavinayena vā vinayitvā. Loketi tasmiṃyeva kāye. Kāyo hi idha lujjanapalujjanaṭṭhena lokoti adhippeto. Abhijjhāggahaṇena cettha kāmacchando, domanassaggahaṇena byāpādo gahitoti nīvaraṇesu balavadhammadvayappahānadassanena nīvaraṇappahānaṃ vuttanti kāyānupassanāsatipaṭṭhānassa pahānaṅgaṃ dassitaṃ. ‘‘Ātāpī’’tiādinā pana sampayogaṅgaṃ dassitanti imamatthaṃ dassetuṃ ‘‘ātāpī’’tiādi vuttaṃ. Tattha abhijjhādomanassānaṃ samatho ujupaṭipakkhoti abhijjhādomanassavinayo vuccamāno samādhindriyaṃ dīpetīti āha – ‘‘vineyya loke abhijjhādomanassanti samādhindriya’’nti (saṃ. ni. aṭṭha. 3.5.367). Ekalakkhaṇattā catunnaṃ indriyānanti yathā vīriyapaññāsamādhindriyehi kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ ijjhati, evaṃ vedanācittadhammānupassanāsatipaṭṭhānānipi tehi ijjhantīti catusatipaṭṭhānasādhane imesaṃ indriyānaṃ sabhāvabhedābhāvato samānalakkhaṇattā itarāni satipaṭṭhānānipi vuttāni eva hontīti attho.
੨੪. ਇਦਾਨਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਗਹਿਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਗਹਿਤਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਤੂਸੁ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਬੋਧਙ੍ਗਮਾਤਿ ਬੋਧਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਬੋਧਙ੍ਗਮਾ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬੋਧਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖੇ ਭવਾਤਿ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਾ। ਨੇਯ੍ਯਾਨਿਕਲਕ੍ਖਣੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤੋ ਪવਤ੍ਤਤੋ ਚ વੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ, ਨਿਯ੍ਯਾਨੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਨੇਯ੍ਯਾਨਿਕਾ, ਯਥਾ ਦੋવਾਰਿਕੋਤਿ। ਨਿਯ੍ਯਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ વਾ ਫਲਂ ਅਰਹਨ੍ਤੀਤਿ ਨੇਯ੍ਯਾਨਿਕਾ। ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ ਪਯੋਜਨਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ વਾ ਨੇਯ੍ਯਾਨਿਕਾ। ‘‘ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਤ੍ਥ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਯਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਲਕ੍ਖਣੇਨਾਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਸਭਾવੇਨ।
24. Idāni satipaṭṭhānesu gahitesu sabbesaṃ bodhipakkhiyadhammānaṃ gahitabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘catūsu satipaṭṭhānesū’’tiādi vuttaṃ. Tattha bodhaṅgamāti bodhaṃ ariyamaggañāṇaṃ gacchantīti bodhaṅgamā. Yathāvuttassa bodhassa pakkhe bhavāti bodhipakkhiyā. Neyyānikalakkhaṇenāti ettha nimittato pavattato ca vuṭṭhānaṃ niyyānaṃ, niyyāne niyuttāti neyyānikā, yathā dovārikoti. Niyyānasaṅkhātaṃ vā phalaṃ arahantīti neyyānikā. Niyyānaṃ payojanaṃ etesanti vā neyyānikā. ‘‘Niyyānikā’’tipi pāṭho, tattha niyyānaṃ etesaṃ atthīti niyyānikāti attho. ‘‘Niyyāniyā’’tipi pāṭho, tassa niyyantīti niyyāniyāti attho daṭṭhabbo. Niyyānikalakkhaṇenāti niyyānikasabhāvena.
ਏવਂ ਅਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਯਥਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਲਕ੍ਖਣਭਾવੇਨ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਾ, ਏવਂ ਅਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਲਕ੍ਖਣਟ੍ਠੇਨ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਕਥਂ? ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠਤਾવਸੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਹਾਨਂ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਪਹਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਤੂਸੁ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਭਾવਿਯਮਾਨੇਸੁ ਅਸੁਭੇ ਸੁਭਨ੍ਤਿਆਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਿਪਲ੍ਲਾਸਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਾਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ ਚਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਪਰਿਜਾਨਨਸ੍ਸ ਪਰਿਬਨ੍ਧਿਨੋ ਕਾਮਰਾਗਾਦਯੋ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਕਸ੍ਮਾ? ਤੇਹਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਭਾવੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾਤਿ। ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਏવਂ ਅਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ਪਹਾਨਂ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
Evaṃ akusalāpi dhammāti yathā kusalā dhammā ekalakkhaṇabhāvena niddhāritā, evaṃ akusalāpi dhammā ekalakkhaṇaṭṭhena niddhāretabbā. Kathaṃ? Pahānekaṭṭhatāvasenāti dassento ‘‘pahānaṃ abbhatthaṃ gacchantī’’ti āha. Idāni taṃ pahānaṃ dassetuṃ ‘‘catūsu satipaṭṭhānesū’’tiādi vuttaṃ. Tattha kāyānupassanādīsu catūsu satipaṭṭhānesu bhāviyamānesu asubhe subhantiādayo cattāro vipallāsā pahīyanti, kabaḷīkārāhārādayo cattāro āhārā cassa pariññaṃ gacchanti, tesaṃ parijānanassa paribandhino kāmarāgādayo byantīkatā hontīti attho, kasmā? Tehi pahātabbabhāvena ekalakkhaṇattāti. Evaṃ sabbattha attho yojetabbo. Tenevāha – ‘‘evaṃ akusalāpi dhammā ekalakkhaṇattā pahānaṃ abbhatthaṃ gacchantī’’ti.
ਇਦਾਨਿ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਲਕ੍ਖਣਹਾਰਸ੍ਸ ਉਦਾਹਰਣਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਤ੍ਥ વਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯਸ੍ਸਂ ਦੇਸਨਾਯਂ। વਾ-ਸਦ੍ਦੋ વਿਕਪ੍ਪਤ੍ਥੋ। ਪਨਾਤਿ ਪਦਪੂਰਣੋ। ਰੂਪਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਰੁਪ੍ਪਨਸਭਾવਂ ਅਟ੍ਠવਿਧਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਸਂ ਦੇਸਨਾਯਂ। ਰੂਪਧਾਤੂਤਿ ਰੁਪ੍ਪਨਸਭਾવਾ ਦਸ ਧਾਤੁਯੋ। ਰੂਪਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਰੁਪ੍ਪਨਸਭਾવਂ ਦਸਾਯਤਨਂ, ਰੂਪੀਨਿ ਦਸਾਯਤਨਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ਇਮਾਨਿ ਦੇਸਿਤਾਨੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਦੇਸਿਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸੁਖવੇਦਨਾਭਾવੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Idāni aññenapi pariyāyena lakkhaṇahārassa udāharaṇāni dassetuṃ ‘‘yattha vā panā’’tiādi vuttaṃ. Tattha yatthāti yassaṃ desanāyaṃ. Vā-saddo vikappattho. Panāti padapūraṇo. Rūpindriyanti ruppanasabhāvaṃ aṭṭhavidhaṃ indriyaṃ. Tatthāti tassaṃ desanāyaṃ. Rūpadhātūti ruppanasabhāvā dasa dhātuyo. Rūpāyatananti ruppanasabhāvaṃ dasāyatanaṃ, rūpīni dasāyatanānīti attho. Ruppanalakkhaṇena ekalakkhaṇattā imāni desitānīti adhippāyo. Desitaṃ tattha sukhindriyaṃ somanassindriyaṃ sukhavedanābhāvena ekalakkhaṇattāti adhippāyo.
ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ ਚ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ વਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਸਾਸવਕੁਸਲਸ੍ਸਾਪਿ વਸੇਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਏવ। ਸਬ੍ਬੋ ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਦੇਸਿਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅવਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯਿਤਤ੍ਤਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ વੇਦਨਾਯ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਅવਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯੋ ਅਨੁਸੇਤੀ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੪੬੫)। ਤਥਾ ਚ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਹਿ વੇਦਨਾਯ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਸੇਤੀ’’ਤਿ। ਏਤੇਨ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾવੇਦਨਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਤਿ ਚ ਅવਿਜ੍ਜਾਗ੍ਗਹਣੇ ਸਬ੍ਬੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਦੇਸਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੋ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਸੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਲੋਮવਸੇਨ ਦੁવਿਧੋਤਿ ਇਮਂ વਕ੍ਖਮਾਨવਿਸੇਸਂ ਜੋਤੇਤਿ। ਤੇਸੁ ਅਨੁਲੋਮਤੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤੋ ਸਰਾਗਸਦੋਸਸਮੋਹਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖੇਨ ਹਾਤਬ੍ਬੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਪਟਿਲੋਮਤੋ ਪਨ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਯੋ ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾਯਤ੍વੇવ ਅਸੇਸવਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੧੨੬; ਮਹਾવ॰ ੧) વੁਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘વੀਤਰਾਗવੀਤਦੋਸવੀਤਮੋਹਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇਹਿ ਹਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Dukkhasamudayo ca ariyasaccanti idaṃ akusalassa somanassassa vasena vuttaṃ, sāsavakusalassāpi vasena yujjati eva. Sabbo ca paṭiccasamuppādo desitoti sambandho. Avijjānusayitattā adukkhamasukhāya vedanāya. Vuttañhetaṃ – ‘‘adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayo anusetī’’ti (ma. ni. 1.465). Tathā ca vuttaṃ ‘‘adukkhamasukhāya hi vedanāya avijjā anusetī’’ti. Etena adukkhamasukhāvedanāggahaṇena avijjā gahitāti dasseti. Sati ca avijjāggahaṇe sabbo paṭiccasamuppādo desitoti dassetuṃ ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’tiādi vuttaṃ. So cāti ettha ca-saddo byatirekattho, tena so paṭiccasamuppādo anulomapaṭilomavasena duvidhoti imaṃ vakkhamānavisesaṃ joteti. Tesu anulomato paṭiccasamuppādo yathādassito sarāgasadosasamohasaṃkilesapakkhena hātabboti vutto, paṭilomato pana paṭiccasamuppādo yo ‘‘avijjāyatveva asesavirāganirodhā’’tiādinā pāḷiyaṃ (ma. ni. 3.126; mahāva. 1) vutto, taṃ sandhāya ‘‘vītarāgavītadosavītamohaariyadhammehi hātabbo’’ti vuttaṃ.
ਇਦਾਨਿ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤਾવਿਭਾવਨੇਨ ਲਕ੍ਖਣਹਾਰਯੋਜਨਾਯ ਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏવਂ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਚ੍ਚਤੋਤਿ ਪਥવੀਆਦੀਨਂ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਰਣਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਤੋ, ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ વਾ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਂਤਂਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾવਸਙ੍ਖਾਤਕਿਚ੍ਚਤੋ। ਲਕ੍ਖਣਤੋਤਿ ਕਕ੍ਖਲ਼ਫੁਸਨਾਦਿਸਭਾવਤੋ। ਸਾਮਞ੍ਞਤੋਤਿ ਰੁਪ੍ਪਨਨਮਨਾਦਿਤੋ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਤੋ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦਿਤੋ ਚ। ਚੁਤੂਪਪਾਤਤੋਤਿ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਙ੍ਗਤੋ ਉਪ੍ਪਾਦਤੋ ਚ, ਸਮਾਨਨਿਰੋਧਤੋ ਸਮਾਨੁਪ੍ਪਾਦਤੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਹਚਰਣਂ ਸਮਾਨਹੇਤੁਤਾ ਸਮਾਨਫਲਤਾ ਸਮਾਨਭੂਮਿਤਾ ਸਮਾਨવਿਸਯਤਾ ਸਮਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾਤਿ ਏવਮਾਦਯੋਪਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।
Idāni ekalakkhaṇatāvibhāvanena lakkhaṇahārayojanāya nayaṃ dassetuṃ ‘‘evaṃ ye dhammā’’tiādi vuttaṃ. Tattha kiccatoti pathavīādīnaṃ phassādīnañca rūpārūpadhammānaṃ sandhāraṇasaṅghaṭṭanādikiccato, tesaṃ tesaṃ vā paccayadhammānaṃ taṃtaṃpaccayuppannadhammassa paccayabhāvasaṅkhātakiccato. Lakkhaṇatoti kakkhaḷaphusanādisabhāvato. Sāmaññatoti ruppananamanādito aniccatādito khandhāyatanādito ca. Cutūpapātatoti saṅkhatadhammānaṃ bhaṅgato uppādato ca, samānanirodhato samānuppādato cāti attho. Ettha ca sahacaraṇaṃ samānahetutā samānaphalatā samānabhūmitā samānavisayatā samānārammaṇatāti evamādayopi ca-saddena saṅgahitāti daṭṭhabbaṃ. Sesaṃ uttānatthameva.
ਲਕ੍ਖਣਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Lakkhaṇahāravibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਪਾਲ਼ਿ • Nettippakaraṇapāḷi / ੫. ਲਕ੍ਖਣਹਾਰવਿਭਙ੍ਗੋ • 5. Lakkhaṇahāravibhaṅgo
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਟੀਕਾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ੫. ਲਕ੍ਖਣਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 5. Lakkhaṇahāravibhaṅgavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿવਿਭਾવਿਨੀ • Nettivibhāvinī / ੫. ਲਕ੍ਖਣਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਿਭਾવਨਾ • 5. Lakkhaṇahāravibhaṅgavibhāvanā