| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೩. ಲೋಕನ್ತಗಮನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
3. Lokantagamanasuttavaṇṇanā
೧೧೬. ಲೋಕಿಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸತ್ತಕಾಯಭೂತಗಾಮಾದೀತಿ ಲೋಕೋ, ಚಕ್ಕವಾಳೋ। ಸಙ್ಖಾರೋ ಪನ ಲುಜ್ಜನಪಲುಜ್ಜನಟ್ಠೇನ ಲೋಕೋ। ಅನ್ತನ್ತಿ ಓಸಾನಂ। ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ ಸಂಸನ್ದಿತ್ವಾತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಗತಿಯಾ ಸಮಾನೇತ್ವಾ ಅವಿರೋಧೇತ್ವಾ। ಥೋಮೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಪಸಂಸಿಸ್ಸಾಮಿ।
116. Lokiyanti ettha sattakāyabhūtagāmādīti loko, cakkavāḷo. Saṅkhāro pana lujjanapalujjanaṭṭhena loko. Antanti osānaṃ. Sabbaññutaññāṇena saṃsanditvāti sabbaññutaññāṇagatiyā samānetvā avirodhetvā. Thomessāmīti pasaṃsissāmi.
ಏವಂಸಮ್ಪತ್ತಿಕನ್ತಿ ಏವಂಸಮ್ಪಜ್ಜನಕಂ ಏವಂಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಂ ಇದಂ ಮಮ ಅಜ್ಝೇಸನಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಈದಿಸನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ। ಜಾನಂ ಜಾನಾತೀತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ ಜಾನಿತಬ್ಬಂ ಜಾನಾತಿ ಏವ। ನ ಹಿ ಪದೇಸಞ್ಞಾಣೇ ಠಿತೋ ಜಾನಿತಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಂ ಜಾನಾತಿ। ಉಕ್ಕಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೇನ ಹಿ ಅವಿಸೇಸಗ್ಗಹಣೇನ ಚ ‘‘ಜಾನ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ನಿರವಸೇಸಂ ಞೇಯ್ಯಜಾತಂ ಪರಿಗ್ಗಯ್ಹತೀತಿ ತಬ್ಬಿಸಯಾಯ ಜಾನನಕಿರಿಯಾಯ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಮೇವ ಕರಣಂ ಭವಿತುಂ ಯುತ್ತಂ। ಪಕರಣವಸೇನ ‘‘ಭಗವಾ’’ತಿ ಪದಸನ್ನಿಧಾನೇನ ಚ ಅಯಮತ್ಥೋ ವಿಭಾವೇತಬ್ಬೋ। ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಮೇವ ಪಸ್ಸತೀತಿ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು-ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖು-ಧಮ್ಮಚಕ್ಖು-ಬುದ್ಧಚಕ್ಖು-ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು-ಸಙ್ಖಾತೇಹಿ ಞಾಣಚಕ್ಖೂಹಿ ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಂ ಪಸ್ಸತಿ ಏವ। ಅಥ ವಾ ಜಾನಂ ಜಾನಾತೀತಿ ಯಥಾ ಅಞ್ಞೇ ಸವಿಪಲ್ಲಾಸಾ ಕಾಮರೂಪಪರಿಞ್ಞಾವಾದಿನೋ ಜಾನನ್ತಾಪಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸವಸೇನ ಜಾನನ್ತಿ, ನ ಏವಂ ಭಗವಾ। ಭಗವಾ ಪನ ಪಹೀನವಿಪಲ್ಲಾಸತ್ತಾ ಜಾನನ್ತೋ ಜಾನಾತಿ ಏವ, ದಿಟ್ಠಿದಸ್ಸನಸ್ಸ ಅಭಾವಾ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಪಸ್ಸತಿ ಏವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Evaṃsampattikanti evaṃsampajjanakaṃ evaṃpassitabbaṃ idaṃ mama ajjhesanaṃ. Tenāha ‘‘īdisanti attho’’ti. Jānaṃ jānātīti sabbaññutaññāṇena jānitabbaṃ jānāti eva. Na hi padesaññāṇe ṭhito jānitabbaṃ sabbaṃ jānāti. Ukkaṭṭhaniddesena hi avisesaggahaṇena ca ‘‘jāna’’nti iminā niravasesaṃ ñeyyajātaṃ pariggayhatīti tabbisayāya jānanakiriyāya sabbaññutaññāṇameva karaṇaṃ bhavituṃ yuttaṃ. Pakaraṇavasena ‘‘bhagavā’’ti padasannidhānena ca ayamattho vibhāvetabbo. Passitabbameva passatīti dibbacakkhu-paññācakkhu-dhammacakkhu-buddhacakkhu-samantacakkhu-saṅkhātehi ñāṇacakkhūhi passitabbaṃ passati eva. Atha vā jānaṃ jānātīti yathā aññe savipallāsā kāmarūpapariññāvādino jānantāpi vipallāsavasena jānanti, na evaṃ bhagavā. Bhagavā pana pahīnavipallāsattā jānanto jānāti eva, diṭṭhidassanassa abhāvā passanto passati evāti attho.
ದಸ್ಸನಪರಿಣಾಯಕಟ್ಠೇನಾತಿ ಯಥಾ ಚಕ್ಖು ಸತ್ತಾನಂ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಪರಿಣೇತಿ ಸಾಧೇತಿ, ಏವಂ ಲೋಕಸ್ಸ ಯಾಥಾವದಸ್ಸನಸಾಧನತೋಪಿ ದಸ್ಸನಕಿಚ್ಚಪರಿಣಾಯಕಟ್ಠೇನ ಚಕ್ಖುಭೂತೋ, ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖುಮಯತ್ತಾ ವಾ ಸಯಮ್ಭೂಞಾಣೇನ ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖುಂ ಭೂತೋ ಪತ್ತೋತಿ ವಾ ಚಕ್ಖುಭೂತೋ। ಞಾಣಭೂತೋತಿ ಏತಸ್ಸ ಚ ಏವಮೇವ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಧಮ್ಮಾ ವಾ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಾ, ತೇಹಿ ಉಪ್ಪನ್ನತ್ತಾ ಲೋಕಸ್ಸ ಚ ತದುಪ್ಪಾದನತೋ ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣಂ ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಪತ್ತೋ ಅಧಿಗತೋತಿ ಧಮ್ಮಭೂತೋ। ‘‘ಬ್ರಹ್ಮಾ’’ವುಚ್ಚತಿ ಸೇಟ್ಠಟ್ಠೇನ ಮಗ್ಗಞಾಣಂ, ತೇನ ಉಪ್ಪನ್ನತ್ತಾ ಲೋಕಸ್ಸ ಚ ತದುಪ್ಪಾದನತೋ ತಞ್ಚ ಸಯಮ್ಭೂಞಾಣೇನ ಪತ್ತೋತಿ ಬ್ರಹ್ಮಭೂತೋ। ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮಂ ವದತೀತಿ ವತ್ತಾ। ಚಿರಂ ಸಚ್ಚಪಟಿವೇಧಂ ಪವತ್ತೇನ್ತೋ ವದತೀತಿ ಪವತ್ತಾ। ಅತ್ಥಂ ನೀಹರಿತ್ವಾತಿ ದುಕ್ಖಾದಿಅತ್ಥಂ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ। ಪರಮತ್ಥಂ ವಾ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಾಪಯಿತಾ। ಅಮತಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಂ ಸತ್ತೇಸು ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತೋ ಅಮತಂ ದದಾತೀತಿ ಅಮತಸ್ಸ ದಾತಾ। ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮಾನಂ ತದಾಯತ್ತಭಾವತೋ ಧಮ್ಮಸ್ಸಾಮೀ। ಪುನಪ್ಪುನಂ ಯಾಚಾಪೇನ್ತೋ ಭಾರಿಯಂ ಕರೋನ್ತೋ ಗರುಂ ಕರೋತಿ ನಾಮ, ತಥಾ ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಕತ್ವಾ ಕಥೇನ್ತೋಪಿ।
Dassanapariṇāyakaṭṭhenāti yathā cakkhu sattānaṃ dassanatthaṃ pariṇeti sādheti, evaṃ lokassa yāthāvadassanasādhanatopi dassanakiccapariṇāyakaṭṭhena cakkhubhūto, paññācakkhumayattā vā sayambhūñāṇena paññācakkhuṃ bhūto pattoti vā cakkhubhūto. Ñāṇabhūtoti etassa ca evameva attho daṭṭhabbo. Dhammā vā bodhipakkhiyā, tehi uppannattā lokassa ca taduppādanato anaññasādhāraṇaṃ vā dhammaṃ patto adhigatoti dhammabhūto. ‘‘Brahmā’’vuccati seṭṭhaṭṭhena maggañāṇaṃ, tena uppannattā lokassa ca taduppādanato tañca sayambhūñāṇena pattoti brahmabhūto. Catusaccadhammaṃ vadatīti vattā. Ciraṃ saccapaṭivedhaṃ pavattento vadatīti pavattā. Atthaṃ nīharitvāti dukkhādiatthaṃ uddharitvā. Paramatthaṃ vā nibbānaṃ pāpayitā. Amatasacchikiriyaṃ sattesu uppādento amataṃ dadātīti amatassa dātā. Bodhipakkhiyadhammānaṃ tadāyattabhāvato dhammassāmī. Punappunaṃ yācāpento bhāriyaṃ karonto garuṃ karoti nāma, tathā duviññeyyaṃ katvā kathentopi.
ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಜ್ಜಮಾನೇನ ಲೋಕಸಞ್ಞೀ ಹೋತಿ, ನ ತಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ। ನ ಹಿ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾಯತನವಿರಹೇನ ಲೋಕಸಮಞ್ಞಾ ಅತ್ಥಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಚಕ್ಖುಞ್ಹಿ ಲೋಕೋ’’ತಿಆದಿ। ಅಪ್ಪಹೀನದಿಟ್ಠೀತಿ ಅಸಮೂಹತಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಕೋ ಘನವಿನಿಬ್ಭೋಗಂ ಕಾತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಸಮುದಾಯಂ ವಿಯ ಅವಯವಂ ‘‘ಲೋಕೋ’’ತಿ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ ಚೇವ ಮಞ್ಞತಿ ಚ। ತಥಾತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ಲೋಕೋತಿ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ ಚೇವ ಮಞ್ಞತಿ ಚಾ’’ತಿ ಪದತ್ತಯಂ ಆಕಡ್ಢತಿ। ತಸ್ಸಾತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ, ಚಕ್ಕವಾಳಲೋಕಸ್ಸ ವಾ। ಚಕ್ಖಾದಿಮೇವ ಹಿ ಸಹೋಕಾಸೇನ ‘‘ಚಕ್ಕವಾಳೋ’’ತಿ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ। ಗಮನೇನಾತಿ ಪದಸಾ ಗಮನೇನ। ನ ಸಕ್ಕಾ ತೇಸಂ ಅನನ್ತತ್ತಾ। ಲುಜ್ಜನಟ್ಠೇನಾತಿ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಲೋಕವಸೇನ ಲೋಕಸ್ಸ ಅನ್ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ನಾಮ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ತಂ ಪತ್ತುಂ ಸಕ್ಕಾ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಪತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ। ಚಕ್ಕವಾಳಲೋಕಸ್ಸ ಪನ ಅನ್ತೋ ನಾಮ, ನತ್ಥಿ ತಸ್ಸ ಗಮನೇನ ಅಪ್ಪತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ।
Cakkhunā vijjamānena lokasaññī hoti, na tasmiṃ asati. Na hi ajjhattikāyatanavirahena lokasamaññā atthi. Tenāha ‘‘cakkhuñhi loko’’tiādi. Appahīnadiṭṭhīti asamūhatasakkāyadiṭṭhiko ghanavinibbhogaṃ kātuṃ asakkonto samudāyaṃ viya avayavaṃ ‘‘loko’’ti sañjānāti ceva maññati ca. Tathāti iminā ‘‘lokoti sañjānāti ceva maññati cā’’ti padattayaṃ ākaḍḍhati. Tassāti puthujjanassa, cakkavāḷalokassa vā. Cakkhādimeva hi sahokāsena ‘‘cakkavāḷo’’ti puthujjano sañjānāti. Gamanenāti padasā gamanena. Na sakkā tesaṃ anantattā. Lujjanaṭṭhenāti abhisaṅkhāralokavasena lokassa antaṃ dassetuṃ vuttaṃ. Tassa anto nāma nibbānaṃ. Taṃ pattuṃ sakkā sammāpaṭipattiyā pattabbattā. Cakkavāḷalokassa pana anto nāma, natthi tassa gamanena appattabbattā.
ಇಮೇಹಿ ಪದೇಹೀತಿ ಇಮೇಹಿ ವಾಕ್ಯವಿಭಾಗೇಹಿ ಪದೇಹಿ। ತಾನಿ ಪನ ಅಕ್ಖರಸಮುದಾಯಲಕ್ಖಣಾನೀತಿ ಆಹ ‘‘ಅಕ್ಖರಸಮ್ಪಿಣ್ಡನೇಹೀ’’ತಿ। ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಅಕ್ಖರೇಹೀತಿ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪದೇ ಪಟಿನಿಯತಸನ್ನಿವೇಸೇಹಿ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಚಿತ್ತೇನ ಗಯ್ಹಮಾನೇಹಿ ಅಕ್ಖರೇಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Imehi padehīti imehi vākyavibhāgehi padehi. Tāni pana akkharasamudāyalakkhaṇānīti āha ‘‘akkharasampiṇḍanehī’’ti. Pāṭiyekkaakkharehīti tasmiṃ tasmiṃ pade paṭiniyatasannivesehi visuṃ visuṃ cittena gayhamānehi akkharehīti attho.
ಗಮನಟ್ಠೇನ ‘‘ಪಣ್ಡಾ’’ ವುಚ್ಚತಿ ಪಞ್ಞಾ, ತಾಯ ಇತೋ ಗತೋ ಪತ್ತೋತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಪಞ್ಞವಾ। ಮಹಾಪಞ್ಞತಾ ನಾಮ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾತಿ ಆಹ ‘‘ಮಹನ್ತೇ ಅತ್ಥೇ’’ತಿಆದಿ। ಯಥಾ ತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ತನ್ತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ ಪಠಮವಿಕಪ್ಪೇ, ದುತಿಯವಿಕಪ್ಪೇ ಪನ ಪಚ್ಚಾಮಸನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ತಂ ಬ್ಯಾಕತ’’ನ್ತಿ।
Gamanaṭṭhena ‘‘paṇḍā’’ vuccati paññā, tāya ito gato pattoti paṇḍito, paññavā. Mahāpaññatā nāma paṭisambhidāvasena veditabbāti āha ‘‘mahante atthe’’tiādi. Yathā tanti ettha tanti nipātamattaṃ paṭhamavikappe, dutiyavikappe pana paccāmasananti āha ‘‘taṃ byākata’’nti.
ಲೋಕನ್ತಗಮನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Lokantagamanasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೩. ಲೋಕನ್ತಗಮನಸುತ್ತಂ • 3. Lokantagamanasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೩. ಲೋಕನ್ತಗಮನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Lokantagamanasuttavaṇṇanā
