Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
૩. લોકસુત્તવણ્ણના
3. Lokasuttavaṇṇanā
૨૩. તતિયે લોકોતિ લુજ્જનપલુજ્જનટ્ઠેન લોકો. અત્થતો પુરિમસ્મિં અરિયસચ્ચદ્વયં, ઇધ પન દુક્ખં અરિયસચ્ચં વેદિતબ્બં. તેનાહ ‘‘લોકોતિ દુક્ખસચ્ચ’’ન્તિ. વિસંયુત્તોતિ વિસંસટ્ઠો ન પટિબદ્ધો, સબ્બેસં સંયોજનાનં સમ્મદેવ સમુચ્છિન્નત્તા તતો વિપ્પમુત્તોતિ અત્થો. લોકસમુદયોતિ સુત્તન્તનયેન તણ્હા, અભિધમ્મનયેન પન અભિસઙ્ખારેહિ સદ્ધિં દિયડ્ઢકિલેસસહસ્સં. લોકનિરોધોતિ નિબ્બાનં. સચ્છિકતોતિ અત્તપચ્ચક્ખો કતો. લોકનિરોધગામિની પટિપદાતિ સીલાદિક્ખન્ધત્તયસઙ્ગહો અરિયો અટ્ઠઙ્ગિકો મગ્ગો. સો હિ લોકનિરોધં નિબ્બાનં ગચ્છતિ અધિગચ્છતિ, તદત્થં અરિયેહિ પટિપજ્જીયતિ ચાતિ લોકનિરોધગામિની પટિપદાતિ વુચ્ચતિ.
23. Tatiye lokoti lujjanapalujjanaṭṭhena loko. Atthato purimasmiṃ ariyasaccadvayaṃ, idha pana dukkhaṃ ariyasaccaṃ veditabbaṃ. Tenāha ‘‘lokoti dukkhasacca’’nti. Visaṃyuttoti visaṃsaṭṭho na paṭibaddho, sabbesaṃ saṃyojanānaṃ sammadeva samucchinnattā tato vippamuttoti attho. Lokasamudayoti suttantanayena taṇhā, abhidhammanayena pana abhisaṅkhārehi saddhiṃ diyaḍḍhakilesasahassaṃ. Lokanirodhoti nibbānaṃ. Sacchikatoti attapaccakkho kato. Lokanirodhagāminī paṭipadāti sīlādikkhandhattayasaṅgaho ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. So hi lokanirodhaṃ nibbānaṃ gacchati adhigacchati, tadatthaṃ ariyehi paṭipajjīyati cāti lokanirodhagāminī paṭipadāti vuccati.
એત્તાવતા તથાનિ અભિસમ્બુદ્ધો યાથાવતો ગતોતિ તથાગતોતિ અયમત્થો દસ્સિતો હોતિ. ચત્તારિ હિ અરિયસચ્ચાનિ તથાનિ નામ. યથાહ –
Ettāvatā tathāni abhisambuddho yāthāvato gatoti tathāgatoti ayamattho dassito hoti. Cattāri hi ariyasaccāni tathāni nāma. Yathāha –
‘‘ચત્તારિમાનિ, ભિક્ખવે, તથાનિ અવિતથાનિ અનઞ્ઞથાનિ. કતમાનિ ચત્તારિ? ઇદં દુક્ખન્તિ, ભિક્ખવે, તથમેતં અવિતથમેતં અનઞ્ઞથમેત’’ન્તિ (સં॰ નિ॰ ૫.૧૦૯૦; પટિ॰ મ॰ ૨.૮) વિત્થારો.
‘‘Cattārimāni, bhikkhave, tathāni avitathāni anaññathāni. Katamāni cattāri? Idaṃ dukkhanti, bhikkhave, tathametaṃ avitathametaṃ anaññathameta’’nti (saṃ. ni. 5.1090; paṭi. ma. 2.8) vitthāro.
અપિચ તથાય ગતોતિ તથાગતો, ગતોતિ ચ અવગતો અતીતો પત્તો પટિપન્નોતિ અત્થો. ઇદં વુત્તં હોતિ – યસ્મા ભગવા સકલલોકં તીરણપરિઞ્ઞાય તથાય અવિપરીતાય ગતો અવગતો, તસ્મા લોકો તથાગતેન અભિસમ્બુદ્ધોતિ તથાગતો. લોકસમુદયં પહાનપરિઞ્ઞાય તથાય ગતો અતીતોતિ તથાગતો. લોકનિરોધં સચ્છિકિરિયાય તથાય ગતો પત્તોતિ તથાગતો. લોકનિરોધગામિનિં પટિપદં તથં અવિપરીતં ગતો પટિપન્નોતિ તથાગતોતિ. એવં ઇમિસ્સા પાળિયા તથાગતભાવદીપનવસેન અત્થો વેદિતબ્બો.
Apica tathāya gatoti tathāgato, gatoti ca avagato atīto patto paṭipannoti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – yasmā bhagavā sakalalokaṃ tīraṇapariññāya tathāya aviparītāya gato avagato, tasmā loko tathāgatena abhisambuddhoti tathāgato. Lokasamudayaṃ pahānapariññāya tathāya gato atītoti tathāgato. Lokanirodhaṃ sacchikiriyāya tathāya gato pattoti tathāgato. Lokanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ tathaṃ aviparītaṃ gato paṭipannoti tathāgatoti. Evaṃ imissā pāḷiyā tathāgatabhāvadīpanavasena attho veditabbo.
ઇતિ ભગવા ચતુસચ્ચાભિસમ્બોધવસેન અત્તનો તથાગતભાવં પકાસેત્વા ઇદાનિ તત્થ દિટ્ઠાદિઅભિસમ્બોધવસેનપિ તં દસ્સેતું ‘‘યં, ભિક્ખવે’’તિઆદિમાહ. અટ્ઠકથાયં પન ‘‘ચતૂહિ સચ્ચેહિ અત્તનો બુદ્ધભાવં કથેત્વા’’તિ વુત્તં, તં તથાગતસદ્દબુદ્ધસદ્દાનં અત્થતો નિન્નાનાકરણતં દસ્સેતું વુત્તં. તથા ચેવ હિ પાળિ પવત્તાતિ. દિટ્ઠન્તિ રૂપાયતનં દટ્ઠબ્બતો. તેન યં દિટ્ઠં યં દિસ્સતિ, યં દક્ખતિ, યં સમવાયે પસ્સેય્ય, તં સબ્બં દિટ્ઠન્તેવ ગહિતં કાલવિસેસસ્સ અનામટ્ઠભાવતો યથા ‘‘દુદ્ધ’’ન્તિ દસ્સેતિ. સુતન્તિઆદીસુપિ એસેવ નયો. સુતન્તિ સદ્દાયતનં સોતબ્બતો. મુતન્તિ સનિસ્સયે ઇન્દ્રિયે નિસ્સયં મુઞ્ચિત્વા પાપુણિત્વા ગહેતબ્બં. તેનાહ ‘‘પત્વા ગહેતબ્બતો’’તિ. વિઞ્ઞાતન્તિ વિજાનિતબ્બં. તં પન દિટ્ઠાદિવિનિમુત્તં વિઞ્ઞેય્યન્તિ આહ ‘‘સુખદુક્ખાદિ ધમ્મારમ્મણ’’ન્તિ. પત્તન્તિ યથા તથા પત્વા હત્થગતં, અધિગતન્તિ અત્થો. તેનાહ ‘‘પરિયેસિત્વા વા અપરિયેસિત્વા વા’’તિ. પરિયેસિતન્તિ પત્તિયા અત્થં પરિયિટ્ઠં. તં પન પત્તં વા સિયા અપ્પત્તં વા, ઉભયથાપિ પરિયેસિતમેવાતિ આહ ‘‘પત્તં વા અપ્પત્તં વા’’તિ. દ્વયેનપિ દ્વિપ્પકારમ્પિ પત્તં દ્વિપ્પકારમ્પિ પરિયેસિતં તેન તેન પકારેન તથાગતેન અભિસમ્બુદ્ધન્તિ દસ્સેતિ. ચિત્તેન અનુસઞ્ચરિતન્તિ તે પન અપાપેત્વા ચિત્તેનેવ અનુ અનુ સઞ્ચરિતં, વિપરિતક્કિતન્તિ અત્થો.
Iti bhagavā catusaccābhisambodhavasena attano tathāgatabhāvaṃ pakāsetvā idāni tattha diṭṭhādiabhisambodhavasenapi taṃ dassetuṃ ‘‘yaṃ, bhikkhave’’tiādimāha. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘catūhi saccehi attano buddhabhāvaṃ kathetvā’’ti vuttaṃ, taṃ tathāgatasaddabuddhasaddānaṃ atthato ninnānākaraṇataṃ dassetuṃ vuttaṃ. Tathā ceva hi pāḷi pavattāti. Diṭṭhanti rūpāyatanaṃ daṭṭhabbato. Tena yaṃ diṭṭhaṃ yaṃ dissati, yaṃ dakkhati, yaṃ samavāye passeyya, taṃ sabbaṃ diṭṭhanteva gahitaṃ kālavisesassa anāmaṭṭhabhāvato yathā ‘‘duddha’’nti dasseti. Sutantiādīsupi eseva nayo. Sutanti saddāyatanaṃ sotabbato. Mutanti sanissaye indriye nissayaṃ muñcitvā pāpuṇitvā gahetabbaṃ. Tenāha ‘‘patvā gahetabbato’’ti. Viññātanti vijānitabbaṃ. Taṃ pana diṭṭhādivinimuttaṃ viññeyyanti āha ‘‘sukhadukkhādi dhammārammaṇa’’nti. Pattanti yathā tathā patvā hatthagataṃ, adhigatanti attho. Tenāha ‘‘pariyesitvā vā apariyesitvā vā’’ti. Pariyesitanti pattiyā atthaṃ pariyiṭṭhaṃ. Taṃ pana pattaṃ vā siyā appattaṃ vā, ubhayathāpi pariyesitamevāti āha ‘‘pattaṃ vā appattaṃ vā’’ti. Dvayenapi dvippakārampi pattaṃ dvippakārampi pariyesitaṃ tena tena pakārena tathāgatena abhisambuddhanti dasseti. Cittena anusañcaritanti te pana apāpetvā citteneva anu anu sañcaritaṃ, viparitakkitanti attho.
પીતકન્તિઆદીતિ આદિસદ્દેન લોહિતઓદાતાદિસબ્બં રૂપારમ્મણભાગં સઙ્ગણ્હાતિ. સુમનોતિ રાગવસેન લોભવસેન સદ્ધાદિવસેન વા સુમનો. દુમ્મનોતિ બ્યાપાદવિતક્કવસેન વા વિહિંસાવિતક્કવસેન વા દુમ્મનો. મજ્ઝત્તોતિ અઞ્ઞાણવસેન, ઞાણવસેન વા મજ્ઝત્તો. એસ નયો સબ્બત્થ. તત્થ આદિસદ્દેન સઙ્ખસદ્દો, પણવસદ્દો, પત્તગન્ધો, પુપ્ફગન્ધો, પુપ્ફરસો, ફલરસો, ઉપાદિન્નં, અનુપાદિન્નં, મજ્ઝત્તવેદના કુસલકમ્મં અકુસલકમ્મન્તિ એવમાદીનં સઙ્ગહો દટ્ઠબ્બો. અપ્પત્તન્તિ ઞાણેન અસમ્પત્તં, અવિદિતન્તિ અત્થો. તેનાહ ‘‘ઞાણેન અસચ્છિકત’’ન્તિ. લોકેન ગતન્તિ લોકેન ઞાતં. તથેવ ગતત્તાતિ તથેવ ઞાતત્તા અભિસમ્બુદ્ધત્તા , ગતસદ્દેન એકત્તં બુદ્ધિઅત્થન્તિ અત્થો. ગતિઅત્થો હિ ધાતવો બુદ્ધિઅત્થા ભવન્તીતિ અક્ખરચિન્તકા.
Pītakantiādīti ādisaddena lohitaodātādisabbaṃ rūpārammaṇabhāgaṃ saṅgaṇhāti. Sumanoti rāgavasena lobhavasena saddhādivasena vā sumano. Dummanoti byāpādavitakkavasena vā vihiṃsāvitakkavasena vā dummano. Majjhattoti aññāṇavasena, ñāṇavasena vā majjhatto. Esa nayo sabbattha. Tattha ādisaddena saṅkhasaddo, paṇavasaddo, pattagandho, pupphagandho, puppharaso, phalaraso, upādinnaṃ, anupādinnaṃ, majjhattavedanā kusalakammaṃ akusalakammanti evamādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Appattanti ñāṇena asampattaṃ, aviditanti attho. Tenāha ‘‘ñāṇena asacchikata’’nti. Lokena gatanti lokena ñātaṃ. Tatheva gatattāti tatheva ñātattā abhisambuddhattā , gatasaddena ekattaṃ buddhiatthanti attho. Gatiattho hi dhātavo buddhiatthā bhavantīti akkharacintakā.
યઞ્ચ, ભિક્ખવે, રતિં તથાગતો અનુત્તરં સમ્માસમ્બોધિં અભિસમ્બુજ્ઝતીતિ યસ્સઞ્ચ વિસાખપુણ્ણમાય રત્તિયં તથાઆગતત્તાદિઅત્થેન તથાગતો ભગવા બોધિમણ્ડે અપરાજિતપલ્લઙ્કે નિસિન્નો તિણ્ણં મારાનં મત્થકં મદ્દિત્વા ઉત્તરિતરાભાવતો અનુત્તરં સમ્માસમ્બોધિં આસવક્ખયઞાણેન સદ્ધિં સબ્બઞ્ઞુતઞ્ઞાણં અધિગચ્છતિ. યઞ્ચ રત્તિં અનુપાદિસેસાય નિબ્બાનધાતુયા પરિનિબ્બાયતીતિ યસ્સઞ્ચ વિસાખપુણ્ણમાય રત્તિયંયેવ કુસિનારાયં ઉપવત્તને મલ્લાનં સાલવને યમકસાલાનમન્તરે અનુપાદિસેસાય નિબ્બાનધાતુયા પરિનિબ્બાયતિ. યં એતસ્મિં અન્તરેતિ ઇમાસં દ્વિન્નં સઉપાદિસેસઅનુપાદિસેસનિબ્બાનધાતૂનં મજ્ઝે પઞ્ચચત્તાલીસવસ્સપરિમાણકાલે પઠમબોધિયમ્પિ મજ્ઝિમબોધિયમ્પિ પચ્છિમબોધિયમ્પિ યં સુત્તગેય્યાદિપ્પભેદં ધમ્મં ભાસતિ નિદસ્સનવસેન, લપતિ ઉદ્દિસનવસેન, નિદ્દિસતિ પરિનિદ્દિસનવસેન. સબ્બં તં તથેવ હોતીતિ તં એત્થન્તરે દેસિતં સબ્બં સુત્તગેય્યાદિનવઙ્ગં બુદ્ધવચનં અત્થતો બ્યઞ્જનતો ચ અનૂનં અનધિકં સબ્બાકારપરિપુણ્ણં રાગમદનિમ્મદનં દોસમદનિમ્મદનં મોહમદનિમ્મદનં, નત્થિ તત્થ વાલગ્ગમત્તમ્પિ અવક્ખલિતં, એકમુદ્દિકાય લઞ્છિતં વિય એકાય નાળિયા મિતં વિય એકતુલાય તુલિતં વિય ચ તં તથેવ હોતિ યસ્સત્થાય ભાસિતં, એકન્તેનેવ તસ્સ સાધનતો, નો અઞ્ઞથા, તસ્મા તથં અવિતથં અનઞ્ઞથં. એતેન તથાવાદિતાય તથાગતોતિ દસ્સેતિ. ગદઅત્થો અયં ગતસદ્દો દ-કારસ્સ ત-કારં કત્વા, તસ્મા તથં ગદતીતિ તથાગતોતિ અત્થો. અથ વા આગદનં આગદો, વચનન્તિ અત્થો. તતો અવિપરીતો આગદો અસ્સાતિ દ-કારસ્સ ત-કારં કત્વા તથાગતોતિ એવમેત્થ પદસિદ્ધિ વેદિતબ્બા.
Yañca, bhikkhave, ratiṃ tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhatīti yassañca visākhapuṇṇamāya rattiyaṃ tathāāgatattādiatthena tathāgato bhagavā bodhimaṇḍe aparājitapallaṅke nisinno tiṇṇaṃ mārānaṃ matthakaṃ madditvā uttaritarābhāvato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ āsavakkhayañāṇena saddhiṃ sabbaññutaññāṇaṃ adhigacchati. Yañca rattiṃ anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyatīti yassañca visākhapuṇṇamāya rattiyaṃyeva kusinārāyaṃ upavattane mallānaṃ sālavane yamakasālānamantare anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati. Yaṃ etasmiṃ antareti imāsaṃ dvinnaṃ saupādisesaanupādisesanibbānadhātūnaṃ majjhe pañcacattālīsavassaparimāṇakāle paṭhamabodhiyampi majjhimabodhiyampi pacchimabodhiyampi yaṃ suttageyyādippabhedaṃ dhammaṃ bhāsati nidassanavasena, lapati uddisanavasena, niddisati pariniddisanavasena. Sabbaṃ taṃ tatheva hotīti taṃ etthantare desitaṃ sabbaṃ suttageyyādinavaṅgaṃ buddhavacanaṃ atthato byañjanato ca anūnaṃ anadhikaṃ sabbākāraparipuṇṇaṃ rāgamadanimmadanaṃ dosamadanimmadanaṃ mohamadanimmadanaṃ, natthi tattha vālaggamattampi avakkhalitaṃ, ekamuddikāya lañchitaṃ viya ekāya nāḷiyā mitaṃ viya ekatulāya tulitaṃ viya ca taṃ tatheva hoti yassatthāya bhāsitaṃ, ekanteneva tassa sādhanato, no aññathā, tasmā tathaṃ avitathaṃ anaññathaṃ. Etena tathāvāditāya tathāgatoti dasseti. Gadaattho ayaṃ gatasaddo da-kārassa ta-kāraṃ katvā, tasmā tathaṃ gadatīti tathāgatoti attho. Atha vā āgadanaṃ āgado, vacananti attho. Tato aviparīto āgado assāti da-kārassa ta-kāraṃ katvā tathāgatoti evamettha padasiddhi veditabbā.
યથાવાદીતિ યે ધમ્મે ભગવા ‘‘ઇમે ધમ્મા અકુસલા સાવજ્જા વિઞ્ઞુગરહિતા સમત્તા સમાદિન્ના અહિતાય દુક્ખાય સંવત્તન્તી’’તિ પરેસં ધમ્મં દેસેન્તો વદતિ, તે ધમ્મે એકન્તેનેવ સયં પહાસિ. યે પન ધમ્મે ભગવા – ‘‘ઇમે ધમ્મા કુસલા અનવજ્જા વિઞ્ઞુપ્પસત્થા સમત્તા સમાદિન્ના હિતાય સુખાય સંવત્તન્તી’’તિ વદતિ, તે ધમ્મે એકન્તેનેવ સયં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ, તસ્મા યથાવાદી ભગવા તથાકારીતિ વેદિતબ્બો. તથા સમ્મદેવ સીલાદિપરિપૂરણવસેન સમ્માપટિપદાયં યથાકારી ભગવા, તથેવ ધમ્મદેસનાય પરેસં તત્થ પતિટ્ઠાપનવસેન તથાવાદી. ભગવતો હિ વાચાય કાયો અનુલોમેતિ, કાયસ્સપિ વાચા, તસ્મા યથાવાદી તથાકારી, યથાકારી તથાવાદી ચ હોતિ. એવંભૂતસ્સ ચ યથા વાચા, કાયોપિ તથા ગતો પવત્તો. યથા ચ કાયો, વાચાપિ તથા ગતા પવત્તાતિ અત્થો.
Yathāvādīti ye dhamme bhagavā ‘‘ime dhammā akusalā sāvajjā viññugarahitā samattā samādinnā ahitāya dukkhāya saṃvattantī’’ti paresaṃ dhammaṃ desento vadati, te dhamme ekanteneva sayaṃ pahāsi. Ye pana dhamme bhagavā – ‘‘ime dhammā kusalā anavajjā viññuppasatthā samattā samādinnā hitāya sukhāya saṃvattantī’’ti vadati, te dhamme ekanteneva sayaṃ upasampajja viharati, tasmā yathāvādī bhagavā tathākārīti veditabbo. Tathā sammadeva sīlādiparipūraṇavasena sammāpaṭipadāyaṃ yathākārī bhagavā, tatheva dhammadesanāya paresaṃ tattha patiṭṭhāpanavasena tathāvādī. Bhagavato hi vācāya kāyo anulometi, kāyassapi vācā, tasmā yathāvādī tathākārī, yathākārī tathāvādī ca hoti. Evaṃbhūtassa ca yathā vācā, kāyopi tathā gato pavatto. Yathā ca kāyo, vācāpi tathā gatā pavattāti attho.
અભિભૂ અનભિભૂતોતિ ઉપરિ ભવગ્ગં, હેટ્ઠા અવીચિનિરયં પરિયન્તં કત્વા તિરિયં અપરિમાણાસુ લોકધાતૂસુ ભગવા સબ્બસત્તે અભિભવતિ સીલેનપિ સમાધિનાપિ પઞ્ઞાયપિ વિમુત્તિયાપિ, ન તસ્સ તુલા વા પમાણં વા અત્થિ. અસમો અસમસમો અપ્પટિમો અપ્પટિભાગો અપ્પટિપુગ્ગલો અતુલો અપ્પમેય્યો અનુત્તરો ધમ્મરાજા દેવદેવો સક્કાનં અતિસક્કો બ્રહ્માનં અતિબ્રહ્મા, તતો એવ અયં ન કેનચિ અભિભૂતો. દક્ખતીતિ સબ્બં પસ્સતિ. વિસેસવચનિચ્છાયપિ અભાવતો અનવસેસવિસયો દસસદ્દો. તેન યં કિઞ્ચિ નેય્યં નામ, સબ્બં તં હત્થતલે આમલકં વિય પસ્સતીતિ દીપેતિ. અવિપરીતં આસયાદિઅવબોધેન હિતૂપસંહારાદિના ચ સત્તે, ભાવઞ્ઞત્થત્તૂપનયવસેન સઙ્ખારે, સબ્બાકારેન સુચિણ્ણવસિતાય સમાપત્તિયો, ચિત્તઞ્ચ વસે વત્તેતીતિ વસવત્તીતિ એવમેત્થ અત્થો દટ્ઠબ્બો.
Abhibhū anabhibhūtoti upari bhavaggaṃ, heṭṭhā avīcinirayaṃ pariyantaṃ katvā tiriyaṃ aparimāṇāsu lokadhātūsu bhagavā sabbasatte abhibhavati sīlenapi samādhināpi paññāyapi vimuttiyāpi, na tassa tulā vā pamāṇaṃ vā atthi. Asamo asamasamo appaṭimo appaṭibhāgo appaṭipuggalo atulo appameyyo anuttaro dhammarājā devadevo sakkānaṃ atisakko brahmānaṃ atibrahmā, tato eva ayaṃ na kenaci abhibhūto. Dakkhatīti sabbaṃ passati. Visesavacanicchāyapi abhāvato anavasesavisayo dasasaddo. Tena yaṃ kiñci neyyaṃ nāma, sabbaṃ taṃ hatthatale āmalakaṃ viya passatīti dīpeti. Aviparītaṃ āsayādiavabodhena hitūpasaṃhārādinā ca satte, bhāvaññatthattūpanayavasena saṅkhāre, sabbākārena suciṇṇavasitāya samāpattiyo, cittañca vase vattetīti vasavattīti evamettha attho daṭṭhabbo.
વિસંયુત્તોતિ ચતૂહિ યોગેહિ વિસંયુત્તો. તેનાહ ‘‘ચતુન્નં યોગાનં પહાનેન વિસંયુત્તો’’તિ. તણ્હાદિટ્ઠિઉપયેહિ વિરહિતોતિ સબ્બસ્મિમ્પિ લોકે તણ્હાદિટ્ઠિસઙ્ખાતેહિ ઉપયેહિ વિરહિતો.
Visaṃyuttoti catūhi yogehi visaṃyutto. Tenāha ‘‘catunnaṃ yogānaṃ pahānena visaṃyutto’’ti. Taṇhādiṭṭhiupayehi virahitoti sabbasmimpi loke taṇhādiṭṭhisaṅkhātehi upayehi virahito.
અભિભવિત્વા ઠિતોતિ તબ્બિસયકિલેસપ્પહાનેન અભિભુય્ય અતિક્કમિત્વા ઠિતો. ચત્તારોપિ ગન્થે મોચેત્વા ઠિતોતિ સબ્બે અભિજ્ઝાકાયગન્થાદિકે સકસન્તાનતો મોચેત્વા ઠિતો. વેનેય્યસન્તાને વા અત્તનો દેસનાવિલાસેન તેસં પમોચનોતિ સબ્બગન્થપ્પમોચનો. ફુટ્ઠસ્સ પરમા સન્તીતિ અસ્સ અનેન ખીણાસવેન બુદ્ધેન પરમા સન્તિ ઞાણફુસનેન ફુટ્ઠાતિ એવમેત્થ સમ્બન્ધો વેદિતબ્બો. તેનાહ ‘‘ફુટ્ઠસ્સા’’તિઆદિ. નિબ્બાને કુતોચિ ભયં નત્થીતિ કુતોચિ ભયકારણતો નિબ્બાને ભયં નત્થિ અસઙ્ખતભાવેન સબ્બસો ખેમત્તા. તેનાહ ભગવા – ‘‘ખેમઞ્ચ વો, ભિક્ખવે, ધમ્મં દેસેસ્સામિ ખેમગામિનિઞ્ચ પટિપદ’’ન્તિઆદિ (સં॰ નિ॰ ૪.૩૭૯-૪૦૮). નિબ્બાનપ્પત્તસ્સ વા કુતોચિ ભયં નત્થીતિ નિબ્બાનં અકુતોભયન્તિ એવમેત્થ અત્થો દટ્ઠબ્બો, ન કુતોચિ ભયં એત્થ એતસ્મિં અધિગતેતિ અકુતોભયં, નિબ્બાનન્તિ એવમેત્થ નિબ્બચનઞ્ચ દટ્ઠબ્બં.
Abhibhavitvā ṭhitoti tabbisayakilesappahānena abhibhuyya atikkamitvā ṭhito. Cattāropi ganthe mocetvā ṭhitoti sabbe abhijjhākāyaganthādike sakasantānato mocetvā ṭhito. Veneyyasantāne vā attano desanāvilāsena tesaṃ pamocanoti sabbaganthappamocano. Phuṭṭhassa paramā santīti assa anena khīṇāsavena buddhena paramā santi ñāṇaphusanena phuṭṭhāti evamettha sambandho veditabbo. Tenāha ‘‘phuṭṭhassā’’tiādi. Nibbāne kutoci bhayaṃ natthīti kutoci bhayakāraṇato nibbāne bhayaṃ natthi asaṅkhatabhāvena sabbaso khemattā. Tenāha bhagavā – ‘‘khemañca vo, bhikkhave, dhammaṃ desessāmi khemagāminiñca paṭipada’’ntiādi (saṃ. ni. 4.379-408). Nibbānappattassa vā kutoci bhayaṃ natthīti nibbānaṃ akutobhayanti evamettha attho daṭṭhabbo, na kutoci bhayaṃ ettha etasmiṃ adhigateti akutobhayaṃ, nibbānanti evamettha nibbacanañca daṭṭhabbaṃ.
અનીઘો નિદ્દુક્ખો. સબ્બકમ્મક્ખયં પત્તોતિ સબ્બેસં કમ્માનં ખયં પરિયોસાનં અચ્ચન્તભાવં પત્તો. ઉપધી સમ્મદેવ ખીયન્તિ એત્થાતિ ઉપધિસઙ્ખયો, નિબ્બાનન્તિ આહ ‘‘ઉપધિસઙ્ખયસઙ્ખાતે નિબ્બાને’’તિ. ચક્કન્તિ ધમ્મચક્કં. પવત્તયીતિ તેપરિવટ્ટં દ્વાદસાકારં પવત્તેસિ . મહન્તેહિ સીલાદિગુણેહિ સમન્નાગતત્તા મહન્તં. વીતસારદન્તિ ચતુવેસારજ્જયોગેન વીતસારદં. સેસં ઉત્તાનમેવ.
Anīgho niddukkho. Sabbakammakkhayaṃ pattoti sabbesaṃ kammānaṃ khayaṃ pariyosānaṃ accantabhāvaṃ patto. Upadhī sammadeva khīyanti etthāti upadhisaṅkhayo, nibbānanti āha ‘‘upadhisaṅkhayasaṅkhāte nibbāne’’ti. Cakkanti dhammacakkaṃ. Pavattayīti teparivaṭṭaṃ dvādasākāraṃ pavattesi . Mahantehi sīlādiguṇehi samannāgatattā mahantaṃ. Vītasāradanti catuvesārajjayogena vītasāradaṃ. Sesaṃ uttānameva.
લોકસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Lokasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૩. લોકસુત્તં • 3. Lokasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૩. લોકસુત્તવણ્ણના • 3. Lokasuttavaṇṇanā