Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પટિસમ્ભિદામગ્ગ-અટ્ઠકથા • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    ૮. લોકુત્તરકથા

    8. Lokuttarakathā

    લોકુત્તરકથાવણ્ણના

    Lokuttarakathāvaṇṇanā

    ૪૩. ઇદાનિ લોકુત્તરધમ્મવતિયા ધમ્મચક્કકથાય અનન્તરં કથિતાય લોકુત્તરકથાય અપુબ્બત્થાનુવણ્ણના. તત્થ લોકુત્તરપદસ્સ અત્થો નિદ્દેસવારે આવિ ભવિસ્સતિ. ચત્તારો સતિપટ્ઠાનાતિઆદયો સત્તતિંસ બોધિપક્ખિયધમ્મા યથાયોગં મગ્ગફલસમ્પયુત્તા. તે બુજ્ઝનટ્ઠેન બોધીતિ એવંલદ્ધનામસ્સ અરિયસ્સ પક્ખે ભવત્તા બોધિપક્ખિયા નામ. પક્ખે ભવત્તાતિ ઉપકારભાવે ઠિતત્તા. તેસુ આરમ્મણેસુ ઓક્કન્તિત્વા પક્ખન્દિત્વા ઉપટ્ઠાનતો ઉપટ્ઠાનં, સતિયેવ ઉપટ્ઠાનં સતિપટ્ઠાનં. કાયવેદનાચિત્તધમ્મેસુ પનસ્સ અસુભદુક્ખાનિચ્ચાનત્તાકારગહણવસેન સુભસુખનિચ્ચઅત્તસઞ્ઞાપહાનકિચ્ચસાધનવસેન ચ પવત્તિતો ચતુધા ભેદો હોતિ. તસ્મા ચત્તારો સતિપટ્ઠાનાતિ વુચ્ચતિ. પદહન્તિ એતેનાતિ પધાનં, સોભનં પધાનં સમ્મપ્પધાનં, સમ્મા વા પદહન્તિ એતેનાતિ સમ્મપ્પધાનં, સોભનં વા તં કિલેસવિરૂપપવત્તવિરહિતતો પધાનઞ્ચ હિતસુખનિપ્ફાદકટ્ઠેન સેટ્ઠભાવાવહનતો પધાનભાવકરણતો વાતિ સમ્મપ્પધાનં. વીરિયસ્સેતં અધિવચનં. તયિદં ઉપ્પન્નાનુપ્પન્નાનં અકુસલાનં પહાનાનુપ્પત્તિકિચ્ચં, અનુપ્પન્નુપ્પન્નાનઞ્ચ કુસલાનં ઉપ્પત્તિટ્ઠિતિકિચ્ચં સાધયતીતિ ચતુબ્બિધં હોતિ. તસ્મા ચત્તારો સમ્મપ્પધાનાતિ વુચ્ચતિ. નિપ્ફત્તિપરિયાયેન ઇજ્ઝનટ્ઠેન, ઇજ્ઝન્તિ એતાય સત્તા ઇદ્ધા વુદ્ધા ઉક્કંસગતા હોન્તીતિ ઇમિના વા પરિયાયેન ઇદ્ધિ, તસ્સા સમ્પયુત્તાય પુબ્બઙ્ગમટ્ઠેન ફલભૂતાય પુબ્બભાગકારણટ્ઠેન ચ ઇદ્ધિયા પાદોતિ ઇદ્ધિપાદો. સો છન્દવીરિયચિત્તવીમંસાવસેન ચતુબ્બિધોવ હોતિ. તસ્મા ચત્તારો ઇદ્ધિપાદાતિ વુચ્ચતિ. અસ્સદ્ધિયકોસજ્જપમાદવિક્ખેપસમ્મોહાનં અભિભવનતો અભિભવનસઙ્ખાતેન અધિપતિયટ્ઠેન ઇન્દ્રિયં. અસ્સદ્ધિયાદીહિ અનભિભવનીયતો અકમ્પિયટ્ઠેન બલં. તદુભયમ્પિ સદ્ધાવીરિયસતિસમાધિપઞ્ઞાવસેન પઞ્ચવિધં હોતિ. તસ્મા પઞ્ચિન્દ્રિયાનિ પઞ્ચ બલાનીતિ વુચ્ચન્તિ. બુજ્ઝનકસત્તસ્સ પન અઙ્ગભાવેન સતિઆદયો સત્ત ધમ્મા બોજ્ઝઙ્ગા, નિય્યાનટ્ઠેન ચ સમ્માદિટ્ઠિઆદયો અટ્ઠ મગ્ગઙ્ગા હોન્તિ. તેન વુચ્ચતિ સત્ત બોજ્ઝઙ્ગા અરિયો અટ્ઠઙ્ગિકો મગ્ગોતિ.

    43. Idāni lokuttaradhammavatiyā dhammacakkakathāya anantaraṃ kathitāya lokuttarakathāya apubbatthānuvaṇṇanā. Tattha lokuttarapadassa attho niddesavāre āvi bhavissati. Cattāro satipaṭṭhānātiādayo sattatiṃsa bodhipakkhiyadhammā yathāyogaṃ maggaphalasampayuttā. Te bujjhanaṭṭhena bodhīti evaṃladdhanāmassa ariyassa pakkhe bhavattā bodhipakkhiyā nāma. Pakkhe bhavattāti upakārabhāve ṭhitattā. Tesu ārammaṇesu okkantitvā pakkhanditvā upaṭṭhānato upaṭṭhānaṃ, satiyeva upaṭṭhānaṃ satipaṭṭhānaṃ. Kāyavedanācittadhammesu panassa asubhadukkhāniccānattākāragahaṇavasena subhasukhaniccaattasaññāpahānakiccasādhanavasena ca pavattito catudhā bhedo hoti. Tasmā cattāro satipaṭṭhānāti vuccati. Padahanti etenāti padhānaṃ, sobhanaṃ padhānaṃ sammappadhānaṃ, sammā vā padahanti etenāti sammappadhānaṃ, sobhanaṃ vā taṃ kilesavirūpapavattavirahitato padhānañca hitasukhanipphādakaṭṭhena seṭṭhabhāvāvahanato padhānabhāvakaraṇato vāti sammappadhānaṃ. Vīriyassetaṃ adhivacanaṃ. Tayidaṃ uppannānuppannānaṃ akusalānaṃ pahānānuppattikiccaṃ, anuppannuppannānañca kusalānaṃ uppattiṭṭhitikiccaṃ sādhayatīti catubbidhaṃ hoti. Tasmā cattāro sammappadhānāti vuccati. Nipphattipariyāyena ijjhanaṭṭhena, ijjhanti etāya sattā iddhā vuddhā ukkaṃsagatā hontīti iminā vā pariyāyena iddhi, tassā sampayuttāya pubbaṅgamaṭṭhena phalabhūtāya pubbabhāgakāraṇaṭṭhena ca iddhiyā pādoti iddhipādo. So chandavīriyacittavīmaṃsāvasena catubbidhova hoti. Tasmā cattāro iddhipādāti vuccati. Assaddhiyakosajjapamādavikkhepasammohānaṃ abhibhavanato abhibhavanasaṅkhātena adhipatiyaṭṭhena indriyaṃ. Assaddhiyādīhi anabhibhavanīyato akampiyaṭṭhena balaṃ. Tadubhayampi saddhāvīriyasatisamādhipaññāvasena pañcavidhaṃ hoti. Tasmā pañcindriyāni pañca balānīti vuccanti. Bujjhanakasattassa pana aṅgabhāvena satiādayo satta dhammā bojjhaṅgā, niyyānaṭṭhena ca sammādiṭṭhiādayo aṭṭha maggaṅgā honti. Tena vuccati satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggoti.

    ઇતિ ઇમે સત્તતિંસ બોધિપક્ખિયા ધમ્મા પુબ્બભાગે લોકિયવિપસ્સનાય વત્તમાનાય ચુદ્દસવિધેન કાયં પરિગ્ગણ્હતો ચ કાયાનુપસ્સનાસતિપટ્ઠાનં, નવવિધેન વેદનં પરિગ્ગણ્હતો ચ વેદનાનુપસ્સનાસતિપટ્ઠાનં, સોળસવિધેન ચિત્તં પરિગ્ગણ્હતો ચ ચિત્તાનુપસ્સનાસતિપટ્ઠાનં, પઞ્ચવિધેન ધમ્મે પરિગ્ગણ્હતો ચ ધમ્માનુપસ્સનાસતિપટ્ઠાનં. ઇતિ ઇમસ્મિં અત્તભાવે અનુપ્પન્નપુબ્બં પરસ્સ ઉપ્પન્નં અકુસલં દિસ્વા ‘‘યથા પટિપન્નસ્સ તસ્સ તં ઉપ્પન્નં, ન તથા પટિપજ્જિસ્સામિ, એવં મે એતં નુપ્પજ્જિસ્સતી’’તિ તસ્સ અનુપ્પાદાય વાયમનકાલે પઠમં સમ્મપ્પધાનં, અત્તનો સમુદાચારપ્પત્તમકુસલં દિસ્વા તસ્સ પહાનાય વાયમનકાલે દુતિયં, ઇમસ્મિં અત્તભાવે અનુપ્પન્નપુબ્બં ઝાનં વા વિપસ્સનં વા ઉપ્પાદેતું વાયમન્તસ્સ તતિયં, ઉપ્પન્નં યથા ન પરિહાયતિ, એવં પુનપ્પુનં ઉપ્પાદેન્તસ્સ ચતુત્થં સમ્મપ્પધાનં. છન્દં ધુરં કત્વા કુસલુપ્પાદનકાલે છન્દિદ્ધિપાદો, વીરિયં, ચિત્તં, વીમંસં ધુરં કત્વા કુસલુપ્પાદનકાલે વીમંસિદ્ધિપાદો. મિચ્છાવાચાય વિરમણકાલે સમ્માવાચા , મિચ્છાકમ્મન્તા, મિચ્છાજીવા વિરમણકાલે સમ્માજીવોતિ એવં નાનાચિત્તેસુ લબ્ભન્તિ. ચતુમગ્ગક્ખણે પન એકચિત્તે લબ્ભન્તિ, ફલક્ખણે ઠપેત્વા ચત્તારો સમ્મપ્પધાને અવસેસા તેત્તિંસ લબ્ભન્તિ. એવં એકચિત્તે લબ્ભમાનેસુ ચેતેસુ એકાવ નિબ્બાનારમ્મણા સતિ કાયાદીસુ સુભસઞ્ઞાદિપહાનકિચ્ચસાધનવસેન ‘‘ચત્તારો સતિપટ્ઠાના’’તિ વુચ્ચતિ. એકમેવ ચ વીરિયં અનુપ્પન્નુપ્પન્નાનં અનુપ્પાદાદિકિચ્ચસાધનવસેન ‘‘ચત્તારો સમ્મપ્પધાના’’તિ વુચ્ચતિ. સેસેસુ હાપનવડ્ઢનં નત્થિ.

    Iti ime sattatiṃsa bodhipakkhiyā dhammā pubbabhāge lokiyavipassanāya vattamānāya cuddasavidhena kāyaṃ pariggaṇhato ca kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ, navavidhena vedanaṃ pariggaṇhato ca vedanānupassanāsatipaṭṭhānaṃ, soḷasavidhena cittaṃ pariggaṇhato ca cittānupassanāsatipaṭṭhānaṃ, pañcavidhena dhamme pariggaṇhato ca dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ. Iti imasmiṃ attabhāve anuppannapubbaṃ parassa uppannaṃ akusalaṃ disvā ‘‘yathā paṭipannassa tassa taṃ uppannaṃ, na tathā paṭipajjissāmi, evaṃ me etaṃ nuppajjissatī’’ti tassa anuppādāya vāyamanakāle paṭhamaṃ sammappadhānaṃ, attano samudācārappattamakusalaṃ disvā tassa pahānāya vāyamanakāle dutiyaṃ, imasmiṃ attabhāve anuppannapubbaṃ jhānaṃ vā vipassanaṃ vā uppādetuṃ vāyamantassa tatiyaṃ, uppannaṃ yathā na parihāyati, evaṃ punappunaṃ uppādentassa catutthaṃ sammappadhānaṃ. Chandaṃ dhuraṃ katvā kusaluppādanakāle chandiddhipādo, vīriyaṃ, cittaṃ, vīmaṃsaṃ dhuraṃ katvā kusaluppādanakāle vīmaṃsiddhipādo. Micchāvācāya viramaṇakāle sammāvācā , micchākammantā, micchājīvā viramaṇakāle sammājīvoti evaṃ nānācittesu labbhanti. Catumaggakkhaṇe pana ekacitte labbhanti, phalakkhaṇe ṭhapetvā cattāro sammappadhāne avasesā tettiṃsa labbhanti. Evaṃ ekacitte labbhamānesu cetesu ekāva nibbānārammaṇā sati kāyādīsu subhasaññādipahānakiccasādhanavasena ‘‘cattāro satipaṭṭhānā’’ti vuccati. Ekameva ca vīriyaṃ anuppannuppannānaṃ anuppādādikiccasādhanavasena ‘‘cattāro sammappadhānā’’ti vuccati. Sesesu hāpanavaḍḍhanaṃ natthi.

    અપિચ તેસુ –

    Apica tesu –

    નવ એકવિધા એકો, દ્વેધાથ ચતુપઞ્ચધા;

    Nava ekavidhā eko, dvedhātha catupañcadhā;

    અટ્ઠધા નવધા ચેવ, ઇતિ છદ્ધા ભવન્તિ તે.

    Aṭṭhadhā navadhā ceva, iti chaddhā bhavanti te.

    નવ એકવિધાતિ છન્દો ચિત્તં પીતિ પસ્સદ્ધિ ઉપેક્ખા સઙ્કપ્પો વાચા કમ્મન્તો આજીવોતિ ઇમે નવ છન્દિદ્ધિપાદાદિવસેન એકવિધાવ હોન્તિ, અઞ્ઞકોટ્ઠાસં ન ભજન્તિ. એકો દ્વેધાતિ સદ્ધા ઇન્દ્રિયબલવસેન દ્વેધા ઠિતા. અથ ચતુપઞ્ચધાતિ અથઞ્ઞો એકો ચતુધા, અઞ્ઞો પઞ્ચધા ઠિતોતિ અત્થો. તત્થ સમાધિ એકો ઇન્દ્રિયબલબોજ્ઝઙ્ગમગ્ગઙ્ગવસેન ચતુધા ઠિતો, પઞ્ઞા તેસં ચતુન્નં ઇદ્ધિપાદકોટ્ઠાસસ્સ ચ વસેન પઞ્ચધા. અટ્ઠધા નવધા ચેવાતિ અપરો એકો અટ્ઠધા, એકો નવધા ઠિતોતિ અત્થો. ચતુસતિપટ્ઠાનઇન્દ્રિયબલબોજ્ઝઙ્ગમગ્ગઙ્ગવસેન સતિ અટ્ઠધા ઠિતા, ચતુસમ્મપ્પધાનઇદ્ધિપાદઇન્દ્રિયબલબોજ્ઝઙ્ગમગ્ગઙ્ગવસેન વીરિયં નવધાતિ. એવં –

    Navaekavidhāti chando cittaṃ pīti passaddhi upekkhā saṅkappo vācā kammanto ājīvoti ime nava chandiddhipādādivasena ekavidhāva honti, aññakoṭṭhāsaṃ na bhajanti. Eko dvedhāti saddhā indriyabalavasena dvedhā ṭhitā. Atha catupañcadhāti athañño eko catudhā, añño pañcadhā ṭhitoti attho. Tattha samādhi eko indriyabalabojjhaṅgamaggaṅgavasena catudhā ṭhito, paññā tesaṃ catunnaṃ iddhipādakoṭṭhāsassa ca vasena pañcadhā. Aṭṭhadhā navadhā cevāti aparo eko aṭṭhadhā, eko navadhā ṭhitoti attho. Catusatipaṭṭhānaindriyabalabojjhaṅgamaggaṅgavasena sati aṭṭhadhā ṭhitā, catusammappadhānaiddhipādaindriyabalabojjhaṅgamaggaṅgavasena vīriyaṃ navadhāti. Evaṃ –

    ચુદ્દસેવ અસમ્ભિન્ના, હોન્તેતે બોધિપક્ખિયા;

    Cuddaseva asambhinnā, hontete bodhipakkhiyā;

    કોટ્ઠાસતો સત્તવિધા, સત્તતિંસ પભેદતો.

    Koṭṭhāsato sattavidhā, sattatiṃsa pabhedato.

    સકિચ્ચનિપ્ફાદનતો, સરૂપેન ચ વુત્તિતો;

    Sakiccanipphādanato, sarūpena ca vuttito;

    સબ્બેવ અરિયમગ્ગસ્સ, સમ્ભવે સમ્ભવન્તિ તે.

    Sabbeva ariyamaggassa, sambhave sambhavanti te.

    એવં મગ્ગફલસમ્પયુત્તે સત્તતિંસ બોધિપક્ખિયધમ્મે દસ્સેત્વા પુન તે મગ્ગફલેસુ સઙ્ખિપિત્વા ચત્તારો અરિયમગ્ગા ચત્તારિ ચ સામઞ્ઞફલાનીતિ આહ. સમણભાવો સામઞ્ઞં, ચતુન્નં અરિયમગ્ગાનમેતં નામં. સામઞ્ઞાનં ફલાનિ સામઞ્ઞફલાનિ. નિબ્બાનં પન સબ્બેહિ અસમ્મિસ્સમેવ. ઇતિ વિત્થારતો સત્તતિંસબોધિપક્ખિયચતુમગ્ગચતુફલનિબ્બાનાનં વસેન છચત્તાલીસ લોકુત્તરધમ્મા, તતો સઙ્ખેપેન ચતુમગ્ગચતુફલનિબ્બાનાનં વસેન નવ લોકુત્તરધમ્મા, તતોપિ સઙ્ખેપેન મગ્ગફલનિબ્બાનાનં વસેન તયો લોકુત્તરધમ્માતિ વેદિતબ્બં. સતિપટ્ઠાનાદીનં મગ્ગફલાનઞ્ચ લોકુત્તરત્તે વુત્તે તંસમ્પયુત્તાનં ફસ્સાદીનમ્પિ લોકુત્તરત્તં વુત્તમેવ હોતિ. પધાનધમ્મવસેન પન સતિપટ્ઠાનાદયોવ વુત્તા. અભિધમ્મે (ધ॰ સ॰ ૨૭૭ આદયો, ૫૦૫ આદયો) ચ લોકુત્તરધમ્મનિદ્દેસે મગ્ગફલસમ્પયુત્તાનં ફસ્સાદીનં લોકુત્તરત્તં વુત્તમેવાતિ.

    Evaṃ maggaphalasampayutte sattatiṃsa bodhipakkhiyadhamme dassetvā puna te maggaphalesu saṅkhipitvā cattāro ariyamaggā cattāri ca sāmaññaphalānīti āha. Samaṇabhāvo sāmaññaṃ, catunnaṃ ariyamaggānametaṃ nāmaṃ. Sāmaññānaṃ phalāni sāmaññaphalāni. Nibbānaṃ pana sabbehi asammissameva. Iti vitthārato sattatiṃsabodhipakkhiyacatumaggacatuphalanibbānānaṃ vasena chacattālīsa lokuttaradhammā, tato saṅkhepena catumaggacatuphalanibbānānaṃ vasena nava lokuttaradhammā, tatopi saṅkhepena maggaphalanibbānānaṃ vasena tayo lokuttaradhammāti veditabbaṃ. Satipaṭṭhānādīnaṃ maggaphalānañca lokuttaratte vutte taṃsampayuttānaṃ phassādīnampi lokuttarattaṃ vuttameva hoti. Padhānadhammavasena pana satipaṭṭhānādayova vuttā. Abhidhamme (dha. sa. 277 ādayo, 505 ādayo) ca lokuttaradhammaniddese maggaphalasampayuttānaṃ phassādīnaṃ lokuttarattaṃ vuttamevāti.

    લોકં તરન્તીતિ લોકં અતિક્કમન્તિ. સબ્બમિધ ઈદિસં વત્તમાનકાલવચનં ચત્તારો અરિયમગ્ગે સન્ધાય વુત્તં. સોતાપત્તિમગ્ગો હિ અપાયલોકં તરતિ, સકદાગામિમગ્ગો કામાવચરલોકેકદેસં તરતિ, અનાગામિમગ્ગો કામાવચરલોકં તરતિ, અરહત્તમગ્ગો રૂપારૂપાવચરલોકં તરતિ. લોકા ઉત્તરન્તીતિ લોકા ઉગ્ગચ્છન્તિ. લોકતોતિ ચ લોકમ્હાતિ ચ તદેવ નિસ્સક્કવચનં વિસેસેત્વા દસ્સિતં. લોકં સમતિક્કમન્તીતિ પઠમં વુત્તત્થમેવ. તત્થ ઉપસગ્ગત્થં અનપેક્ખિત્વા વુત્તં, ઇધ સહ ઉપસગ્ગત્થેન વુત્તં. લોકં સમતિક્કન્તાતિ યથાવુત્તં લોકં સમ્મા અતિક્કન્તા. સબ્બમિધ ઈદિસં અતીતકાલવચનં ફલનિબ્બાનાનિ સન્ધાય વુત્તં, સોતાપત્તિફલાદીનિ હિ યથાવુત્તં લોકં અતિક્કમિત્વા ઠિતાનિ, સદા નિબ્બાનં સબ્બલોકં અતિક્કમિત્વા ઠિતં. લોકેન અતિરેકાતિ લોકતો અધિકભૂતા. ઇદં સબ્બેપિ લોકુત્તરધમ્મે સન્ધાય વુત્તં. નિસ્સરન્તીતિ નિગ્ગચ્છન્તિ. નિસ્સટાતિ નિગ્ગતા. લોકે ન તિટ્ઠન્તીતિઆદીનિ અટ્ઠારસ વચનાનિ સબ્બલોકુત્તરેસુપિ યુજ્જન્તિ. ન તિટ્ઠન્તીતિ લોકે અપરિયાપન્નત્તા વુત્તં. લોકે ન લિમ્પન્તીતિ ખન્ધસન્તાને વત્તમાનાપિ તસ્મિં ન લિમ્પન્તીતિ અત્થો. લોકેન ન લિમ્પન્તીતિ અકતપટિવેધાનં કેનચિ ચિત્તેન, કતપટિવેધાનં અકુસલેન અપ્પમત્તેનપિ ચિત્તેન ન લિમ્પન્તીતિ અત્થો. અસંલિત્તા અનુપલિત્તાતિ ઉપસગ્ગેન વિસેસિતં.

    Lokaṃ tarantīti lokaṃ atikkamanti. Sabbamidha īdisaṃ vattamānakālavacanaṃ cattāro ariyamagge sandhāya vuttaṃ. Sotāpattimaggo hi apāyalokaṃ tarati, sakadāgāmimaggo kāmāvacaralokekadesaṃ tarati, anāgāmimaggo kāmāvacaralokaṃ tarati, arahattamaggo rūpārūpāvacaralokaṃ tarati. Lokā uttarantīti lokā uggacchanti. Lokatoti ca lokamhāti ca tadeva nissakkavacanaṃ visesetvā dassitaṃ. Lokaṃ samatikkamantīti paṭhamaṃ vuttatthameva. Tattha upasaggatthaṃ anapekkhitvā vuttaṃ, idha saha upasaggatthena vuttaṃ. Lokaṃ samatikkantāti yathāvuttaṃ lokaṃ sammā atikkantā. Sabbamidha īdisaṃ atītakālavacanaṃ phalanibbānāni sandhāya vuttaṃ, sotāpattiphalādīni hi yathāvuttaṃ lokaṃ atikkamitvā ṭhitāni, sadā nibbānaṃ sabbalokaṃ atikkamitvā ṭhitaṃ. Lokena atirekāti lokato adhikabhūtā. Idaṃ sabbepi lokuttaradhamme sandhāya vuttaṃ. Nissarantīti niggacchanti. Nissaṭāti niggatā. Loke na tiṭṭhantītiādīni aṭṭhārasa vacanāni sabbalokuttaresupi yujjanti. Na tiṭṭhantīti loke apariyāpannattā vuttaṃ. Loke na limpantīti khandhasantāne vattamānāpi tasmiṃ na limpantīti attho. Lokena na limpantīti akatapaṭivedhānaṃ kenaci cittena, katapaṭivedhānaṃ akusalena appamattenapi cittena na limpantīti attho. Asaṃlittā anupalittāti upasaggena visesitaṃ.

    વિપ્પમુત્તાતિ અલિત્તત્તમેવ નાનાબ્યઞ્જનેન વિસેસિતં. યે કેચિ હિ યત્થ યેન વા અલિત્તા, તે તત્થ તેન વા વિપ્પમુત્તા હોન્તિ. લોકા વિપ્પમુત્તાતિઆદીનિ તીણિ નિસ્સક્કવસેન વુત્તાનિ. વિસઞ્ઞુત્તાતિ વિપ્પમુત્તત્તવિસેસનં. યે કેચિ હિ યત્થ યેન યતો વિપ્પમુત્તા, તે તત્થ તેન તતો વિસઞ્ઞુત્તા નામ હોન્તિ. લોકા સુજ્ઝન્તીતિ લોકમલં ધોવિત્વા લોકા સુજ્ઝન્તિ. વિસુજ્ઝન્તીતિ તદેવ ઉપસગ્ગેન વિસેસિતં. વુટ્ઠહન્તીતિ ઉટ્ઠિતા હોન્તિ. વિવટ્ટન્તીતિ નિવટ્ટન્તિ. ન સજ્જન્તીતિ ન લગ્ગન્તિ. ન ગય્હન્તીતિ ન ગણ્હીયન્તિ. ન બજ્ઝન્તીતિ ન બાધીયન્તિ. સમુચ્છિન્દન્તીતિ અપ્પવત્તિં કરોન્તિ. યથા ચ લોકં સમુચ્છિન્નત્તાતિ, તથેવ ‘‘લોકા વિસુદ્ધત્તા’’તિઆદિ વુત્તમેવ હોતિ. પટિપ્પસ્સમ્ભેન્તીતિ નિરોધેન્તિ. અપથાતિઆદીનિ ચત્તારિ સબ્બેસુપિ લોકુત્તરેસુ યુજ્જન્તિ. અપથાતિ અમગ્ગા. અગતીતિ અપ્પતિટ્ઠા. અવિસયાતિ અનાયત્તા. અસાધારણાતિ અસમાના. વમન્તીતિ ઉગ્ગિલન્તિ. ન પચ્ચાવમન્તીતિ વુત્તપટિપક્ખનયેન વુત્તં, વન્તં પુન ન અદન્તીતિ અત્થો. એતેન વન્તસ્સ સુવન્તભાવો વુત્તો હોતિ. અનન્તરદુકત્તયેપિ એસેવ નયો. વિસીનેન્તીતિ વિકિરન્તિ વિમુચ્ચન્તિ, ન બન્ધન્તીતિ અત્થો. ન ઉસ્સીનેન્તીતિ ન વિકિરન્તિ ન વિમુચ્ચન્તિ. ‘‘વિસિનેન્તી’’તિ ‘‘ન ઉસ્સિનેન્તી’’તિ રસ્સં કત્વા પાઠો સુન્દરો. વિધૂપેન્તીતિ નિબ્બાપેન્તિ. સંધૂપેન્તીતિ ન ઉજ્જલન્તિ. લોકં સમતિક્કમ્મ અભિભુય્ય તિટ્ઠન્તીતિ સબ્બેપિ લોકુત્તરા ધમ્મા લોકં સમ્મા અતિક્કમિત્વા અભિભવિત્વા ચ તિટ્ઠન્તીતિ લોકુત્તરા. સબ્બેહિપિ ઇમેહિ યથાવુત્તેહિ પકારેહિ લોકુત્તરાનં લોકતો ઉત્તરભાવો અધિકભાવો ચ વુત્તો હોતીતિ.

    Vippamuttāti alittattameva nānābyañjanena visesitaṃ. Ye keci hi yattha yena vā alittā, te tattha tena vā vippamuttā honti. Lokā vippamuttātiādīni tīṇi nissakkavasena vuttāni. Visaññuttāti vippamuttattavisesanaṃ. Ye keci hi yattha yena yato vippamuttā, te tattha tena tato visaññuttā nāma honti. Lokā sujjhantīti lokamalaṃ dhovitvā lokā sujjhanti. Visujjhantīti tadeva upasaggena visesitaṃ. Vuṭṭhahantīti uṭṭhitā honti. Vivaṭṭantīti nivaṭṭanti. Na sajjantīti na lagganti. Na gayhantīti na gaṇhīyanti. Na bajjhantīti na bādhīyanti. Samucchindantīti appavattiṃ karonti. Yathā ca lokaṃ samucchinnattāti, tatheva ‘‘lokā visuddhattā’’tiādi vuttameva hoti. Paṭippassambhentīti nirodhenti. Apathātiādīni cattāri sabbesupi lokuttaresu yujjanti. Apathāti amaggā. Agatīti appatiṭṭhā. Avisayāti anāyattā. Asādhāraṇāti asamānā. Vamantīti uggilanti. Na paccāvamantīti vuttapaṭipakkhanayena vuttaṃ, vantaṃ puna na adantīti attho. Etena vantassa suvantabhāvo vutto hoti. Anantaradukattayepi eseva nayo. Visīnentīti vikiranti vimuccanti, na bandhantīti attho. Na ussīnentīti na vikiranti na vimuccanti. ‘‘Visinentī’’ti ‘‘na ussinentī’’ti rassaṃ katvā pāṭho sundaro. Vidhūpentīti nibbāpenti. Nasaṃdhūpentīti na ujjalanti. Lokaṃ samatikkamma abhibhuyya tiṭṭhantīti sabbepi lokuttarā dhammā lokaṃ sammā atikkamitvā abhibhavitvā ca tiṭṭhantīti lokuttarā. Sabbehipi imehi yathāvuttehi pakārehi lokuttarānaṃ lokato uttarabhāvo adhikabhāvo ca vutto hotīti.

    લોકુત્તરકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Lokuttarakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / પટિસમ્ભિદામગ્ગપાળિ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ૮. લોકુત્તરકથા • 8. Lokuttarakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact