| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / इतिवुत्तकपाळि • Itivuttakapāḷi |
१३. लोकसुत्तं
13. Lokasuttaṃ
११२. वुत्तञ्हेतं भगवता, वुत्तमरहताति मे सुतं –
112. Vuttañhetaṃ bhagavatā, vuttamarahatāti me sutaṃ –
‘‘लोको, भिक्खवे, तथागतेन अभिसम्बुद्धोः लोकस्मा तथागतो विसंयुत्तो। लोकसमुदयो, भिक्खवे, तथागतेन अभिसम्बुद्धो ः लोकसमुदयो तथागतस्स पहीनो। लोकनिरोधो, भिक्खवे, तथागतेन अभिसम्बुद्धोः लोकनिरोधो तथागतस्स सच्छिकतो। लोकनिरोधगामिनी पटिपदा, भिक्खवे, तथागतेन अभिसम्बुद्धाः लोकनिरोधगामिनी पटिपदा तथागतस्स भाविता।
‘‘Loko, bhikkhave, tathāgatena abhisambuddhoः lokasmā tathāgato visaṃyutto. Lokasamudayo, bhikkhave, tathāgatena abhisambuddho ः lokasamudayo tathāgatassa pahīno. Lokanirodho, bhikkhave, tathāgatena abhisambuddhoः lokanirodho tathāgatassa sacchikato. Lokanirodhagāminī paṭipadā, bhikkhave, tathāgatena abhisambuddhāः lokanirodhagāminī paṭipadā tathāgatassa bhāvitā.
‘‘यं, भिक्खवे, सदेवकस्स लोकस्स समारकस्स सब्रह्मकस्स सस्समणब्राह्मणिया पजाय सदेवमनुस्साय दिट्ठं सुतं मुतं विञ्ञातं पत्तं परियेसितं अनुविचरितं मनसा यस्मा तं तथागतेन अभिसम्बुद्धं, तस्मा तथागतोति वुच्चति।
‘‘Yaṃ, bhikkhave, sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā yasmā taṃ tathāgatena abhisambuddhaṃ, tasmā tathāgatoti vuccati.
‘‘यञ्च, भिक्खवे, रत्तिं तथागतो अनुत्तरं सम्मासम्बोधिं अभिसम्बुज्झति, यञ्च रत्तिं अनुपादिसेसाय निब्बानधातुया परिनिब्बायति, यं एतस्मिं अन्तरे भासति लपति निद्दिसति, सब्बं तं तथेव होति नो अञ्ञथा, तस्मा तथागतोति वुच्चति।
‘‘Yañca, bhikkhave, rattiṃ tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhati, yañca rattiṃ anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati, yaṃ etasmiṃ antare bhāsati lapati niddisati, sabbaṃ taṃ tatheva hoti no aññathā, tasmā tathāgatoti vuccati.
‘‘यथावादी, भिक्खवे, तथागतो तथाकारी, यथाकारी तथावादी, इति यथावादी तथाकारी यथाकारी तथावादी, तस्मा तथागतोति वुच्चति।
‘‘Yathāvādī, bhikkhave, tathāgato tathākārī, yathākārī tathāvādī, iti yathāvādī tathākārī yathākārī tathāvādī, tasmā tathāgatoti vuccati.
‘‘सदेवके, भिक्खवे, लोके समारके सब्रह्मके सस्समणब्राह्मणिया पजाय सदेवमनुस्साय तथागतो अभिभू अनभिभूतो अञ्ञदत्थुदसो वसवत्ती, तस्मा तथागतोति वुच्चती’’ति। एतमत्थं भगवा अवोच। तत्थेतं इति वुच्चति –
‘‘Sadevake, bhikkhave, loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya tathāgato abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī, tasmā tathāgatoti vuccatī’’ti. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ iti vuccati –
फुट्ठास्स परमा सन्ति, निब्बानं अकुतोभयं॥
Phuṭṭhāssa paramā santi, nibbānaṃ akutobhayaṃ.
‘‘एस खीणासवो बुद्धो, अनीघो छिन्नसंसयो।
‘‘Esa khīṇāsavo buddho, anīgho chinnasaṃsayo;
सब्बकम्मक्खयं पत्तो, विमुत्तो उपधिसङ्खये॥
Sabbakammakkhayaṃ patto, vimutto upadhisaṅkhaye.
‘‘एस सो भगवा बुद्धो, एस सीहो अनुत्तरो।
‘‘Esa so bhagavā buddho, esa sīho anuttaro;
सदेवकस्स लोकस्स, ब्रह्मचक्कं पवत्तयि॥
Sadevakassa lokassa, brahmacakkaṃ pavattayi.
‘‘इति देवा मनुस्सा च, ये बुद्धं सरणं गता।
‘‘Iti devā manussā ca, ye buddhaṃ saraṇaṃ gatā;
सङ्गम्म तं नमस्सन्ति, महन्तं वीतसारदं॥
Saṅgamma taṃ namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘‘दन्तो दमयतं सेट्ठो, सन्तो समयतं इसि।
‘‘Danto damayataṃ seṭṭho, santo samayataṃ isi;
मुत्तो मोचयतं अग्गो, तिण्णो तारयतं वरो॥
Mutto mocayataṃ aggo, tiṇṇo tārayataṃ varo.
‘‘इति हेतं नमस्सन्ति, महन्तं वीतसारदं।
‘‘Iti hetaṃ namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ;
सदेवकस्मिं लोकस्मिं, नत्थि ते पटिपुग्गलो’’ति॥
Sadevakasmiṃ lokasmiṃ, natthi te paṭipuggalo’’ti.
अयम्पि अत्थो वुत्तो भगवता, इति मे सुतन्ति। तेरसमं।
Ayampi attho vutto bhagavatā, iti me sutanti. Terasamaṃ.
चतुक्कनिपातो निट्ठितो।
Catukkanipāto niṭṭhito.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
बहुकारा कुहपुरिसा 9, चर सम्पन्न लोकेन तेरसाति॥
Bahukārā kuhapurisā 10, cara sampanna lokena terasāti.
सुत्तसङ्गहो –
Suttasaṅgaho –
सत्तविसेकनिपातं, दुक्कं बावीससुत्तसङ्गहितं।
Sattavisekanipātaṃ, dukkaṃ bāvīsasuttasaṅgahitaṃ;
समपञ्ञासमथतिकं, तेरस चतुक्कञ्च इति यमिदं॥
Samapaññāsamathatikaṃ, terasa catukkañca iti yamidaṃ.
द्विदसुत्तरसुत्तसते, सङ्गायित्वा समादहिंसु पुरा।
Dvidasuttarasuttasate, saṅgāyitvā samādahiṃsu purā;
अरहन्तो चिरट्ठितिया, तमाहु नामेन इतिवुत्तन्ति॥
Arahanto ciraṭṭhitiyā, tamāhu nāmena itivuttanti.
इतिवुत्तकपाळि निट्ठिता।
Itivuttakapāḷi niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / इतिवुत्तक-अट्ठकथा • Itivuttaka-aṭṭhakathā / १३. लोकसुत्तवण्णना • 13. Lokasuttavaṇṇanā
