Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā)

    ൬. ലടുകികോപമസുത്തവണ്ണനാ

    6. Laṭukikopamasuttavaṇṇanā

    ൧൪൮. ഏവം മേ സുതന്തി ലടുകികോപമസുത്തം. തത്ഥ യേന സോ വനസണ്ഡോതി അയമ്പി മഹാഉദായിത്ഥേരോ ഭഗവതാ സദ്ധിംയേവ പിണ്ഡായ പവിസിത്വാ സദ്ധിം പടിക്കമി. തസ്മാ യേന സോ ഭഗവതാ ഉപസങ്കമന്തോ വനസണ്ഡോ തേനുപസങ്കമീതി വേദിതബ്ബോ. അപഹത്താതി അപഹാരകോ. ഉപഹത്താതി ഉപഹാരകോ. പടിസല്ലാനാ വുട്ഠിതോതി ഫലസമാപത്തിതോ വുട്ഠിതോ.

    148.Evaṃme sutanti laṭukikopamasuttaṃ. Tattha yena so vanasaṇḍoti ayampi mahāudāyitthero bhagavatā saddhiṃyeva piṇḍāya pavisitvā saddhiṃ paṭikkami. Tasmā yena so bhagavatā upasaṅkamanto vanasaṇḍo tenupasaṅkamīti veditabbo. Apahattāti apahārako. Upahattāti upahārako. Paṭisallānā vuṭṭhitoti phalasamāpattito vuṭṭhito.

    ൧൪൯. യം ഭഗവാതി യസ്മിം സമയേ ഭഗവാ. ഇങ്ഘാതി ആണത്തിയം നിപാതോ. അഞ്ഞഥത്തന്തി ചിത്തസ്സ അഞ്ഞഥത്തം. തഞ്ച ഖോ ന ഭഗവന്തം പടിച്ച, ഏവരൂപം പന പണീതഭോജനം അലഭന്താ കഥം യാപേസ്സാമാതി ഏവം പണീതഭോജനം പടിച്ച അഹോസീതി വേദിതബ്ബം. ഭൂതപുബ്ബന്തി ഇമിനാ രത്തിഭോജനസ്സ പണീതഭാവം ദസ്സേതി. സൂപേയ്യന്തി സൂപേന ഉപനേതബ്ബം മച്ഛമംസകളീരാദി. സമഗ്ഗാ ഭുഞ്ജിസ്സാമാതി ഏകതോ ഭുഞ്ജിസ്സാമ. സങ്ഖതിയോതി അഭിസങ്ഖാരികഖാദനീയാനി. സബ്ബാ താ രത്തിന്തി സബ്ബാ താ സങ്ഖതിയോ രത്തിംയേവ ഹോന്തി, ദിവാ പന അപ്പാ പരിത്താ ഥോകികാ ഹോന്തീതി. മനുസ്സാ ഹി ദിവാ യാഗുകഞ്ജിയാദീഹി യാപേത്വാപി രത്തിം യഥാസത്തി യഥാപണീതമേവ ഭുഞ്ജന്തി.

    149.Yaṃbhagavāti yasmiṃ samaye bhagavā. Iṅghāti āṇattiyaṃ nipāto. Aññathattanti cittassa aññathattaṃ. Tañca kho na bhagavantaṃ paṭicca, evarūpaṃ pana paṇītabhojanaṃ alabhantā kathaṃ yāpessāmāti evaṃ paṇītabhojanaṃ paṭicca ahosīti veditabbaṃ. Bhūtapubbanti iminā rattibhojanassa paṇītabhāvaṃ dasseti. Sūpeyyanti sūpena upanetabbaṃ macchamaṃsakaḷīrādi. Samaggā bhuñjissāmāti ekato bhuñjissāma. Saṅkhatiyoti abhisaṅkhārikakhādanīyāni. Sabbā tā rattinti sabbā tā saṅkhatiyo rattiṃyeva honti, divā pana appā parittā thokikā hontīti. Manussā hi divā yāgukañjiyādīhi yāpetvāpi rattiṃ yathāsatti yathāpaṇītameva bhuñjanti.

    പുന ഭൂതപുബ്ബന്തി ഇമിനാ രത്തി വികാലഭോജനേ ആദീനവം ദസ്സേതി. തത്ഥ അന്ധകാരതിമിസായന്തി ബഹലന്ധകാരേ. മാണവേഹീതി ചോരേഹി. കതകമ്മേഹീതി കതചോരകമ്മേഹി. ചോരാ കിര കതകമ്മാ യം നേസം ദേവതം ആയാചിത്വാ കമ്മം നിപ്ഫന്നം, തസ്സ ഉപഹാരത്ഥായ മനുസ്സേ മാരേത്വാ ഗലലോഹിതാദീനി ഗണ്ഹന്തി. തേ അഞ്ഞേസു മനുസ്സേസു മാരിയമാനേസു കോലാഹലാ ഉപ്പജ്ജിസ്സന്തി, പബ്ബജിതം പരിയേസന്തോ നാമ നത്ഥീതി മഞ്ഞമാനാ ഭിക്ഖൂ ഗഹേത്വാ മാരേന്തി. തം സന്ധായേതം വുത്തം. അകതകമ്മേഹീതി അടവിതോ ഗാമം ആഗമനകാലേ കമ്മനിപ്ഫന്നത്ഥം പുരേതരം ബലികമ്മം കാതുകാമേഹി. അസദ്ധമ്മേന നിമന്തേതീതി ‘‘ഏഹി ഭിക്ഖു അജ്ജേകരത്തിം ഇധേവ ഭുഞ്ജിത്വാ ഇധ വസിത്വാ സമ്പത്തിം അനുഭവിത്വാ സ്വേ ഗമിസ്സസീ’’തി മേഥുനധമ്മേന നിമന്തേതി.

    Puna bhūtapubbanti iminā ratti vikālabhojane ādīnavaṃ dasseti. Tattha andhakāratimisāyanti bahalandhakāre. Māṇavehīti corehi. Katakammehīti katacorakammehi. Corā kira katakammā yaṃ nesaṃ devataṃ āyācitvā kammaṃ nipphannaṃ, tassa upahāratthāya manusse māretvā galalohitādīni gaṇhanti. Te aññesu manussesu māriyamānesu kolāhalā uppajjissanti, pabbajitaṃ pariyesanto nāma natthīti maññamānā bhikkhū gahetvā mārenti. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Akatakammehīti aṭavito gāmaṃ āgamanakāle kammanipphannatthaṃ puretaraṃ balikammaṃ kātukāmehi. Asaddhammena nimantetīti ‘‘ehi bhikkhu ajjekarattiṃ idheva bhuñjitvā idha vasitvā sampattiṃ anubhavitvā sve gamissasī’’ti methunadhammena nimanteti.

    പുന ഭൂതപുബ്ബന്തി ഇമിനാ അത്തനാ ദിട്ഠകാരണം കഥേതി. വിജ്ജന്തരികായാതി വിജ്ജുവിജ്ജോതനക്ഖണേ . വിസ്സരമകാസീതി മഹാസദ്ദമകാസി. അഭുമ്മേതി ഭൂ’തി വഡ്ഢി, അഭൂ’തി അവഡ്ഢി, വിനാസോ മയ്ഹന്തി അത്ഥോ. പിസാചോ വത മന്തി പിസാചോ മം ഖാദിതും ആഗതോ വത. ആതുമാരീ മാതുമാരീതി ഏത്ഥ ആതൂതി പിതാ, മാതൂതി മാതാ. ഇദം വുത്തം ഹോതി – യസ്സ പിതാ വാ മാതാ വാ അത്ഥി, തം മാതാപിതരോ അമ്ഹാകം പുത്തകോതി യഥാ തഥാ വാ ഉപ്പാദേത്വാ യംകിഞ്ചി ഖാദനീയഭോജനീയം ദത്വാ ഏകസ്മിം ഠാനേ സയാപേന്തി. സോ ഏവം രത്തിം പിണ്ഡായ ന ചരതി. തുയ്ഹം പന മാതാപിതരോ മതാ മഞ്ഞേ, തേന ഏവം ചരസീതി.

    Puna bhūtapubbanti iminā attanā diṭṭhakāraṇaṃ katheti. Vijjantarikāyāti vijjuvijjotanakkhaṇe . Vissaramakāsīti mahāsaddamakāsi. Abhummeti bhū’ti vaḍḍhi, abhū’ti avaḍḍhi, vināso mayhanti attho. Pisāco vata manti pisāco maṃ khādituṃ āgato vata. Ātumārī mātumārīti ettha ātūti pitā, mātūti mātā. Idaṃ vuttaṃ hoti – yassa pitā vā mātā vā atthi, taṃ mātāpitaro amhākaṃ puttakoti yathā tathā vā uppādetvā yaṃkiñci khādanīyabhojanīyaṃ datvā ekasmiṃ ṭhāne sayāpenti. So evaṃ rattiṃ piṇḍāya na carati. Tuyhaṃ pana mātāpitaro matā maññe, tena evaṃ carasīti.

    ൧൫൦. ഏവമേവാതി ഏവമേവ കിഞ്ചി ആനിസംസം അപസ്സന്താ നിക്കാരണേനേവ. ഏവമാഹംസൂതി ഗരഹന്തോ ആഹ. തത്ഥ ആഹംസൂതി വദന്തി. കിം പനിമസ്സാതി ഇമസ്സ അപ്പമത്തകസ്സ ഹേതു കിം വത്തബ്ബം നാമ, നനു അപസ്സന്തേന വിയ അസുണന്തേന വിയ ഭവിതബ്ബന്തി. ഓരമത്തകസ്സാതി പരിത്തമത്തകസ്സ. അധിസല്ലിഖതേവായന്തി അയം സമണോ നവനീതം പിസന്തോ വിയ പദുമനാളസുത്തം കകചേന ഓക്കന്തന്തോ വിയ അതിസല്ലേഖതി, അതിവായാമം കരോതി. സിക്ഖാകാമാതി സാരിപുത്തമോഗ്ഗല്ലാനാദയോ വിയ സിക്ഖാകാമാ, തേസു ച അപ്പച്ചയം ഉപട്ഠപേന്തി. തേസഞ്ഹി ഏവം ഹോതി ‘‘സചേ ഏതേ ‘അപ്പമത്തകമേതം, ഹരഥ ഭഗവാ’തി വദേയ്യും, കിം സത്ഥാ ന ഹരേയ്യ. ഏവം പന അവത്വാ ഭഗവന്തം പരിവാരേത്വാ നിസിന്നാ ‘ഏവം ഭഗവാ, സാധു ഭഗവാ, പഞ്ഞപേഥ ഭഗവാ’തി അതിരേകതരം ഉസ്സാഹം പടിലഭന്തീ’’തി. തസ്മാ തേസു അപ്പച്ചയം ഉപട്ഠപേന്തി.

    150.Evamevāti evameva kiñci ānisaṃsaṃ apassantā nikkāraṇeneva. Evamāhaṃsūti garahanto āha. Tattha āhaṃsūti vadanti. Kiṃ panimassāti imassa appamattakassa hetu kiṃ vattabbaṃ nāma, nanu apassantena viya asuṇantena viya bhavitabbanti. Oramattakassāti parittamattakassa. Adhisallikhatevāyanti ayaṃ samaṇo navanītaṃ pisanto viya padumanāḷasuttaṃ kakacena okkantanto viya atisallekhati, ativāyāmaṃ karoti. Sikkhākāmāti sāriputtamoggallānādayo viya sikkhākāmā, tesu ca appaccayaṃ upaṭṭhapenti. Tesañhi evaṃ hoti ‘‘sace ete ‘appamattakametaṃ, haratha bhagavā’ti vadeyyuṃ, kiṃ satthā na hareyya. Evaṃ pana avatvā bhagavantaṃ parivāretvā nisinnā ‘evaṃ bhagavā, sādhu bhagavā, paññapetha bhagavā’ti atirekataraṃ ussāhaṃ paṭilabhantī’’ti. Tasmā tesu appaccayaṃ upaṭṭhapenti.

    തേസന്തി തേസം ഏകച്ചാനം മോഘപുരിസാനം. ന്തി തം അപ്പമത്തകം പഹാതബ്ബം. ഥൂലോ കലിങ്ഗരോതി ഗലേ ബദ്ധം മഹാകട്ഠം വിയ ഹോതി. ലടുകികാ സകുണികാതി ചാതകസകുണികാ. സാ കിര രവസതം രവിത്വാ നച്ചസതം നച്ചിത്വാ സകിം ഗോചരം ഗണ്ഹാതി. ആകാസതോ ഭൂമിയം പതിട്ഠിതം പന നം ദിസ്വാ വച്ഛപാലകാദയോ കീളനത്ഥം പൂതിലതായ ബന്ധന്തി. തം സന്ധായേതം വുത്തം. ആഗമേതീതി ഉപേതി. തഞ്ഹി തസ്സാതി തം പൂതിലതാബന്ധനം തസ്സാ അപ്പസരീരതായ ചേവ അപ്പഥാമതായ ച ബലവബന്ധനം നാമ, മഹന്തം നാളികേരരജ്ജു വിയ ദുച്ഛിജ്ജം ഹോതി. തേസന്തി തേസം മോഘപുരിസാനം സദ്ധാമന്ദതായ ച പഞ്ഞാമന്ദതായ ച ബലവം ബന്ധനം നാമ, ദുക്കടവത്ഥുമത്തകമ്പി മഹന്തം പാരാജികവത്ഥു വിയ ദുപ്പജഹം ഹോതി.

    Tesanti tesaṃ ekaccānaṃ moghapurisānaṃ. Tanti taṃ appamattakaṃ pahātabbaṃ. Thūlo kaliṅgaroti gale baddhaṃ mahākaṭṭhaṃ viya hoti. Laṭukikā sakuṇikāti cātakasakuṇikā. Sā kira ravasataṃ ravitvā naccasataṃ naccitvā sakiṃ gocaraṃ gaṇhāti. Ākāsato bhūmiyaṃ patiṭṭhitaṃ pana naṃ disvā vacchapālakādayo kīḷanatthaṃ pūtilatāya bandhanti. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Āgametīti upeti. Tañhi tassāti taṃ pūtilatābandhanaṃ tassā appasarīratāya ceva appathāmatāya ca balavabandhanaṃ nāma, mahantaṃ nāḷikerarajju viya ducchijjaṃ hoti. Tesanti tesaṃ moghapurisānaṃ saddhāmandatāya ca paññāmandatāya ca balavaṃ bandhanaṃ nāma, dukkaṭavatthumattakampi mahantaṃ pārājikavatthu viya duppajahaṃ hoti.

    ൧൫൧. സുക്കപക്ഖേ പഹാതബ്ബസ്സാതി കിം ഇമസ്സ അപ്പമത്തകസ്സ പഹാതബ്ബസ്സ ഹേതു ഭഗവതാ വത്തബ്ബം അത്ഥി, യസ്സ നോ ഭഗവാ പഹാനമാഹ. നനു ഏവം ഭഗവതോ അധിപ്പായം ഞത്വാപി പഹാതബ്ബമേവാതി അത്ഥോ. അപ്പോസ്സുക്കാതി അനുസ്സുക്കാ. പന്നലോമാതി പതിതലോമാ, ന തസ്സ പഹാതബ്ബഭയേന ഉദ്ധഗ്ഗലോമാ. പരദത്തവുത്താതി പരേഹി ദിന്നവുത്തിനോ, പരതോ ലദ്ധേന യാപേന്താതി അത്ഥോ. മിഗഭൂതേന ചേതസാ വിഹരന്തീതി അപച്ചാസീസനപക്ഖേ ഠിതാ ഹുത്വാ വിഹരന്തി. മിഗോ ഹി പഹാരം ലഭിത്വാ മനുസ്സാവാസം ഗന്ത്വാ ഭേസജ്ജം വാ വണതേലം വാ ലഭിസ്സാമീതി അജ്ഝാസയം അകത്വാ പഹാരം ലഭിത്വാവ അഗാമകം അരഞ്ഞം പവിസിത്വാ പഹടട്ഠാനം ഹേട്ഠാ കത്വാ നിപതിത്വാ ഫാസുഭൂതകാലേ ഉട്ഠായ ഗച്ഛതി. ഏവം മിഗാ അപച്ചാസീസനപക്ഖേ ഠിതാ. ഇദം സന്ധായ വുത്തം ‘‘മിഗഭൂതേന ചേതസാ വിഹരന്തീ’’തി. തഞ്ഹി തസ്സാതി തം വരത്തബന്ധനം തസ്സ ഹത്ഥിനാഗസ്സ മഹാസരീരതായ ചേവ മഹാഥാമതായ ച ദുബ്ബലബന്ധനം നാമ. പൂതിലതാ വിയ സുഛിജ്ജം ഹോതി. തേസം തന്തി തേസം തം കുലപുത്താനം സദ്ധാമഹന്തതായ ച പഞ്ഞാമഹന്തതായ ച മഹന്തം പാരാജികവത്ഥുപി ദുക്കടവത്ഥുമത്തകം വിയ സുപ്പജഹം ഹോതി.

    151. Sukkapakkhe pahātabbassāti kiṃ imassa appamattakassa pahātabbassa hetu bhagavatā vattabbaṃ atthi, yassa no bhagavā pahānamāha. Nanu evaṃ bhagavato adhippāyaṃ ñatvāpi pahātabbamevāti attho. Appossukkāti anussukkā. Pannalomāti patitalomā, na tassa pahātabbabhayena uddhaggalomā. Paradattavuttāti parehi dinnavuttino, parato laddhena yāpentāti attho. Migabhūtena cetasā viharantīti apaccāsīsanapakkhe ṭhitā hutvā viharanti. Migo hi pahāraṃ labhitvā manussāvāsaṃ gantvā bhesajjaṃ vā vaṇatelaṃ vā labhissāmīti ajjhāsayaṃ akatvā pahāraṃ labhitvāva agāmakaṃ araññaṃ pavisitvā pahaṭaṭṭhānaṃ heṭṭhā katvā nipatitvā phāsubhūtakāle uṭṭhāya gacchati. Evaṃ migā apaccāsīsanapakkhe ṭhitā. Idaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘migabhūtena cetasā viharantī’’ti. Tañhi tassāti taṃ varattabandhanaṃ tassa hatthināgassa mahāsarīratāya ceva mahāthāmatāya ca dubbalabandhanaṃ nāma. Pūtilatā viya suchijjaṃ hoti. Tesaṃ tanti tesaṃ taṃ kulaputtānaṃ saddhāmahantatāya ca paññāmahantatāya ca mahantaṃ pārājikavatthupi dukkaṭavatthumattakaṃ viya suppajahaṃ hoti.

    ൧൫൨. ദലിദ്ദോതി ദാലിദ്ദിയേന സമന്നാഗതോ. അസ്സകോതി നിസ്സകോ. അനാള്ഹിയോതി അനഡ്ഢോ. അഗാരകന്തി ഖുദ്ദകഗേഹം. ഓലുഗ്ഗവിലുഗ്ഗന്തി യസ്സ ഗേഹയട്ഠിയോ പിട്ഠിവംസതോ മുച്ചിത്വാ മണ്ഡലേ ലഗ്ഗാ, മണ്ഡലതോ മുച്ചിത്വാ ഭൂമിയം ലഗ്ഗാ. കാകാതിദായിന്തി യത്ഥ കിഞ്ചിദേവ ഭുഞ്ജിസ്സാമാതി അന്തോ നിസിന്നകാലേ വിസും ദ്വാരകിച്ചം നാമ നത്ഥി, തതോ തതോ കാകാ പവിസിത്വാ പരിവാരേന്തി. സൂരകാകാ ഹി പലായനകാലേ ച യഥാസമ്മുഖട്ഠാനേനേവ നിക്ഖമിത്വാ പലായന്തി. നപരമരൂപന്തി ന പുഞ്ഞവന്താനം ഗേഹം വിയ ഉത്തമരൂപം. ഖടോപികാതി വിലീവമഞ്ചകോ. ഓലുഗ്ഗവിലുഗ്ഗാതി ഓണതുണ്ണതാ. ധഞ്ഞസമവാപകന്തി ധഞ്ഞഞ്ച സമവാപകഞ്ച. തത്ഥ ധഞ്ഞം നാമ കുദ്രൂസകോ. സമവാപകന്തി ലാബുബീജകുമ്ഭണ്ഡബീജകാദി ബീജജാതം. നപരമരൂപന്തി യഥാ പുഞ്ഞവന്താനം ഗന്ധസാലിബീജാദി പരിസുദ്ധം ബീജം, ന ഏവരൂപം. ജായികാതി കപണജായാ. നപരമരൂപാതി പച്ഛിസീസാ ലമ്ബത്ഥനീ മഹോദരാ പിസാചാ വിയ ബീഭച്ഛാ. സാമഞ്ഞന്തി സമണഭാവോ. സോ വതസ്സം, യോഹന്തി സോ വതാഹം പുരിസോ നാമ അസ്സം, യോ കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ പബ്ബജേയ്യന്തി.

    152.Daliddoti dāliddiyena samannāgato. Assakoti nissako. Anāḷhiyoti anaḍḍho. Agārakanti khuddakagehaṃ. Oluggavilugganti yassa gehayaṭṭhiyo piṭṭhivaṃsato muccitvā maṇḍale laggā, maṇḍalato muccitvā bhūmiyaṃ laggā. Kākātidāyinti yattha kiñcideva bhuñjissāmāti anto nisinnakāle visuṃ dvārakiccaṃ nāma natthi, tato tato kākā pavisitvā parivārenti. Sūrakākā hi palāyanakāle ca yathāsammukhaṭṭhāneneva nikkhamitvā palāyanti. Naparamarūpanti na puññavantānaṃ gehaṃ viya uttamarūpaṃ. Khaṭopikāti vilīvamañcako. Oluggaviluggāti oṇatuṇṇatā. Dhaññasamavāpakanti dhaññañca samavāpakañca. Tattha dhaññaṃ nāma kudrūsako. Samavāpakanti lābubījakumbhaṇḍabījakādi bījajātaṃ. Naparamarūpanti yathā puññavantānaṃ gandhasālibījādi parisuddhaṃ bījaṃ, na evarūpaṃ. Jāyikāti kapaṇajāyā. Naparamarūpāti pacchisīsā lambatthanī mahodarā pisācā viya bībhacchā. Sāmaññanti samaṇabhāvo. So vatassaṃ, yohanti so vatāhaṃ puriso nāma assaṃ, yo kesamassuṃ ohāretvā pabbajeyyanti.

    സോ ന സക്കുണേയ്യാതി സോ ഏവം ചിന്തേത്വാപി ഗേഹം ഗന്ത്വാ – ‘‘പബ്ബജ്ജാ നാമ ലാഭഗരുകാ ദുക്കരാ ദുരാസദാ, സത്തപി അട്ഠപി ഗാമേ പിണ്ഡായ ചരിത്വാ യഥാധോതേനേവ പത്തേന ആഗന്തബ്ബമ്പി ഹോതി , ഏവം യാപേതും അസക്കോന്തസ്സ മേ പുന ആഗതസ്സ വസനട്ഠാനം ഇച്ഛിതബ്ബം, തിണവല്ലിദബ്ബസമ്ഭാരാ നാമ ദുസ്സമോധാനിയാ, കിന്തി കരോമീ’’തി വീമംസതി. അഥസ്സ തം അഗാരകം വേജയന്തപാസാദോ വിയ ഉപട്ഠാതി. അഥസ്സ ഖടോപികം ഓലോകേത്വാ – ‘‘മയി ഗതേ ഇമം വിസങ്ഖരിത്വാ ഉദ്ധനാലാതം കരിസ്സന്തി, പുന അട്ടനിപാദവിലീവാദീനി ലദ്ധബ്ബാനി ഹോന്തി, കിന്തി കരിസ്സാമീ’’തി ചിന്തേതി. അഥസ്സ സാ സിരിസയനം വിയ ഉപട്ഠാതി. തതോ ധഞ്ഞകുമ്ഭിം ഓലോകേത്വാ – ‘‘മയി ഗതേ അയം ഘരണീ ഇമം ധഞ്ഞം തേന തേന സദ്ധിം ഭുഞ്ജിസ്സതി. പുന ആഗതേന ജീവിതവുത്തി നാമ ലദ്ധബ്ബാ ഹോതി, കിന്തി കരിസ്സാമീ’’തി ചിന്തേതി. അഥസ്സ സാ അഡ്ഢതേളസാനി കോട്ഠാഗാരസതാനി വിയ ഉപട്ഠാതി. തതോ മാതുഗാമം ഓലോകേത്വാ – ‘‘മയി ഗതേ ഇമം ഹത്ഥിഗോപകോ വാ അസ്സഗോപകോ വാ യോ കോചി പലോഭേസ്സതി, പുന ആഗതേന ഭത്തപാചികാ നാമ ലദ്ധബ്ബാ ഹോതി, കിന്തി കരിസ്സാമീ’’തി ചിന്തേതി. അഥസ്സ സാ രൂപിനീ ദേവീ വിയ ഉപട്ഠാതി. ഇദം സന്ധായ ‘‘സോ ന സക്കുണേയ്യാ’’തിആദി വുത്തം.

    So na sakkuṇeyyāti so evaṃ cintetvāpi gehaṃ gantvā – ‘‘pabbajjā nāma lābhagarukā dukkarā durāsadā, sattapi aṭṭhapi gāme piṇḍāya caritvā yathādhoteneva pattena āgantabbampi hoti , evaṃ yāpetuṃ asakkontassa me puna āgatassa vasanaṭṭhānaṃ icchitabbaṃ, tiṇavallidabbasambhārā nāma dussamodhāniyā, kinti karomī’’ti vīmaṃsati. Athassa taṃ agārakaṃ vejayantapāsādo viya upaṭṭhāti. Athassa khaṭopikaṃ oloketvā – ‘‘mayi gate imaṃ visaṅkharitvā uddhanālātaṃ karissanti, puna aṭṭanipādavilīvādīni laddhabbāni honti, kinti karissāmī’’ti cinteti. Athassa sā sirisayanaṃ viya upaṭṭhāti. Tato dhaññakumbhiṃ oloketvā – ‘‘mayi gate ayaṃ gharaṇī imaṃ dhaññaṃ tena tena saddhiṃ bhuñjissati. Puna āgatena jīvitavutti nāma laddhabbā hoti, kinti karissāmī’’ti cinteti. Athassa sā aḍḍhateḷasāni koṭṭhāgārasatāni viya upaṭṭhāti. Tato mātugāmaṃ oloketvā – ‘‘mayi gate imaṃ hatthigopako vā assagopako vā yo koci palobhessati, puna āgatena bhattapācikā nāma laddhabbā hoti, kinti karissāmī’’ti cinteti. Athassa sā rūpinī devī viya upaṭṭhāti. Idaṃ sandhāya ‘‘so na sakkuṇeyyā’’tiādi vuttaṃ.

    ൧൫൩. നിക്ഖഗണാനന്തി സുവണ്ണനിക്ഖസതാനം. ചയോതി സന്താനതോ കതസന്നിചയോ. ധഞ്ഞഗണാനന്തി ധഞ്ഞസകടസതാനം.

    153.Nikkhagaṇānanti suvaṇṇanikkhasatānaṃ. Cayoti santānato katasannicayo. Dhaññagaṇānanti dhaññasakaṭasatānaṃ.

    ൧൫൪. ചത്താരോമേ, ഉദായി, പുഗ്ഗലാതി ഇധ കിം ദസ്സേതി? ഹേട്ഠാ ‘‘തേ തഞ്ചേവ പജഹന്തി, തേ തഞ്ചേവ നപ്പജഹന്തീ’’തി പജഹനകാ ച അപ്പജഹനകാ ച രാസിവസേന ദസ്സിതാ, ന പാടിയേക്കം വിഭത്താ. ഇദാനി യഥാ നാമ ദബ്ബസമ്ഭാരത്ഥം ഗതോ പുരിസോ പടിപാടിയാ രുക്ഖേ ഛിന്ദിത്വാ പുന നിവത്തിത്വാ വങ്കഞ്ച പഹായ കമ്മേ ഉപനേതബ്ബയുത്തകമേവ ഗണ്ഹാതി, ഏവമേവ അപ്പജഹനകേ ഛഡ്ഡേത്വാ അബ്ബോഹാരികേ കത്വാ പജഹനകപുഗ്ഗലാ ചത്താരോ ഹോന്തീതി ദസ്സേതും ഇമം ദേസനം ആരഭി.

    154.Cattārome, udāyi, puggalāti idha kiṃ dasseti? Heṭṭhā ‘‘te tañceva pajahanti, te tañceva nappajahantī’’ti pajahanakā ca appajahanakā ca rāsivasena dassitā, na pāṭiyekkaṃ vibhattā. Idāni yathā nāma dabbasambhāratthaṃ gato puriso paṭipāṭiyā rukkhe chinditvā puna nivattitvā vaṅkañca pahāya kamme upanetabbayuttakameva gaṇhāti, evameva appajahanake chaḍḍetvā abbohārike katvā pajahanakapuggalā cattāro hontīti dassetuṃ imaṃ desanaṃ ārabhi.

    ഉപധിപഹാനായാതി ഖന്ധുപധികിലേസുപധിഅഭിസങ്ഖാരുപധികാമഗുണൂപധീതി ഇമേസം ഉപധീനം പഹാനായ. ഉപധിപടിസംയുത്താതി ഉപധിഅനുധാവനകാ. സരസങ്കപ്പാതി ഏത്ഥ സരന്തി ധാവന്തീതി സരാ. സങ്കപ്പേന്തീതി സങ്കപ്പാ. പദദ്വയേനപി വിതക്കായേവ വുത്താ. സമുദാചരന്തീതി അഭിഭവന്തി അജ്ഝോത്ഥരിത്വാ വത്തന്തി. സംയുത്തോതി കിലേസേഹി സംയുത്തോ. ഇന്ദ്രിയവേമത്തതാതി ഇന്ദ്രിയനാനത്തതാ . കദാചി കരഹചീതി ബഹുകാലം വീതിവത്തേത്വാ. സതിസമ്മോസാതി സതിസമ്മോസേന. നിപാതോതി അയോകടാഹമ്ഹി പതനം. ഏത്താവതാ ‘‘നപ്പജഹതി, പജഹതി, ഖിപ്പം പജഹതീ’’തി തയോ രാസയോ ദസ്സിതാ. തേസു ചത്താരോ ജനാ നപ്പജഹന്തി നാമ, ചത്താരോ പജഹന്തി നാമ, ചത്താരോ ഖിപ്പം പജഹന്തി നാമ.

    Upadhipahānāyāti khandhupadhikilesupadhiabhisaṅkhārupadhikāmaguṇūpadhīti imesaṃ upadhīnaṃ pahānāya. Upadhipaṭisaṃyuttāti upadhianudhāvanakā. Sarasaṅkappāti ettha saranti dhāvantīti sarā. Saṅkappentīti saṅkappā. Padadvayenapi vitakkāyeva vuttā. Samudācarantīti abhibhavanti ajjhottharitvā vattanti. Saṃyuttoti kilesehi saṃyutto. Indriyavemattatāti indriyanānattatā . Kadāci karahacīti bahukālaṃ vītivattetvā. Satisammosāti satisammosena. Nipātoti ayokaṭāhamhi patanaṃ. Ettāvatā ‘‘nappajahati, pajahati, khippaṃ pajahatī’’ti tayo rāsayo dassitā. Tesu cattāro janā nappajahanti nāma, cattāro pajahanti nāma, cattāro khippaṃ pajahanti nāma.

    തത്ഥ പുഥുജ്ജനോ സോതാപന്നോ സകദാഗാമീ അനാഗാമീതി ഇമേ ചത്താരോ ജനാ നപ്പജഹന്തി നാമ. പുഥുജ്ജനാദയോ താവ മാ പജഹന്തു, അനാഗാമീ കഥം ന പജഹതീതി? സോപി ഹി യാവദേവസ്സ ഭവലോഭോ അത്ഥി, താവ അഹോസുഖം അഹോസുഖന്തി അഭിനന്ദതി. തസ്മാ നപ്പജഹതി നാമ. ഏതേയേവ പന ചത്താരോ ജനാ പജഹന്തി നാമ. സോതാപന്നാദയോ താവ പജഹന്തു, പുഥുജ്ജനോ കഥം പജഹതീതി? ആരദ്ധവിപസ്സകോ ഹി സതിസമ്മോസേന സഹസാ കിലേസേ ഉപ്പന്നേ ‘‘മാദിസസ്സ നാമ ഭിക്ഖുനോ കിലേസോ ഉപ്പന്നോ’’തി സംവേഗം കത്വാ വീരിയം പഗ്ഗയ്ഹ വിപസ്സനം വഡ്ഢേത്വാ മഗ്ഗേന കിലേസേ സമുഗ്ഘാതേതി. ഇതി സോ പജഹതി നാമ. തേയേവ ചത്താരോ ഖിപ്പം പജഹന്തി നാമ. തത്ഥ ഇമസ്മിം സുത്തേ, മഹാഹത്ഥിപദോപമേ (മ॰ നി॰ ൧.൨൮൮ ആദയോ), ഇന്ദ്രിയഭാവനേതി (മ॰ നി॰ ൩.൪൫൩ ആദയോ) ഇമേസു സുത്തേസു കിഞ്ചാപി തതിയവാരോ ഗഹിതോ, പഞ്ഹോ പന ദുതിയവാരേനേവ കഥിതോതി വേദിതബ്ബോ.

    Tattha puthujjano sotāpanno sakadāgāmī anāgāmīti ime cattāro janā nappajahanti nāma. Puthujjanādayo tāva mā pajahantu, anāgāmī kathaṃ na pajahatīti? Sopi hi yāvadevassa bhavalobho atthi, tāva ahosukhaṃ ahosukhanti abhinandati. Tasmā nappajahati nāma. Eteyeva pana cattāro janā pajahanti nāma. Sotāpannādayo tāva pajahantu, puthujjano kathaṃ pajahatīti? Āraddhavipassako hi satisammosena sahasā kilese uppanne ‘‘mādisassa nāma bhikkhuno kileso uppanno’’ti saṃvegaṃ katvā vīriyaṃ paggayha vipassanaṃ vaḍḍhetvā maggena kilese samugghāteti. Iti so pajahati nāma. Teyeva cattāro khippaṃ pajahanti nāma. Tattha imasmiṃ sutte, mahāhatthipadopame (ma. ni. 1.288 ādayo), indriyabhāvaneti (ma. ni. 3.453 ādayo) imesu suttesu kiñcāpi tatiyavāro gahito, pañho pana dutiyavāreneva kathitoti veditabbo.

    ഉപധി ദുക്ഖസ്സ മൂലന്തി ഏത്ഥ പഞ്ച ഖന്ധാ ഉപധി നാമ. തം ദുക്ഖസ്സ മൂലന്തി ഇതി വിദിത്വാ കിലേസുപധിനാ നിരുപധി ഹോതി, നിഗ്ഗഹണോ നിതണ്ഹോതി അത്ഥോ. ഉപധിസങ്ഖയേ വിമുത്തോതി തണ്ഹക്ഖയേ നിബ്ബാനേ ആരമ്മണതോ വിമുത്തോ.

    Upadhidukkhassa mūlanti ettha pañca khandhā upadhi nāma. Taṃ dukkhassa mūlanti iti viditvā kilesupadhinā nirupadhi hoti, niggahaṇo nitaṇhoti attho. Upadhisaṅkhaye vimuttoti taṇhakkhaye nibbāne ārammaṇato vimutto.

    ൧൫൫. ഏവം ചത്താരോ പുഗ്ഗലേ വിത്ഥാരേത്വാ ഇദാനി യേ പജഹന്തി, തേ ‘‘ഇമേ നാമ ഏത്തകേ കിലേസേ പജഹന്തി’’. യേ നപ്പജഹന്തി, തേപി ‘‘ഇമേ നാമ ഏത്തകേ കിലേസേ നപ്പജഹന്തീ’’തി ദസ്സേതും പഞ്ച ഖോ ഇമേ ഉദായി കാമഗുണാതിആദിമാഹ. തത്ഥ മിള്ഹസുഖന്തി അസുചിസുഖം. അനരിയസുഖന്തി അനരിയേഹി സേവിതസുഖം. ഭായിതബ്ബന്തി ഏതസ്സ സുഖസ്സ പടിലാഭതോപി വിപാകതോപി ഭായിതബ്ബം. നേക്ഖമ്മസുഖന്തി കാമതോ നിക്ഖന്തസുഖം. പവിവേകസുഖന്തി ഗണതോപി കിലേസതോപി പവിവിത്തസുഖം. ഉപസമസുഖന്തി രാഗാദിവൂപസമത്ഥായ സുഖം. സമ്ബോധസുഖന്തി മഗ്ഗസങ്ഖാതസ്സ സമ്ബോധസ്സ നിബ്ബത്തനത്ഥായ സുഖം. ന ഭായിതബ്ബന്തി ഏതസ്സ സുഖസ്സ പടിലാഭതോപി വിപാകതോപി ന ഭായിതബ്ബം, ഭാവേതബ്ബമേവേതം.

    155. Evaṃ cattāro puggale vitthāretvā idāni ye pajahanti, te ‘‘ime nāma ettake kilese pajahanti’’. Ye nappajahanti, tepi ‘‘ime nāma ettake kilese nappajahantī’’ti dassetuṃ pañca kho ime udāyi kāmaguṇātiādimāha. Tattha miḷhasukhanti asucisukhaṃ. Anariyasukhanti anariyehi sevitasukhaṃ. Bhāyitabbanti etassa sukhassa paṭilābhatopi vipākatopi bhāyitabbaṃ. Nekkhammasukhanti kāmato nikkhantasukhaṃ. Pavivekasukhanti gaṇatopi kilesatopi pavivittasukhaṃ. Upasamasukhanti rāgādivūpasamatthāya sukhaṃ. Sambodhasukhanti maggasaṅkhātassa sambodhassa nibbattanatthāya sukhaṃ. Na bhāyitabbanti etassa sukhassa paṭilābhatopi vipākatopi na bhāyitabbaṃ, bhāvetabbamevetaṃ.

    ൧൫൬. ഇഞ്ജിതസ്മിം വദാമീതി ഇഞ്ജനം ചലനം ഫന്ദനന്തി വദാമി. കിഞ്ച തത്ഥ ഇഞ്ജിതസ്മിന്തി കിഞ്ച തത്ഥ ഇഞ്ജിതം. ഇദം തത്ഥ ഇഞ്ജിതസ്മിന്തി യേ ഏതേ അനിരുദ്ധാ വിതക്കവിചാരാ, ഇദം തത്ഥ ഇഞ്ജിതം. ദുതിയതതിയജ്ഝാനേസുപി ഏസേവ നയോ. അനിഞ്ജിതസ്മിം വദാമീതി ഇദം ചതുത്ഥജ്ഝാനം അനിഞ്ജനം അചലനം നിപ്ഫന്ദനന്തി വദാമി.

    156.Iñjitasmiṃvadāmīti iñjanaṃ calanaṃ phandananti vadāmi. Kiñca tattha iñjitasminti kiñca tattha iñjitaṃ. Idaṃ tattha iñjitasminti ye ete aniruddhā vitakkavicārā, idaṃ tattha iñjitaṃ. Dutiyatatiyajjhānesupi eseva nayo. Aniñjitasmiṃ vadāmīti idaṃ catutthajjhānaṃ aniñjanaṃ acalanaṃ nipphandananti vadāmi.

    അനലന്തി വദാമീതി അകത്തബ്ബആലയന്തി വദാമി, തണ്ഹാലയോ ഏത്ഥ ന ഉപ്പാദേതബ്ബോതി ദസ്സേതി. അഥ വാ അനലം അപരിയത്തം, ന ഏത്താവതാ അലമേതന്തി സന്നിട്ഠാനം കാതബ്ബന്തി വദാമി. നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനസ്സാപീതി ഏവരൂപായപി സന്തായ സമാപത്തിയാ പഹാനമേവ വദാമി. അണും വാ ഥൂലം വാതി ഖുദ്ദകം വാ മഹന്തം വാ അപ്പസാവജ്ജം വാ മഹാസാവജ്ജം വാ. സേസം സബ്ബത്ഥ ഉത്താനമേവ. ദേസനാ പന നേയ്യപുഗ്ഗലസ്സ വസേന അരഹത്തനികൂടേനേവ നിട്ഠാപിതാതി.

    Analanti vadāmīti akattabbaālayanti vadāmi, taṇhālayo ettha na uppādetabboti dasseti. Atha vā analaṃ apariyattaṃ, na ettāvatā alametanti sanniṭṭhānaṃ kātabbanti vadāmi. Nevasaññānāsaññāyatanassāpīti evarūpāyapi santāya samāpattiyā pahānameva vadāmi. Aṇuṃ vā thūlaṃ vāti khuddakaṃ vā mahantaṃ vā appasāvajjaṃ vā mahāsāvajjaṃ vā. Sesaṃ sabbattha uttānameva. Desanā pana neyyapuggalassa vasena arahattanikūṭeneva niṭṭhāpitāti.

    പപഞ്ചസൂദനിയാ മജ്ഝിമനികായട്ഠകഥായ

    Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya

    ലടുകികോപമസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Laṭukikopamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya / ൬. ലടുകികോപമസുത്തം • 6. Laṭukikopamasuttaṃ

    ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ൬. ലടുകികോപമസുത്തവണ്ണനാ • 6. Laṭukikopamasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact