Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ೭. ಲೋಮಸಕಙ್ಗಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    7. Lomasakaṅgiyattheragāthāvaṇṇanā

    ದಬ್ಬಂ ಕುಸನ್ತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಲೋಮಸಕಙ್ಗಿಯತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಸೋ ಕಿರ ಇತೋ ಏಕನವುತೇ ಕಪ್ಪೇ ವಿಪಸ್ಸಿಂ ಭಗವನ್ತಂ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ನಾನಾಪುಪ್ಫೇಹಿ ಪೂಜೇತ್ವಾ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಪುನ ಅಪರಾಪರಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ಸುಗತೀಸುಯೇವ ಸಂಸರನ್ತೋ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ। ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಸತ್ಥಾರಾ ಭದ್ದೇಕರತ್ತಪಟಿಪದಾಯ ಕಥಿತಾಯ ಅಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖು ಭದ್ದೇಕರತ್ತಸುತ್ತವಸೇನ ತೇನ ಸಾಕಚ್ಛಂ ಕರೋತಿ। ಸೋ ತಂ ನ ಸಮ್ಪಾಯಾಸಿ। ಅಸಮ್ಪಾಯನ್ತೋ ‘‘ಅಹಂ ಅನಾಗತೇ ತುಯ್ಹಂ ಭದ್ದೇಕರತ್ತಂ ಕಥೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ಭವೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಪಣಿಧಾನಂ ಅಕಾಸಿ, ಇತರೋ ‘‘ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಏತೇಸು ಪಠಮೋ ಏಕಂ ಬುದ್ಧನ್ತರಂ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರಿತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕಪಿಲವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸಾಕಿಯರಾಜಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ತಸ್ಸ ಸುಖುಮಾಲಭಾವೇನ ಸೋಣಸ್ಸ ವಿಯ ಪಾದತಲೇಸು ಲೋಮಾನಿ ಜಾತಾನಿ, ತೇನಸ್ಸ ಲೋಮಸಕಙ್ಗಿಯೋತಿ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ಇತರೋ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಚನ್ದನೋತಿ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ। ಲೋಮಸಕಙ್ಗಿಯೋ ಅನುರುದ್ಧಾದೀಸು ಸಕ್ಯಕುಮಾರೇಸು ಪಬ್ಬಜನ್ತೇಸು ಪಬ್ಬಜಿತುಂ ನ ಇಚ್ಛಿ। ಅಥ ನಂ ಸಂವೇಜೇತುಂ ಚನ್ದನೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭದ್ದೇಕರತ್ತಂ ಪುಚ್ಛಿ। ಇತರೋ ‘‘ನ ಜಾನಾಮೀ’’ತಿ। ಪುನ ದೇವಪುತ್ತೋ ‘‘ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ತಯಾ ‘ಭದ್ದೇಕರತ್ತಂ ಕಥೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ ಸಙ್ಗರೋ ಕತೋ, ಇದಾನಿ ಪನ ನಾಮಮತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಜಾನಾಸೀ’’ತಿ ಚೋದೇಸಿ। ಇತರೋ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ, ‘‘ಮಯಾ ಕಿರ, ಭನ್ತೇ, ಪುಬ್ಬೇ ‘ಇಮಸ್ಸ ಭದ್ದೇಕರತ್ತಂ ಕಥೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಸಙ್ಗರೋ ಕತೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ಭಗವಾ ‘‘ಆಮ, ಕುಲಪುತ್ತ, ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ತಯಾ ಏವಂ ಕತ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಸ್ವಾಯಮತ್ಥೋ ಉಪರಿಪಣ್ಣಾಸಕೇ ಆಗತನಯೇನ ವಿತ್ಥಾರತೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಥ ಲೋಮಸಕಙ್ಗಿಯೋ ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಪಬ್ಬಾಜೇಥ ಮ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಭಗವಾ ‘‘ನ, ಖೋ, ತಥಾಗತಾ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಅನನುಞ್ಞಾತಂ ಪುತ್ತಂ ಪಬ್ಬಾಜೇನ್ತೀ’’ತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ। ಸೋ ಮಾತು ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಅನುಜಾನಾಹಿ ಮಂ, ಅಮ್ಮ, ಪಬ್ಬಜಿತುಂ, ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮಹ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ, ಮಾತರಾ ‘‘ತಾತ, ಸುಖುಮಾಲೋ ತ್ವಂ ಕಥಂ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇ, ‘‘ಅತ್ತನೋ ಪರಿಸ್ಸಯಸಹನಭಾವಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ‘‘ದಬ್ಬಂ ಕುಸಂ ಪೋಟಕಿಲ’’ನ್ತಿ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।

    Dabbaṃkusanti āyasmato lomasakaṅgiyattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira ito ekanavute kappe vipassiṃ bhagavantaṃ passitvā pasannamānaso nānāpupphehi pūjetvā tena puññakammena devaloke nibbatto puna aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto kassapassa bhagavato sāsane pabbajitvā samaṇadhammaṃ karoti. Tena ca samayena satthārā bhaddekarattapaṭipadāya kathitāya aññataro bhikkhu bhaddekarattasuttavasena tena sākacchaṃ karoti. So taṃ na sampāyāsi. Asampāyanto ‘‘ahaṃ anāgate tuyhaṃ bhaddekarattaṃ kathetuṃ samattho bhaveyya’’nti paṇidhānaṃ akāsi, itaro ‘‘puccheyya’’nti. Etesu paṭhamo ekaṃ buddhantaraṃ devamanussesu saṃsaritvā amhākaṃ bhagavato kāle kapilavatthusmiṃ sākiyarājakule nibbatti. Tassa sukhumālabhāvena soṇassa viya pādatalesu lomāni jātāni, tenassa lomasakaṅgiyoti nāmaṃ ahosi. Itaro devaloke nibbattitvā candanoti paññāyittha. Lomasakaṅgiyo anuruddhādīsu sakyakumāresu pabbajantesu pabbajituṃ na icchi. Atha naṃ saṃvejetuṃ candano devaputto upasaṅkamitvā bhaddekarattaṃ pucchi. Itaro ‘‘na jānāmī’’ti. Puna devaputto ‘‘atha kasmā tayā ‘bhaddekarattaṃ katheyya’nti saṅgaro kato, idāni pana nāmamattampi na jānāsī’’ti codesi. Itaro tena saddhiṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā, ‘‘mayā kira, bhante, pubbe ‘imassa bhaddekarattaṃ kathessāmī’ti saṅgaro kato’’ti pucchi. Bhagavā ‘‘āma, kulaputta, kassapassa bhagavato kāle tayā evaṃ kata’’nti āha. Svāyamattho uparipaṇṇāsake āgatanayena vitthārato veditabbo. Atha lomasakaṅgiyo ‘‘tena hi, bhante, pabbājetha ma’’nti āha. Bhagavā ‘‘na, kho, tathāgatā mātāpitūhi ananuññātaṃ puttaṃ pabbājentī’’ti paṭikkhipi. So mātu santikaṃ gantvā ‘‘anujānāhi maṃ, amma, pabbajituṃ, pabbajissāmaha’’nti vatvā, mātarā ‘‘tāta, sukhumālo tvaṃ kathaṃ pabbajissasī’’ti vutte, ‘‘attano parissayasahanabhāvaṃ pakāsento ‘‘dabbaṃ kusaṃ poṭakila’’nti gāthaṃ abhāsi.

    ೨೭. ತತ್ಥ ದಬ್ಬನ್ತಿ ದಬ್ಬತಿಣಮಾಹ, ಯಂ ‘‘ಸದ್ದುಲೋ’’ತಿಪಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಕುಸನ್ತಿ ಕುಸತಿಣಂ, ಯೋ ‘‘ಕಾಸೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪೋಟಕಿಲನ್ತಿ ಸಕಣ್ಟಕಂ ಅಕಣ್ಟಕಞ್ಚ ಗಚ್ಛಂ। ಇಧ ಪನ ಸಕಣ್ಟಕಮೇವ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಉಸೀರಾದೀನಿ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾನಿ। ದಬ್ಬಾದೀನಿ ತಿಣಾನಿ ಬೀರಣತಿಣಾನಿ ಪಾದೇಹಿ ಅಕ್ಕನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ದುಕ್ಖಜನಕಾನಿ ಗಮನನ್ತರಾಯಕರಾನಿ ಚ, ತಾನಿ ಚ ಪನಾಹಂ ಉರಸಾ ಪನುದಿಸ್ಸಾಮಿ ಉರಸಾಪಿ ಅಪನೇಸ್ಸಾಮಿ। ಏವಂ ಅಪನೇನ್ತೋ ತಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ದುಕ್ಖಂ ಸಹನ್ತೋ ಅರಞ್ಞಾಯತನೇ ಗುಮ್ಬನ್ತರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ। ಕೋ ಪನ ವಾದೋ ಪಾದೇಹಿ ಅಕ್ಕಮನೇತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ವಿವೇಕಮನುಬ್ರೂಹಯನ್ತಿ ಕಾಯವಿವೇಕಂ ಚಿತ್ತವಿವೇಕಂ ಉಪಧಿವಿವೇಕಞ್ಚ ಅನುಬ್ರೂಹಯನ್ತೋ। ಗಣಸಙ್ಗಣಿಕಞ್ಹಿ ಪಹಾಯ ಕಾಯವಿವೇಕಂ ಅನುಬ್ರೂಹಯನ್ತಸ್ಸೇವ ಅಟ್ಠತಿಂಸಾಯ ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾದಹನ್ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತವಿವೇಕೋ, ನ ಸಙ್ಗಣಿಕಾರತಸ್ಸ। ಸಮಾಹಿತಸ್ಸೇವ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಞ್ಚ ಯುಗನದ್ಧಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಖೇಪನೇನ ಉಪಧಿವಿವೇಕಾಧಿಗಮೋ, ನ ಅಸಮಾಹಿತಸ್ಸ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ವಿವೇಕಮನುಬ್ರೂಹಯನ್ತಿ ಕಾಯವಿವೇಕಂ ಚಿತ್ತವಿವೇಕಂ ಉಪಧಿವಿವೇಕಞ್ಚ ಅನುಬ್ರೂಹಯನ್ತೋ’’ತಿ। ಏವಂ ಪನ ಪುತ್ತೇನ ವುತ್ತೇ ಮಾತಾ ‘‘ತೇನ ಹಿ, ತಾತ, ಪಬ್ಬಜಾ’’ತಿ ಅನುಜಾನಿ। ಸೋ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಯಾಚಿ। ತಂ ಸತ್ಥಾ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ। ತಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಕತಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸನ್ತಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಹಂಸು – ‘‘ಆವುಸೋ, ತ್ವಂ ಸುಖುಮಾಲೋ ಕಿಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಸಿ ಅರಞ್ಞೇ ವಸಿತು’’ನ್ತಿ। ಸೋ ತೇಸಮ್ಪಿ ತಮೇವ ಗಾಥಂ ವತ್ವಾ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಭಾವನಂ ಅನುಯುಞ್ಜನ್ತೋ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೨.೫೨.೨೩-೨೭) –

    27. Tattha dabbanti dabbatiṇamāha, yaṃ ‘‘saddulo’’tipi vuccati. Kusanti kusatiṇaṃ, yo ‘‘kāso’’ti vuccati. Poṭakilanti sakaṇṭakaṃ akaṇṭakañca gacchaṃ. Idha pana sakaṇṭakameva adhippetaṃ. Usīrādīni suviññeyyāni. Dabbādīni tiṇāni bīraṇatiṇāni pādehi akkantassāpi dukkhajanakāni gamanantarāyakarāni ca, tāni ca panāhaṃ urasā panudissāmi urasāpi apanessāmi. Evaṃ apanento taṃ nimittaṃ dukkhaṃ sahanto araññāyatane gumbantaraṃ pavisitvā samaṇadhammaṃ kātuṃ sakkhissāmi. Ko pana vādo pādehi akkamaneti dasseti. Vivekamanubrūhayanti kāyavivekaṃ cittavivekaṃ upadhivivekañca anubrūhayanto. Gaṇasaṅgaṇikañhi pahāya kāyavivekaṃ anubrūhayantasseva aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu yattha katthaci cittaṃ samādahantassa cittaviveko, na saṅgaṇikāratassa. Samāhitasseva vipassanāya kammaṃ karontassa samathavipassanañca yuganaddhaṃ karontassa kilesānaṃ khepanena upadhivivekādhigamo, na asamāhitassa. Tena vuttaṃ ‘‘vivekamanubrūhayanti kāyavivekaṃ cittavivekaṃ upadhivivekañca anubrūhayanto’’ti. Evaṃ pana puttena vutte mātā ‘‘tena hi, tāta, pabbajā’’ti anujāni. So bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci. Taṃ satthā pabbājesi. Taṃ pabbajitvā katapubbakiccaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā araññaṃ pavisantaṃ bhikkhū āhaṃsu – ‘‘āvuso, tvaṃ sukhumālo kiṃ sakkhissasi araññe vasitu’’nti. So tesampi tameva gāthaṃ vatvā araññaṃ pavisitvā bhāvanaṃ anuyuñjanto nacirasseva chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.52.23-27) –

    ‘‘ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಆಹುತೀನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಂ।

    ‘‘Suvaṇṇavaṇṇaṃ sambuddhaṃ, āhutīnaṃ paṭiggahaṃ;

    ರಥಿಯಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಂ, ನಾನಾಪುಪ್ಫೇಹಿ ಪೂಜಯಿಂ॥

    Rathiyaṃ paṭipajjantaṃ, nānāpupphehi pūjayiṃ.

    ‘‘ಏಕನವುತಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಪುಪ್ಫಮಭಿಪೂಜಯಿಂ।

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ pupphamabhipūjayiṃ;

    ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಬುದ್ಧಪೂಜಾಯಿದಂ ಫಲಂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಥೇರೋ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೋ ತಂಯೇವ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸೀತಿ।

    Arahattaṃ pana patvā thero aññaṃ byākaronto taṃyeva gāthaṃ abhāsīti.

    ಲೋಮಸಕಙ್ಗಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Lomasakaṅgiyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೭. ಲೋಮಸಕಙ್ಗಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 7. Lomasakaṅgiyattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact