Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
૩. લોકસુત્તવણ્ણના
3. Lokasuttavaṇṇanā
૨૩. તતિયે લોકોતિ દુક્ખસચ્ચં. અભિસમ્બુદ્ધોતિ ઞાતો પચ્ચક્ખો કતો. લોકસ્માતિ દુક્ખસચ્ચતો. પહીનોતિ મહાબોધિમણ્ડે અરહત્તમગ્ગઞાણેન પહીનો. તથાગતસ્સ ભાવિતાતિ તથાગતેન ભાવિતા.
23. Tatiye lokoti dukkhasaccaṃ. Abhisambuddhoti ñāto paccakkho kato. Lokasmāti dukkhasaccato. Pahīnoti mahābodhimaṇḍe arahattamaggañāṇena pahīno. Tathāgatassa bhāvitāti tathāgatena bhāvitā.
એવં એત્તકેન ઠાનેન ચતૂહિ સચ્ચેહિ અત્તનો બુદ્ધભાવં કથેત્વા ઇદાનિ તથાગતભાવં કથેતું યં, ભિક્ખવેતિઆદિમાહ. તત્થ દિટ્ઠન્તિ રૂપાયતનં. સુતન્તિ સદ્દાયતનં. મુતન્તિ પત્વા ગહેતબ્બતો ગન્ધાયતનં રસાયતનં ફોટ્ઠબ્બાયતનં. વિઞ્ઞાતન્તિ સુખદુક્ખાદિ ધમ્મારમ્મણં. પત્તન્તિ પરિયેસિત્વા વા અપરિયેસિત્વા વા પત્તં. પરિયેસિતન્તિ પત્તં વા અપ્પત્તં વા પરિયેસિતં. અનુવિચરિતં મનસાતિ ચિત્તેન અનુસઞ્ચરિતં.
Evaṃ ettakena ṭhānena catūhi saccehi attano buddhabhāvaṃ kathetvā idāni tathāgatabhāvaṃ kathetuṃ yaṃ, bhikkhavetiādimāha. Tattha diṭṭhanti rūpāyatanaṃ. Sutanti saddāyatanaṃ. Mutanti patvā gahetabbato gandhāyatanaṃ rasāyatanaṃ phoṭṭhabbāyatanaṃ. Viññātanti sukhadukkhādi dhammārammaṇaṃ. Pattanti pariyesitvā vā apariyesitvā vā pattaṃ. Pariyesitanti pattaṃ vā appattaṃ vā pariyesitaṃ. Anuvicaritaṃ manasāti cittena anusañcaritaṃ.
તથાગતેન અભિસમ્બુદ્ધન્તિ ઇમિના એતં દસ્સેતિ – યં અપરિમાણાસુ લોકધાતૂસુ ઇમસ્સ સદેવકસ્સ લોકસ્સ નીલં પીતકન્તિઆદિ રૂપારમ્મણં ચક્ખુદ્વારે આપાથં આગચ્છતિ, ‘‘અયં સત્તો ઇમસ્મિં ખણે ઇમં નામ રૂપારમ્મણં દિસ્વા સુમનો વા દુમ્મનો વા મજ્ઝત્તો વા જાતો’’તિ સબ્બં તથાગતસ્સ એવં અભિસમ્બુદ્ધં. તથા યં અપરિમાણાસુ લોકધાતૂસુ ઇમસ્સ સદેવકસ્સ લોકસ્સ ભેરિસદ્દો મુદિઙ્ગસદ્દોતિઆદિ સદ્દારમ્મણં સોતદ્વારે આપાથં આગચ્છતિ, મૂલગન્ધો તચગન્ધોતિઆદિ ગન્ધારમ્મણં ઘાનદ્વારે આપાથં આગચ્છતિ, મૂલરસો ખન્ધરસોતિઆદિ રસારમ્મણં જિવ્હાદ્વારે આપાથં આગચ્છતિ, કક્ખળં મુદુકન્તિઆદિ પથવીધાતુતેજોધાતુવાયોધાતુભેદં ફોટ્ઠબ્બારમ્મણં કાયદ્વારે આપાથં આગચ્છતિ, ‘‘અયં સત્તો ઇમસ્મિં ખણે ઇમં નામ ફોટ્ઠબ્બારમ્મણં ફુસિત્વા સુમનો વા દુમ્મનો વા મજ્ઝત્તો વા જાતો’’તિ સબ્બં તથાગતસ્સ એવં અભિસમ્બુદ્ધં. તથા યં અપરિમાણાસુ લોકધાતૂસુ ઇમસ્સ સદેવકસ્સ લોકસ્સ સુખદુક્ખાદિભેદં ધમ્મારમ્મણં મનોદ્વારસ્સ આપાથં આગચ્છતિ, ‘‘અયં સત્તો ઇમસ્મિં ખણે ઇમં નામ ધમ્મારમ્મણં વિજાનિત્વા સુમનો વા દુમ્મનો વા મજ્ઝત્તો વા જાતો’’તિ સબ્બં તથાગતસ્સ એવં અભિસમ્બુદ્ધં. યઞ્હિ, ભિક્ખવે, ઇમેસં સબ્બસત્તાનં દિટ્ઠં સુતં મુતં વિઞ્ઞાતં, તત્થ તથાગતેન અદિટ્ઠં વા અસુતં વા અમુતં વા અવિઞ્ઞાતં વા નત્થિ, ઇમસ્સ પન મહાજનસ્સ પરિયેસિત્વા અપ્પત્તમ્પિ અત્થિ, અપરિયેસિત્વા અપ્પત્તમ્પિ અત્થિ, પરિયેસિત્વા પત્તમ્પિ અત્થિ, અપરિયેસિત્વા પત્તમ્પિ અત્થિ, સબ્બમ્પિ તથાગતસ્સ અપ્પત્તં નામ નત્થિ ઞાણેન અસચ્છિકતં.
Tathāgatenaabhisambuddhanti iminā etaṃ dasseti – yaṃ aparimāṇāsu lokadhātūsu imassa sadevakassa lokassa nīlaṃ pītakantiādi rūpārammaṇaṃ cakkhudvāre āpāthaṃ āgacchati, ‘‘ayaṃ satto imasmiṃ khaṇe imaṃ nāma rūpārammaṇaṃ disvā sumano vā dummano vā majjhatto vā jāto’’ti sabbaṃ tathāgatassa evaṃ abhisambuddhaṃ. Tathā yaṃ aparimāṇāsu lokadhātūsu imassa sadevakassa lokassa bherisaddo mudiṅgasaddotiādi saddārammaṇaṃ sotadvāre āpāthaṃ āgacchati, mūlagandho tacagandhotiādi gandhārammaṇaṃ ghānadvāre āpāthaṃ āgacchati, mūlaraso khandharasotiādi rasārammaṇaṃ jivhādvāre āpāthaṃ āgacchati, kakkhaḷaṃ mudukantiādi pathavīdhātutejodhātuvāyodhātubhedaṃ phoṭṭhabbārammaṇaṃ kāyadvāre āpāthaṃ āgacchati, ‘‘ayaṃ satto imasmiṃ khaṇe imaṃ nāma phoṭṭhabbārammaṇaṃ phusitvā sumano vā dummano vā majjhatto vā jāto’’ti sabbaṃ tathāgatassa evaṃ abhisambuddhaṃ. Tathā yaṃ aparimāṇāsu lokadhātūsu imassa sadevakassa lokassa sukhadukkhādibhedaṃ dhammārammaṇaṃ manodvārassa āpāthaṃ āgacchati, ‘‘ayaṃ satto imasmiṃ khaṇe imaṃ nāma dhammārammaṇaṃ vijānitvā sumano vā dummano vā majjhatto vā jāto’’ti sabbaṃ tathāgatassa evaṃ abhisambuddhaṃ. Yañhi, bhikkhave, imesaṃ sabbasattānaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ, tattha tathāgatena adiṭṭhaṃ vā asutaṃ vā amutaṃ vā aviññātaṃ vā natthi, imassa pana mahājanassa pariyesitvā appattampi atthi, apariyesitvā appattampi atthi, pariyesitvā pattampi atthi, apariyesitvā pattampi atthi, sabbampi tathāgatassa appattaṃ nāma natthi ñāṇena asacchikataṃ.
તસ્મા તથાગતોતિ વુચ્ચતીતિ યં યથા લોકેન ગતં, તસ્સ તથેવ ગતત્તા તથાગતોતિ વુચ્ચતિ . પાળિયં પન ‘‘અભિસમ્બુદ્ધ’’ન્તિ વુત્તં, તં ગતસદ્દેન એકત્થં. ઇમિના નયેન સબ્બવારેસુ તથાગતોતિ નિગમસ્સ અત્થો વેદિતબ્બો. તસ્સ યુત્તિ એકપુગ્ગલવણ્ણનાયં તથાગતસદ્દવિત્થારે વુત્તાયેવ. અપિચેત્થ અઞ્ઞદત્થૂતિ એકંસત્થે નિપાતો. દક્ખતીતિ દસો. વસં વત્તેતીતિ વસવત્તી.
Tasmā tathāgatoti vuccatīti yaṃ yathā lokena gataṃ, tassa tatheva gatattā tathāgatoti vuccati . Pāḷiyaṃ pana ‘‘abhisambuddha’’nti vuttaṃ, taṃ gatasaddena ekatthaṃ. Iminā nayena sabbavāresu tathāgatoti nigamassa attho veditabbo. Tassa yutti ekapuggalavaṇṇanāyaṃ tathāgatasaddavitthāre vuttāyeva. Apicettha aññadatthūti ekaṃsatthe nipāto. Dakkhatīti daso. Vasaṃ vattetīti vasavattī.
સબ્બં લોકં અભિઞ્ઞાતિ તેધાતુકં લોકસન્નિવાસં જાનિત્વા. સબ્બં લોકે યથાતથન્તિ તસ્મિં તેધાતુકલોકસન્નિવાસે યંકિઞ્ચિ નેય્યં, સબ્બં તં યથાતથં અવિપરીતં જાનિત્વા. વિસંયુત્તોતિ ચતુન્નં યોગાનં પહાનેન વિસંયુત્તો. અનૂપયોતિ તણ્હાદિટ્ઠિઉપયેહિ વિરહિતો. સબ્બાભિભૂતિ રૂપાદીનિ સબ્બારમ્મણાનિ અભિભવિત્વા ઠિતો. ધીરોતિ ધિતિસમ્પન્નો. સબ્બગન્થપ્પમોચનોતિ સબ્બે ચત્તારોપિ ગન્થે મોચેત્વા ઠિતો. ફુટ્ઠસ્સાતિ ફુટ્ઠા અસ્સ. ઇદઞ્ચ કરણત્થે સામિવચનં. પરમા સન્તીતિ નિબ્બાનં. તઞ્હિ તેન ઞાણફુસનેન ફુટ્ઠં. તેનેવાહ – નિબ્બાનં અકુતોભયન્તિ. અથ વા પરમાસન્તીતિ ઉત્તમા સન્તિ. કતરા સાતિ? નિબ્બાનં. યસ્મા પન નિબ્બાને કુતોચિ ભયં નત્થિ, તસ્મા તં અકુતોભયન્તિ વુચ્ચતિ. વિમુત્તો ઉપધિસઙ્ખયેતિ ઉપધિસઙ્ખયસઙ્ખાતે નિબ્બાને તદારમ્મણાય ફલવિમુત્તિયા વિમુત્તો. સીહો અનુત્તરોતિ પરિસ્સયાનં સહનટ્ઠેન કિલેસાનઞ્ચ હિંસનટ્ઠેન તથાગતો અનુત્તરો સીહો નામ. બ્રહ્મન્તિ સેટ્ઠં. ઇતીતિ એવં તથાગતસ્સ ગુણે જાનિત્વા. સઙ્ગમ્માતિ સમાગન્ત્વા. તં નમસ્સન્તીતિ તં તથાગતં તે સરણં ગતા નમસ્સન્તિ. ઇદાનિ યં વદન્તા તે નમસ્સન્તિ, તં દસ્સેતું દન્તોતિઆદિ વુત્તં. તં ઉત્તાનત્થમેવાતિ.
Sabbaṃ lokaṃ abhiññāti tedhātukaṃ lokasannivāsaṃ jānitvā. Sabbaṃ loke yathātathanti tasmiṃ tedhātukalokasannivāse yaṃkiñci neyyaṃ, sabbaṃ taṃ yathātathaṃ aviparītaṃ jānitvā. Visaṃyuttoti catunnaṃ yogānaṃ pahānena visaṃyutto. Anūpayoti taṇhādiṭṭhiupayehi virahito. Sabbābhibhūti rūpādīni sabbārammaṇāni abhibhavitvā ṭhito. Dhīroti dhitisampanno. Sabbaganthappamocanoti sabbe cattāropi ganthe mocetvā ṭhito. Phuṭṭhassāti phuṭṭhā assa. Idañca karaṇatthe sāmivacanaṃ. Paramā santīti nibbānaṃ. Tañhi tena ñāṇaphusanena phuṭṭhaṃ. Tenevāha – nibbānaṃ akutobhayanti. Atha vā paramāsantīti uttamā santi. Katarā sāti? Nibbānaṃ. Yasmā pana nibbāne kutoci bhayaṃ natthi, tasmā taṃ akutobhayanti vuccati. Vimutto upadhisaṅkhayeti upadhisaṅkhayasaṅkhāte nibbāne tadārammaṇāya phalavimuttiyā vimutto. Sīho anuttaroti parissayānaṃ sahanaṭṭhena kilesānañca hiṃsanaṭṭhena tathāgato anuttaro sīho nāma. Brahmanti seṭṭhaṃ. Itīti evaṃ tathāgatassa guṇe jānitvā. Saṅgammāti samāgantvā. Taṃ namassantīti taṃ tathāgataṃ te saraṇaṃ gatā namassanti. Idāni yaṃ vadantā te namassanti, taṃ dassetuṃ dantotiādi vuttaṃ. Taṃ uttānatthamevāti.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૩. લોકસુત્તં • 3. Lokasuttaṃ
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૩. લોકસુત્તવણ્ણના • 3. Lokasuttavaṇṇanā