| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೨. ಮಚ್ಛರಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Maccharisuttavaṇṇanā
೩೨. ಪಮಜ್ಜನಾಕಾರೇನ ಪವತ್ತಾ ಅನುಪಲದ್ಧಿ ಪಮಾದೋ। ತೇನ ಏಕನ್ತತೋ ಸತಿರಹಿತಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸತಿವಿಪ್ಪವಾಸಲಕ್ಖಣೇನಾ’’ತಿ। ದಿಟ್ಠಿವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾದಯೋ ಚೇತ್ಥ ಪಮಾದೇನೇವ ಸಙ್ಗಹಿತಾ। ಇದಾನಿ ಯಥಾ ಮಚ್ಛರಿಯನಿಮಿತ್ತಞ್ಚ ಪಮಾದನಿಮಿತ್ತಞ್ಚ ದಾನಂ ನ ದೀಯತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಏಕಚ್ಚೋ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಮಿಸ್ಸತೀತಿ ಭೋಗಪರಿಹಾನಿಂ ಗಮಿಸ್ಸತಿ। ಖಿಡ್ಡಾದೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಮಣ್ಡನವಿಭೂಸನಛಣನಕ್ಖತ್ತಕಿಚ್ಚಬ್ಯಸನಾದಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಯಸದಾಯಕನ್ತಿ ಕಿತ್ತಿಯಸಸ್ಸ ಪರಿವಾರಯಸಸ್ಸ ಚ ದಾಯಕಂ। ಸಿರೀದಾಯಕನ್ತಿ ಸೋಭಗ್ಗದಾಯಕಂ। ಸಮ್ಪತ್ತಿದಾಯಕನ್ತಿ ಕುಲಭೋಗರೂಪಭೋಗಸಮ್ಪದಾಹಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿದಾಯಕಂ। ಪುಞ್ಞನ್ತಿ ವಾ ಇಧ ಪುಞ್ಞಫಲಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ‘‘ಏವಮಿದಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪವಡ್ಢತೀ’’ತಿಆದೀಸು (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೮೦) ವಿಯ। ಅತ್ಥಿ ದಾನಸ್ಸ ಫಲನ್ತಿ ಏತ್ಥ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅನವಟ್ಠಿತತಂ ಬಹುಲಸಾಧಾರಣತಂ, ತಂ ಪಹಾಯ ಗಮನೀಯತಂ , ತಬ್ಬಿಸಯಾಯ ಪೀತಿಯಾ ಸಾವಜ್ಜತಂ, ದಾನಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣತಂ ಅನುಗಾಮಿಕತಂ, ತಬ್ಬಿಸಯಾಯ ಪೀತಿಯಾ ಅನವಜ್ಜತಂ, ಲೋಭಾದಿಪಾಪಧಮ್ಮಾನಂ ವಿನೋದನಂ, ಸೇಸಪುಞ್ಞಾನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯಞ್ಚ ಜಾನನ್ತೇನಾತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ।
32. Pamajjanākārena pavattā anupaladdhi pamādo. Tena ekantato satirahitā hontīti vuttaṃ ‘‘sativippavāsalakkhaṇenā’’ti. Diṭṭhivicikicchādayo cettha pamādeneva saṅgahitā. Idāni yathā macchariyanimittañca pamādanimittañca dānaṃ na dīyati, taṃ dassetuṃ ‘‘ekacco hī’’tiādi vuttaṃ. Parikkhayaṃ gamissatīti bhogaparihāniṃ gamissati. Khiḍḍādīti ādi-saddena maṇḍanavibhūsanachaṇanakkhattakiccabyasanādiṃ saṅgaṇhāti. Yasadāyakanti kittiyasassa parivārayasassa ca dāyakaṃ. Sirīdāyakanti sobhaggadāyakaṃ. Sampattidāyakanti kulabhogarūpabhogasampadāhi sampattidāyakaṃ. Puññanti vā idha puññaphalaṃ daṭṭhabbaṃ ‘‘evamidaṃ puññaṃ pavaḍḍhatī’’tiādīsu (dī. ni. 3.80) viya. Atthi dānassa phalanti ettha deyyadhammassa anavaṭṭhitataṃ bahulasādhāraṇataṃ, taṃ pahāya gamanīyataṃ , tabbisayāya pītiyā sāvajjataṃ, dānadhammassa anaññasādhāraṇataṃ anugāmikataṃ, tabbisayāya pītiyā anavajjataṃ, lobhādipāpadhammānaṃ vinodanaṃ, sesapuññānaṃ upanissayañca jānantenāti vattabbaṃ.
ತಂಯೇವ ಬಾಲನ್ತಿ ಯೋ ಮಚ್ಛರೀ, ತಮೇವ। ಅದಾನಸೀಲಾ ಬಾಲಾ। ಏಕಚ್ಚೋ ಧನಸ್ಸ ಪರಿಭೋಗಪರಿಕ್ಖಯಭಯೇನ ಅತ್ತನಾಪಿ ನ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ ಅತಿಲೋಭಸೇಟ್ಠಿ ವಿಯಾತಿ ಆಹ ‘‘ಇಧಲೋಕಪರಲೋಕೇಸೂ’’ತಿ।
Taṃyeva bālanti yo maccharī, tameva. Adānasīlā bālā. Ekacco dhanassa paribhogaparikkhayabhayena attanāpi na paribhuñjati atilobhaseṭṭhi viyāti āha ‘‘idhalokaparalokesū’’ti.
ಯಸ್ಮಾ ಏಕಚ್ಚೋ ಅದಾನಸೀಲೋ ಪುರಿಸೋ ಅದ್ಧಿಕೇ ದಿಸ್ವಾ ಪಸ್ಸನ್ತೋಪಿ ನ ಪಸ್ಸತಿ, ತೇಸಂ ಕಥಂ ಸುಣನ್ತೋಪಿ ನ ಸುಣೋತಿ, ಸಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ನ ಕಥೇತಿ, ಅದಾತುಕಮ್ಯತಾಥಮ್ಭೇ ಬದ್ಧೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ಮತಲಿಙ್ಗಾನಿ ಉಪಲಬ್ಭನ್ತಿಯೇವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಅದಾನಸೀಲತಾಯ ಮರಣೇನ ಮತೇಸೂ’’ತಿ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ದಾನಮತ್ತಮೇವ ಗಹೇತ್ವಾ ಮತೇನಸ್ಸ ಸಮತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯಥಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ದಾನಸೀಲಸ್ಸ ಪನ ಅಮತಲಿಙ್ಗಾನಿ ವುತ್ತವಿಪರಿಯಾಯತೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ವಜನ್ತಿ ಪುಥುತ್ತೇ ಏಕವಚನಂ, ತಸ್ಮಾ ವಚನವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಸಹ ವಜನ್ತಾ’’ತಿ। ದಾನಸೀಲಾದಿಧಮ್ಮೋ ಪುರಾತನೋ, ನ ಅಜ್ಜತನೋತಿ ಸನನ್ತನೋ, ಸೋ ಏತೇಸು ಅತ್ಥೀತಿ ಸನನ್ತನಾ, ಪಣ್ಡಿತಾ, ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾತಿ ತೇಸಂ ವಸೇನಪಿ ಧಮ್ಮೋ ಸನನ್ತನೋತಿ ಆಹ ‘‘ಸನನ್ತನಾನಂ ವಾ ಪಣ್ಡಿತಾನಂ ಏಸ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ। ಅಪ್ಪಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೇ ಸತಿ ಏಕೇ ದಾನಂ ದದನ್ತಿ, ಏಕೇ ನ ದದನ್ತಿ ಮಚ್ಛರಿಭಾವಾ। ಸಹಸ್ಸದಾನಸದಿಸಾತಿ ಏಕಾಪಿ ದಕ್ಖಿಣಾ ಪರಿಚ್ಚಾಗಚೇತನಾಯ ಉಳಾರಭಾವತೋ ಸಹಸ್ಸದಾನಸದಿಸಾ ಹೋತಿ।
Yasmā ekacco adānasīlo puriso addhike disvā passantopi na passati, tesaṃ kathaṃ suṇantopi na suṇoti, sayaṃ kiñci na katheti, adātukamyatāthambhe baddho hoti, tasmā tattha mataliṅgāni upalabbhantiyevāti āha ‘‘adānasīlatāya maraṇena matesū’’ti. Aṭṭhakathāyaṃ pana dānamattameva gahetvā matenassa samataṃ dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Dānasīlassa pana amataliṅgāni vuttavipariyāyato veditabbāni. Vajanti puthutte ekavacanaṃ, tasmā vacanavipallāsena vuttanti āha ‘‘saha vajantā’’ti. Dānasīlādidhammo purātano, na ajjatanoti sanantano, so etesu atthīti sanantanā, paṇḍitā, tesaṃ dhammāti tesaṃ vasenapi dhammo sanantanoti āha ‘‘sanantanānaṃ vā paṇḍitānaṃ esa dhammo’’ti. Appasmimpi deyyadhamme sati eke dānaṃ dadanti, eke na dadanti maccharibhāvā. Sahassadānasadisāti ekāpi dakkhiṇā pariccāgacetanāya uḷārabhāvato sahassadānasadisā hoti.
ದುರನುಗಮನೋತಿ ಅಸಮಙ್ಗಿನಾ ಅನುಗನ್ತುಂ ದುಕ್ಕರೋ। ಅನನುಗಮನಞ್ಚಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಪೂರಣಮೇವಾತಿ ಆಹ ‘‘ದುಪ್ಪೂರೋ’’ತಿ। ‘‘ಧಮ್ಮಂ ಚರೇ’’ತಿ ಅಯಂ ಧಮ್ಮಚರಿಯಾ ಗಹಟ್ಠಸ್ಸ ವಸೇನ ಆರದ್ಧಾತಿ ಆಹ ‘‘ದಸಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥಧಮ್ಮಂ ಚರತೀ’’ತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ದಾರಞ್ಚ ಪೋಸ’’ನ್ತಿ। ಸಮುಞ್ಜಕನ್ತಿ ಕಸ್ಸಕೇಹಿ ಅತ್ತನಾ ಕಾತಬ್ಬಂ ಕತ್ವಾ ವಿಸಟ್ಠಧಞ್ಞಕರಣತೋ ಖಲೇ ಉಞ್ಛಾಚರಿಯವಸೇನ ಸಮುಞ್ಜನಿಆದಿನಾ ಛಡ್ಡಿತಧಞ್ಞಸಂಹರಣಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯೋ ಅಪಿ…ಪೇ॰… ಸಮುಞ್ಜಕಂ ಚರತೀ’’ತಿ। ಏತೇನಾತಿ ಸತಸಹಸ್ಸಸಹಸ್ಸಯಾಗಿಗ್ಗಹಣೇನ ದಸನ್ನಮ್ಪಿ ಭಿಕ್ಖುಕೋಟೀನಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ದಸ್ಸಿತೋ ಹೋತಿ। ‘‘ದಿನ್ನೋ’’ತಿ ಪದಂ ಆನೇತ್ವಾ ಯೋಜನಾ। ದಸನ್ನಂ ವಾ ಕಹಾಪಣಕೋಟೀನಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋತಿ ದಸನ್ನಂ ಕಹಾಪಣಕೋಟೀನಂ ವಿನಿಯುಞ್ಜನವಸೇನ ಸಮ್ಪಾದಿತಪಿಣ್ಡಪಾತೋ। ತಯಿದಂ ಸತಸಹಸ್ಸಂ ಸಹಸ್ಸಯಾಗೀನಂ ದಾನಂ ಏತ್ತಕಂ ಹೋತೀತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ಸಮುಞ್ಜಕಂ ಚರನ್ತೋಪೀತಿ ಸಮುಞ್ಜಕಂ ಚರಿತ್ವಾಪಿ, ಸಮುಞ್ಜಕಚರಣಹೇತೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಪದದ್ವಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ದಾರಂ ಪೋಸೇನ್ತೋಪಿ ಧಮ್ಮಂ ಚರತಿ, ಅಪ್ಪಕಸ್ಮಿಂ ದದನ್ತೋಪಿ ಧಮ್ಮಂ ಚರತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ತಥಾವಿಧಸ್ಸಾತಿ ತಾದಿಸಸ್ಸ ತಥಾಧಮ್ಮಚಾರಿನೋ ಯಾ ಧಮ್ಮಚರಿಯಾ, ತಸ್ಸಾ ಕಲಮ್ಪಿ ನಗ್ಘನ್ತಿ ಏತೇ ಸಹಸ್ಸಯಾಗಿನೋ ಅತ್ತನೋ ಸಹಸ್ಸಯಾಗಿತಾಯ। ಯಂ ತೇನ ದಲಿದ್ದೇನಾತಿಆದಿ ತಸ್ಸೇವತ್ಥಸ್ಸ ವಿವರಣಂ। ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ತೇಸನ್ತಿ ‘‘ಸತಂಸಹಸ್ಸಾನಂ ಸಹಸ್ಸಯಾಗಿನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಾನಂ ತೇಸಂ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ। ಇತರೇಸನ್ತಿ ‘‘ತಥಾವಿಧಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಪುರಿಸತೋ ಅಞ್ಞೇಸಂ। ದಸಕೋಟಿಸಹಸ್ಸದಾನನ್ತಿ ದಸಕೋಟಿಸಙ್ಖಾತಂ ತತೋ ಅನೇಕಸಹಸ್ಸಭೇದತಾಯ ಸಹಸ್ಸದಾನಂ।
Duranugamanoti asamaṅginā anugantuṃ dukkaro. Ananugamanañcassa dhammassa apūraṇamevāti āha ‘‘duppūro’’ti. ‘‘Dhammaṃ care’’ti ayaṃ dhammacariyā gahaṭṭhassa vasena āraddhāti āha ‘‘dasakusalakammapathadhammaṃ caratī’’ti. Tenāha ‘‘dārañca posa’’nti. Samuñjakanti kassakehi attanā kātabbaṃ katvā visaṭṭhadhaññakaraṇato khale uñchācariyavasena samuñjaniādinā chaḍḍitadhaññasaṃharaṇaṃ. Tenāha ‘‘yo api…pe… samuñjakaṃ caratī’’ti. Etenāti satasahassasahassayāgiggahaṇena dasannampi bhikkhukoṭīnaṃ piṇḍapāto dassito hoti. ‘‘Dinno’’ti padaṃ ānetvā yojanā. Dasannaṃ vā kahāpaṇakoṭīnaṃ piṇḍapātoti dasannaṃ kahāpaṇakoṭīnaṃ viniyuñjanavasena sampāditapiṇḍapāto. Tayidaṃ satasahassaṃ sahassayāgīnaṃ dānaṃ ettakaṃ hotīti katvā vuttaṃ. Samuñjakaṃ carantopīti samuñjakaṃ caritvāpi, samuñjakacaraṇahetūti attho. Sesapadadvayepi eseva nayo. Dāraṃ posentopi dhammaṃ carati, appakasmiṃ dadantopi dhammaṃ caratīti yojanā. Tathāvidhassāti tādisassa tathādhammacārino yā dhammacariyā, tassā kalampi nagghanti ete sahassayāgino attano sahassayāgitāya. Yaṃ tena daliddenātiādi tassevatthassa vivaraṇaṃ. Sabbesampi tesanti ‘‘sataṃsahassānaṃ sahassayāgina’’nti vuttānaṃ tesaṃ sabbesampi. Itaresanti ‘‘tathāvidhassā’’ti vuttapurisato aññesaṃ. Dasakoṭisahassadānanti dasakoṭisaṅkhātaṃ tato anekasahassabhedatāya sahassadānaṃ.
‘‘ಕಲಂ ನಗ್ಘತೀ’’ತಿ ಇದಂ ತೇಸಂ ದಾನತೋ ಇಮಸ್ಸ ದಾನಸ್ಸ ಉಳಾರತರಭಾವೇನ ವಿಪುಲತರಭಾವೇನ ವಿಪುಲತರಫಲತಾಯ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಕಥಂ ನು ಖೋ ಏತಂ ಮಹಪ್ಫಲತರನ್ತಿ ಜಾನನತ್ಥ’’ನ್ತಿ। ಪಚ್ಚಯವಿಸೇಸೇನ ಮಹತ್ತಂ ಗತೋತಿ ಮಹಗ್ಗತೋ, ಉಳಾರೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ವಿಪುಲಸ್ಸೇತಂ ವೇವಚನ’’ನ್ತಿ। ಸಮೇನಾತಿ ಞಾಯೇನ, ಧಮ್ಮೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿಸಮೇತಿ ನ ಸಮೇ ಮಚ್ಛರಿಯಲಕ್ಖಣಪ್ಪತ್ತೇ। ಛೇತ್ವಾತಿ ಪೀಳೇತ್ವಾ। ತಂ ಪನ ಪೀಳನಂ ಪೋಥನನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಪೋಥೇತ್ವಾ’’ತಿ ಆಹ। ಅಸ್ಸುಮುಖಾತಿ ತಿನ್ತಅಸ್ಸುಮುಖಸಮ್ಮಿಸ್ಸಾ ಪರಂ ರೋದಾಪೇತ್ವಾ। ಮಹಾದಾನನ್ತಿ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಬಹುದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪರಿಚ್ಚಜನೇನ ಮಹನ್ತದಾನಂ। ಉಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅಪರಿಸುದ್ಧತಾಯಾತಿ ಅಜ್ಝಾಸಯಸ್ಸ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಗವೇಸನಾಯ ಚ ಸುದ್ಧತಾಯ ಮಲೀನತ್ತಾ। ಇತರಂ ಧಮ್ಮಚರಿಯಾಯ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತದಾನಂ। ಪರಿತ್ತದಾನನ್ತಿ ಪರಿತ್ತಸ್ಸ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಸೇನ ಪರಿತ್ತದಾನಂ। ಅತ್ತನೋ ಉಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪರಿಸುದ್ಧತಾಯಾತಿ ಅಜ್ಝಾಸಯಸ್ಸ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಗವೇಸನಾಯ ಚ ವಿಸುದ್ಧತಾಯ। ಏವನ್ತಿಆದಿಮಾಹಾತಿ ‘‘ಏವಂ ಸಹಸ್ಸಾನಂ ಸಹಸ್ಸಯಾಗಿನ’’ನ್ತಿ ಅವೋಚ। ತತ್ಥ ಸಹಸ್ಸಾನನ್ತಿ ಸತಂಸಹಸ್ಸಾನಂ। ಗಾಥಾಬನ್ಧಸುಖತ್ಥಂ ಸತಗ್ಗಹಣಂ ನ ಕತಂ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
‘‘Kalaṃ nagghatī’’ti idaṃ tesaṃ dānato imassa dānassa uḷāratarabhāvena vipulatarabhāvena vipulataraphalatāya vuttanti āha ‘‘kathaṃ nu kho etaṃ mahapphalataranti jānanattha’’nti. Paccayavisesena mahattaṃ gatoti mahaggato, uḷāroti attho. Tenāha ‘‘vipulassetaṃ vevacana’’nti. Samenāti ñāyena, dhammenāti attho. Visameti na same macchariyalakkhaṇappatte. Chetvāti pīḷetvā. Taṃ pana pīḷanaṃ pothananti dassento ‘‘pothetvā’’ti āha. Assumukhāti tintaassumukhasammissā paraṃ rodāpetvā. Mahādānanti yathāvuttaṃ bahudeyyadhammassa pariccajanena mahantadānaṃ. Uppattiyā aparisuddhatāyāti ajjhāsayassa deyyadhammagavesanāya ca suddhatāya malīnattā. Itaraṃ dhammacariyāya nibbattitadānaṃ. Parittadānanti parittassa deyyadhammassa vasena parittadānaṃ. Attano uppattiyā parisuddhatāyāti ajjhāsayassa deyyadhammagavesanāya ca visuddhatāya. Evantiādimāhāti ‘‘evaṃ sahassānaṃ sahassayāgina’’nti avoca. Tattha sahassānanti sataṃsahassānaṃ. Gāthābandhasukhatthaṃ sataggahaṇaṃ na kataṃ. Sesaṃ vuttanayameva.
ಮಚ್ಛರಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Maccharisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೨. ಮಚ್ಛರಿಸುತ್ತಂ • 2. Maccharisuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೨. ಮಚ್ಛರಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Maccharisuttavaṇṇanā
