| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
मज्झिम निकाय १३४
Majjhima Nikāya 134
The Middle-Length Suttas Collection 134
लोमसकङ्गियभद्देकरत्तसुत्त
Lomasakaṅgiyabhaddekarattasutta
Lomasakaṅgiya and One Fine Night
एवं मे सुतं—एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे।
Evaṁ me sutaṁ—ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
तेन खो पन समयेन आयस्मा लोमसकङ्गियो सक्केसु विहरति कपिलवत्थुस्मिं निग्रोधारामे।
Tena kho pana samayena āyasmā lomasakaṅgiyo1 sakkesu viharati kapilavatthusmiṁ nigrodhārāme.
Now at that time Venerable Lomasakaṅgiya was staying in the Sakyan country at Kapilavatthu in the Banyan Tree Monastery.
अथ खो चन्दनो देवपुत्तो अभिक्कन्ताय रत्तिया अभिक्कन्तवण्णो केवलकप्पं निग्रोधारामं ओभासेत्वा येनायस्मा लोमसकङ्गियो तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा एकमन्तं अट्ठासि। एकमन्तं ठितो खो चन्दनो देवपुत्तो आयस्मन्तं लोमसकङ्गियं एतदवोच:
Atha kho candano devaputto abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṁ nigrodhārāmaṁ obhāsetvā yenāyasmā lomasakaṅgiyo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṁ aṭṭhāsi. Ekamantaṁ ṭhito kho candano devaputto āyasmantaṁ lomasakaṅgiyaṁ etadavoca:
Then, late at night, the glorious god Candana, lighting up the entire Banyan Tree Monastery, went up to the Venerable Lomasakaṅgiya, and stood to one side. Standing to one side, he said to Lomasakaṅgiya:
“धारेसि त्वं, भिक्खु, भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्चा”ति?
“dhāresi tvaṁ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā”ti?
“Bhikkhu, do you remember the recitation passage and analysis of One Fine Night?”
“न खो अहं, आवुसो, धारेमि भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च। त्वं पनावुसो, धारेसि भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्चा”ति?
“Na kho ahaṁ, āvuso, dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Tvaṁ panāvuso, dhāresi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā”ti?
“No, friend, I do not. Do you?”
“अहम्पि खो, भिक्खु, न धारेमि भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च। धारेसि पन त्वं, भिक्खु, भद्देकरत्तियो गाथा”ति?
“Ahampi kho, bhikkhu, na dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Dhāresi pana tvaṁ, bhikkhu, bhaddekarattiyo gāthā”ti?
“I also do not. But do you remember just the verses on One Fine Night?”
“न खो अहं, आवुसो, धारेमि भद्देकरत्तियो गाथा। त्वं पनावुसो, धारेसि भद्देकरत्तियो गाथा”ति?
“Na kho ahaṁ, āvuso, dhāremi bhaddekarattiyo gāthā. Tvaṁ panāvuso, dhāresi bhaddekarattiyo gāthā”ti?
“I do not. Do you?”
“धारेमि खो अहं, भिक्खु, भद्देकरत्तियो गाथा”ति।
“Dhāremi kho ahaṁ, bhikkhu, bhaddekarattiyo gāthā”ti.
“I do.”
“यथा कथं पन त्वं, आवुसो, धारेसि भद्देकरत्तियो गाथा”ति?
“Yathā kathaṁ pana tvaṁ, āvuso, dhāresi bhaddekarattiyo gāthā”ti?
“How do you remember the verses on One Fine Night?”
“एकमिदं, भिक्खु, समयं भगवा देवेसु तावतिंसेसु विहरति पारिच्छत्तकमूले पण्डुकम्बलसिलायं। तत्र भगवा देवानं तावतिंसानं भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च अभासि:
“Ekamidaṁ, bhikkhu, samayaṁ bhagavā devesu tāvatiṁsesu viharati pāricchattakamūle paṇḍukambalasilāyaṁ. Tatra bhagavā devānaṁ tāvatiṁsānaṁ bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca abhāsi:
“This one time, the Buddha was staying among the gods of the Thirty-Three at the root of the Shady Orchid Tree on the stone spread with a cream rug. There he taught the recitation passage and analysis of One Fine Night to the gods of the Thirty-Three:
‘अतीतं नान्वागमेय्य, नप्पटिकङ्खे अनागतं; यदतीतं पहीनं तं, अप्पत्तञ्च अनागतं।
‘Atītaṁ nānvāgameyya, nappaṭikaṅkhe anāgataṁ; Yadatītaṁ pahīnaṁ taṁ, appattañca anāgataṁ.
‘Don’t run back to the past, don’t hope for the future. What’s past is left behind; the future has not arrived;
पच्चुप्पन्नञ्च यो धम्मं, तत्थ तत्थ विपस्सति; असंहीरं असङ्कुप्पं, तं विद्वा मनुब्रूहये।
Paccuppannañca yo dhammaṁ, tattha tattha vipassati; Asaṁhīraṁ asaṅkuppaṁ, taṁ vidvā manubrūhaye.
and phenomena in the present are clearly seen in every case. Knowing this, foster it—unfaltering, unshakable.
अज्जेव किच्चमातप्पं, को जञ्ञा मरणं सुवे; न हि नो सङ्गरं तेन, महासेनेन मच्चुना।
Ajjeva kiccamātappaṁ, ko jaññā maraṇaṁ suve; Na hi no saṅgaraṁ tena, mahāsenena maccunā.
Today’s the day to keenly work—who knows, tomorrow may bring death! For there is no bargain to be struck with Death and his mighty hordes.
एवंविहारिं आतापिं, अहोरत्तमतन्दितं; तं वे भद्देकरत्तोति, सन्तो आचिक्खते मुनीऽति।
Evaṁvihāriṁ ātāpiṁ, ahorattamatanditaṁ; Taṁ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’ti.
The peaceful sage explained it’s those who keenly meditate like this, tireless all night and day, who truly have that one fine night.’
एवं खो अहं, भिक्खु, धारेमि भद्देकरत्तियो गाथा। उग्गण्हाहि त्वं, भिक्खु, भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च; परियापुणाहि त्वं, भिक्खु, भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च; धारेहि त्वं, भिक्खु, भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च। अत्थसंहितो, भिक्खु, भद्देकरत्तस्स उद्देसो च विभङ्गो च आदिब्रह्मचरियको”ति।
Evaṁ kho ahaṁ, bhikkhu, dhāremi bhaddekarattiyo gāthā. Uggaṇhāhi tvaṁ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca; pariyāpuṇāhi tvaṁ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca; dhārehi tvaṁ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Atthasaṁhito, bhikkhu, bhaddekarattassa uddeso ca vibhaṅgo ca ādibrahmacariyako”ti.
That’s how I remember the verses of One Fine Night. Learn the recitation passage and analysis of One Fine Night, bhikkhu, memorize it, and remember it. It is beneficial and relates to the fundamentals of the spiritual life.”
इदमवोच चन्दनो देवपुत्तो। इदं वत्वा तत्थेवन्तरधायि।
Idamavoca candano devaputto. Idaṁ vatvā tatthevantaradhāyi.
That’s what the god Candana said before vanishing right there.
अथ खो आयस्मा लोमसकङ्गियो तस्सा रत्तिया अच्चयेन सेनासनं संसामेत्वा पत्तचीवरमादाय येन सावत्थि तेन चारिकं पक्कामि। अनुपुब्बेन चारिकं चरमानो येन सावत्थि जेतवनं अनाथपिण्डिकस्स आरामो येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो आयस्मा लोमसकङ्गियो भगवन्तं एतदवोच:
Atha kho āyasmā lomasakaṅgiyo tassā rattiyā accayena senāsanaṁ saṁsāmetvā pattacīvaramādāya yena sāvatthi tena cārikaṁ pakkāmi. Anupubbena cārikaṁ caramāno yena sāvatthi jetavanaṁ anāthapiṇḍikassa ārāmo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho āyasmā lomasakaṅgiyo bhagavantaṁ etadavoca:
Then Lomasakaṅgiya set his lodgings in order and, taking his bowl and robe, set out for Sāvatthī. Eventually he came to Sāvatthī and Jeta’s Grove. He went up to the Buddha, bowed, sat down to one side, and told him what had happened. Then he added:
“एकमिदाहं, भन्ते, समयं सक्केसु विहरामि कपिलवत्थुस्मिं निग्रोधारामे। अथ खो, भन्ते, अञ्ञतरो देवपुत्तो अभिक्कन्ताय रत्तिया अभिक्कन्तवण्णो केवलकप्पं निग्रोधारामं ओभासेत्वा येनाहं तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा एकमन्तं अट्ठासि। एकमन्तं ठितो खो, भन्ते, सो देवपुत्तो मं एतदवोच: ‘धारेसि त्वं, भिक्खु, भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्चाऽति? एवं वुत्ते, अहं, भन्ते, तं देवपुत्तं एतदवोचं: ‘न खो अहं, आवुसो, धारेमि भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च। त्वं पनावुसो, धारेसि भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्चाऽति? ‘अहम्पि खो, भिक्खु, न धारेमि भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च। धारेसि पन त्वं, भिक्खु, भद्देकरत्तियो गाथाऽति? ‘न खो अहं, आवुसो, धारेमि भद्देकरत्तियो गाथा। त्वं पनावुसो, धारेसि भद्देकरत्तियो गाथाऽति? ‘धारेमि खो अहं, भिक्खु, भद्देकरत्तियो गाथाऽति। ‘यथा कथं पन त्वं, आवुसो, धारेसि भद्देकरत्तियो गाथाऽति? ‘एकमिदं, भिक्खु, समयं भगवा देवेसु तावतिंसेसु विहरति पारिच्छत्तकमूले पण्डुकम्बलसिलायं। तत्र खो भगवा देवानं तावतिंसानं भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च अभासि:
“Ekamidāhaṁ, bhante, samayaṁ sakkesu viharāmi kapilavatthusmiṁ nigrodhārāme. Atha kho, bhante, aññataro devaputto abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṁ nigrodhārāmaṁ obhāsetvā yenāhaṁ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṁ aṭṭhāsi. Ekamantaṁ ṭhito kho, bhante, so devaputto maṁ etadavoca: ‘dhāresi tvaṁ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā’ti? Evaṁ vutte, ahaṁ, bhante, taṁ devaputtaṁ etadavocaṁ: ‘na kho ahaṁ, āvuso, dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Tvaṁ panāvuso, dhāresi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā’ti? ‘Ahampi kho, bhikkhu, na dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Dhāresi pana tvaṁ, bhikkhu, bhaddekarattiyo gāthā’ti? ‘Na kho ahaṁ, āvuso, dhāremi bhaddekarattiyo gāthā. Tvaṁ panāvuso, dhāresi bhaddekarattiyo gāthā’ti? ‘Dhāremi kho ahaṁ, bhikkhu, bhaddekarattiyo gāthā’ti. ‘Yathā kathaṁ pana tvaṁ, āvuso, dhāresi bhaddekarattiyo gāthā’ti? ‘Ekamidaṁ, bhikkhu, samayaṁ bhagavā devesu tāvatiṁsesu viharati pāricchattakamūle paṇḍukambalasilāyaṁ. Tatra kho bhagavā devānaṁ tāvatiṁsānaṁ bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca abhāsi:
“अतीतं नान्वागमेय्य, …पे… तं वे भद्देकरत्तोति, सन्तो आचिक्खते मुनी”ति।
“Atītaṁ nānvāgameyya, …pe… Taṁ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī”ti.
एवं खो अहं, भिक्खु, धारेमि भद्देकरत्तियो गाथा। उग्गण्हाहि त्वं, भिक्खु, भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च; परियापुणाहि त्वं, भिक्खु, भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च; धारेहि त्वं, भिक्खु, भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च। अत्थसंहितो, भिक्खु, भद्देकरत्तस्स उद्देसो च विभङ्गो च आदिब्रह्मचरियकोऽति।
Evaṁ kho ahaṁ, bhikkhu, dhāremi bhaddekarattiyo gāthā. Uggaṇhāhi tvaṁ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca; pariyāpuṇāhi tvaṁ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca; dhārehi tvaṁ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Atthasaṁhito, bhikkhu, bhaddekarattassa uddeso ca vibhaṅgo ca ādibrahmacariyako’ti.
इदमवोच, भन्ते, सो देवपुत्तो। इदं वत्वा तत्थेवन्तरधायि। साधु मे, भन्ते, भगवा भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च देसेतू”ति।
Idamavoca, bhante, so devaputto. Idaṁ vatvā tatthevantaradhāyi. Sādhu me, bhante, bhagavā bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca desetū”ti.
“Sir, please teach me the recitation passage and analysis of One Fine night.”
“जानासि पन त्वं, भिक्खु, तं देवपुत्तन्”ति?
“Jānāsi pana tvaṁ, bhikkhu, taṁ devaputtan”ti?
“But bhikkhu, do you know that god?”
“न खो अहं, भन्ते, जानामि तं देवपुत्तन्”ति।
“Na kho ahaṁ, bhante, jānāmi taṁ devaputtan”ti.
“I do not, sir.”
“चन्दनो नाम सो, भिक्खु, देवपुत्तो। चन्दनो, भिक्खु, देवपुत्तो अट्ठिं कत्वा मनसिकत्वा सब्बचेतसा समन्नाहरित्वा ओहितसोतो धम्मं सुणाति। तेन हि, भिक्खु, सुणाहि, साधुकं मनसि करोहि; भासिस्सामी”ति।
“Candano nāma so, bhikkhu, devaputto. Candano, bhikkhu, devaputto aṭṭhiṁ katvā2 manasikatvā sabbacetasā samannāharitvā ohitasoto dhammaṁ suṇāti. Tena hi, bhikkhu, suṇāhi, sādhukaṁ manasi karohi; bhāsissāmī”ti.
“That god was named Candana. Candana pays attention, applies the mind, concentrates wholeheartedly, and actively listens to the teaching. Well then, bhikkhu, listen and apply your mind well, I will speak.”
“एवं, भन्ते”ति खो आयस्मा लोमसकङ्गियो भगवतो पच्चस्सोसि। भगवा एतदवोच:
“Evaṁ, bhante”ti kho āyasmā lomasakaṅgiyo bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca:
“Yes, sir,” Lomasakaṅgiya replied. The Buddha said this:
“अतीतं नान्वागमेय्य, नप्पटिकङ्खे अनागतं; यदतीतं पहीनं तं, अप्पत्तञ्च अनागतं।
“Atītaṁ nānvāgameyya, nappaṭikaṅkhe anāgataṁ; Yadatītaṁ pahīnaṁ taṁ, appattañca anāgataṁ.
“Don’t run back to the past, don’t hope for the future. What’s past is left behind; the future has not arrived;
पच्चुप्पन्नञ्च यो धम्मं, तत्थ तत्थ विपस्सति; असंहीरं असङ्कुप्पं, तं विद्वा मनुब्रूहये।
Paccuppannañca yo dhammaṁ, tattha tattha vipassati; Asaṁhīraṁ asaṅkuppaṁ, taṁ vidvā manubrūhaye.
and phenomena in the present are clearly seen in every case. Knowing this, foster it—unfaltering, unshakable.
अज्जेव किच्चमातप्पं, को जञ्ञा मरणं सुवे; न हि नो सङ्गरं तेन, महासेनेन मच्चुना।
Ajjeva kiccamātappaṁ, ko jaññā maraṇaṁ suve; Na hi no saṅgaraṁ tena, mahāsenena maccunā.
Today’s the day to keenly work—who knows, tomorrow may bring death! For there is no bargain to be struck with Death and his mighty hordes.
एवंविहारिं आतापिं, अहोरत्तमतन्दितं; तं वे भद्देकरत्तोति, सन्तो आचिक्खते मुनि।
Evaṁvihāriṁ ātāpiṁ, ahorattamatanditaṁ; Taṁ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate muni.
The peaceful sage explained it’s those who keenly meditate like this, tireless all night and day, who truly have that one fine night.
कथञ्च, भिक्खु, अतीतं अन्वागमेति …पे…
Kathañca, bhikkhu, atītaṁ anvāgameti …pe…
And how do you run back to the past? …”
एवं खो, भिक्खु, अतीतं अन्वागमेति।
evaṁ kho, bhikkhu, atītaṁ anvāgameti.
कथञ्च, भिक्खु, अतीतं नान्वागमेति …पे…
Kathañca, bhikkhu, atītaṁ nānvāgameti …pe…
एवं खो, भिक्खु, अतीतं नान्वागमेति।
evaṁ kho, bhikkhu, atītaṁ nānvāgameti.
कथञ्च, भिक्खु, अनागतं पटिकङ्खति …पे…
Kathañca, bhikkhu, anāgataṁ paṭikaṅkhati …pe…
एवं खो, भिक्खु, अनागतं पटिकङ्खति।
evaṁ kho, bhikkhu, anāgataṁ paṭikaṅkhati.
कथञ्च, भिक्खु, अनागतं नप्पटिकङ्खति …पे…
Kathañca, bhikkhu, anāgataṁ nappaṭikaṅkhati …pe…
एवं खो, भिक्खु, अनागतं नप्पटिकङ्खति।
evaṁ kho, bhikkhu, anāgataṁ nappaṭikaṅkhati.
कथञ्च, भिक्खु, पच्चुप्पन्नेसु धम्मेसु संहीरति …पे…
Kathañca, bhikkhu, paccuppannesu dhammesu saṁhīrati …pe…
एवं खो, भिक्खु, पच्चुप्पन्नेसु धम्मेसु संहीरति।
evaṁ kho, bhikkhu, paccuppannesu dhammesu saṁhīrati.
कथञ्च, भिक्खु, पच्चुप्पन्नेसु धम्मेसु न संहीरति …पे…
Kathañca, bhikkhu, paccuppannesu dhammesu na saṁhīrati …pe…
एवं खो, भिक्खु, पच्चुप्पन्नेसु धम्मेसु न संहीरति।
evaṁ kho, bhikkhu, paccuppannesu dhammesu na saṁhīrati.
अतीतं नान्वागमेय्य, नप्पटिकङ्खे अनागतं; यदतीतं पहीनं तं, अप्पत्तञ्च अनागतं।
Atītaṁ nānvāgameyya, nappaṭikaṅkhe anāgataṁ; Yadatītaṁ pahīnaṁ taṁ, appattañca anāgataṁ.
पच्चुप्पन्नञ्च यो धम्मं, तत्थ तत्थ विपस्सति; असंहीरं असङ्कुप्पं, तं विद्वा मनुब्रूहये।
Paccuppannañca yo dhammaṁ, tattha tattha vipassati; Asaṁhīraṁ asaṅkuppaṁ, taṁ vidvā manubrūhaye.
अज्जेव किच्चमातप्पं, को जञ्ञा मरणं सुवे; न हि नो सङ्गरं तेन, महासेनेन मच्चुना।
Ajjeva kiccamātappaṁ, ko jaññā maraṇaṁ suve; Na hi no saṅgaraṁ tena, mahāsenena maccunā.
एवंविहारिं आतापिं, अहोरत्तमतन्दितं; तं वे भद्देकरत्तोति, सन्तो आचिक्खते मुनी”ति।
Evaṁvihāriṁ ātāpiṁ, ahorattamatanditaṁ; Taṁ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī”ti.
इदमवोच भगवा। अत्तमनो आयस्मा लोमसकङ्गियो भगवतो भासितं अभिनन्दीति।
Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā lomasakaṅgiyo bhagavato bhāsitaṁ abhinandīti.
That is what the Buddha said. Satisfied, Venerable Lomasakaṅgiya was happy with what the Buddha said.
लोमसकङ्गियभद्देकरत्तसुत्तं निट्ठितं चतुत्थं।
Lomasakaṅgiyabhaddekarattasuttaṁ niṭṭhitaṁ catutthaṁ.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
Footnotes:
