| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / उदानपाळि • Udānapāḷi |
१०. लोकसुत्तं
10. Lokasuttaṃ
३०. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा उरुवेलायं विहरति नज्जा नेरञ्जराय तीरे बोधिरुक्खमूले पठमाभिसम्बुद्धो। तेन खो पन समयेन भगवा सत्ताहं एकपल्लङ्केन निसिन्नो होति विमुत्तिसुखपटिसंवेदी।
30. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā uruvelāyaṃ viharati najjā nerañjarāya tīre bodhirukkhamūle paṭhamābhisambuddho. Tena kho pana samayena bhagavā sattāhaṃ ekapallaṅkena nisinno hoti vimuttisukhapaṭisaṃvedī.
अथ खो भगवा तस्स सत्ताहस्स अच्चयेन तम्हा समाधिम्हा वुट्ठहित्वा बुद्धचक्खुना लोकं वोलोकेसि। अद्दसा खो भगवा बुद्धचक्खुना वोलोकेन्तो सत्ते अनेकेहि सन्तापेहि सन्तप्पमाने, अनेकेहि च परिळाहेहि परिडय्हमाने – रागजेहिपि, दोसजेहिपि, मोहजेहिपि 1।
Atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭhahitvā buddhacakkhunā lokaṃ volokesi. Addasā kho bhagavā buddhacakkhunā volokento satte anekehi santāpehi santappamāne, anekehi ca pariḷāhehi pariḍayhamāne – rāgajehipi, dosajehipi, mohajehipi 2.
अथ खो भगवा एतमत्थं विदित्वा तायं वेलायं इमं उदानं उदानेसि –
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
‘‘अयं लोको सन्तापजातो,
‘‘Ayaṃ loko santāpajāto,
फस्सपरेतो रोगं वदति अत्ततो।
Phassapareto rogaṃ vadati attato;
ततो तं होति अञ्ञथा॥
Tato taṃ hoti aññathā.
‘‘अञ्ञथाभावी भवसत्तो लोको,
‘‘Aññathābhāvī bhavasatto loko,
भवपरेतो भवमेवाभिनन्दति।
Bhavapareto bhavamevābhinandati;
यदभिनन्दति तं भयं,
Yadabhinandati taṃ bhayaṃ,
यस्स भायति तं दुक्खं।
Yassa bhāyati taṃ dukkhaṃ;
भवविप्पहानाय खो पनिदं ब्रह्मचरियं वुस्सति’’॥
Bhavavippahānāya kho panidaṃ brahmacariyaṃ vussati’’.
‘‘‘ये हि केचि समणा वा ब्राह्मणा वा भवेन भवस्स विप्पमोक्खमाहंसु, सब्बे ते अविप्पमुत्ता भवस्मा’ति वदामि। ‘ये वा पन केचि समणा वा ब्राह्मणा वा विभवेन भवस्स निस्सरणमाहंसु, सब्बे ते अनिस्सटा भवस्मा’ति वदामि।
‘‘‘Ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā bhavena bhavassa vippamokkhamāhaṃsu, sabbe te avippamuttā bhavasmā’ti vadāmi. ‘Ye vā pana keci samaṇā vā brāhmaṇā vā vibhavena bhavassa nissaraṇamāhaṃsu, sabbe te anissaṭā bhavasmā’ti vadāmi.
‘‘उपधिञ्हि पटिच्च दुक्खमिदं सम्भोति, सब्बुपादानक्खया नत्थि दुक्खस्स सम्भवो। लोकमिमं पस्स; पुथू अविज्जाय परेता भूता भूतरता अपरिमुत्ता; ये हि केचि भवा सब्बधि सब्बत्थताय सब्बे ते भवा अनिच्चा दुक्खा विपरिणामधम्मा’’ति।
‘‘Upadhiñhi paṭicca dukkhamidaṃ sambhoti, sabbupādānakkhayā natthi dukkhassa sambhavo. Lokamimaṃ passa; puthū avijjāya paretā bhūtā bhūtaratā aparimuttā; ye hi keci bhavā sabbadhi sabbatthatāya sabbe te bhavā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā’’ti.
‘‘एवमेतं यथाभूतं, सम्मप्पञ्ञाय पस्सतो।
‘‘Evametaṃ yathābhūtaṃ, sammappaññāya passato;
भवतण्हा पहीयति, विभवं नाभिनन्दति॥
Bhavataṇhā pahīyati, vibhavaṃ nābhinandati.
‘‘सब्बसो तण्हानं खया,
‘‘Sabbaso taṇhānaṃ khayā,
असेसविरागनिरोधो निब्बानं।
Asesavirāganirodho nibbānaṃ;
तस्स निब्बुतस्स भिक्खुनो,
Tassa nibbutassa bhikkhuno,
अभिभूतो मारो विजितसङ्गामो,
Abhibhūto māro vijitasaṅgāmo,
उपच्चगा सब्बभवानि तादी’’ति॥ दसमं।
Upaccagā sabbabhavāni tādī’’ti. dasamaṃ;
नन्दवग्गो ततियो निट्ठितो।
Nandavaggo tatiyo niṭṭhito.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
कम्मं नन्दो यसोजो च, सारिपुत्तो च कोलितो।
Kammaṃ nando yasojo ca, sāriputto ca kolito;
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / उदान-अट्ठकथा • Udāna-aṭṭhakathā / १०. लोकसुत्तवण्णना • 10. Lokasuttavaṇṇanā
